WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

TEMAT 8.

CHARAKTERYSTYKA I INTERPRETACJA

NORMY PN-EN ISO 9001:2009

tel. (6) 839 570

Wykład – 8 godzin

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Adam Hamrol, Władysław Mantura,

Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka

PWN, Warszawa 2002 r.

Adam Hamrol,

Zarządzanie jakością z przykładami

, PWN, Warszawa 2005 r.

PN-EN

ISO 9000:2001

Systemy zarz

dzania

jakością

. Podstawy i terminologia

PN-EN ISO 9001:2001.

Systemy zarządzania

jakością.

Wymagania

PN-EN ISO 9004

Systemy zarządzania jakością. Wytyczne doskonalenia

funkcjonowania.

LITERATURA

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

ZAGADNIENIA

Charakterystyka normy PN-EN ISO 9000:2006

Interpretacja normy PN-EN ISO 9001:2001

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zagadnienie 1. Normy ISO 9000:2006

Normy ISO 9000 charakteryzuje:

kompleksowość

: zawierają wszystkie elementy niezbędne do

utworzenia efektywnego SZJ;

elastyczność

pozostawiają

organizacji

ostateczną

odpowiedzialność za dobór metod i narzędzi zarządzania
jakością;

uniwersalność

: można je stosować praktycznie w każdej

organizacji dostarczającej na rynek dowolne produkty (wyroby,
usługi);

oparcie na dobrym zapleczu organizacyjnym

: są wspierane

przez organizacje uznawane powszechnie jako forum do
wprowadzania w normie zmian, dokonywania niezależnych
ocen SZJ, przechowywania wykazu wszystkich organizacji
posiadających SZJ itp.

obiektywność

: ocena zgodności SZJ funkcjonującego w

organizacji z normą odniesienia modelu jest poufna,
profesjonalna i oparta na interpretacji znanej wszystkim
zainteresowanym.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Rodzina norm ISO

9000

Wydanie 1994

Wydanie od 2000

ISO 8402

Zarządzanie jakością i zapewnienie jakości.

Terminologia

ISO 9000-1

Zarządzanie jakością i zapewnienie jakości.

Wytyczne wyboru i stosowania

PN-EN ISO 9000:2006

Systemy zarządzania

jakością.

Podstawy i terminologia

ISO 9001

Systemy jakości. Model zapewnienia jakości w

projektowaniu, pracach rozwojowych, produkcji, instalowaniu i

serwisie

ISO 9002

Systemy jakości. Model zapewnienia jakości w

produkcji, instalowaniu i serwisie

ISO 9003

Systemy jakości. Model zapewnienia jakości w

kontroli jakości i badaniach końcowych

PN-EN ISO 9001:2009

Systemy zarządzania

jakością.

Wymagania

ISO 9004-1, 2, 3, 4

Zarządzanie jakością i elementy

systemu jakości. 1. Wytyczne, 2. Wytyczne dotyczące usług,

3. Wytyczne dotyczące materiałów wytwarzanych w procesach

ciągłych, 4. Wytyczne doskonalenia jakości

PN-EN ISO 9004:2010

Systemy zarządzania

jakością.

Wytyczne doskonalenia

funkcjonowania

ISO 10011-1, 2, 3

Wytyczne do audytowania

systemów

jakości.

1. Audytowanie, 2. Kryteria kwalifikowania audytów systemów

jakości, 3. Zarządzanie programem audytów

PN-EN ISO 19011:2003

Systemy zarządzania

jakością

Audytowanie

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Funkcje zarządzania wyróżnione w normie ISO

9000:2000

Zarządzanie jakością

skoordynowane działania

dotyczące kierowania

organizacją i jej

nadzorowania w

odniesieniu do jakości

Planowanie jakości

część zarządzania jakością

ukierunkowana na ustalenie

celów dotyczących jakości i

określająca procesy operacyjne

oraz związane

z nimi zasoby niezbędne do

osiągania celów dotyczących

jakości

Plan

Zapewnienie jakości

część zarządzania jakością

ukierunkowana zapewnienie

zaufania, że wymagania

dotyczących jakości będą

spełnione

Sterowanie jakością

część zarządzania jakością

ukierunkowana

na spełnienie wymagań

dotyczących jakości

Check

Doskonalenie jakości

część zarządzania jakością

ukierunkowana

na zwiększenie zdolności

do spełnienia wymagań

dotyczących jakości

Act

Wyróżnione definicje wpisują się w całości w ideę PDCA

(Plan – Do –

Check – Act)
(Planuj – Wykonaj – Sprawdź – Wprowadź na stałe)

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Punkt

normy

Wymagania

Komentarz

Wprowadzenie

Zakres normy

Rozdział

ten

omawia

zakres

normy,

wskazując na jej uniwersalność i określając
warunki wyłączania niektórych wymagań z
systemu zarządzania jakością.

Norma powołana

Rozdział odnosi się do sposobu traktowania
powołanych w normie innych dokumentów
normatywnych.

Terminy i definicje

W rozdziale tym powołano normę definicyjną
ISO 9000:2000, uzupełniając ją o pojęcia
określające łańcuch dostaw i podkreślając, że
termin „usługa” zawarty jest w terminie
„wyrób”

System zarządzania jakością
4.1 Wymagania ogólne
4.2 Wymagania dotyczące

dokumentacji

Rozdział określa ogólne wymagania
dotyczące SZJ, zobowiązując organizacje
m.in. Do zidentyfikowania procesów i ich
wzajemnych oddziaływań oraz do
zarządzania tymi procesami. Wskazuje także
na zawartość dokumentacji SZJ, w tym
zawartość księgi jakości , oraz określa
wymagania związane z nadzorem nad
dokumentami i zapisami.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Punkt

normy

Wymagania

Komentarz

5.1
5.2
5.3
5.4
5.5

5.6

Odpowiedzialność

kierownictwa
Zaangażowanie

kierownictwa
Orientacja na klienta
Polityka jakości
Planowanie
Odpowiedzialność,

uprawnienia i komunikacja
Przegląd zarządzania

Rozdział określa zakres odpowiedzialności
kierownictwa w SZJ. Określono min. Katalog
działań, których realizacja przez najwyższe
kierownictwo powinna być udowodniona.
Odpowiedzialność najwyższego kierownictwa
obejmuje m.in. zapewnienie: „że wymagania
klienta zostały określone i spełnione w celu
zwiększenia zadowolenia klienta”. Określono
obowiązki najwyższego kierownictwa do
których zaliczono:



ustalanie polityki jakości,



ustalanie celów dotyczących jakości,



planowanie SZJ,



określenie odpowiedzialności i uprawnień,



wyznaczenie przedstawiciela,



ustanowienie procesów komunikacyjnych,



przeprowadzenie przeglądów zarządzania.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Punkt

normy

Wymagania

Komentarz

6.1
6.2
6.3
6.4

Zarządzanie zasobami
Zapewnienie zasobów
Zasoby ludzkie
Infrastruktura
Środowisko pracy

Rozdział

wskazuje

konieczność

identyfikacji i zapewnienia odpowiednich
zasobów oraz właściwego nimi zarządzania.
Szczegółowe wymagania odnoszą się do
zarządzania

zasobami

ludzkimi,

infrastrukturą, środowiskiem pracy, przede
wszystkim

aspekcie

zapewnienia

właściwych

warunków

związanych

wymaganiami dotyczącymi wyrobów i usług.
Zarządzanie tymi elementami zabezpiecza
przede

wszystkim

prawidłowy

przebieg

procesów realizacji produktu

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Punkt

norm

Wymagania

Komentarz

7.1
7.2
7.3
7.4
7.5
7.6

Realizacja wyrobu
Planowanie realizacji

wyrobu
Procesy związane z

klientem
Projektowanie i rozwój
Zakupy
Produkcja i dostarczanie

usług
Nadzorowanie

wyposażenia do

monitorowania i pomiarów

Rozdział wskazuje iż powinna być planowana.
Wyodrębnione w normie podstawowe procesy
związane z realizacją produktu dotyczą procesów:



związanych z klientem, prowadzących do

określenia wymagań dotyczących produktu i
oceny możliwości spełnienia tych wymagań przez
organizację,



projektowania i narzędzi nadzorujących

projektowanie: przeglądu, weryfikacji i walidacji,



zakupu zapewniających, że zakupiony produkt

spełnia wyspecyfikowane wymagania,



związanych

produkcją

wyrobu

dostarczaniem usługi, które powinny być
prowadzone

warunkach

nadzorowanych

(norma

definiuje

znaczenie

warunków

nadzorowanych

ustala

zasady

walidacji

procesów tzw. specjalnych)

Norma nie zawiera wymagań szczegółowych
określających sposób działania i prowadzenia
poszczególnych procesów związanych z realizacją
wyrobów. Wymienione wyżej wymagania tworzą
ramy

funkcjonowania

tych

procesów,

pozwalających organizacji na swobodny wybór
rozwiązań szczegółowych.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Punkt

normy

Wymagania

Komentarz

8.1
8.2
8.3

8.4
8.5

Pomiary, analiza i

doskonalenie
Postanowienia ogólne
Monitorowanie i
pomiary

Nadzór nad wyrobem
niezgodnym

Analiza danych
Doskonalenie

Rozdział określa wymagania związane z procesami
oceny funkcjonowania SZJ i doskonalenia jego
skuteczności. Procesy te ukierunkowane są na:



wykazanie zgodności produktu poprzez wdrożenie

wymagań dotyczących monitorowania i pomiarów
procesu i wyrobów,



zapewnienie zgodności SZJ, która oceniana jest

poprzez wdrożenie wymagań dotyczących audytów
wewnętrznych,



ciągłe

doskonalenie

skuteczności

SZJ

(podstawowym działaniem w tym zakresie jest
zadowolenie

klienta

wdrożenie

działań

zapobiegawczych i korygujących)



ocenę przydatności i skuteczności SZJ oraz ocenę

możliwości ciągłego doskonalenia, która powinna
bazować na analizie danych, które dostarczają
informacji

dotyczących

zadowolenia

klienta,

zgodności

produktu,

właściwości

procesów

dostawców.
Rozdział ten określa także wymagania odnośnie
postępowania

produktem

niezgodnym

wymaganiami.

Wymóg posiadania udokumentowanej procedury wg PN-ISO 9001:2001

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zagadnienie 2.

Interpretacja normy PN-EN ISO 9001:2001

Odpowiedzialność kierownictwa

Wskazuje na potrzebę zaangażowania kierownictwa i jego
odpowiedzialność za utrzymanie jakości. W szczególności oznacza,
że:

 Powinna zostać opracowana i w sposób formalny wyrażona przez
najwyższe kierownictwo organizacji

polityka jakości

, definiująca „ogół

zamierzeń i działań organizacyjnych dotyczących jakości”. Polityka jakości
musi być znana, zrozumiała i przestrzegana na wszystkich szczeblach
struktury organizacyjnej organizacji. Powinna zachęcać i upoważniać
pracowników do brania aktywnego udziału we wszystkich działaniach
projakościowych.
 Powinna zostać określona

struktura organizacyjna SZJ

, a w jej ramach

powiązania osób i jednostek organizacyjnych.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

 Kierownictwo powinno

zapewnić odpowiednie środki

, w tym

przeszkolony personel, między innymi do przeprowadzania audytów
wewnętrznych
 Kierownictwo ma obowiązek

dokonywania okresowych przeglądów

SZJ

, polegających na „formalnej” ocenie stanu SZJ i jego adekwatności do

polityki jakości i nowych celów organizacji, wynikających ze zmieniających
się warunków wewnętrznych i zewnętrznych.

 Powinny zostać określone

rola i odpowiedzialność pracowników w SZJ

Należy wskazać

przedstawiciela kierownictwa odpowiedzialnego za

zgodność SZJ z wybranym modelem

. Osoba ta, np. Pełnomocnik Zarządu

ds. Jakości, musi mieć odpowiednią rangę i uprawnienia, aby móc skutecznie
koordynować i realizować politykę jakości, bez naruszania zasadniczych celów
funkcjonowania organizacji.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

System jakości

Należy zaprojektować i wdrożyć udokumentowany SZJ:
- z odpowiednią strukturą organizacyjną,
- z podziałem odpowiedzialności,
- z odpowiednio opracowaną dokumentacją

Do opracowania i wdrożenia SZJ należy przygotować odpowiednie zasoby:
ludzkie, finansowe i techniczne

Przegląd umowy

Przed podpisaniem z klientem umowy należy dokładnie ją przejrzeć w celu
upewnienia się, czy w prawidłowy sposób zrozumiano wymagania klienta i
czy wymagania te mogą być przez przedsiębiorstwo spełnione. Przegląd
umowy przeprowadza się według ustalonej procedury, najlepiej na etapie
rozpatrywania oferty i w ścisłej współpracy z klientem. Przebieg przeglądu
umowy powinien być udokumentowany.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Sterowanie projektowaniem

Powinny być przyjęte i przestrzegane procedury sterowania
procesem

projektowania

wyrobu.

Sterowanie

procesem

projektowania obejmuje:

 planowanie procesu projektowania wyrobu w celu zapewnienia
jednoznacznej
odpowiedzialności za jego przebieg poprzez:

a) przypisanie działań do odpowiednio wykwalifikowanego personelu,
b) utworzenie „drożnych” połączeń organizacyjnych i technicznych pomiędzy
osobami i
jednostkami realizującymi projekt,

 określenie i udokumentowanie wszystkich wymagań, wyjaśnienie
wszystkich
wątpliwości,

 dokumentowanie wyników procesu projektowania oraz ich
wartościowanie w celu:

a) uzyskania możliwości oceny spełnienia wszystkich wymagań wejściowych,
b) zdefiniowanie kryteriów dla kontroli na kolejnych etapach produkcji
wyrobu,

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

 przeprowadzenie weryfikacji projektu, w celu zapewnienia, że dane
wejściowe
danego etapu projektowania spełniają wymagania określone w jego
danych
wejściowych, przy pomocy takich środków, jak:

a) testy,
b) alternatywne obliczenia,
c) porównanie z podobnymi, już sprawdzonymi projektami,

 przeprowadzenie walidaji projektu w celu zapewnienia, że wyrób
będzie

spełniał

określone potrzeby i wymagania użytkownika,



określenie,

udokumentowanie,

ponowne

zweryfikowanie

zatwierdzenie

zmian

projekcie.

Walidacja – potwierdzenie, przez przedstawienie dowodu obiektywnego, że
zostały spełnione wymagania dotyczące konkretnego, zamierzonego użycia lub
zastosowania

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Nadzór nad dokumentacją i danymi

Wszystkie dokumenty związane z SZJ powinny być nadzorowane i
okresowo sprawdzane pod kątem ich aktualności oraz zatwierdzane
przez upoważnione osoby. Zmiany i modyfikacje w dokumencie
muszą podlegać takim samym procedurom rewidowania i
zatwierdzania, jak dokumenty oryginalne.

Zakupy

Należy stworzyć warunki gwarantujące otrzymywanie od dostawców
materiałów spełniających przyjęte wymagania jakościowe. Oznacza
to, że:

 dostawcy są wybierani na podstawie udowodnionej zdolności do
spełnienia
wymagań zawartych w umowach,

 dokumenty związane z zakupami powinny w jednoznaczny sposób
specyfikować
wszystkie wymagania jakościowe odnoszące się do przedmiotu transakcji i
być
zweryfikowane i zatwierdzone,

 klient ma prawo sprawdzenia u źródła lub na podstawie dokumentów
zgodności
dostawy z wymaganiami i w razie uzasadnionej sytuacji – odrzucenia jej.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Postępowanie z wyrobem dostarczonym od klienta

Jeśli klient wymaga, aby niektóre elementy lub podzespoły wyrobu były
wykonane z dostarczonych przez niego materiałów, do ich oceny należy
stosować takie same procedury, jak w przypadku innych dostawców.

Identyfikacja i identyfikowalność wyrobu

W uzasadnionych przypadkach

musi być zapewniona – jeszcze w czasie

trwania procesu produkcji – możliwość identyfikacji wskazanych elementów
wyrobu. W tym celu, każdej partii produkcyjnej musi towarzyszyć odpowiedni
dokument np. „karta identyfikacyjna wyrobu”, na której potwierdza się
wykonanie danej operacji zgodnie z wymaganiami technicznymi
(prowadzenie takiej karty pozwala na odtworzenie przebiegu procesu
produkcji, ustalenie przyczyn i miejsca zakłóceń, ich usunięcie i zapobieżenie
powtórzeniu się w przyszłości)

Identyfikowalność

wyrobu oznacza, że znane jest źródło jego pochodzenia oraz

miejsce, w którym wyrób się znajduje w danej chwili (nadzór komputerowy, przywieszki
do wyrobu, karty przewodnie wyrobu itp.)

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Sterowanie procesem

Należy zapewnić takie warunki realizacji procesów produkcji, aby
można je było jak najlepiej kontrolować. Można to stosować
poprzez:

 stosowanie udokumentowanych procedur projektowania procesów
technologicznych,
realizacji procesów obróbki, montażu i serwisu,

 stosowania odpowiedniego oprzyrządowania kontrolno – pomiarowego,

 monitorowania szczególnie ważnych parametrów procesu,

 okresowe badanie zdolności jakościowej maszyn i procesów.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

10.

