Pałeczki G(-) z

rodzaju

Pseudomonas

Pseudomonas fluorescens

Klasyfikacja rodzaju

Pseudomonas

• Grupa Fluorescent

: wytw. fluoresceinę;

gatunki: P.aeruginosa, P.fluorescens,

P.putida

• Grupa Stutzeri

: względnie beztlenowa;

gatunki: P.stutzeri, P.mendocina

• Grupa Alcaligenes

: asacharolityczna;

gatunki: P.alcaligenes,

P.pseudoalcaligenes

Cechy

charakterystyczne

Pseudomonas

 Pałeczka Gram-ujemna,
 Wytwarza otoczkę,
 Tlenowce lub względne beztlenowce

(obecność NO3), chemoorganotrofy,

 Oksydazododatnia,
 Małe wymagania wzrostowe,
 Nie fermentuje glukozy i laktozy,
 Ruchliwa,
 Brak przetrwalników,
 Wydziela barwniki (wiele szczepów).

Pseudomonas –

uwalniane barwniki

o Piocyjanina

– niebiesko-zielone

zabarwienie; zdolność katalizowania

reakcji przejścia tlenu w rodniki

ponadtlenkowe i nadtlenek wodoru,

o Żółto-zielone pigmenty fluoryzujące:

piowerdyna

(siderofor),

fluoresceina

.

Zdolność do uwalniania określonych

barwników jest cechą gatunkową.

Piocyjanina jest

odpowiedzialna za

zielono-niebieskie

zabarwienie podłoża

agarowego, na którym

rośnie

Pseudomonas

aeruginosa

Piocyjanina i

fluoresceina

Plazmidy bakterii z

rodzaju Pseudomonas

Płodność-
zdolność do
transferu
koniugacyjne
go

RP4

Pseudomonas sp.

Oporność na
czynniki
toksyczne dla
bakterii

RP4
(oporność na
antybiotyki)
FP2 (o.na
metale
ciężkie)

Pseudomonas
aeruginosa

Degradację
nietypowych
źródeł węgla

pWWO (deg.
toluenu)
CAM (deg.
kamfory)

Pseudomonas
putida

Pseudomonas sp.

Najważniejsze

patogenne dla

człowieka gatunki PRO

• P. aeruginosa,
• P. mallei (B.mallei)

•

P. cepacia (Burkholderia cepacia),

• P. fluorescens,
• P. putida,
• P. paucimobilis,
• P. stutzeri,
• Stenotrophomonas maltophilia (P. maltophilia).

Epidemiologia

Drogi przenoszenia

– żywność,

brudne ręce, sprzęt wspomagający
oddychanie, płyny dożylne.

Podatność

– osoby oparzone, chorzy

na mukowiscydozę, chorzy u
których długotrwale utrzymywano
cewniki dożylne, noworodki, osoby
starsze, chorzy o ciężkim przebiegu
choroby.

Patogeneza

Gatunki Pseudomonas najczęściej

wywołują zakażenia
oportunistyczne i szpitalne.
Zakażenie może być zlokalizowane
w miejscu uszkodzenia tkanki, ale
często rozwija się bakteriemia,
która prowadzi do rozsiania
zakażenia do odległych ognisk i do

posocznicy

.

Objawy kliniczne

• Zakażenie ucha

– zakażenia ucha

zewnętrznego i środkowego u
zdrowych osób, „uchopływaka”

• Bakteriemia

– 10% wszystkich

uogólnionych zakażeń
spowodowanych przez bakterie G
(-), 50% śmiertelność.

Czynniki determinujące

chorobotwórczość

• Otoczka alginianowa

– zbudowana

z polimeru kwasów mannurowego

i glukuronowego, czynnik

adhezyjny i antyfagocytarny,

• Pilina i adhezyny

nie związane z

fimbriami,

• Hemolizyny

( w tym fosfolipaza C),

• Proteazy

,

Czynniki determinujące

chorobotwórczość – cd.

• Toksyny

1) LPS,
2) Enterotoksyna,
3) Egzotoksyna S – uwalniana przez

ok. 40% szczepów,

4) Egzotoksyna A – uwalniana przez

ok. 90% szczepów, najważniejsza

toksyna wydzielana przez

Pseudomonas,

• Oporność na antybiotyki

.

•

Mukowiscydoza a

Pseudomonas

Wzmożona zdolność Pseudomonas do kolonizacji

chorych na mukowiscydozę realizowana jest przez:

 wysokie stężenie kwasu sialowego zawartego w

glikopeptydach mucyny ślinowej,

 wzmożona ekspresja asialogangliozydu 1,
 odsłonięcie składników cytoszkieletu kom. –

udział proteaz,

 wzmożona zjadliwość – większe ilości

egzotoksyny A, dobrze rozwinięta otoczka
alginianowa.

 Wzrost stężenia NaCl w warstwie pokrywającej

nabłonek,

 Zmutowane białko CFTR.

Rozpoznanie

Rozpoznanie zakażenia przez

Pseudomonas wymaga hodowli i
izolacji zarazka.Rutynowa
diagnostyka obejmuje:

• Posiew na podłoża wybiórcze,
• Identyfikację na podstawie

właściwości,

• Oznaczenie wrażliwości bakterii na

chemioterapeutyki.

Test oksydacyjno-

fermentacyjny (test

Hugh-Leifsona)

• Pozwala stwierdzić, czy bakteria

wykorzystuje określony węglowodan w

metabolizmie oksydatywnym czy też

fermentacyjnym,

• Podłoże peptonowo-agarowe,

zawierające dany węglowodan i

wskaźnik pH,

• Organizmy z metabolizmem

oddechowym wywołują

zażółcenie

tylko w podłożu nie pokrytym parafiną.

