1

Białaczki u
dzieci

Oddział Kliniczny Interny

Dziecięcej i Alergologii III Katedry

Pediatrii UM w Łodzi

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n med Iwona

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n med Iwona

Stelmach

Stelmach

2

Białaczki u dzieci



Są najczęstszą chorobą nowotworową
wieku dziecięcego (4 przypadki na 100
000 dzieci rocznie)



Są, razem z chłoniakami, drugą
przyczyną zgonów wśród dzieci i
młodzieży powyżej 2-go roku życia



Jedyną białaczką przewlekłą w wieku
dziecięcym jest przewlekła białaczka
szpikowa

3

Białaczki u dzieci

Objawy podmiotowe i przedmiotowe

ostrych białaczek:

Zależne od pancytopenii:
•

Osłabienie bladość skóry i śluzówek

• Objawy infekcji
• Skaza krwotoczna małopłytkowa

Zależne od obecności komórek

nowotworowych

•

Gorączka i/lub stany podgorączkowe

• Bóle kostne
• Powiększenie wątroby, śledziony i węzłów

chłonnych

4

Białaczki u dzieci

Morfologia krwi w ostrej białaczce:

- Niedokrwistość normoblastyczna

- Granulocytopenia lub
agranulocytoza

- Małopłytkowość

- Ew. obecność krwinek
patologicznych (blastów) obrazie
układu białokrwinkowego

5

Białaczki u dzieci

Diagnostyka ostrych białaczek:



Rozpoznanie stawia się na podstawie badania

szpiku kostnego (biopsja aspiracyjna)

• Kryterium rozpoznania ostrej białaczki –

powyżej 30% blastów (komórek białaczkowych)

w szpiku

• Szpik kostny w ostrej białaczce jest

bogatokomórkowy, monomorficzny, z reguły w

całości reprezentowany przez
komórki białaczkowe czyli blasty

• Podstawowym badaniem jest badanie

cytologiczne szpiku wzbogacone o barwienia

cytochemiczne

6

Białaczki u dzieci

Klasyfikacja ostrych białaczek w oparciu o

FAB:

Ostra białaczka limfoblastyczna:



(typ L1, L2, L3)

Ostra białaczka nielimfoblastyczna (szpikowa):



M0 – niezróżnicowana



M1 – mielobastyczna bez cech dojrzewania



M2 – mieloblastyczna z cechami dojrzewania



M3 – promielocytarna



M4 – mielomonocytowa



M5 – monoblastyczna



M6 – erytroleukemia



M7 - megakariocytarna

7

Białaczki u dzieci

Badania cytochemiczne w diagnostyce

ostrych białaczek:



PAS (reakcja na glikogen) – charakterystyczna
dla limfoblastów patologicznych



POX (reakcja na peroksydazę) –
charakterystyczna dla mieloblastów
patologicznych



Esterazy – charakterystyczne dla monoblastów
patologicznych

8

Białaczki u dzieci

Podział immunologiczny ostrych białaczek

limfoblastycznych:



Białaczki z linii B

-

pre–B common (+)

-

Pro-B

-

Dojrzała B



Białaczki z linii T

-

Pre- T

-

Pro-T

-

T

9

Białaczki u dzieci

Znaczenie badań cytogenetycznych w

diagnostyce ostrych białaczek:



ALL

-

t (9,22) – chromosom Philadelfia bcr/abl– niekorzystne

rokowanie

-

t(4,11) – występuje głównie u niemowląt, niekorzystne

rokowanie

-

t(12,23) tel/aml – korzystne rokowanie

-

t(8,21) – charakterystyczne dla białaczek B typ Burkitta



ANLL

-

t(15,17) – AM3L – reakcja na kwas transretinowy

10

Białaczki u dzieci

Markery nowotworowe w ostrych

białaczkach:



Tylko markery niespecyficzne:

-

podwyższony poziom kwasu moczowego

-

podwyższony poziom LDH

-

podwyższony poziom potasu w surowicy

-

podwyższone OB.



Zmiany radiologiczne w kościach

11

Białaczki u dzieci

Leczenie ostrych białaczek:



Intensywna, długotrwała, wielolekowa

chemioterapia

-

indukcja remisji

-

konsolidacja remisji

-

intensywna reindukcja

-

leczenie podtrzymujące remisję (do 2 lat)

-

profilaktyka OUN (chemioterapia dokanałowa, megadawki

metotreksatu, ew. radioterapia 18 Gy)

W niektórych przypadkach – przeszczep szpiku

kostnego

12

Białaczki u dzieci

Leczenie ostrych białaczek – c.d.:



Programy lecznicze oraz wskazania do

przeszczepu szpiku kostnego są ustalane przez

Polską Grupę ds. Leczenia Białaczek i

Chłoniaków i są jednakowe w całej Polsce



Leczenie może być prowadzone tylko w

specjalistycznych ośrodkach onkohematologii

dziecięcej

13

Białaczki u dzieci

Czynniki rokownicze w ALL – dobre:



Wiek < 6 lat, ale > 1 r.ż.



Leukocytoza < 20 000/mm3



Immunofenotyp pre-B common (+)



Sterydowrażliwość w 8 dobie (blast
<1000/mm3 w 8 dobie)



Chemiowrażliwość (remisja w 15 i 33 dobie)



Płeć żeńska



Brak innych niekorzystnych czynników

14

Białaczki u dzieci

Czynniki rokownicze w ALL – niekorzystne:



Wiek >6 lat lub < 1 r.ż.



Leukocytoza > 20 000/mm3



Immunofenotyp T



Sterydo-, chemiooporność



t(9,22), t(4,11)



Guz śródpiersia



Zajęcie OUN



Płeć męska

15

Białaczki u dzieci

Wznowy ostrych białaczek:



W zależności od miejsca

1.

Izolowane

-

szpikowe

-

w CUN

-

w jądrach u chłopców

2. Mieszane



W zależności od czasu od uzyskania I remisji

-

bardzo wczesne (do 18 m-cy)

-

wczesne ( w trakcie leczenia i do 6 m-cy od jego

zakończenia)

-

późne

16

Białaczki u dzieci

Rokowanie w ostrych białaczkach:



ALL – ok. 80%



ANLL

-

M1, M2, M3 – do 40%

-

M4, M5, M6, M7 – sporadycznie

Białaczki od M4 do M7 oraz wznowy, a także wybrane ALL

(oporność na

chemioterapię, bcr/abl) są wskazaniem do BMT

17

Białaczki u dzieci

Przewlekła białaczka szpikowa:



Jest to zespół mieloproliferacyjny, w którym w
niekontrolowany sposób rozrasta się układ
granulocytarny w szpiku kostnym i często
megakariocytarny dzięki genowi bcr/abl
(chromosom Philadelfia)

• Leczenie – początkowo monoterapia

(hydroksymocznik, Glivec) nastepnie alloBMT

• Tylko alloBMT daje szanse na remisję

cytogenetyczną

• U dzieci – 5% wszystkich białaczek