Kontrola i badania

Kontrola i badania wyrobu, dostawy lub procesu powinny być
opisane w odpowiednich procedurach. Kontrola i badania mogą
dotyczyć:

 dostaw, gdyż nabyty materiał (część, podzespół) nie powinien być użyty lub
przetworzony, o ile wcześniej nie został poddany kontroli wejściowej, chyba
że został
poddany kontroli u dostawcy posiadającego SZJ,

 procesu produkcji:
a) wyrób musi być kontrolowany zgodnie z udokumentowaną procedurą
kontroli,
b) wyroby niezgodne muszą być odpowiednio oznakowane

 wyrobów gotowych – żaden wyrób nie może być skierowany do wysyłki,
dopóki nie
zostaną zakończone wszystkie działania przewidziane w planie jakości

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

11.

Nadzorowanie wyposażenia do kontroli, pomiarów i badań

Należy nadzorować i utrzymywać w należytym stanie wyposażenie
do kontroli, pomiarów i badań. Powinno ono zapewnić dokładność i
powtarzalność pomiaru zgodnie z wymaganiami. Sprzęt do kontroli i
pomiarów należy:

 dobierać odpowiednio do wymaganej dokładności i precyzji,

 okresowo lub bezpośrednio przed użyciem wzorcować lub regulować
(zachowując

przy

tym odpowiednie warunki), przy wykorzystaniu certyfikowanego
wyposażenia
mającego znane i ważne odniesienie do wzorców państwowych lub innych
odpowiednio udokumentowanych standardów,

 przechowywać zapisy dotyczące wzorcowania i regulacji,

 oznaczać za pomocą odpowiedniego identyfikatora lub zapisu
identyfikacyjnego,

 użytkować w odpowiednich warunkach środowiskowych,

 konserwować i przechowywać w warunkach, zapewniających zachowanie
dokładności

przydatności do użytku.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

12.

Status kontroli i badania

Należy

stworzyć

procedury

oznaczenia

identyfikowania

zweryfikowanych (ocenionych) wyrobów i ich elementów. Stosowane
mogą być identyfikatory w postaci naklejek, pieczątek, przywieszek
lub kart obiegowych czy też specjalnie oznakowanych pojemników.

13.

Nadzorowanie wyrobu niezgodnego z wymaganiami

Należy opracować procedury określające sposób postępowania z
wyrobami

nie

spełniającymi

wymagań

(niezgodnymi)

oraz

pozwalające na kwalifikowanie wyrobów do naprawy, przeróbki lub
„wybrakowania”. Celem tych procedur jest zabezpieczenie się przed
przekazaniem wyrobów niezgodnych z wymaganiami do kolejnych
operacji technologicznych lub przed wysłaniem ich do odbiorcy.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

14.

Działania korygujące i zapobiegawcze

Powinny zostać stworzone procedury analizowania przyczyn
wystąpienia niezgodności z wymaganiami (zarówno w odniesieniu
do wyrobu jak i procesu) oraz podejmowania działań korygujących.
Wskazane jest przestrzeganie następującego toku postępowania:

ustalenie przyczyny powstania niezgodności,

dokonanie analizy i wyciągnięcie wniosków (np. na podstawie kart
kontrolnych, histogramów, historii procesu i wyrobu),

zastosowanie odpowiednich działań korygujących i zapobiegawczych,

nadzorowanie prawidłowości i skuteczności prowadzonych działań,

Wprowadzenie odpowiednich zmian w dokumentacji i procedurach.

15.

Postępowanie z wyrobem, jego przechowywanie, pakowanie,

zabezpieczanie i dostarczanie

należy stworzyć warunki transportowania i magazynowania
wyrobów zabezpieczające je przed uszkodzeniem. Jeśli mimo to
uszkodzenia wystąpią, muszą być dokumentowane zgodnie z
obowiązującymi procedurami.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

17.

Wewnętrzne audity jakości

Przedsiębiorstwo

powinno

przeprowadzać

planowe

dokumentowane wewnętrzne audity jakości. Ich celem jest
weryfikacja czy działania realizowane w ramach systemu jakości są
zgodne z obowiązującymi procedurami, czy odpowiadają polityce
jakości organizacji i czy są skuteczne. Audity takie są prowadzone
przez auditorów powoływanych przez Pełnomocnika ds. SZJ. Prace
poauditowe winny obejmować działania korygujące, ich weryfikację i
dokumentowanie ich skuteczności. Wyniki auditów muszą być
udokumentowane i następnie przekazane do wiadomości osobom
odpowiedzialnym za dany obszar działalności SZJ.

16.

Nadzorowanie zapisów dotyczących jakości

W celu udokumentowania skuteczności funkcjonowania SZJ
konieczne jest prowadzenie odpowiednich zapisów dotyczących
poziomów jakości. Należy stworzyć procedury wypełniania,
rejestrowania i przechowywania dokumentów zawierających takie
zapisy. Sposób przechowywania powinien zapewniać szybki i łatwy
dostęp do nich osobom upoważnionym oraz uniemożliwiać dostęp
osobom nieupoważnionym

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

19.

Serwis

Jeżeli w umowie dostawy są zawarte ustalenia dotyczące serwisu
produkowanych wyrobów, dostawca powinien wprowadzić i
przestrzegać procedur prowadzenia serwisu i weryfikacji czy spełnia
określone wymagania.

18.

Szkolenia

Należy opracować procedury określania potrzeb i zapewnić
szkolenie pracowników dla wypełnienia przydzielonych im zadań w
ramach SZJ. W celu podniesienia kwalifikacji pracowników, należy
organizować szkolenia o tematyce dobranej do pełnionych przez
nich funkcji. Fakt przeprowadzenia szkoleń powinien być
odnotowany w stosownych dokumentach.

20.

Metody statystyczne

Organizacja powinna mieć opracowane procedury stosowania metod
statystycznych projektowania wyrobu i procesów jego wytwarzania,
metod wyznaczania zdolności jakościowej maszyn i procesów, metod
statystycznej kontroli jakości itp. Zarządzanie jakością jest bowiem
skuteczne, jeśli opiera się na danych i faktach, a nie na
przypuszczeniach.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

0.1

Postanowienia ogólne



Zaleca się, aby przyjęcie systemu zarządzania jakością
było strategiczną decyzją organizacji. Projekt i wdrożenie
systemu zarządzania jakością organizacji zależne jest od
zmieniających

się

potrzeb,

poszczególnych

celów,

dostarczanych wyrobów, zastosowanych procesów oraz od
wielkości i struktury organizacji. Nie jest celem niniejszej
normy międzynarodowej ujednolicenie struktury systemów
zarządzania jakością lub ujednolicenie dokumentacji.



Wymagania dotyczące systemu zarządzania jakością
wyspecyfikowane w niniejszej normie międzynarodowej są
uzupełniające

wymagań

dotyczących

wyrobów.

Informacje

oznaczone

"UWAGA"

są

wytycznymi

ułatwiającymi zrozumienie lub wyjaśnienie wymagań,
których dotyczą.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

0.1

Postanowienia ogólne c.d.



Niniejszą normę międzynarodową mogą stosować strony
wewnętrzne i zewnętrzne, w tym jednostki certyfikujące, w
celu oceny zdolności organizacji do spełnienia wymagań
klienta, wymagań przepisów i wymagań określonych przez
organizację.



W czasie prac nad niniejszą normą międzynarodową
uwzględniono zasady zarządzania jakością podane w ISO
9000 i ISO 9004.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

0.2 Podejście procesowe



W niniejszej normie międzynarodowej zachęca się do
przyjęcia podejścia procesowego podczas opracowywania,
wdrażania i doskonalenia skuteczności systemu zarządzania
jakością w celu zwiększenia zadowolenia klienta przez
spełnienie jego wymagań.



W celu skutecznego działania organizacja, powinna
zidentyfikować liczne powiązane ze sobą działania i nimi
zarządzać. Działanie, wykorzystujące zasoby i zarządzane w
celu umożliwienia przekształcenia wejść w wyjścia, można
rozpatrywać jako proces. Często wyjście jednego procesu
bezpośrednio stanowi wejście procesu następnego.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

0.2 Podejście procesowe c.d.



Wykorzystanie systemu procesów w organizacji wraz z ich
identyfikacją oraz wzajemnymi oddziaływaniami między
tymi procesami i zarządzanie nimi można określić jako
"podejście procesowe".



Zaletą podejścia procesowego jest zapewnienie bieżącego
nadzoru nad powiązaniami między poszczególnymi
procesami w systemie procesów, jak też nad ich
kombinacją i wzajemnym oddziaływaniem.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

0.2 Podejście procesowe c.d.



Jeżeli w systemie zarządzania jakością zastosowane
zostanie takie podejście, to tym samym podkreśla się
znaczenie

a) zrozumienia i spełnienia wymagań,
b) potrzeby rozpatrywania procesów w kategoriach
wartości

dodanej,

c) otrzymywania wyników dotyczących funkcjonowania i

skuteczności procesu, i

d) ciągłego doskonalenia procesów na podstawie
obiektywnego

pomiaru.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Wyjście

Wejście

Realizacja

wyrobu

Zarządzan

zasobami

Odpowiedzialno

ść kierownictwa

Pomiary,

analiza

doskonalenie

Klienci

Wymagan

Klienci

WYRÓ

Ciągłe doskonalenie

systemu

zarządzania jakością

Satysfakcj

Działania dające wartość dodaną

Przepływ informacji

Model systemu zarz

dzania jako

ścią

, którego podstaw

jest proces

P – Planuj

D – Wykonaj

C – Sprawdź

A – Wprowadź

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

0.3 Powiązanie z ISO 9004

Niniejsze wydanie ISO 9001 i ISO 9004 opracowano jako spójną parę
norm dotyczących systemu zarządzania jakością, przy czym
zaprojektowano je tak, aby uzupełniały się wzajemnie, ale też tak by
można było stosować je niezależnie. Mimo, że obie normy
międzynarodowe mają różne zakresy zastosowania, to w celu
ułatwienia ich stosowania jako spójnej pary zachowano w obu podobną
strukturę.

W ISO 9001 wyspecyfikowano wymagania dotyczące systemu
zarządzania jakością, które można stosować do wewnętrznych celów
organizacji, lub do celów certyfikacji, lub do celów związanych z
umowami. Uwagę skoncentrowano na skuteczności systemu
zarządzania jakością w spełnianiu wymagań klienta.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

0.3 Powiązanie z ISO 9004 c.d.

W ISO 9004 podano wytyczne dotyczące szerszego zestawu celów
systemu zarządzania jakością niż określonych w ISO 9001, w
szczególności

wytyczne

dotyczące

ciągłego

doskonalenia

funkcjonowania i efektywności organizacji, jak też jej skuteczności.
Zaleca się stosowanie ISO 9004 jako przewodnika dla tych organizacji,
których najwyższe kierownictwo w dążeniu do ciągłego doskonalenia
funkcjonowania chce wyjść ponad wymagania podane w ISO 9001.
Jednakże nie jest ona przewidziana do celów certyfikacji ani do celów
związanych z umowami.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

0.4 Kompatybilność z innymi systemami

zarządzania

Niniejsza norma międzynarodowa została zbliżona do ISO 14001 i
18001 w celu zwiększenia kompatybilności obu tych norm, z korzyścią
dla ogółu użytkowników.

Niniejsza norma międzynarodowa nie zawiera wymagań specyficznych
dla innych systemów zarządzania, szczególnie takich jak systemy
zarządzania środowiskowego, zarządzania bezpieczeństwem pracy i
ochroną zdrowia, zarządzania finansami lub zarządzania ryzykiem.
Jednak postanowienia niniejszej normy międzynarodowej umożliwiają
organizacji dostosowanie swojego systemu zarządzania jakością do
odpowiednich wymagań innego systemu zarządzania lub zintegrowanie
tych systemów. Jest możliwe, aby organizacja przystosowała swój
istniejący system (systemy) zarządzania w celu ustanowienia systemu
zarządzania jakością, który spełnia wymagania niniejszej normy
międzynarodowej.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

1 Zakres normy

1.1 Postanowienia ogólne

W niniejszej normie międzynarodowej wyspecyfikowano wymagania

dotyczące systemu zarządzania jakością, gdy organizacja

a) potrzebuje wykazać zdolność do ciągłego dostarczania wyrobu

spełniającego wymagania klienta i wymagania mających zastosowanie

przepisów, i
b) dąży do zwiększenia zadowolenia klienta przez skuteczne

stosowanie systemu, łącznie z procesami dotyczącymi ciągłego

doskonalenia systemu i zapewnienia zgodności z wymaganiami klienta i

wymaganiami mających zastosowanie przepisów.

UWAGA W niniejszej normie międzynarodowej termin "wyrób" stosuje

się tylko do wyrobu przeznaczonego dla klienta lub wymaganego przez

niego.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

1 Zakres normy c.d.

1.2 Zastosowanie

Wszystkie wymagania podane w niniejszej normie międzynarodowej są
ogólne i przeznaczone do stosowania przez wszystkie organizacje, bez
względu na ich rodzaj, wielkość i dostarczany wyrób.

Jeżeli

jakiekolwiek

wymaganie

(wymagania)

niniejszej

normy

międzynarodowej nie może (nie mogą) być zastosowane ze względu na
charakter organizacji i jej wyrób, można rozważyć wyłączenie tego
wymagania (tych wymagań).

Jeżeli dokonuje się wyłączeń, to nie dopuszcza się stwierdzenia
zgodności z niniejszą normą międzynarodową, chyba że wyłączenia te
ograniczono do wymagań zawartych w rozdziale 7 i takie wyłączenia
nie wpływają na zdolność organizacji do dostarczania wyrobu, który
spełnia wymagania klienta i wymagania mających zastosowanie
przepisów, lub na odpowiedzialność organizacji z tym związaną.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

W niniejszej normie międzynarodowej stosuje się terminy i definicje

podane w ISO 9000

Poniżej

podano

terminy,

które

zostały

zmienione

celu

odzwierciedlenia aktualnego słownictwa, i które są stosowane w

niniejszym wydaniu ISO 9001 dla określenia łańcucha dostaw:

dostawca

organizacja

klient

Termin "organizacja" zastępuje termin "dostawca" stosowany w ISO

9001:1994 i odnosi się do jednostki, do której ma zastosowanie

niniejsza norma międzynarodowa. Również teraz termin "dostawca"

zastępuje teraz termin "podwykonawca"'.

Gdziekolwiek w tekście niniejszej normy międzynarodowej występuje

termin "wyrób” może on także oznaczać "usługę".

3 Terminy i definicje

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

4 System zarządzania jakością

4.1 Wymagania ogólne

4.2 Wymagania dotyczące dokumentacji

4.2.1 Postanowienia ogólne
4.2.2 Księga jakości
4.2.3 Nadzór nad dokumentami
4.2.4 Nadzór nad zapisami dotyczącymi jakości

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Organizacja powinna:

a) zidentyfikować procesy potrzebne w systemie zarządzania

jakością i ich zastosowanie w organizacji (

patrz 1.2

b) określić sekwencję tych procesów i ich wzajemne

oddziaływanie,
c) określić kryteria i metody potrzebne do zapewnienia

skuteczności

zarówno przebiegu, jak i nadzorowania tych

procesów,

d) zapewnić dostępność zasobów i informacji niezbędnych do
wspomagania przebiegu i monitorowania tych procesów,
e) monitorować, mierzyć i analizować te procesy, i
f) wdrażać działania niezbędne do osiągnięcia zaplanowanych
wyników i ciągłego doskonalenia tych procesów.

c.d. ->

Organizacja powinna ustanowić, udokumentować, wdrożyć,
utrzymywać SZJ oraz ciągle doskonalić jego skuteczność
zgodnie

4.1 Wymagania ogólne c.d.

4 System zarządzania jakością

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Organizacja powinna zarządzać tymi procesami zgodnie z
wymaganiami niniejszej normy międzynarodowej.

Jeżeli organizacja zleca na zewnątrz realizację jakiegokolwiek
procesu, który ma wpływ na zgodność wyrobu z
wymaganiami, wówczas powinna ona zapewnić nadzór nad
wszystkimi takimi procesami. W systemie zarządzania
jakością

należy

zidentyfikować

nadzór

nad

takimi,

realizowanymi na zewnątrz, procesami.

UWAGA Zaleca się, aby procesy wymagane w systemie
zarządzania jakością, o których mowa powyżej, obejmowały
procesy zarządzania działaniami, zaopatrywania w zasoby,
realizacji wyrobu i procesy pomiarowe.

4.1 Wymagania ogólne c.d.

4 System zarządzania jakością

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz w zakresie p. 4.1

Zaleca się aby najwyższe kierownictwo ustanowiło organizację
zorientowaną na klienta przez:

a) określenie systemów i procesów, które mogą być wyraźnie

zrozumiane, zarządzane i doskonalone pod względem skuteczności
jak i efektywności, i

b) zapewnienie skutecznego i efektywnego działania i nadzorowania

procesów oraz środków i danych stosowanych do określenia
zadowalającego funkcjonowania organizacji

Przykłady

działań

mających

celu

ustanowienie

organizacji

zorientowanej na klienta obejmują

definiowanie

promowanie

procesów

prowadzących,

udoskonalonego funkcjonowania organizacji,

zbieranie i wykorzystywanie w sposób ciągły danych i informacji
dotyczących procesów,

ukierunkowanie postępu na ciągłe doskonalenie, i

stosowanie odpowiednich metod oceny doskonalenia procesu, takich
jak samoocena i przegląd zarządzania

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

4.2 Wymagania dotyczące dokumentacji

4.2.1 Postanowienia ogólne

Dokumentacja systemu zarządzania jakością powinna

zawierać

udokumentowane deklaracje polityki jakości i celów
dotyczących jakości,

księgę jakości,

udokumentowane

procedury

wymagane

postanowieniami niniejszej normy międzynarodowej,

dokumenty potrzebne organizacji do zapewnienia
skutecznego planowania, przebiegu i nadzorowania jej
procesów,

zapisy wymagane postanowieniami niniejszej normy
międzynarodowej.

c.d. ->

4 System zarządzania jakością

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

UWAGA 1 Jeśli w niniejszej normie międzynarodowej pojawia
się termin „udokumentowana procedura” oznacza to, że
procedura ta jest ustanowiona, udokumentowana, wdrożona i
utrzymywana.