Zapobieganie

• Przypadki zakażeń w

środowisku szpitalnym można
ograniczyć, stosując proste
metody (np.

mycie rąk

) i

wybierając odpowiednie środki
do dezynfekcji ran.

P. Aeruginosa –

pałeczka ropy błękitnej

Gatunek stanowi częstą przyczynę

zakażeń szpitalnych, zarówno egzo
jak i wtórnie endogennych,

Rezerwuarem P. aeruginosa w

szpitalach są miejsca związane z
wilgocią, bakterie tworzą też
biofilmy na sztucznych
powierzchniach cewników, protez
naczyniowych itd.,

P.aeruginosa -

morfologia

•Krótkie, zaokrąglone pałeczki

długości 2-4 mikrometrów,

•Jedna lub kilka rzęsek na

biegunie,

•U niektórych lepka,

zewnątrzkom. warstwa śluzu,

•Posiadają błonę zew, będącą

częścią ściany kom.

P. Aeruginosa –

pałeczka ropy błękitnej

Bakterie te mogą stać się przyczyną

bakteriemii i w następstwie posocznicy,

Wytwarzają sygnał do wspólnej ekspresji

czynników zjadliwości –

Quorum sensing

Czynniki zjadliwości P.aeruginosa:

endotoksyna, egzotoksyny A i S,

enterotoksyna, enzymy toksyczne

(leukocydyna, hemolizyna, fosfolipaza

C, enzymy proteolityczne, otoczka

śluzowa, wielooporność)

Quorum sensing

Główne postacie

kliniczne zakażeń

P.aeruginosa

o Zakażenia krwi,
o Infekcje układu oddechowego,
o Zakażenia układu moczowego,
o Pooperacyjne i pourazowe ropne zakażenia

ran,

o Septyczne zapalenia stawów i szpiku

kostnego,

o Zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,
o Zapalenia wsierdzia,
o Zakażenia gałki ocznej,
o Zakażenia noworodków,

P.aeruginosa - leczenie

 Aminoglikozydy,
 Acyloureidopenicyliny,
 Karboksypenicyliny,
 Cefalosporyny grupy 3b,
 Karbapenemy,
 Fluorochinolony,
 Istnieją doniesienia o skuteczności galu

w leczeniu zakażeń związanych z
P.aeruginosa.

Szczepionki

• szczepionka Pseudovac

®

firmy

Biomed

• szczepionka Aerugen

®

firmy

Orphan Europe

Cechy przydatne w

identyfikacji

P.aeruginosa

• Barwniki (Piocyjanina, Fluoresceina,

Piorubina, Melanina, Piowerdyna),

• Słodkawy zapach hodowli (lipa,

jaśmin),

• P.aeruginosa nie fermentuje laktozy,

jest oksydazododatnia, nie upłynnia
żelatyny, nie wytwarza indolu i B-
galaktozydazy.

• Hemoliza krwi.

Pseudomonas putida

Pseudomonas

fluorescens

Stenotrophomonas

maltophilia

•

Drugi po P.aeruginosa gatunek pod

względem częstości wywoływania

zakażeń szpitalnych,

•

Coraz częstszy czynnik etiologiczny

ciężkich zakażeń,

•

Podatność – osoby z cewnikami

dożylnymi i wspomaganym oddychaniem,

pacjenci z chorobami nowotworowymi,

•

Czynniki chorobotwórczości – gł. enzymy

zewnątrzkom.,

Bakteryjny pasożyt

Bdellovibrio

• Przykład bezpośredniego oddziaływania

antagonistycznego między bakteriami;

• Wnika do peryplazmy żywiciela, dzieli się,

namnaża i powoduje lizę komórki bakteryjnej;

• Pasożyt przede wszystkim bakterii G(-),

głównie z rodzaju Pseudomonas i bakterii
jelitowych.

Bakterie „lodotwórcze”

W temp. nieco poniżej 0C niektóre

bakterie wspomagają przemianę wody

w lód, działając jako zawiązek, wokół

którego tworzą się kryształy lodu.

Niektóre bakterie o zdolnościach

„lodotwórczych” są często spotykane

na powierzchni roślin i mogą

wywoływać uszkodzenia różnych

płodów rolnych w czasie mrozu. Do

bakterii takich należą gatunki

Erwinia,

Pseudomonas

i Xanthomonas.

Bibliografia

Fritz H. Kayser , Kurt A. Bienz , Johannes Eckert , Rolf M. Zinkernagel

– „Mikrobiologia lekarska” (str.281-283);

Zaremba Maria Lucyna, Borowski Jerzy – „Mikrobiologia lekarska”

(str.211, 216,217,393,829)

Irving William, Boswell Tim - ”Mikrobiologia medyczna” (str. 164-167)
Salyers Abigail A., Whitt Dixie D – „Mikrobiologia” (str.417-421,423-

425,517,384)

Singleton P. – „Bakterie w biologii, biotechnologii i medycynie” (str.

404-406, 438, 302-303, 278, 257)

Nicklin J., Graeme - Cook K., Killington R. – „Mikrobiologia. Krótkie

wykłady” (str. 138,176,187-188)

Kunicki-Goldfinger Władysław – „Życie bakterii”(str.146,173,288-

289,263,387,558)

Heczko Piotr B.- „Podręcznik dla pielęgniarek, położnych i

ratowników medycznych” (str.132-135, 163)

Schlegel Hans G. – „Mikrobiologia ogólna” (str.43,111, 136-

137,144,320,382,384,430)