UWAGA 2 Zakres dokumentacji systemu zarządzania jakością
może być różny w poszczególnych organizacji w zależności od:
a) wielkości organizacji i rodzaju działań,
b) złożoności procesów i ich wzajemnego oddziaływania, i
c) kompetencji personelu.

UWAGA 3 Dokumentacja może mieć dowolną formę lub
dowolny rodzaj nośnika.

4.2 Wymagania dotyczące dokumentacji

4.2.1 Postanowienia ogólne c.d.

4 System zarządzania jakością

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać księgę jakości,
która zawiera:

zakres systemu zarządzania jakością, łącznie ze
szczegółami dotyczącym wszelkich wyłączeń i ich
uzasadnieniem (

patrz 1.2

udokumentowane procedury ustanowione dla systemu
zarządzania jakością lub powołanie się na nie, i

opis wzajemnego oddziaływania między procesami
systemu zarządzania jakością.

4.2 Wymagania dotyczące dokumentacji

4.2.2 Księga jakości

4 System zarządzania jakością

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

4.2 Wymagania dotyczące dokumentacji

4.2.3 Nadzór nad dokumentami

Dokumenty wymagane w systemie zarządzania jakością powinny być
nadzorowane. Zapisy są specjalnym rodzajem dokumentu i należy je
nadzorować zgodnie z wymaganiami podanymi w

4.2.4.

Należy ustanowić udokumentowaną procedurę, aby określić nadzór

potrzebny do

a) zatwierdzania dokumentów pod kątem ich adekwatności, zanim zostaną

wydane,
b) przeglądu dokumentów i ich aktualizowania w razie potrzeby oraz

ponownego
zatwierdzania,
c) zapewnienia, że zidentyfikowano zmiany i aktualny status zmian

dokumentów,
d) zapewnienia, że odpowiednie wersje mających zastosowanie dokumentów

są
dostępne w miejscach ich użytkowania,
e) zapewnienia, że dokumenty są zawsze czytelne i łatwe do zidentyfikowania,
f) zapewnienia, że dokumenty pochodzące z zewnętrz są zidentyfikowane i ich
rozpowszechnianie jest nadzorowane, i
g) zapobiegania niezamierzonemu stosowaniu nieaktualnych dokumentów i
odpowiedniego ich oznaczanie, jeżeli są zachowane z jakichkolwiek

powodów.

4 System zarządzania jakością

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

4.2 Wymagania dotyczące dokumentacji

4.2.4 Nadzór nad zapisami dotyczącymi jakości

Należy ustanowić i utrzymywać zapisy w celu dostarczenia
dowodów zgodności z wymaganiami i dowodów skuteczności
działania systemu zarządzania jakością. Zapisy powinny być
zawsze czytelne, łatwe do zidentyfikowania i odszukania.
Należy ustanowić udokumentowaną procedurę w celu
określenia nadzoru potrzebnego dla identyfikowania,
przechowywania,

zabezpieczania,

wyszukiwania,

zachowywania

przez

określony

czas

zapisów

oraz

dysponowania nimi.

4 System zarządzania jakością

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz w zakresie p. 4.2

Zaleca się, aby kierownictwo, określiło dokumentację, w tym odpowiednie
zapisy, potrzebne do ustanowienia, wdrożenia i utrzymania SZJ i do
wsparcia skutecznego i efektywnego działania procesów organizacji.

Zaleca się, aby rodzaj i zakres dokumentacji spełniały wymagania
wynikające z umów, ustaw i przepisów oraz potrzeby i oczekiwania
klientów i innych stron zainteresowanych i były odpowiednie dla
organizacji. Dokumentacja może być w dowolnej formie lub na dowolnym
rodzaju nośnika, odpowiednio do potrzeb organizacji.

W celu dostarczenia dokumentacji spełniającej potrzeby i oczekiwania

stron
zainteresowanych zaleca się, aby kierownictwo rozpatrzyło:

– wymagania wynikające z umowy z klientem i innymi stronami

zainteresowanymi,

– przyjęcie międzynarodowych, krajowych, regionalnych i przemysłowych

norm,

– odpowiednie wymagania ustawowe i wymagania przepisów,
– decyzje podjęte przez organizację,

– źródła informacji zewnętrznej istotne dla rozwoju kompetencji

organizacji, i

– informacje o potrzebach i oczekiwaniach stron zainteresowanych.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się, aby tworzenie i stosowanie dokumentacji oraz nadzór nad
nią był oceniany z uwzględnieniem skuteczności i efektywności
organizacji w odniesieniu do takich kryteriów, jak:

funkcjonalność (jak na przykład prędkość przetwarzania),

życzliwość dla użytkownika,

potrzebne zasoby,

polityka i cele,

bieżące i przyszłe wymagania dotyczące zarządzania wiedzą,

powiązania

wykorzystywane

przez

klientów

organizacji,

dostawców i inne strony zainteresowane.

Zaleca się, aby w oparciu o politykę komunikacji w organizacji

zapewniono

dostęp do dokumentacji dla osób w organizacji i

innych stron zainteresowanych.

komentarz w zakresie p. 4.2
c.d.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

5 Odpowiedzialność kierownictwa

5.1 Zaangażowanie kierownictwa
5.2 Skoncentrowanie uwagi na kliencie
5.3 Polityka jakości
5.4 Planowanie

5.4.1 Cele dotyczące jakości
5.4.2 Planowanie systemu zarządzania jakością

5.5 Odpowiedzialność, uprawnienia i komunikowanie się

5.5.1 Odpowiedzialność i uprawnienia
5.5.2 Przedstawiciel kierownictwa
5.5.3 Komunikacja wewnętrzna

5.6 Przegląd zarządzania

5.6.1 Postanowienia ogólne
5.6.2 Dane wejściowe do przeglądu
5.6.3 Dane wyjściowe z przeglądu

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

5 Odpowiedzialność kierownictwa

Najwyższe kierownictwo powinno dostarczyć dowód swojego
zaangażowania w tworzenie i wdrożenie systemu zarządzania
jakością oraz w ciągłe doskonalenie jego skuteczności poprzez

zakomunikowanie w organizacji znaczenia spełnienia
wymagań klienta jak też wymagań ustawowych i
przepisów,

b) ustanowienie polityki jakości,
c) zapewnienie, że ustanowione są cele dotyczące jakości,
d) przeprowadzanie przeglądów zarządzania,
e) zapewnienie dostępności zasobów.

5.1 Zaangażowanie kierownictwa

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Przywództwo, przyjęcie zobowiązań i aktywne zaangażowanie się
najwyższego kierownictwa są najistotniejsze w opracowywaniu i
utrzymaniu skutecznego i efektywnego SZJ, tak aby przyniósł on
korzyści stronom zainteresowanym. W celu osiągnięcia tych korzyści
niezbędne jest ustalenie, utrzymanie i zwiększanie zadowolenia
klienta. Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo rozpatrzyło podjęcie
takich działań, jak:

- ustalenie wizji, polityki i celów strategicznych zgodnych z celem
organizacji,
- przewodzenie organizacji w sposób dający przykład, w celu
zbudowania
zaufania między ludźmi w organizacji,
- uczestniczenie w przedsięwzięciach dotyczących doskonalenia,
poszukiwanie
nowych metod, rozwiązań i wyrobów,

komentarz w zakresie p. 5.1

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz w zakresie p. 5.1 c.d.

uzyskiwanie bezpośrednich informacji zwrotnych dotyczących
skuteczności i efektywności systemu zarządzania jakością,

identyfikowanie procesów realizacji wyrobów, które przynoszą
organizacji wartość dodaną,

identyfikowanie procesów wspomagających, które wpływają na
skuteczność i efektywność procesów realizacji,

kreowanie środowiska, które zachęca ludzi do zaangażowania i
rozwoju, i

zapewnienie struktury i zasobów niezbędnych do wspomagania
strategicznych planów organizacji.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo określiło metody pomiaru
funkcjonowania SZJ organizacji w celu stwierdzenia, czy zaplanowane cele
zostały osiągnięte.

Metody obejmują
– pomiary wyników finansowych,
– pomiary przebiegu procesów w całej organizacji,
– pomiary zewnętrzne, takie jak benchmarking i ocena przez stronę
trzecią,
– ocenę zadowolenia klientów, ludzi w organizacji i innych stron
zainteresowanych,
– ocenę percepcji klientów i innych stron zainteresowanych w odniesieniu
do
parametrów dostarczonych wyrobów, i
– pomiary innych wskaźników sukcesu zidentyfikowanych przez
kierownictwo.

W celu zapewnienia, aby ciągłe doskonalenie SZJ pobudzało organizację
do doskonalenia funkcjonowania, informacje uzyskane z powyższych
pomiarów i ocen zaleca się również rozpatrywać jako dane wejściowe do
przeglądu zarządzania.

komentarz w zakresie p. 5.1 c.d.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz w zakresie p. 5.1 c.d.

Zaleca się, aby kierownictwo podczas opracowywania, wdrażania
SZJ organizacji i zarządzania nim rozważyło zasady zarządzania
jakością i opierając się na nich, wykazało swoje przywództwo i
zaangażowanie w odniesieniu do poniższych działań:

- zrozumienia bieżących i przyszłych potrzeb i oczekiwań klienta,

jako uzupełnienia wymagań;

- promowania polityki i celów w celu zwiększenia w organizacji

świadomości, motywacji i zaangażowania ludzi;

- ustanowienia ciągłego doskonalenia jako celu procesów

organizacji;

- planowania z uwzględnieniem przyszłości organizacji i

zarządzanie zmianami;

- ustalenia i komunikowania struktury związanej z osiąganiem

zadowolenia stron zainteresowanych.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz w zakresie p. 5.1 c.d.

Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo oprócz doskonalenia metodą
małych kroków lub bieżącego ciągłego doskonalenia, rozważyło także
radykalne

zmiany

procesach,

jako

sposób

doskonalenia

funkcjonowania organizacji. Podczas takich zmian zaleca się, aby
kierownictwo podjęło działania zapewniające zasoby i komunikację,
potrzebne do utrzymania funkcjonowania SZJ.

Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo

identyfikowało procesy

realizacji wyrobu w organizacji, ponieważ są one bezpośrednio
związane z sukcesem organizacji. Zaleca się, aby najwyższe
kierownictwo identyfikowało także te procesy wspomagające, które
wpływają na skuteczność jak i efektywność procesów realizacji, albo na
potrzeby i oczekiwania stron zainteresowanych.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się, aby kierownictwo zapewniło funkcjonowanie sieci procesów w
sposób skuteczny i efektywny oraz aby analizowało i optymalizowało
wzajemne ich oddziaływanie, w tym zarówno procesów realizacji, jak i
procesów wspomagających.

Zaleca się zwrócenie uwagi na:
– zapewnienie, aby kolejność i wzajemne oddziaływanie procesów
zaprojektowano
pod kątem skutecznego i efektywnego osiągania pożądanych wyników,
– zapewnienie, aby dane wejściowe procesów, działania i dane wyjściowe
były
jasno określone i nadzorowane,
– monitorowanie danych wejściowych i wyjściowych w celu sprawdzenia
czy
poszczególne procesy są powiązane i działają skutecznie i efektywnie,
– prowadzenie analizy danych w celu ułatwienia ciągłego doskonalenia
procesów,
– identyfikowanie właścicieli procesów i przekazanie im pełnej
odpowiedzialności i
uprawnień,
– zarządzanie każdym procesem w celu osiągnięcia celów procesu, i
– potrzeby i oczekiwania stron zainteresowanych.

komentarz w zakresie p. 5.1 c.d.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

5 Odpowiedzialność kierownictwa

Najwyższe kierownictwo powinno zapewnić, że
wymagania klienta zostały określone i spełnione w
celu zwiększenia zadowolenia klienta (

patrz 7.2.1 i

8.2.1

5.2

Orientacja

5.2

Orientacja

klienta

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz w zakresie p. 5.2

W stosunku do każdej organizacji występują strony zainteresowane, z
których każda ma swoje potrzeby i oczekiwania. Stronami
zainteresowanymi organizacji są

– klienci i użytkownicy końcowi,
– ludzie w organizacji,
– właściciele/inwestorzy (tacy jak udziałowcy, osoby lub grupy, łącznie
sektorem
publicznym zainteresowanym organizacją w sposób specyficzny),
– dostawcy i partnerzy, i
– społeczeństwo w znaczeniu społeczności i środowisk, na które
organizacja lub
jej wyroby wywierają wpływ.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz w zakresie p. 5.2 c.d.

Sukces organizacji zależy od zrozumienia i zaspokojenia bieżących i
przyszłych potrzeb i oczekiwań obecnych i potencjalnych klientów i
użytkowników końcowych, jak też od zrozumienia i rozważenia potrzeb
i oczekiwań innych stron zainteresowanych.

W celu zrozumienia i spełnienia potrzeb i oczekiwań stron
zainteresowanych
zaleca się, aby organizacja:

- identyfikowała strony zainteresowane i zapewniała wyważoną reakcję
na

ich

potrzeby i oczekiwania,

- przekształciła te potrzeby i oczekiwania na wymagania,

- poinformowała o tych wymaganiach całą organizację, i

- skoncentrowała się na doskonaleniu procesów w celu zapewnienia
wartości
dla zidentyfikowanych stron zainteresowanych.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

W celu spełnienia potrzeb i oczekiwań klienta i użytkownika końcowego
zaleca się, aby kierownictwo organizacji:
– zrozumiało potrzeby i oczekiwania klientów, w tym klientów
potencjalnych,
– określiło dla swoich klientów najważniejsze właściwości wyrobu,
– zidentyfikowało i oceniło konkurencję na rynku, możliwości rynkowe,
słabości i
przyszłą poprawę konkurencyjności.

Przykładami potrzeb i oczekiwań klientów i użytkowników końcowych
dotyczących wyrobów organizacji są:
– zgodność i niezawodność,
– dostępność,
– działania powykonawcze,
– cena i koszty cyklu życia,
– bezpieczeństwo wyrobu,
– odpowiedzialność za wyrób i wpływ na środowisko.

komentarz w zakresie p. 5.2 c.d.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz w zakresie p. 5.2 c.d.

Zaleca się, aby organizacja zidentyfikowała potrzeby i oczekiwania
związanych z nią ludzi dotyczące uznania, zadowolenia z pracy i
rozwoju indywidualnego. Zwrócenie na to uwagi pomaga w
zapewnieniu zaangażowania i motywacji ludzi w sposób możliwie
najsilniejszy.

Zaleca się, aby organizacja określiła wyniki finansowe i inne, które
spełniają zidentyfikowane potrzeby i oczekiwania właścicieli i
inwestorów.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się, aby kierownictwo rozważyło potencjalne korzyści z
ustanowienia partnerstwa z dostawcami organizacji, w celu tworzenia
wartości dla obu stron a także, aby partnerstwo oparto na wspólnej
strategii, dzieleniu się wiedzą, korzyściami i stratami.

Zaleca się, aby organizacja po ustanowieniu partnerstwa
– identyfikowała kluczowych dostawców i inne organizacje jako
potencjalnych
partnerów,
– wspólnie ustanawiała jasne do zrozumienia potrzeby i oczekiwania
klientów,
– wspólnie ustanawiała jasne do zrozumienia potrzeby i oczekiwania
partnerów,
– ustalała cele zapewniające możliwości kontynuacji partnerstwa.

komentarz w zakresie p. 5.2 c.d.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się, aby organizacja, rozpatrując swoje powiązania ze
społeczeństwem:

– wykazywała odpowiedzialność za zdrowie i bezpieczeństwo,
– uwzględniała wpływ na środowisko, w tym na oszczędność energii i
zasobów
naturalnych,
– identyfikowała mające zastosowanie wymagania ustawowe i
wymagania
przepisów, i
– identyfikowała bieżący i potencjalny wpływ swoich wyrobów,
procesów i
działań na ogół społeczeństwa, a w szczególności na społeczności
lokalne.

komentarz w zakresie p. 5.2 c.d.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

5 Odpowiedzialność kierownictwa

Najwyższe kierownictwo powinno zapewnić, że polityka jakości
a) jest odpowiednia do celu istnienia organizacji,
b) zawiera zobowiązanie do spełnienia wymagań i ciągłego

doskonalenia skuteczności systemu zarządzania jakością,

c) tworzy ramy do ustanowienia i przeglądu celów dotyczących

jakości,

d) jest zakomunikowana i zrozumiała w organizacji, i
e) jest przeglądana pod względem jej ciągłej przydatności.

5.3 Polityka jakości

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz w zakresie p. 5.3

Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo wykorzystywało politykę
jakości jako środek do prowadzenia organizacji w kierunku
doskonalenia jej funkcjonowania oraz aby była ona równorzędną i
spójną częścią całościowej polityki i strategii organizacji.

Ustanawiając politykę jakości, kierownictwo bierze pod uwagę:
– poziom i rodzaj przyszłego doskonalenia potrzebnego organizacji do
sukcesu,
– oczekiwany lub pożądany stopień zadowolenia klienta,
– rozwój ludzi w organizacji,
– potrzeby i oczekiwania innych stron zainteresowanych,
– zasoby potrzebne do wyjścia ponad wymagania ISO 9001, i
– potencjalny udział dostawców i partnerów.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz w zakresie p. 5.3 c.d.

Polityka jakości może służyć doskonaleniu, pod warunkiem że:

– jest spójna z wizją i strategią najwyższego kierownictwa w

odniesieniu do
przyszłości organizacji,

– pozwala w organizacji zrozumieć cele dotyczące jakości i pozwala

na ich
osiągnięcie,

– przedstawia zobowiązanie najwyższego kierownictwa dotyczące

jakości i
zapewnienia odpowiednich zasobów do osiągania celów,

– pomaga w promowaniu zaangażowania w jakość w całej

organizacji,

po wyraźnym przywództwem najwyższego kierownictwa,
– obejmuje ciągłe doskonalenie w odniesieniu do zaspokojenia

potrzeb i

oczekiwań klientów i innych stron zainteresowanych, i
– jest skutecznie sformułowana i efektywnie zakomunikowana.

Zaleca się, aby polityka jakości, podobnie jak polityka dotycząca
innych zagadnień przedsiębiorstwa, była okresowo poddawana
przeglądom.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

5.4 Planowanie

5.4.1 Cele dotyczące jakości

Najwyższe

kierownictwo

powinno

zapewnić

ustanowienie celów dotyczących jakości dla
odpowiednich funkcji i szczebli w organizacji,
łącznie z celami potrzebnymi do spełnienia
wymagań dotyczących wyrobu (

patrz 7.1 a

Cele

dotyczące jakości powinny być mierzalne i spójne z
polityką jakości.

5 Odpowiedzialność kierownictwa

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 5.4.1 c.d.

Strategiczne planowanie i polityka jakości organizacji zapewniają
podstawy do ustalenia celów dotyczących jakości. Najwyższe
kierownictwo winno ustanowić cele dotyczące jakości, prowadzące do
doskonalenia funkcjonowania organizacji. Cele powinny być mierzalne,
by ułatwić ich skuteczny i efektywny przegląd przez kierownictwo.
Podczas ustanawiania celów kierownictwo powinno wziąć pod uwagę
– bieżące i przyszłe potrzeby organizacji i obsługiwanych rynków,
– bieżące parametry wyrobu i procesu,
– poziomy zadowolenia stron zainteresowanych,
– wyniki samooceny,
– benchmarking, analizę konkurencyjności, możliwości doskonalenia, i
– zasoby potrzebne do spełnienia celów.
Zaleca się komunikowanie celów dotyczących jakości w sposób
umożliwiający udział ludzi z organizacji w ich osiąganiu, a także
określenie odpowiedzialności za przydzielenie celów. Cele winny być
systematycznie przeglądane i nowelizowane, gdy jest to niezbędne.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

5.4 Planowanie

5.4.2 Planowanie systemu zarządzania jakością

Najwyższe kierownictwo powinno zapewnić, że
a) przeprowadza się planowanie systemu zarządzania jakością
w celu spełnienia wymagań podanych w

4.1

a także

osiągnięcia celów dotyczących jakości, i
b)

integralność

systemu

zarządzania

jakością

jest

utrzymywana, podczas planowania i wdrażania zmian w
systemie zarządzania jakością.

5 Odpowiedzialność kierownictwa

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 5.4.2

Zaleca się przyjęcie przez kierownictwo odpowiedzialności za
planowanie jakości organizacji. Powinno ono koncentrować się na
określeniu procesów potrzebnych do skutecznego i efektywnego
osiągnięcia w organizacji celów dotyczących jakości i spełnienia
wymagań zgodnych ze strategią organizacji.
Dane wejściowe skutecznego i efektywnego planowania obejmują:
– strategie organizacji,
– określone cele organizacji,
– określone potrzeby i oczekiwania klientów i innych stron
zainteresowanych,
– ocenę wymagań ustawowych i przepisów,
– ocenę danych dotyczących parametrów wyrobów i procesów,
– nauki z poprzednich doświadczeń,
– wskazane możliwości doskonalenia, i
– dane do oceny i zmniejszenia ryzyka.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 5.4.2 c.d.

Zaleca się, aby dane wyjściowe z planowania jakości w organizacji
określiły potrzebne procesy realizacji wyrobu i procesy wspomagające, w
takich kategoriach, jak:
– umiejętności i wiedza potrzebna organizacji,
– odpowiedzialność i uprawnienia do wdrożenia planów doskonalenia
procesów,
– potrzebne zasoby, takie jak finanse i infrastruktura,
– miary dotycz¹ce oceny osi¹gniêcia doskonalenia funkcjonowania
organizacji,
– potrzeby dotyczące doskonalenia, w tym metody i narzędzia, i
– potrzeby dotyczące dokumentacji, w tym zapisów.

Zaleca się, aby kierownictwo systematycznie przeprowadzało przegląd
danych wyjściowych w celu zapewnienia skuteczności i efektywności
procesów organizacji.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

5.5 Odpowiedzialność, uprawnienia i komunikacja

5.5.1 Odpowiedzialność i uprawnienia

5 Odpowiedzialność kierownictwa

Najwyższe kierownictwo powinno zapewnić, że
odpowiedzialność i uprawnienia są określone i
zakomunikowane w organizacji.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 5.5.1

Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo, w celu wdrożenia i
utrzymania skutecznego i efektywnego SZJ, określiło, a następnie
zakomunikowało odpowiedzialność i uprawnienia.

Zaleca się przypisanie ludziom w organizacji odpowiedzialności i
uprawnień umożliwiających im uczestnictwo w osiąganiu celów
dotyczących jakości i powodujących współdziałanie, motywację i
zaangażowanie.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Najwyższe kierownictwo powinno wyznaczyć członka
kierownictwa, który niezależnie od innej odpowiedzialności,
powinien mieć odpowiedzialność i uprawnienia, które obejmują

a) zapewnienie, że procesy potrzebne w systemie zarządzania

jakością są

ustanowione, wdrożone i utrzymywane,

b) przedstawianie najwyższemu kierownictwu sprawozdań

dotyczących

funkcjonowania systemu zarządzania jakością i

wszelkich potrzeb

związanych z doskonaleniem,

c) zapewnienie upowszechniania w całej organizacji świadomości

dotyczącej wymagań klienta.

UWAGA Odpowiedzialność przedstawiciela kierownictwa może
obejmować współpracę ze stronami zewnętrznymi w
sprawach dotyczących systemu zarządzania jakością.

5.5 Odpowiedzialność, uprawnienia i komunikacja

5.5.2 Przedstawiciel kierownictwa

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo wyznaczyło przedstawiciela
kierownictwa

nadało

uprawnienia

zarządzania,

monitorowania, oceny i koordynowania systemu zarządzania
jakością.

Wyznaczenie przedstawiciela kierownictwa ma na celu poprawę
skuteczności i efektywności działania i doskonalenie systemu
zarządzania jakością.

Zaleca

się,

aby

przedstawiciel

przedstawiał

najwyższemu

kierownictwu sprawozdanie i komunikował się z klientami i innymi
stronami zainteresowanymi w sprawach dotyczących systemu
zarządzania jakością.

komentarz

w zakresie p. 5.5.2

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Najwyższe kierownictwo powinno zapewnić, że zostaną
ustanowione właściwe procesy komunikacyjne w organizacji
oraz, że ma miejsce komunikacja w odniesieniu do
skuteczności systemu zarządzania jakością.

5.5 Odpowiedzialność, uprawnienia i komunikacja

5.5.3 Komunikacja wewnętrzna

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 5.5.3

Zaleca się, aby kierownictwo organizacji określiło i wdrożyło
skuteczny i efektywny proces komunikowania polityki jakości,
wymagań, celów i osiągnięć. Dostarczanie takich informacji może
być pomocne w doskonaleniu funkcjonowania organizacji i
bezpośrednio angażuje ludzi w organizacji do osiągania celów
dotyczących jakości.
Zaleca się, aby kierownictwo aktywnie pobudzało do przekazywania
informacji zwrotnych i komunikowało się z ludźmi w organizacji, jako
sposób do ich zaangażowania się.
Przykładami działań komunikowania są
– komunikowanie kierunków zarządzania w miejscach pracy,
– grupowe spotkania informacyjne i inne, takie jak np. spotkania w
celu
rozpoznania osiągnięć,
– tablice ogłoszeń, wewnętrzne dzienniki/magazyny,
– media audio-wizualne i elektroniczne (poczta elektroniczna i
internet), i
– ankietowanie pracowników i plany propozycji.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

5.6 Przegląd zarządzania

5.6.1 Postanowienia ogólne

Najwyższe kierownictwo powinno przeprowadzać przegląd
systemu zarządzania jakością organizacji w zaplanowanych
odstępach czasu, w celu zapewnienia jego stałej przydatności,
adekwatności i skuteczności. Przeglądem tym należy objąć
ocenianie możliwości doskonalenia i potrzebę zmian w
systemie zarządzania jakością, łącznie z polityką jakości i
celami dotyczącymi jakości.

Należy utrzymywać zapisy z przeglądu zarządzania (

patrz

4.2.4

5 Odpowiedzialność kierownictwa

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 5.6.1

Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo rozwijało działania związane z
przeglądem zarządzania, wykraczające poza weryfikację skuteczności
i efektywności SZJ, w kierunku procesu, który obejmie całą
organizację, i w którym dokonuje się także oceny efektywności
systemu.
Przeglądy zarządzania winny być stymulowane przez przywództwo
najwyższego kierownictwa i winny stanowić platformę do wymiany
nowych idei, otwartych dyskusji i oceny danych wejściowych.
Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo, w celu dodania dla
organizacji

wartości

wynikającej

przeglądu

zarządzania,

nadzorowało

procesy

realizacji

wspomagające

poprzez

systematyczne przeglądy oparte na zasadach zarządzania jakością.
Częstość przeglądów zaleca się określić zgodnie z potrzebami
organizacji.
Zaleca się, aby dane wejściowe do procesu przeglądu prowadziły do
danych wyjściowych, wychodzących poza skuteczność i efektywność
SZJ. Zaleca się, aby dane wyjściowe z przeglądów dostarczały danych
do wykorzystania w planowaniu doskonalenia funkcjonowania
organizacji.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Dane wejściowe do przeglądu zarządzania powinny
obejmować informację dotyczące

a) wyników auditów,
b) informacji zwrotnej od klientów,
c) funkcjonowania procesów i zgodności wyrobu,
d) statusu działań zapobiegawczych i korygujących,
e) działań podjętych w następstwie wcześniejszych przeglądów
zarządzania,
f) zmian, które mogą wpływać na system zarządzania jakością, i
g) zaleceń dotyczących doskonalenia.

5.6 Przegląd zarządzania

5.6.2 Dane wejściowe do przeglądu

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 5.6.2

Zaleca się, aby dane wejściowe do oceny efektywności, jak i skuteczności
SZJ uwzględniały klienta i inne strony zainteresowane i obejmowały
– status i wyniki działań związanych z realizacją celów dotyczących
jakości

działań

doskonalących,
– status działań objętych przeglądem zarządzania,
– wyniki auditów i samooceny organizacji,
– sprzężenie zwrotne dotyczące zadowolenia stron zainteresowanych,
– czynniki związane z rynkiem, takie jak technologia, badania i rozwój
oraz

czynniki

charakteryzujące konkurencję,
– wyniki benchmarkingu,
– charakterystykę dostawców,
– nowe możliwości doskonalenia,
– nadzorowanie niezgodności procesu i wyrobu,
– ocenę rynku i strategie,
– status działań związanych z partnerstwem strategicznym,
– wyniki finansowe działań związanych z jakością, i
– inne czynniki, które mogą mieć wpływ na organizację, takie jak warunki
finansowe,
społeczne lub środowiskowe i odpowiednie zmiany ustawowe i
przepisów.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Dane wyjściowe z przeglądu zarządzania powinny
obejmować wszelkie decyzje i działania związane z

a) doskonaleniem skuteczności systemu zarządzania jakością i jego
procesów wyników auditów,
b) doskonaleniem wyrobu w powiązaniu z wymaganiami klienta, i
c) potrzebnymi zasobami

5.6 Przegląd zarządzania

5.6.3 Dane wyjściowe z przeglądu

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 5.6.3

Przez rozszerzanie przeglądu zarządzania poza weryfikację SZJ, dane
wyjściowe z przeglądu zarządzania mogą zostać wykorzystane przez
najwyższe kierownictwo jako dane wejściowe do procesów
doskonalenia.

Najwyższe kierownictwo może wykorzystać proces przeglądu jako
znaczące narzędzie do identyfikacji możliwości doskonalenia
funkcjonowania organizacji.

Zaleca się, aby harmonogram przeglądów ułatwił dostarczanie na
czas danych w kontekście strategicznego planowania organizacji.

Zaleca się komunikowanie wybranych danych wyjściowych do
przedstawienia ludziom w organizacji w jaki sposób proces przeglądu
zarządzania prowadzi do nowych celów, które przyniosą organizacji
korzyści.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Dodatkowe dane wyjściowe zwiększające efektywność obejmują, na
przykład:

– cele dotyczące parametrów wyrobów i funkcjonowania procesów,
– cele dotyczące doskonalenia funkcjonowania organizacji,
– ocenę przydatności struktury i zasobów organizacji,
– strategie i inicjatywy dotyczące marketingu, wyrobów oraz
zadowolenia
klientów i innych stron zainteresowanych,
– plany zapobiegania stratom i zmniejszania zidentyfikowanego ryzyka,
i
– informacje dla planowania strategicznego dotyczącego przyszłych
potrzeb
organizacji.

Zaleca się, aby zapisy były wystarczające do zapewnienia
identyfikowalności i ułatwiały ocenę samego procesu przeglądu
zarządzania, w celu zapewnienia ciągłej skuteczności i wartości
dodanej dla organizacji.

komentarz

w zakresie p. 5.6.3 c.d.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

6 Zarządzanie zasobami

6.1 Zapewnienie zasobów
6.2 Zasoby ludzkie

6.2.1 Postanowienia ogólne
6.2.2 Kompetencje, świadomość i szkolenie

6.3 Infrastruktura
6.4 Środowisko pracy

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

6 Zarządzanie zasobami

Organizacja powinna określić i zapewnić zasoby potrzebne do
a)

wdrażania i utrzymywania systemu zarządzania jakością i

ciągłego doskonalenia jego skuteczności, i

zwiększenia zadowolenia klienta przez spełnienie jego
wymagań

6.1 Zapewnienie zasobów

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 6.1

Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo zapewniło zidentyfikowanie i
dostępność zasobów istotnych dla wdrożenia strategii i osiągnięcia
celów organizacji, włącznie z zasobami związanymi z działaniem i
doskonaleniem SZJ i zadowoleniem klientów i innych stron
zainteresowanych.

Zasobami mogą być ludzie, infrastruktura, środowisko pracy,
informacja, dostawcy i partnerzy, zasoby naturalne i zasoby
finansowe.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się rozważenie zasobów związanych z doskonaleniem
funkcjonowania organizacji, takich jak:

– skuteczne, efektywne i terminowe dostarczanie zasobów, z
uwzględnieniem
możliwości i ograniczeń,
– zasoby materialne, takie jak udoskonalona infrastruktura
realizacyjna i
wspomagająca,
– zasoby niematerialne, takie jak własność intelektualna,
– zasoby i mechanizmy zachęcające do innowacji w ciągłym
doskonaleniu,
– zarządzanie informacją oraz techniki informatyczne,
– poprawienie kompetencji poprzez ukierunkowane szkolenie,
edukację i
uczenie się,
– rozwój umiejętności i cech przywódczych przyszłych kierowników
organizacji,
– wykorzystanie zasobów naturalnych i wpływu zasobów na
środowisko, i
– planowanie przyszłych potrzeb dotyczących zasobów.

komentarz

w zakresie p. 6.1 c.d.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

6. Zarządzanie zasobami

Personel wykonujący pracę wpływającą na jakość wyrobu
powinien być kompetentny na podstawie odpowiedniego
wykształcenia, szkolenia, umiejętności i doświadczenia

6.2 Zasoby ludzkie

6.2.1 Postanowienia ogólne

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 6.2.1

Zaleca się, aby kierownictwo przez zaangażowanie i wspomaganie
ludzi doskonaliło zarówno skuteczność, jak i efektywność organizacji,
w tym SZJ.

Zaleca się, aby organizacja jako pomoc w osiąganiu swoich celów
doskonalenia funkcjonowania, zachęcała personel do zaangażowania
się i rozwoju przez:
– prowadzenie ciągłego szkolenia i planowania kariery,
– określanie ich odpowiedzialności i uprawnień,
– ustanawianie celów indywidualnych i zespołowych, zarządzanie
funkcjonowaniem procesów i ocenianie wyników,
– umożliwienie włączania się w ustanawianie celów i w podejmowanie
decyzji,
– uznawanie i nagradzanie,
– ułatwienie otwartego, dwukierunkowego przekazywania informacji,
– ciągły przegląd potrzeb personelu,
– kreowanie warunków zachęcających do innowacji,
– zapewnienie skutecznej pracy zespołowej,
– komunikowanie sugestii i opinii,
– wykorzystanie pomiarów zadowolenia personelu, i
– badanie powodów przychodzenia i odchodzenia ludzi z organizacji.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Organizacja powinna

określić niezbędne kompetencje personelu wykonującego
czynności mające wpływ na jakość wyrobu,

zapewnić szkolenie lub podjąć inne działania w celu
zaspokojenia tych potrzeb,

ocenić skuteczność podjętych działań,

zapewnić, aby personel organizacji był świadomy istoty i
ważności swoich działań i tego, jak przyczynia się do osiągania
celów dotyczących jakości,

utrzymywać odpowiednie zapisy dotyczące wykształcenia,
szkolenia, umiejętności i doświadczenia (

patrz 4.2.4

6.2 Zasoby ludzkie

6.2.2 Kompetencje, świadomość i szkolenie

6 Zarządzanie zasobami

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 6.2.2

Zaleca się, aby kierownictwo zapewniło kompetencje niezbędne do
skutecznego i efektywnego działania organizacji, aby przeanalizowało
zarówno obecne, jak i oczekiwane potrzeby dotyczące kompetencji i
porównało z kompetencjami już posiadanymi przez organizację.

Rozważenie potrzeb dotyczących kompetencji obejmuje takie źródła,
jak:

– przyszłe potrzeby dotyczące planów i celów strategicznych i
operacyjnych,
– przewidywane potrzeby dotyczące wymiany kadr kierowniczych i
pracowników,
– zmiany w procesach organizacji, narzędziach i wyposażeniu,
– ocena kompetencji poszczególnych osób do wykonania określonych
działań, i
– wymagania ustawowe i wymagania przepisów oraz normy mające
wpływ na
organizację i strony zainteresowane.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 6.2.2 c.d.

Zaleca się, aby w planowaniu potrzeb dotyczących kształcenia i
szkolenia brać pod uwagę zmiany wynikające z charakteru procesów
organizacji, stopnia rozwoju ludzi oraz kultury organizacji.

Celem jest zapewnienie ludziom wiedzy i umiejętności, które wraz z
ich doświadczeniem, podnoszą ich kompetencje.

Zaleca się, aby w kształceniu i szkoleniu kłaść nacisk na znaczenie
spełnienia wymagań i potrzeb oraz oczekiwań klienta i innych stron
zainteresowanych.

Zaleca się także włączenie w te działania uświadomienia
konsekwencji, jakie ma dla organizacji i jej ludzi niespełnienie
wymagań.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 6.2.2 c.d.

W celu wspomagania osiągania przez organizację celów i rozwoju jej
ludzi zaleca się uwzględnienie przy planowaniu kształcenia i
szkolenia:

– doświadczenia ludzi,
– wiedzy posiadanej i wiedzy stosowanej,
– zdolności przywódczych i umiejętności zarządzania,
– metod planowania i doskonalenia,
– tworzenia zespołów,
– rozwiązywania problemów,
– umiejętności komunikowania się,
– kultury i zachowań społecznych,
– wiedzy na temat rynków oraz potrzeb i oczekiwań klientów i
innych stron
zainteresowanych, i
– kreatywności i innowacyjności.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 6.2.2 c.d.

W celu umożliwienia zaangażowania się ludzi, kształcenie i
szkolenie obejmuje także:

– wizję przyszłości organizacji,
– politykę i cele organizacji,
– zmiany organizacyjne i rozwój,
– inicjowanie i wdrożenie procesów doskonalenia,
– korzyści wynikające z kreatywności i innowacyjności,
– wpływ organizacji na społeczeństwo,
– programy wprowadzające dla nowych ludzi, i
– programy okresowego odświeżania wiedzy dla ludzi już
przeszkolonych.

Zaleca się, aby plany szkoleniowe obejmowały: cele, programy i
metody, potrzebne zasoby, identyfikację niezbędnego wsparcia
wewnętrznego, ocenę podnoszenia kompetencji ludzi i pomiar
skuteczności szkoleń i jego wpływu na organizację.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

6.3 Infrastruktura

6 Zarządzanie zasobami

Organizacja powinna określić, zapewnić i utrzymywać
infrastrukturę potrzebną do osiągnięcia zgodności z
wymaganiami dotyczącymi wyrobu. Infrastruktura, jeżeli ma
to zastosowanie, obejmuje
a) zabudowania, przestrzeń do pracy i związane z nią
instalacje,
b) wyposażenie procesu (zarówno sprzęt, jak i
oprogramowanie), i
c) usługi pomocnicze (takie jak transport lub łączność).

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 6.3

Zaleca się, aby proces określania infrastruktury niezbędnej do
osiągnięcia skutecznej i efektywnej realizacji wyrobu obejmował:

•

zapewnienie infrastruktury określonej w takich kategoriach jak,
cele, funkcja, parametry, dostępność, koszt, bezpieczeństwo,
ochrona i renowacja;

•

rozwijanie i wdrażanie metod utrzymania infrastruktury w celu
zapewnienia ciągłości w spełnianiu potrzeb organizacji; zaleca się,
aby metody te uwzględniały rodzaj i częstotliwość obsługiwania i
weryfikacji działania każdego elementu infrastruktury w oparciu o
jego znaczenie i wykorzystanie;

•

ocenę infrastruktury pod względem potrzeb i oczekiwań stron
zainteresowanych;

•

uwzględnienie

kwestii

środowiskowych

związanych

infrastrukturą, takich jak ochrona, zanieczyszczenie, odpady i
recykling.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

6.4 Środowisko pracy

6 Zarządzanie zasobami

Organizacja powinna określić środowisko pracy potrzebne do
osiągnięcia zgodności z wymaganiami dotyczącymi wyrobu i
zarządzać tym środowiskiem.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 6.4

Zaleca się, aby stworzenie odpowiedniego środowiska pracy, jako
połączenia czynników ludzkich i fizycznych uwzględniało:
– kreatywne metody pracy i możliwości pełniejszego wykorzystania
potencjału
ludzi w organizacji,
– zasady i wytyczne dotyczące bezpieczeństwa, w tym sprzętu
ochronnego,
– ergonomię,
– lokalizację miejsca pracy,
– oddziaływania społeczne,
– udogodnienia dla ludzi w organizacji,
– ciepło, wilgotność, światło, wietrzenie, i
– higienę, czystość, hałas, wibracje i zanieczyszczenie.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Realizacja wyrobu

7.1 Planowanie realizacji wyrobu

7.2 Procesy związane z klientem

7.2.1 Określenie wymagań dotyczących wyrobu
7.2.2 Przegląd wymagań dotyczących wyrobu
7.2.3 Komunikacja z klientem

7.3 Projektowanie i rozwój

7.3.1 Planowanie projektowania i rozwoju
7.3.2 Dane wejściowe do projektowania i rozwoju
7.3.3 Dane wyjściowe z projektowania i rozwoju
7.3.4 Przegląd projektowania i rozwoju
7.3.5 Weryfikacja projektowania i rozwoju
7.3.6 Walidacja projektowania i rozwoju
7.3.7 Nadzorowanie zmian w projektowaniu i rozwoju

c.d. ->

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7 Realizacja wyrobu cd.

7.4 Zakupy

7.4.1 Proces zakupu
7.4.2 Informacja dotycząca zakupów
7.4.3 Weryfikacja zakupywanego wyrobu

7.5 Produkcja i dostarczanie usługi

7.5.1 Nadzorowanie produkcji i dostarczania usługi
7.5.2 Walidacja procesów produkcji i dostarczania usługi
7.5.3 Identyfikacja i identyfikowalność
7.5.4 Własność klienta
7.5.5 Zabezpieczanie wyrobu

7.6 Nadzorowanie wyposażenia do monitorowania i pomiarów

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7 Realizacja wyrobu

7.1 Planowanie realizacji wyrobu

Organizacja powinna zaplanować i opracować procesy
potrzebne do realizacji wyrobu. Planowanie realizacji wyrobu
powinno być spójne z wymaganiami dotyczącymi innych
procesów systemu zarządzania jakością (

patrz 4.1

Planując realizację wyrobu organizacja powinna określić
odpowiednio

a) cele dotyczące jakości i wymagania dotyczące wyrobu,
b) potrzeby dotyczące ustanowienia procesów, dokumentów oraz
zapewnienia

zasobów specyficznych dla wyrobu,

c) wymagane

działania

dotyczące

weryfikacji,

walidacji,

monitorowania, kontroli

i badań, specyficzne dla wyrobu oraz

kryteria przyjęcia wyrobu,
d) zapisy potrzebne do dostarczenia dowodów, że procesy realizacji i
wyrób

będący ich wynikiem spełniają wymagania (

patrz 4.2.4

c.d. ->

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Dane wyjściowe z planowania powinny być przedstawione w
formie odpowiedniej do metod działania organizacji.

UWAGA 1 Dokument, w którym wyspecyfikowano procesy
systemu zarządzania jakością (łącznie z procesami realizacji
wyrobu) oraz zasoby wykorzystywane do określonego wyrobu,
przedsięwzięcia lub umowy, może być nazywany planem
jakości.

UWAGA 2 Organizacja może także stosować wymagania
podane w

7.3

do opracowania procesów realizacji wyrobu.

7 Realizacja wyrobu

7.1 Planowanie realizacji wyrobu c.d.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.1

Zrozumienie, że proces może być przedstawiony jako sekwencja
działań pomaga kierownictwu w określaniu danych wejściowych
procesu. Po zdefiniowaniu danych wejściowych, w celu osiągnięcia
pożądanych danych wyjściowych, można określić niezbędne
działania, czynności i zasoby wymagane dla procesu.

Zaleca się, aby w celu osiągnięcia ciągłego doskonalenia
funkcjonowania i promowania doskonałości w całej organizacji,
wyniki z weryfikacji i walidacji procesów oraz dane wyjściowe
rozpatrywać także jako dane wejściowe procesu. Ciągłe
doskonalenie procesów organizacji polepszy skuteczność i
efektywność SZJ i funkcjonowanie organizacji.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.1 c.d.

Zaleca się, aby procesy były udokumentowane w zakresie
niezbędnym do wspomagania skutecznego i efektywnego działania.
Zaleca się, aby dokumentacja związana z procesami wspomagała

– identyfikowanie i komunikowanie istotnych cech procesów,

– szkolenie dotyczące działania procesów,

– dzielenie się wiedzą i doświadczeniem w zespołach i grupach
roboczych,

– pomiary i audit procesów, i

– analizę, przegląd i doskonalenie procesów.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.1 c.d.

Zaleca się, aby ocenianie roli ludzi w procesie miało na celu
– zapewnienie zdrowia i bezpieczeństwa ludzi,
– zapewnienie posiadania niezbędnych umiejętności,
– wspomaganie koordynacji procesów,
– dostarczanie przez ludzi danych wejściowych do analizy procesu, i
– promowanie innowacyjności ludzi.

Zaleca się, aby dążenie do ciągłego doskonalenia funkcjonowania
organizacji

ukierunkować

doskonalenie

skuteczności

efektywności procesów, traktowane jako środek do osiągania
korzystnych wyników. Wzrost korzyści, wzrost zadowolenia klienta,
polepszenie wykorzystania zasobów i redukcja odpadów są
przykładami mierzalnych wyników osiągniętych przez zwiększenie
skuteczności i efektywności procesów.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.1 c.d.

W celu zapewnienia realizacji wyrobu zaleca się wzięcie pod uwagę
związanych procesów wspomagających (zarządzanie informacją,
szkolenie

ludzi,

działania

związane

finansami,

utrzymanie

infrastruktury i serwisu, zastosowanie przemysłowego wyposażenia
ochronnego i marketing), jak też pożądanych danych wyjściowych,
etapów procesu, działań, przebiegów, środków kontroli, potrzeb
szkoleniowych, wyposażenia, metod, informacji, materiałów i innych
zasobów.

Zaleca się określenie planu działania dotyczącego zarządzania
procesami, który obejmuje:
– wymagania wejściowe i wyjściowe (na przykład specyfikacje i zasoby),
– działania wewnątrz procesów,
– weryfikację i walidację procesów i wyrobów,
– analizę procesu obejmującą niezawodność,
– identyfikację, ocenę i zmniejszanie ryzyka,
– działania korygujące i zapobiegawcze,
– możliwości i działania dotyczące doskonalenia procesu, i
– nadzorowanie zmian w procesach i w wyrobach.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.2 Procesy związane z klientem

7.2.1 Określenie wymagań dotyczących wyrobu

Organizacja powinna określić
a)

wymagania wyspecyfikowane przez klienta w tym
wymagania dotyczące dostawy i działań po dostawie,

wymagania nie ustalone przez klienta, ale niezbędne do
wyspecyfikowanego lub zamierzonego zastosowania
wyrobu, jeżeli jest ono znane,

wymagania ustawowe i przepisy dotyczące wyrobu, i

wszelkie dodatkowe własne wymagania.

7 Realizacja wyrobu

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Organizacja powinna przeprowadzić przegląd wymagań
dotyczących wyrobu. Przegląd ten powinna przeprowadzić
przed zobowiązaniem się do dostarczenia wyrobu klientowi
(np. przed przedłożeniem ofert, akceptacją umów lub
zamówień, akceptacją zmian do umów lub zamówień).
Przegląd powinien zapewnić, że
a) określono wymagania dotyczące wyrobu,
b) rozwiązano rozbieżności między wymaganiami podanymi
w umowie lub zamówieniu, a określonymi wcześniej, i
c) organizacja jest zdolna spełnić określone wymagania.

7.2 Procesy związane z klientem

7.2.2 Przegląd wymagań dotyczących wyrobu

7 Realizacja wyrobu

c.d. ->

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.2 Procesy związane z klientem

7.2.2 Przegląd wymagań dotyczących wyrobu c.d.

7 Realizacja wyrobu

Należy utrzymywać zapisy wyników przeglądu i działań

wynikających z przeglądu (

patrz 4.2.4

Jeżeli

klient

przekazał

wymagania

formie

nieudokumentowanej, to organizacja powinna potwierdzić

wymagania klienta przed ich akceptacją.

Jeżeli zmieniono wymagania dotyczące wyrobu, to organizacja

powinna zapewnić, aby odpowiednie dokumenty zostały

zmienione i aby odpowiedni personel został powiadomiony o

zmienionych wymaganiach.

UWAGA W niektórych sytuacjach, takich jak sprzedaż za

pośrednictwem internetu, formalny przegląd każdego zamówienia nie

jest praktykowany. Można zastąpić go przeglądem odpowiedniej
informacji o wyrobie, takiej jak katalogi lub materiał reklamowy

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.2 Procesy związane z klientem

7.2.3 Komunikacja z klientem

7 Realizacja wyrobu

Organizacja powinna określić i wdrożyć skuteczne ustalenia
związane z komunikacją z klientami dotyczące informacji o
wyrobie,

a) informacji o wyrobie
a) zapytań handlowych, postępowania z umowami lub
zamówieniami, łącznie ze zmianami, i
b) informacji zwrotnej od klienta, w tym dotyczącą
reklamacji klienta.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.2

Zaleca się, aby kierownictwo zapewniło wykazanie przez walidację
wyrobów, że spełniają one potrzeby i oczekiwania klientów i innych
stron zainteresowanych. Działania walidacji obejmują modelowanie,
symulację i próby, jak też przeglądy z udziałem klientów i innych stron
zainteresowanych.

Zaleca się uwzględnienie zagadnień obejmujących
– politykę i cele dotyczące jakości,
– zdolność lub kwalifikowanie wyposażenia,
– warunki pracy wyrobu,
– użytkowanie lub zastosowanie wyrobu,
– pozbywanie się wyrobu,
– cykl życia wyrobu,
– wpływ wyrobu na środowisko, i
– wpływ wykorzystania zasobów naturalnych, w tym materiałów i
energii.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.2 c.d.

Zaleca się przeprowadzanie walidacji procesu w odpowiednich
okresach, aby zapewnić reagowanie we właściwym czasie na
zmiany wpływające na proces.

Zaleca się zwrócenie szczególnej uwagi na walidację procesów:
– dotyczących wyrobów wysokiej wartości i krytycznych pod
względem
bezpieczeństwa,
– w przypadku, gdy usterki w wyrobach mogą ujawnić się dopiero w
trakcie
używania,
– których nie można powtórzyć, i
– gdy weryfikacja wyrobu nie jest możliwa.

Zaleca się, aby organizacja wdrożyła proces skutecznego i
efektywnego nadzorowania zmian w celu zapewnienia, że zmiany
wyrobu lub procesu są korzystne dla organizacji i spełniają potrzeby
i oczekiwania stron zainteresowanych.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.2 c.d.

Zaleca się, aby wszelkie zmiany procesu mające wpływ na
właściwości wyrobu były zapisywane i komunikowane w celu
utrzymania zgodności wyrobu i dostarczenia informacji do działań
korygujących lub doskonalenia funkcjonowania organizacji.

Zaleca się, aby w celu utrzymania kontroli określono uprawnienia do
inicjowania zmian. Zaleca się, aby wyjście w postaci wyrobu
walidować po związanej z nim zmianie w celu zapewnienia, że
zainicjowana zmiana spowodowała pożądany skutek.

W celu zaplanowania działań zapobiegających uszkodzeniom lub
niezdatnościom procesów można także rozważyć wykorzystanie
technik symulacji.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.2 c.d.

Zaleca się dokonanie oceny ryzyka, aby oszacować możliwości
wystąpienia i skutki możliwych uszkodzeń lub niezdatności
procesów. Zaleca się wykorzystanie wyników do określenia i
wdrożenia

działań

zapobiegawczych

zmniejszających

zidentyfikowane ryzyko.

Przykładami narzędzi do oceny ryzyka są:
– analiza rodzajów i skutków niezdatności,
– analiza drzewa niezdatności,
– diagramy współzależności,
– techniki symulacyjne,
– prognozowanie nieuszkadzalności.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.2 c.d.

Zaleca się, aby kierownictwo zapewniło, że organizacja określiła
wzajemnie akceptowane procesy skutecznego i efektywnego
komunikowania się z klientami i innymi stronami zainteresowanymi.
Zaleca się, aby organizacja wdrożyła i utrzymywała takie procesy w
celu zapewnienia odpowiedniego zrozumienia potrzeb i oczekiwań
stron zainteresowanych oraz w celu przełożenia ich na wymagania
wobec organizacji. Zaleca się, aby procesy te obejmowały
identyfikację i przegląd istotnych informacji i aktywnie angażowały
klientów i inne strony zainteresowane.

Przykładami odpowiednich informacji dotyczących procesu są:
– wymagania klienta i innych stron zainteresowanych,
– badania rynku, w tym branży i danych dotyczących użytkownika
końcowego,
– wymagania kontraktowe,
– analiza konkurencji,

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.3 Projektowanie i rozwój

7.3.1 Planowanie projektowania i rozwoju

Organizacja powinna planować i nadzorować projektowanie i

rozwój wyrobu.

W czasie planowania projektowania i rozwoju organizacja

powinna określić

a) etapy projektowania i rozwoju,
b) przegląd, weryfikację i walidację odpowiednie do każdego etapu

projektowania i rozwoju,

c) odpowiedzialność i uprawnienia dotyczące projektowania i rozwoju.

Organizacja powinna zarządzać powiązaniami między różnymi

grupami biorącymi udział w projektowaniu i rozwoju w celu

zapewnienia skutecznej komunikacji i wyraźnego wyznaczenia

odpowiedzialności.

Dane wyjściowe z planowania należy aktualizować, odpowiednio

do postępu prac w projektowaniu i rozwoju.

7 Realizacja wyrobu

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.3.1

W celu skutecznego i efektywnego reagowania na potrzeby i
oczekiwania swoich klientów i innych stron zainteresowanych,
zaleca się, aby najwyższe kierownictwo zapewniło, że organizacja
określiła, wdrożyła i utrzymuje niezbędne procesy projektowania i
rozwoju.

Zaleca się zapewnienie przez kierownictwo, aby podczas
projektowania i rozwoju wyrobów lub procesów organizacja była
zdolna nie tylko do uwzględnienia ich podstawowych parametrów i
funkcji, ale także wszystkich czynników, które mają udział w
spełnieniu parametrów wyrobu i procesu oczekiwanych przez
klientów i inne strony zainteresowane.

Na przykład zaleca się, aby organizacja uwzględniła cykl życia,
bezpieczeństwo i zdrowie, możliwość przeprowadzania badań,
możliwość stosowania, możliwość wygodnego użytkowania,
niezawodność trwałość, ergonomię, środowisko, pozbywanie się
wyrobu i zidentyfikowane ryzyko.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.3.1 c.d.

Kierownictwo jest także odpowiedzialne za zapewnienie, że podjęto
kroki w celu zidentyfikowania i zmniejszenia potencjalnego ryzyka
ponoszonego przez użytkowników wyrobów i procesów organizacji,
Zaleca się dokonanie oceny ryzyka, w celu oszacowania możliwości
wystąpienia i ewentualnego skutku uszkodzenie lub niezdatności
wyrobów lub procesów. Wyniki oceny zaleca się wykorzystać do
określenia i wdrożenia działań zapobiegawczych zmniejszających
zidentyfikowane ryzyko.

Przykładami narzędzi do oceny ryzyka w ramach projektowania i
rozwoju są
– analiza rodzajów i skutków niezdatności,
– analiza drzewa niezdatności,
– prognozowanie nieuszkadzalności,
– diagramy współzależności,
– techniki rankingowe, i
– techniki symulacyjne.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.3 Projektowanie i rozwój

7.3.2 Dane wejściowe do projektowania i rozwoju

7 Realizacja wyrobu

Należy określić dane wejściowe związane z wymaganiami

dotyczącymi wyrobu oraz utrzymywać zapisy (

patrz 4.2.4

Powinny one obejmować
a) wymagania funkcjonalne i dotyczące parametrów,
b) mające zastosowanie wymagania ustawowe i przepisów,
c) jeżeli ma to zastosowanie, informacje wynikające z

poprzednich

podobnych projektów, i

d) inne wymagania niezbędne do projektowania i rozwoju.

Należy dokonywać przeglądu danych wejściowych pod kątem

ich adekwatności. Wymagania powinny być kompletne,

jednoznaczne i wzajemnie niesprzeczne.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.3 Projektowanie i rozwój

7.3.3 Dane wyjściowe z projektowania i rozwoju

7 Realizacja wyrobu

Dane wyjściowe z projektowania i rozwoju należy przedstawić
w formie umożliwiającej weryfikację w stosunku do danych
wejściowych do projektowania i rozwoju, i zatwierdzić przed
zwolnieniem.

Dane wyjściowe z projektowania i rozwoju powinny
a) spełniać wymagania określone w danych wejściowych do

projektowania i rozwoju,

b) zapewniać odpowiednie informacje dotyczące zakupywania,

produkcji i dostarczania usługi,

c) zawierać kryteria przyjęcia wyrobu lub powoływać się na
nie, i
d) specyfikować właściwości wyrobu, które są istotne dla jego

bezpiecznego i właściwego użytkowania.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.3.2-3

Przykładami danych wejściowych:
– potrzeby i oczekiwania klienta lub rynkowe,
– potrzeby i oczekiwania innych stron zainteresowanych,
– wkład ze strony dostawców,
– dane wejściowe od użytkownika,
– zmiany w związanych wymaganiach ustawowych i przepisach,
– normy międzynarodowe lub krajowe,
– opracowania technologiczne,
– wymagania dotyczące kompetencji personelu planistycznego,
– dane wyjściowe z innych procesów,
– informacje zwrotne z wcześniejszych doświadczeń.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.3.2-3 c.d.

Zaleca się, aby dane wyjściowe zawierały informacje umożliwiające
weryfikację i walidację w odniesieniu do zaplanowanych wymagań.
Przykładami dotyczącymi danych wyjściowych z projektowania i
rozwoju są:
– dane porównawcze wejść procesu z wyjściami procesu,
– specyfikacje wyrobu, w tym kryteria przyjęcia,
– specyfikacje procesów,
– specyfikacje materiałów,
– specyfikacje badań,
– wymagania dotyczące szkolenia,
– informacje dotyczące użytkownika i klienta,
– wymagania dotyczące zakupu, i
– sprawozdania z badań kwalifikacyjnych.

Zaleca się przeprowadzanie przeglądu danych wyjściowych z
projektowania i rozwoju w odniesieniu do danych wejściowych, w celu
dostarczenia dowodu obiektywnego, że dane wyjściowe skutecznie i
efektywnie spełniły wymagania dotyczące procesu i wyrobu.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.3 Projektowanie i rozwój

7.3.4 Przegląd projektowania i rozwoju

7 Realizacja wyrobu

odpowiednich

etapach

należy

przeprowadzać

systematyczne przeglądy projektowania i rozwoju zgodnie z
zaplanowanymi ustaleniami (

patrz 7.3.1

), w celu

a) oceny zdolności wyników projektowania i rozwoju do
spełnienia

wymagań,

b) identyfikowania wszelkich problemów i proponowania
niezbędnych

działań.

W przeglądach takich powinni brać udział przedstawiciele
służb związanych z etapem (etapami) projektowania i
rozwoju podlegającym (podlegającymi) przeglądom. Należy
utrzymywać zapisy wyników przeglądów i wszelkich
niezbędnych

działań

(

patrz 4.2.4

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.3 Projektowanie i rozwój

7.3.5 Weryfikacja projektowania i rozwoju

7 Realizacja wyrobu

Weryfikację należy przeprowadzać zgodnie z zaplanowanymi
ustaleniami (

patrz 7.3.1

) w celu zapewnienia, że dane

wyjściowe z projektowania i rozwoju spełniły wymagania
określone w danych wejściowych do projektowania i
rozwoju. Należy utrzymywać zapisy wyników weryfikacji i
wszelkich niezbędnych działań (

patrz 4.2.4

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.3 Projektowanie i rozwój

7.3.6 Walidacja projektowania i rozwoju

7 Realizacja wyrobu

Walidację projektowania i rozwoju należy przeprowadzać
zgodnie z zaplanowanymi ustaleniami (

patrz 7.3.1

) w celu

zapewnienia, że wytworzony wyrób jest zdolny spełnić
wymagania związane z wyspecyfikowanym zastosowaniem
lub zamierzonym wykorzystaniem, jeżeli jest znane.
Wszędzie, gdzie jest to wykonalne, walidacja powinna być
zakończona przed dostawą lub wdrożeniem wyrobu. Należy
utrzymywać

zapisy

wyników

walidacji

wszelkich

niezbędnych działań (

patrz 4.2.4

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.3.4-6

Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo zapewniło, że wyznaczono
właściwe osoby do zarządzania i przeprowadzania systematycznych
przeglądów, których celem jest stwierdzenie czy osiągnięto cele
projektowania i rozwoju. Przeglądy te mogą być przeprowadzane w
wybranych punktach procesu projektowania i rozwoju, jak też po jego
zakończeniu i mogą obejmować:

– adekwatność danych wejściowych do wykonania zadań,
– postęp w planowanym procesie projektowania i rozwoju,
– spełnienie celów weryfikacji i walidacji,
– ocenę potencjalnych zagrożeń podczas użytkowania wyrobu,
– dane dotyczące funkcjonowania wyrobu w cyklu życia w odniesieniu
do
parametrów wyrobu,
– nadzór nad zmianami i ich wpływem podczas procesu projektowania
i rozwoju,
– identyfikację i korygowanie problemów,
– możliwości doskonalenia procesu projektowania i rozwoju, i
– potencjalny wpływ wyrobu na środowisko.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się, aby organizacja w celu spełnienia potrzeb i oczekiwań
klientów i ludzi w organizacji, którzy otrzymują dane wyjściowe z
procesu, przeprowadzała na odpowiednich etapach przeglądy danych
wyjściowych z projektowania i rozwoju, jak też przeglądy procesów.
Zaleca się także uwzględnienie potrzeb i oczekiwań innych stron
zainteresowanych.

Przykładami działań weryfikujących dane wyjściowe z procesu
projektowania i rozwoju są
– porównania wymagań wejściowych z wyjściem procesu,

– metody porównawcze, dotyczące projektowania i rozwoju,

– ocena w porównaniu z podobnymi wyrobami,
– badanie, symulacje lub próby sprawdzające zgodność z określonymi

wymaganiami wejściowymi, i
– ocena danych wyjściowych w odniesieniu do wiedzy wyniesionej z
wcześniejszych doświadczeń dotyczących procesu (niezgodności i
usterki).

komentarz

w zakresie p. 7.3.4-6 c.d.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Walidacja danych wyjściowych z procesów projektowania i rozwoju
jest ważna dla ich pomyślnego przyjęcia i wykorzystania przez
klientów, dostawców, ludzi w organizacji i inne strony
zainteresowane.
Uczestnictwo stron, na które wyjcie procesów ma wpływ, pozwala
rzeczywistym użytkownikom oceniać dane wyjściowe za pomocą
takich środków, jak:

– walidacja projektów technicznych przed wykonaniem,
zainstalowaniem lub
zastosowaniem,
– walidacja danych wyjściowych dotyczących oprogramowania
przed jego
zainstalowaniem lub wykorzystaniem, i
– walidacja usług przed ich wprowadzeniem w szerokim zakresie.

komentarz

w zakresie p. 7.3.4-6 c.d.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.3 Projektowanie i rozwój

7.3.7 Nadzorowanie zmian w projektowaniu i rozwoju

7 Realizacja wyrobu

Zmiany w projektowaniu i rozwoju powinny być
zidentyfikowane i powinny być utrzymywane zapisy. Zmiany
należy poddawać, odpowiednio, przeglądowi, weryfikacji i
walidacji, i należy je zatwierdzać przed ich wdrożeniem.
Przegląd zmian w projektowaniu i rozwoju powinien
obejmować ocenę wpływu zmian na części składowe i już
dostarczony wyrób.

Należy utrzymywać zapisy wyników przeglądu zmian i
wszelkich niezbędnych działań (

patrz 4.2.4

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.4 Zakupy

7.4.1 Proces zakupu

7 Realizacja wyrobu

Organizacja powinna zapewnić, że zakupiony wyrób spełnia
wyspecyfikowane wymagania dotyczące zakupu. Rodzaj i
zakres nadzoru nad dostawcą i zakupywanym wyrobem
powinien zależeć od wpływu zakupywanego wyrobu na
późniejszą realizację wyrobu lub wyrób finalny.

Organizacja powinna dokonywać oceny i wyboru dostawców
na podstawie ich zdolności do dostarczania wyrobu zgodnego
z wymaganiami organizacji. Należy ustanowić kryteria
wyboru, oceny i ponownej oceny. Należy utrzymywać zapisy
wyników ocen i wszelkich niezbędnych działań wynikających z
oceny (

patrz 4.2.4

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.4 Zakupy

7.4.2 Informacje dotyczące zakupów

7 Realizacja wyrobu

Informacje dotyczące zakupów powinny określać wyrób, który
ma być zakupiony, i jeżeli to jest stosowne, powinny
obejmować

a) wymagania dotyczące zatwierdzenia wyrobu, procedur,
procesów i wyposażenia,
b) wymagania dotyczące kwalifikacji personelu, i
c) wymagania dotyczące systemu zarządzania jakością.

Organizacja

powinna

zapewnić

adekwatność

wyspecyfikowanych wymagań przed zakomunikowaniem ich
dostawcy.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.4 Zakupy

7.4.3 Weryfikacja zakupionego wyrobu

7 Realizacja wyrobu

Organizacja powinna ustanowić i wdrożyć działania kontrolne i
inne niezbędne działania, które zapewnią, że zakupiony wyrób
spełnia wyspecyfikowane wymagania dotyczące zakupu.

Gdy organizacja lub jej klient zamierza przeprowadzić
weryfikację u dostawcy, wówczas w informacji dotyczącej
zakupów organizacja powinna podać odpowiednie ustalenia
dotyczące weryfikacji i metodę zwalniania wyrobu.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.4.1-3

Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo organizacji, w celu oceny i
nadzoru nad kupowanymi wyrobami, zapewniło określenie i wdrożenie
skutecznych i efektywnych procesów zakupu, tak aby zakupione
wyroby zaspokajały potrzeby i spełniały wymagania organizacji, jak też
stron zainteresowanych.

Zaleca się rozważenie wykorzystania łączności elektronicznej z
dostawcami w celu optymalizacji komunikacji dotyczącej wymagań.

Zaleca się, aby w celu skorzystania z dostępnej wiedzy dostawcy,
opracowywać wraz z dostawcami wymagania dotyczące procesów
związanych z dostawą i specyfikacji wyrobu.
Zaleca się, aby organizacja w celu wykazania swojej własnej zgodności
ze specyfikacją, określiła potrzeby dotyczące zapisów weryfikacji
wyrobu zakupionego, komunikacji i reagowania na niezgodności.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.4.1-3 c.d.

W celu zapewnienia skutecznego i efektywnego funkcjonowania
organizacji, zaleca się kierownictwu zapewnienie, aby procesy zakupu
uwzględniały następujące działania, dotyczące:
– terminowości skutecznej i dokładnej identyfikacji potrzeb i
specyfikacji wyrobu
zakupywanego;
– oszacowania kosztów wyrobu kupowanego;
– unikatowych procesów stosowanych przez dostawcę;
– gwarancji wymiany zakupionych wyrobów niezgodnych;
– wymagań logistycznych;
– identyfikacji i identyfikowalności wyrobu;
– zabezpieczenia wyrobu;
– dokumentacji, w tym zapisów;
– nadzoru nad zakupionym wyrobem, wykazującym odstępstwo od
wymagań;
– dostępu do siedzib dostawców;
– dostawy i instalowania wyrobu lub historii zastosowań;
– rozwoju dostawcy;

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.4.1-3 c.d.

Zaleca się, aby organizacja dla zapewnienia skutecznych i efektywnych
całościowych procesów zakupu, ustanowiła skuteczne i efektywne
procesy identyfikowania potencjalnych źródeł materiałów zakupywanych,
rozwoju istniejących dostawców lub partnerów i oceny ich zdolności do
dostarczania wymaganych wyrobów.

Przykładami danych wejściowych do procesu nadzorowania dostawcy są:
– ocena odpowiedniego doświadczenia,
– parametry dostawców w porównaniu z konkurencją,
– przegląd jakości wyrobu zakupionego, jego ceny, warunków dostawy,
– audity SZJ i ocena ich potencjalnej zdolności do dostarczania
wymaganych
wyrobów skutecznie i efektywnie oraz zgodnie z umową
– sprawdzenie referencji dostawcy i dostępnych danych dotyczących
zadowolenia
klienta,
– ocena finansowa w celu upewnienia się co do stabilności działania
dostawcy
przez cały okres zamierzonej dostawy i współpracy,
– reakcja dostawcy na zapytania, oferty i przetargi,
– pozycja dostawcy i jego rola w społeczności.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.5 Produkcja i dostarczenie usługi

7.5.1 Nadzorowanie produkcji i dostarczenia usługi

7 Realizacja wyrobu

Organizacja powinna planować i prowadzić produkcję i
dostarczanie usługi w warunkach nadzorowanych. Warunki
nadzorowane, gdy ma to zastosowanie, powinny obejmować

a) dostępność informacji, w których określono właściwości
wyrobu,
b) dostępność instrukcji pracy, jeżeli są niezbędne,
c) stosowanie

właściwego wyposażenia,

d) dostępność i stosowanie wyposażenia do monitorowania i
pomiarów,
e) wdrożenie monitorowania i pomiarów, i
f) wdrożenie działań związanych ze zwolnieniem, dostawą i po

dostawie.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.5 Produkcja i dostarczenie usługi

7.5.2 Walidacja procesów produkcji i dostarczenia usługi

7 Realizacja wyrobu

Organizacja powinna przeprowadzać walidację każdego

procesu produkcji i procesu dostarczania usługi, gdy wyników

nie można zweryfikować w następstwie monitorowania lub

pomiaru. Obejmuje to wszystkie procesy, gdzie wady

ujawniają się dopiero w trakcie użytkowania wyrobu lub po

wykonaniu usługi.

Walidacja powinna wykazać zdolność tych procesów do

osiągania zaplanowanych wyników.

c.d. ->

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.5 Produkcja i dostarczenie usługi

7.5.2 Walidacja procesów produkcji i dostarczenia usługi c.d.

7 Realizacja wyrobu

Organizacja powinna określić ustalenia dotyczące tych

procesów, jeżeli ma to zastosowanie, obejmujące:

a) określone kryteria dotyczące przeglądu i zatwierdzenia

procesów,
b) zatwierdzenie wyposażenia i kwalifikowanie personelu,
c) stosowanie określonych metod i procedur,
d) wymagania dotyczące zapisów (

patrz 4.2.4

), i

e) ponownej walidację.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.5.1

Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo, w celu osiągnięcia zarówno
zgodności z wymaganiami, jak i zapewnienia korzyści stronom
zainteresowanym, wyszło ponad nadzór procesów realizacji. Można to
osiągnąć przez doskonalenie skuteczności i efektywności procesów
realizacji i związanych procesów wspomagających, takich jak:

– redukcja odpadów,
– szkolenie ludzi,
– komunikowanie i zapisywanie informacji,
– rozwój zdolności dostawcy,
– doskonalenie infrastruktury,
– zapobieganie problemom,
– metody przetwarzania i wydajności procesu, i
– metody monitorowania.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.5 Produkcja i dostarczenie usługi

7.5.3 Identyfikacja i identyfikowalność

7 Realizacja wyrobu

Jeżeli jest to odpowiednie, organizacja powinna identyfikować

wyrób za pomocą stosownych środków przez cały czas

realizacji wyrobu.

Organizacja powinna identyfikować status wyrobu w

odniesieniu do wymagań dotyczących monitorowania i

pomiarów.

Jeżeli jest wymagana identyfikowalność, to organizacja

powinna nadzorować jednoznaczną identyfikację wyrobu i

prowadzić zapisy jej dotyczące (

patrz 4.2.4

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.5.3

Potrzeby dotyczące identyfikacji i identyfikowalności mogą wynikać
z:
– statusu wyrobów, w tym części składowych,
– statusu i zdolności procesów,
– benchmarkingu danych dotyczących funkcjonowania, takiego jak
marketing,
– wymagań związanych z umową, takich, jak zdolność do wycofania
wyrobu, – odpowiednich wymagań ustawowych i przepisów,
– zamierzonego wykorzystania lub zastosowania,
– materiałów stwarzających zagrożenie, i
– zmniejszenia zidentyfikowanego ryzyka.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.5 Produkcja i dostarczenie usługi

7.5.4 Własność klienta

7 Realizacja wyrobu

Organizacja powinna sprawować pieczę nad własnością klienta,
w czasie gdy znajduje się ona pod nadzorem organizacji lub jest
przez nią używana. Organizacja powinna identyfikować,
weryfikować, chronić i zabezpieczać własność klienta
dostarczoną w celu użycia lub włączenia w wyrób. Jeżeli
własność klienta zostanie zagubiona, uszkodzona lub z innego
powodu uznana za nieprzydatną do zastosowania, to należy
poinformować o tym klienta i należy utrzymywać zapisy (

patrz

4.2.4

UWAGA Własność klienta może obejmować własność
intelektualną.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się, aby organizacja w celu ochrony własności identyfikowała
odpowiedzialność w odniesieniu do własności i innych rzeczy
wartościowych, będących pod nadzorem organizacji, a należących
do klienta i innych stron zainteresowanych. Przykładami takiej
własności są:

– składniki lub komponenty dostarczane w celu włączenia do wyrobu,
– wyrób dostarczony do naprawy, konserwacji lub ulepszenia,
– materiały do opakowań dostarczone bezpośrednio przez klienta,
– materiały klienta będące przedmiotem usługi takiej, jak
przechowywanie,
– usługi świadczone w imieniu klienta, takie jak transport własności
klienta

strony trzeciej, i
– własność intelektualna klienta łącznie ze specyfikacjami,
rysunkami i
informacjami zastrzeżonymi.

komentarz

w zakresie p. 7.5.4

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.5 Produkcja i dostarczenie usługi

7.5.5 Zabezpieczenie wyrobu

7 Realizacja wyrobu

Organizacja powinna zabezpieczać zgodność wyrobu podczas
wewnętrznego procesu przetwarzania i dostarczania wyrobu
do miejsca przeznaczenia. Zabezpieczanie zgodności wyrobu
powinno obejmować identyfikację, postępowanie z wyrobem,
pakowanie, przechowywanie i ochronę. Zabezpieczenie
powinno także dotyczyć części składowych wyrobu.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się, aby kierownictwo określiło i wdrożyło procesy
postępowania

wyrobem,

pakowania,

przechowywania,

zabezpieczania i dostawy wyrobu, które zapobiegają uszkodzeniu,
zepsuciu lub niewłaściwemu użyciu w czasie wewnętrznego
przetwarzania i końcowej dostawy wyrobu.

Zaleca się, aby kierownictwo zaangażowało dostawców i partnerów w
określanie i wdrażanie skutecznych i efektywnych procesów ochrony
zakupionego materiału a także aby uwzględniło potrzeby dotyczące
specjalnych

wymagań

wynikających

natury

wyrobu

(oprogramowanie, media elektroniczne, materiały stwarzające
zagrożenie).

komentarz

w zakresie p. 7.5.5

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.6 Nadzorowanie wyposażenia do monitorowania i pomiarów

7 Realizacja wyrobu

Organizacja powinna określić monitorowanie i pomiary, które
należy wykonać, oraz wyposażenie do monitorowania i
pomiarów potrzebne do dostarczenia dowodu zgodności
wyrobu z określonymi wymaganiami (

patrz 7.2.1

Organizacja powinna ustanowić procesy w celu zapewnienia, że
monitorowanie i pomiary mogą być i są wykonywane w sposób,
który jest spójny z wymaganiami dotyczącymi monitorowania i
pomiarów.

c.d. ->

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Tam gdzie niezbędne jest zapewnienie wiarygodnych wyników,
wyposażenie pomiarowe należy

a) wzorcować lub sprawdzać w wyspecyfikowanych

odstępach

czasu lub przed użyciem w odniesieniu do wzorców jednostek

miary

mających

powiązanie

międzynarodowymi

lub

państwowymi wzorcami

jednostek miary; jeżeli nie ma takich

wzorców należy

prowadzić zapisy

dotyczące zastosowanej

podstawy wzorcowania lub sprawdzania,
b) adiustować lub ponownie adiustować, jeżeli jest to niezbędne,
c) zidentyfikować

celu

umożliwienia

określenia

statusu

wzorcowania,
d) zabezpieczyć przed adiustacjami, które mogłyby unieważnić wyniki

pomiaru,

e) chronić przed uszkodzeniem i pogorszeniem stanu podczas
przemieszczania, utrzymywania i przechowywania.

7.6 Nadzorowanie wyposażenia do monitorowania i pomiarów

c.d.

7 Realizacja wyrobu

c.d. ->

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

7.6 Nadzorowanie wyposażenia do monitorowania i pomiarów

c.d.

7 Realizacja wyrobu

Dodatkowo, gdy wyposażenie okaże się niezgodne z
wymaganiami,

organizacja

powinna

ocenić

zapisać

wiarygodność wcześniejszych wyników pomiarów. Organizacja
powinna podjąć odpowiednie działania w odniesieniu do
wyposażenia i wszystkich wyrobów, na które niezgodność
miała wpływ. Należy utrzymywać zapisy wyników wzorcowania
i sprawdzania (

patrz 4.2.4

Należy potwierdzić zdolność oprogramowania komputerowego
stosowanego do monitorowania i pomiaru wyspecyfikowanych
wymagań do jego zamierzonego zastosowania. Należy tego
dokonać

przed

przystąpieniem

użytkowania

oprogramowania i powtarzać, jeżeli to niezbędne.

UWAGA Patrz wytyczne w ISO 10012-1 i ISO 10012-2.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 7.6

Zaleca się, aby kierownictwo określiło i wdrożyło skuteczne i
efektywne procesy pomiaru i monitorowania, obejmujące metody i
wyposażenie do weryfikacji i walidacji wyrobów i procesów, w celu
zapewnienia zadowolenia klientów i innych stron zainteresowanych.
Procesy te obejmują ekspertyzy, symulacje i inne działania dotyczące
pomiarów i monitorowania.
Zaleca się, aby w celu zapewnienia zaufania do danych, procesy
pomiarowe i monitorowania obejmowały potwierdzenie, że
wyposażenie jest odpowiednie do zastosowania i zachowuje
wystarczającą dokładność i zgodność z przyjętymi wzorcami.

Zaleca się, aby organizacja – w celu minimalizowania potrzeby
nadzorowania wyposażenia do pomiarów i monitorowania, i w celu
dodania wartości dla stron zainteresowanych uwzględniła środki
takie, jak „zabezpieczenie przed niewłaściwą obsługą” eliminujące
potencjalne błędy w procesach.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

8 Pomiary, analiza i doskonalenie

8.1 Postanowienia ogólne
8.2 Monitorowanie i pomiary

8.2.1 Zadowolenie klienta
8.2.2 Audit wewnętrzny
8.2.3 Monitorowanie i pomiary procesów
8.2.4 Monitorowanie i pomiary wyrobu

8.3 Nadzór nad wyrobem niezgodnym
8.4 Analiza danych
8.5 Doskonalenie

8.5.1 Ciągłe doskonalenie
8.5.2 Działania korygujące
8.5.3 Działania zapobiegawcze

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

8.1 Postanowienia ogólne

8 Pomiary, analiza i doskonalenie

Organizacja powinna zaplanować i wdrożyć procesy
monitorowania, pomiaru, analizy i doskonalenia potrzebne do
a) wykazania zgodności wyrobu,
b) zapewnienia zgodności systemu zarządzania jakością, i
c) ciągłego doskonalenia skuteczności systemu zarządzania
jakością.

Powinno to obejmować określenie możliwych do zastosowania
metod, w tym metod statystycznych oraz zakresu ich
stosowania.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

8.2 Monitorowanie i pomiary

8.2.1 Zadowolenie klienta

8 Pomiary, analiza i doskonalenie

Jako jeden z mierników funkcjonowania systemu zarządzania
jakością, organizacja powinna monitorować informacje
dotyczące percepcji klienta, co do tego czy spełniła jego
wymagania. Należy określić metody uzyskiwania i
wykorzystywania tych informacji.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 8.2.1

Pomiary i monitorowanie zadowolenia klienta są oparte na
przeglądzie informacji związanej z klientem. Przykłady takich
informacji obejmują:
– ankietowanie klienta i użytkownika,
– informacje zwrotne dotyczące różnych aspektów wyrobu,
– wymagania klienta i informacje wynikające z umowy,
– potrzeby rynkowe,
– dane dotyczące dostarczenia usługi, i
– informacje związane z konkurencją.

Zaleca się, aby organizacja ustanowiła i wykorzystywała źródła
informacji dotyczące zadowolenia klienta, którymi mogą być:
– skargi klientów,
– bezpośrednie komunikowanie się z klientami,
– kwestionariusze i ankietowanie,
– podwykonawstwo gromadzenia i analizy danych,
– raporty organizacji konsumenckich,
– raporty w różnych środkach przekazu, i

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

8.2 Monitorowanie i pomiary

8.2.2 Audit wewnętrzny

8 Pomiary, analiza i doskonalenie

Organizacja powinna przeprowadzać audity wewnętrzne w
zaplanowanych odstępach czasu w celu określenia, czy
system zarządzania jakością

a) jest zgodny z zaplanowanymi ustaleniami (

patrz 7.1

), z

wymaganiami niniejszej normy międzynarodowej oraz z
wymaganiami systemu zarządzania jakością ustanowionymi
przez

organizację, i

b) jest skutecznie wdrożony i utrzymywany.

c.d. ->

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

8.2 Monitorowanie i pomiary

8.2.2 Audit wewnętrzny c.d.

8 Pomiary, analiza i doskonalenie

Program auditu należy zaplanować biorąc pod uwagę status i

ważność procesów oraz auditowanych obszarów, jak też wyniki

wcześniejszych auditów. Należy określić kryteria auditu, jego

zakres, częstość i metody. Wybór auditorów i prowadzenie

auditów powinny zapewniać obiektywność i bezstronność

procesu auditu. Auditorzy nie powinni auditować własnej pracy.

Odpowiedzialność i wymagania dotyczące planowania i

przeprowadzania auditów oraz przedstawiania wyników i

utrzymywania zapisów (

patrz 4.2.4

) powinny zostać określone w

udokumentowanej procedurze.

c.d. ->

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Kierownictwo odpowiedzialne za obszar podlegający auditowi

powinno zapewnić, aby bez nieuzasadnionego opóźnienia

podjęto działania dotyczące wyeliminowania stwierdzonych

niezgodności i ich przyczyn. W następstwie powinna być

prowadzona weryfikacja podjętych działań i przedstawione jej

wyniki (

patrz 8.5.2

8.2 Monitorowanie i pomiary

8.2.2 Audit wewnętrzny c.d.

8 Pomiary, analiza i doskonalenie

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo w celu oceny mocnych i
słabych stron SZJ, zapewniło ustanowienie skutecznego i
efektywnego procesu auditu wewnętrznego. Audit ten działa jako
narzędzie zarządzania służące do niezależnej oceny każdego
wytypowanego procesu lub działania i dostarcza niezależnego
obiektywnego dowodu czy zostały spełnione istniejące wymagania.

Ważne jest, aby kierownictwo zapewniło działania doskonalące,
podejmowane w odpowiedzi na wyniki auditu wewnętrznego. Zaleca
się elastyczne planowanie auditu wewnętrznego, aby umożliwić
zmiany priorytetów wynikające z ustaleń auditu i dowodów
obiektywnych uzyskanych w czasie auditu.

komentarz

w zakresie p. 8.2.2

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 8.2.2 c.d.

Przykładami zagadnień do wzięcia pod uwagę w audicie
wewnętrznym są:
– skuteczne i efektywne wdrożenie procesów,
– możliwości ciągłego doskonalenia,
– zdolność procesów,
– skuteczne i efektywne wykorzystanie metod statystycznych,
– wykorzystanie techniki informatycznej,
– analiza danych dotyczących kosztów jakości,
– skuteczne i efektywne wykorzystanie zasobów,
– wyniki i oczekiwania dotyczące parametrów procesu i wyrobu,
– odpowiedniość i dokładność wykonania pomiaru parametrów,
– działania dotyczące doskonalenia, i
– powiązania ze stronami zainteresowanymi.

Raport z auditu wewnętrznego zawiera czasami dowód bardzo
dobrego funkcjonowania, w celu umożliwienia wyrażenia uznania i
motywowania ludzi przez kierownictwo.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

8.2 Monitorowanie i pomiary

8.2.3 Monitorowanie i pomiary procesów

8 Pomiary, analiza i doskonalenie

Organizacja

powinna

stosować

odpowiednie

metody

monitorowania oraz, gdy to ma zastosowanie, metody
pomiarów procesów systemu zarządzania jakością. Metody te
powinny wykazywać zdolność procesów do osiągania
zaplanowanych wyników. Jeżeli zaplanowane wyniki nie są
osiągalne, to w celu zapewnienia zgodności wyrobu należy
dokonać korekcji oraz podjąć, tam gdzie to ma zastosowanie,
działania korygujące.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 8.2.3 c.d.

Zaleca się, aby organizacja identyfikowała metody pomiarów i
wykonywała pomiary w celu oceny funkcjonowania procesu. Zaleca
się, aby organizacja włączyła te metody pomiarowe do procesów i
wykorzystywała pomiary w zarządzaniu procesem.

Zaleca się wykorzystywanie pomiarów w zarządzaniu codziennymi
działaniami do oceny procesów. Może być to odpowiednie zarówno
przy doskonaleniu małymi krokami lub bieżącym ciągłym
doskonaleniu, jak również przy przedsięwzięciach przełomowych,
zgodnie z wizją i celami strategicznymi organizacji.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 8.2.3 c.d.

Zaleca się, aby pomiary funkcjonowania procesu w sposób
wyważony

obejmowały

potrzeby

oczekiwania

stron

zainteresowanych. Przykłady obejmują:
– zdolność,
– czas reakcji,
– czas cyklu lub przepustowość,
– mierzalne aspekty niezawodności,
– wydajność,
– skuteczność i efektywność ludzi w organizacji,
– wykorzystanie technologii,
– redukcję odpadów, i
– alokację kosztów i ich zmniejszenie.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

8.2 Monitorowanie i pomiary

8.2.4 Monitorowanie i pomiary wyrobu

8 Pomiary, analiza i doskonalenie

Organizacja powinna monitorować i mierzyć właściwości
wyrobu w celu weryfikacji, czy zostały spełnione wymagania
dotyczące wyrobu. Należy to przeprowadzać na odpowiednich
etapach procesu realizacji wyrobu zgodnie z zaplanowanymi
ustaleniami (

patrz 7.1

Należy utrzymywać dowód spełnienia kryteriów przyjęcia.
Zapisy powinny wskazywać osobę (osoby) uprawnioną
(uprawnione) do zwolnienia wyrobu (

patrz 4.2.4

Zwolnienie wyrobu i wykonanie usługi nie powinno nastąpić
dopóki zaplanowane ustalenia (

patrz 7.1

) nie zostaną

zadowalająco zakończone, chyba inna decyzja została
zatwierdzona przez uprawnioną osobę i, o ile ma to
zastosowanie, przez klienta.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się, aby organizacja ustanowiła i wyspecyfikowała wymagania
dotyczące pomiaru (łącznie z kryteriami przyjęcia) jej wyrobów. Zaleca
się, aby pomiar wyrobu został zaplanowany i wykonany w celu
sprawdzenia czy wymagania stron zainteresowanych zostały
spełnione i wykorzystane do udoskonalenia procesu realizacji.

Zaleca się, aby przy wyborze metod pomiarowych do ustalenia, że
wyroby spełniają wymagania i przy rozważaniu potrzeb i oczekiwań
klienta organizacja wzięła pod uwagę:

• rodzaje właściwości wyrobu, które w konsekwencji określają rodzaj
pomiaru,
odpowiednie środki pomiarowe, wymaganą dokładność i potrzebne
umiejętności;

• wymagane wyposażenie, oprogramowanie i narzędzia;

• rozmieszczenie odpowiednich punktów pomiarowych w sekwencji
procesów
realizacji;

• właściwości mierzone w każdym punkcie oraz zastosowane
dokumentowanie i kryteria przyjęcia;

komentarz

w zakresie p. 8.2.4

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

e) ustanowione przez klienta punkty zademonstrowania lub

weryfikacji wybranych właściwości wyrobu;

kontrole lub badania, które wymagają obecności lub wykonania
przez organy ustawowe lub określone przepisami;

g) gdzie, kiedy i w jaki sposób organizacja zamierza, a klient lub

organy ustawowe lub określone przepisami wymagają,
zaangażowania kompetentnych stron trzecich do wykonywania
– badania typu,
– badań lub kontroli w toku procesu,
– weryfikacji wyrobu,
– walidacji wyrobu, i
– kwalifikacji wyrobu;

e) kwalifikowanie ludzi, materiałów, wyrobów, procesów i SZJ;
f)

kontrole końcowe w celu potwierdzenia, że działania
weryfikacyjne i walidacyjne zostały zakończone i przyjęte;

g) zapisywanie wyników pomiarów wyrobu.

komentarz

w zakresie p. 8.2.4 c.d.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

8.3 Nadzór nad wyrobem niezgodnym

8 Pomiary, analiza i doskonalenie

Organizacja powinna zapewnić, aby wyrób niezgodny z

wymaganiami został zidentyfikowany i był nadzorowany tak, by

zapobiec jego niezamierzonemu użyciu lub dostawie.

Nadzór i związaną z tym odpowiedzialność, i uprawnienia

dotyczące postępowania z wyrobem niezgodnym należy

określić w udokumentowanej procedurze.

Organizacja powinna postępować z wyrobem niezgodnym

wykorzystując jeden lub kilka sposobów podanych poniżej
a)

podjęcie działania w celu wyeliminowania stwierdzonych

niezgodności,
b) dopuszczenie do użytkownika, zwolnienie lub przyjęcie w ramach

zezwolenia udzielonego przez osobę uprawnioną i, gdy ma to

zastosowanie, przez klienta,
c) podjęcie działania w celu uniemożliwienia jego pierwotnie

zamierzonego wykorzystania lub zastosowania.

c.d. ->

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

8.3 Nadzór nad wyrobem niezgodnym

8 Pomiary, analiza i doskonalenie

Należy utrzymywać zapisy dotyczące charakteru niezgodności i
wszelkich później podejmowanych działań, w tym udzielonych
zezwoleń. (

patrz 4.2.4

)

Jeżeli wyrób niezgodny zostanie poprawiony, to należy poddać
go ponownej weryfikacji w celu wykazania zgodności z
wymaganiami.

Jeżeli wyrób niezgodny został wykryty po dostawie lub po
rozpoczęciu jego użytkowania, organizacja powinna podjąć
działania odpowiednie do rzeczywistych lub potencjalnych
skutków niezgodności.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 8.3

Zaleca się, aby w celu zapewnienia wykrycia w porę niezgodności i ich
usunięcia, najwyższe kierownictwo przekazało ludziom w organizacji
uprawnienia i odpowiedzialność do raportowania o niezgodnościach na
każdym etapie procesu. Zaleca się określenie uprawnień i
odpowiedzialności w zakresie reagowania na niezgodności w celu
utrzymania wymagań dotyczących procesu i wyrobu. Zaleca się, aby
organizacja skutecznie i efektywnie nadzorowała identyfikowanie,
segregowanie i postępowanie z wyrobem niezgodnym, w celu ochrony
przed jego pomyłkowym użyciem.

Jeżeli jest to praktycznie uzasadnione, zaleca się zapisywanie
niezgodności i informacji o postępowaniu z nimi, co pomaga w
zdobywaniu doświadczenia i dostarcza danych do analizy i działań
doskonalących.

Organizacja

może

także

zadecydować,

czy

niezgodności dotyczące zarówno procesów realizacji wyrobu, jak i
procesów wspomagających będą zapisywane i nadzorowane.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

8.4 Analiza danych

8 Pomiary, analiza i doskonalenie

Organizacja powinna określić, zbierać i analizować odpowiednie
dane w celu wykazania przydatności i skuteczności systemu
zarządzania jakością oraz w celu oceny możliwości prowadzenia
ciągłego doskonalenia skuteczności systemu zarządzania
jakością. Powinno to obejmować dane będące wynikiem
monitorowania i pomiaru, oraz pochodzące z innych źródeł.

Analiza danych powinna dostarczyć informacje dotyczące
a) zadowolenia klienta (

patrz 8.2.1

b) zgodności z wymaganiami dotyczącymi wyrobu (

patrz

7.2.1

c) właściwości i trendów procesów i wyrobów, łącznie z
możliwościami

prowadzenia działań zapobiegawczych, i

d) dostawców.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 8.4

Zaleca się podejmowanie decyzji w oparciu o analizę danych
otrzymanych z pomiarów i zgromadzonych informacji opisanych w
normie międzynarodowej PN-EN ISO 9004. W tym kontekście zaleca
się, aby organizacja analizowała dane z różnych źródeł w celu
oceny funkcjonowania w odniesieniu do planów, celów i innych
zdefiniowanych zadań, oraz aby identyfikowała obszary do
doskonalenia, w tym możliwe korzyści dla stron zainteresowanych.

Decyzje podejmowane w oparciu o fakty wymagają skutecznych i
efektywnych działań, takich jak:
– wiarygodne metody analizy,
– odpowiednie metody statystyczne,
– podejmowanie decyzji i działań w oparciu o wyniki logicznej
analizy, z
wyważonym udziałem doświadczenia i intuicji.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 8.4 c.d.

Analiza danych może pomóc w określeniu przyczyny istniejących lub
potencjalnych problemów i prowadzić do potrzebnych w doskonaleniu
decyzji dotyczących działań korygujących i zapobiegawczych.
Zaleca się integrowanie danych i informacji pochodzących ze
wszystkich części organizacji i analizowanie ich w celu skutecznej
oceny całościowego funkcjonowania organizacji przez kierownictwo.
Zaleca się, aby całościowe funkcjonowanie organizacji przedstawiano
w sposób odpowiedni dla różnych szczebli organizacyjnych. Wyniki
takiej analizy mogą zostać wykorzystane przez organizację do
określenia
– trendów,
– zadowolenia klienta,
– zadowolenia innych stron zainteresowanych,
– skuteczności i efektywności procesów organizacji,
– udziału dostawców,
– sukcesu w realizacji celów doskonalenia funkcjonowania,
– kosztów jakości, wyników finansowych i wyników rynkowych,
– konkurencyjności.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

8.5 Doskonalenie

8.5.1 Ciągłe doskonalenie

8 Pomiary, analiza i doskonalenie

Organizacja powinna ciągle doskonalić skuteczność systemu
zarządzania jakością, poprzez wykorzystanie polityki jakości,
celów dotyczących jakości, wyników auditów, analizy danych,
działań korygujących i zapobiegawczych oraz przeglądu
zarządzania.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

komentarz

w zakresie p. 8.5.1

Zaleca się, aby kierownictwo ciągle poszukiwało dróg doskonalenia
skuteczności i efektywności procesów w organizacji, nie czekając na
pojawienie się problemu, który ujawni możliwości doskonalenia.
Doskonalenie można prowadzić na bieżąco małymi krokami, jak też
za

pomocą

strategicznych

przełomowych

przedsięwzięć

doskonalących.

Zaleca się, aby organizacja dysponowała właściwym procesem do
identyfikowania

zarządzania

działaniami

dotyczącymi

doskonalenia. Wynikiem tych działań doskonalących mogą być
zmiany w wyrobie lub procesach, a nawet w SZJ lub w organizacji.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

8.5 Doskonalenie

8.5.2 Działania korygujące

8 Pomiary, analiza i doskonalenie

Organizacja powinna podjąć działania eliminujące przyczyny
niezgodności w celu zapobiegania ich powtórnemu wystąpieniu.
Działania korygujące powinny być dostosowane do skutków,
jakie powodują napotkane niezgodności.

Należy ustanowić udokumentowaną procedurę w celu
określenia wymagań dotyczących

a) przeglądu niezgodności (w tym reklamacji klienta),
b) ustalania przyczyn niezgodności,
c) oceny potrzeby działań zapewniających, że niezgodności nie

wystąpią ponownie,
d) ustalania i wdrażania niezbędnych działań,
e) zapisów wyników podjętych działań (

patrz 4.2.4

), i

f) przeglądu podjętych działań korygujących.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się, aby najwyższe kierownictwo zapewniło, że działania
korygujące stosowane są jako narzędzie doskonalenia oraz aby
planowanie tych działań obejmowało ocenę znaczenia problemów i
było wykonane w kategoriach potencjalnego wpływu na takie
zagadnienia, jak:

- koszty operacyjne,

- koszty niezgodności,

- parametry wyrobu,

- niezawodność i bezpieczeństwo,

- zadowolenie klientów i innych stron zainteresowanych.

Zaleca się uczestnictwo w procesie działań korygujących ludzi
reprezentujących odpowiednie dyscypliny a także położenie nacisku
na skuteczność i efektywność procesów podczas podejmowania
działań i ich monitorowanie w celu upewnienia się, czy żądane cele
zostały spełnione.

komentarz

w zakresie p. 8.5.2

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się, aby organizacja, realizując działanie korygujące,

identyfikowała źródła informacji i gromadziła informacje w celu
określenia niezbędnych działań korygujących. Zaleca się
skoncentrowanie zdefiniowanych działań korygujących na
eliminowaniu przyczyn niezgodności w celu uniknięcia ich
powtórzenia się. Przykładami źródeł informacji do rozważenia
działań korygujących są:

– skargi klienta,
– raporty o niezgodnościach,
– raporty z auditów wewnętrznych,
– dane wyjściowe z przeglądu zarządzania,
– dane wyjściowe z analizy danych,
– dane wyjściowe z pomiarów zadowolenia,

– odpowiednie zapisy dotyczące SZJ,
– ludzie w organizacji,

– pomiary procesów, i
– wyniki samooceny.

komentarz

w zakresie p. 8.5.2 c.d.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Jest wiele sposobów określenia przyczyn niezgodności, w tym analiza
prowadzona przez pojedyncze osoby albo wyznaczenie zespołu
realizującego przedsięwzięcie dotyczące działań korygujących. Zaleca
się, aby organizacja zachowała równowagę między inwestowaniem w
działania korygujące a wpływem, jaki wywiera rozpatrywany problem.

Zaleca się, aby organizacja, oceniając potrzebę działań w celu
zapewnienia, że niezgodności nie wystąpią ponownie, rozważyła
zorganizowanie odpowiedniego szkolenia osób wyznaczonych do
przedsięwzięć dotyczących działań korygujących.

Zaleca się, jeżeli ma to zastosowanie, włączenie analizy źródłowych
przyczyn

procesu

działania

korygującego.

Zaleca

się

weryfikowanie wyników analizy źródłowych przyczyn za pomocą
badania poprzedzającego określenie i zainicjowanie działania
korygującego.

komentarz

w zakresie p. 8.5.2 c.d.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

8.5 Doskonalenie

8.5.3 Działania zapobiegawcze

8 Pomiary, analiza i doskonalenie

Organizacja powinna określić działania eliminujące przyczyny

potencjalnych

niezgodności

celu

zapobiegania

ich

wystąpieniu.

Działania

zapobiegawcze

powinny

być

dostosowane do skutków potencjalnych problemów.

Należy ustanowić udokumentowaną procedurę w celu

określenia wymagań dotyczących
a) określenia potencjalnych niezgodności i ich przyczyn,
b) oceny potrzeby działań zapobiegających wystąpieniu

niezgodności,
c) ustalania i wdrażania niezbędnych działań,
d) zapisów wyników podjętych działań (

patrz 4.2.4

), i

e) przeglądu podjętych działań zapobiegawczych.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

Zaleca się, aby kierownictwo planowało zmniejszenie wpływu strat na
organizację w celu utrzymania parametrów wyrobu i procesu.
Zapobieganie stratom poprzez planowanie stosuje się w odniesieniu
do procesów realizacji i procesów wspomagających, do działań i
wyrobów w celu zapewnienia zadowolenia stron zainteresowanych.

W celu uzyskania skuteczności i efektywności zaleca się, aby

planowanie zapobiegania stratom było systematyczne i oparte na
danych z odpowiednich metod. Dane można generowć,
wykorzystując:

– narzędzia analizy ryzyka, takie jak analiza rodzaju i skutków

niezdatności,

– przegląd potrzeb i oczekiwań klienta,
– analizy rynku,
– dane wyjściowe z przeglądu zarządzania,
– dane wyjściowe z analizy danych,
– pomiary zadowolenia,
– pomiary procesu,
–

systemy łączące źródła informacji od stron zainteresowanych,

– odpowiednie zapisy dotyczące SZJ.

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

dr inż. Henryk Popiel

PYTANIA?

dr inż. Henryk POPIEL – tel. (6) 839

570

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64
Slide 65
Slide 66
Slide 67
Slide 68
Slide 69
Slide 70
Slide 71
Slide 72
Slide 73
Slide 74
Slide 75
Slide 76
Slide 77
Slide 78
Slide 79
Slide 80
Slide 81
Slide 82
Slide 83
Slide 84
Slide 85
Slide 86
Slide 87
Slide 88
Slide 89
Slide 90
Slide 91
Slide 92
Slide 93
Slide 94
Slide 95
Slide 96
Slide 97
Slide 98
Slide 99
Slide 100
Slide 101
Slide 102
Slide 103
Slide 104
Slide 105
Slide 106
Slide 107
Slide 108
Slide 109
Slide 110
Slide 111
Slide 112
Slide 113
Slide 114
Slide 115
Slide 116
Slide 117
Slide 118
Slide 119
Slide 120
Slide 121
Slide 122
Slide 123
Slide 124
Slide 125
Slide 126
Slide 127
Slide 128
Slide 129
Slide 130
Slide 131
Slide 132
Slide 133
Slide 134
Slide 135
Slide 136
Slide 137
Slide 138
Slide 139
Slide 140
Slide 141
Slide 142
Slide 143
Slide 144
Slide 145
Slide 146
Slide 147
Slide 148
Slide 149
Slide 150
Slide 151
Slide 152
Slide 153
Slide 154
Slide 155
Slide 156
Slide 157
Slide 158
Slide 159
Slide 160
Slide 161
Slide 162
Slide 163
Slide 164
Slide 165
Slide 166
Slide 167
Slide 168
Slide 169
Slide 170
Slide 171
Slide 172
Slide 173
Slide 174
Slide 175
Slide 176
Slide 177
Slide 178
Slide 179
Slide 180

Zarządzanie Jakością Ćwiczenia 2

Document Outline