Wykład 11

Percepcja i działanie

© Piotr Jaśkowski

Percepcja i działanie

działanie

percepcja

Pogląd klasyczny

Percepcja i działanie

przestrzeń

(grzbietowy)

rozpoznawanie

niezależne

od przestrzeni

(brzuszny)

działanie

percepcja

Ungerleider i Mischkin, 1982

Goodale & Milner 1992

Droga grzbietowa:
widzenia dla działania

Droga brzuszna
Widzenie dla
percepcji

Teoria M-G: dowody

Neuropsychologiczne



Pacjentka D.F. – agnozja wzrokowa.



niezdolność do określenia kształtu,
wielkości i orientacji przedmiotów,
zarówno werbalnie, jak i manualnie.



nienaruszona zdolność do wstępnego
formowania dłoni lub jej rotowania w celu
uchwycenia albo sięgnięcia przedmiotu.

Teoria M-G: dowody

Neuropsychologiczne



Pacjentka D.F. – agnozja wzrokowa.

•

uszkodzenie mózgu w obszarze drogi brzusznej

(brzuszno boczna część płata potylicznego)

Teoria M-G: dowody

Neuropsychologiczne



Pacjenci z uszkodzeniami w obrębie drogi
grzbietowej – ataksja wzrokowa.

•

problemy z używaniem wzroku do chwytania albo
wykonywania ruchu sięgania;

•

potrafią opisać poprawnie orientację albo
względne położenie obiektu;

•

nie mają też problemów z posługiwaniem się
innymi zmysłami, takimi jak propriocepcja czy
słuch w sterowaniu ruchami;

•

ich deficyty są zatem natury

wzrokowo-

ruchowej

Teoria M-G: dowody

Neurofizjologiczne – na małpach



W dolnej części płata skroniowego (IT) i
przyległych obszarach



znajdują się komórki reagujące na określone
obiekty, przy czym ich odpowiedzi są niezależne od
wielkości, barwy czy położenia tych obiektów;



małpy z uszkodzeniami IT potrafią kształtować
chwyt zgodnie z kształtem przedmiotu, po który
sięgają.



w doświadczeniach ze współzawodnictwem
siatkówek komórki IT reagują zależnie od tego, co
małpa widzi.

Teoria M-G: dowody

Neurofizjologiczne – na małpach



Aktywność komórek w drodze grzbietowej



jest zależne od aktualnego zachowania

ruchowego;



aktywność neuronów w tylnej części płata

ciemieniowego (PPC) jest modulowana przez ruchy

oczu, sakkady, wzrokowo sterowane ruchy kończyn

przy sięganiu oraz manipulowaniu obiektami



neurony te kodują położenie obiektów;



neurony reagujących na chwytanie są wrażliwe na

cechy obiektu, takie jak wielkość czy orientacja.

Teoria M-G: dowody

Neurofizjologiczne – na małpach



Uszkodzenie PPC prowadzi do



zaburzeń we wzrokowym kierowaniu
uwagą;



zwierzęta nie potrafią stosowanie ukształtować
chwytu;



PPC jest ściśle związana z korą
przedruchową, oraz wzgórkami górnymi –
obszarami mózgu związanymi z ruchami
oczu, kończyn i ciała.

Metryka oraz czas percepcji i
działania

Układ grzbietowy działa w „on-
line”;



współrzędne akcji nie muszą być
zapisywane w pamięci;

Układ brzuszny „off-line”



nie potrzebuje absolutnej metryki
przestrzeni;

Teoria G-M a iluzje
wzrokowe

Złudzenie Ebbinghausa-Titchnera

Teoria G-M a iluzje
wzrokowe



Maksymalna apertura chwytu

czas

a

p

e

rt

u

ra

wielkość obiektu

sięganie

chwytanie

maks. apertura

Maksymalna apertura
chwytu

6 cm

5 cm

wielkość fizyczna

maksymalna
apertura

2 cm

9 cm

Metryka działania

Badani wybierają obiekt według
jego pozornej wielkości
...chwyt jednak kształtują według
jego fizycznej wielkości.

Metryka oraz czas percepcji i
działania

Pacjentka D.F. (agnozja wzrokowa)



jest zdolna do skalowania chwytu, jeśli
pokazuje jej się jakiś obiekt, natomiast
nie potrafi tego zrobić, jeśli ten obiekt
zniknie z pola widzenia.

Pacjenci z ataksją wzrokową



nie potrafią skalować chwytu, ale
paradoksalnie ich wykonanie się
poprawia, jeśli muszą skalować chwyt „z
pamięci”.

Złudzenie wklęsłej twarzy

The hollow-face illusion

Złudzenie wklęsłej twarzy

Złudzenie wklęsłej twarzy

The hollow-face illusion

Złudzenie wklęsłej twarzy

The hollow-face illusion

Złudzenie wklęsłej twarzy

Złudzenie zależy od oświetlenia

Złudzenie wklęsłej twarzy

Złudzenie zależy od oświetlenia

Złudzenie wklęsłej twarzy

Złudzenie zależy od oświetlenia

Złudzenie wklęsłej twarzy

Powolne dotykanie

Złudzenie wklęsłej twarzy

Szybkie „strzepywanie”

Złudzenie wklęsłej twarzy

Szybkie „strzepywanie”

Tr

a

je

kt

o

ri

a

r

u

ch

u

w

zd

łu

ż

o

si

Y

(

cm

)

Trajektoria ruchu wzdłuż osi Z (cm)

norm., czoło
norm., szczęka
ill., czoło
ill., szczęka
wklęsła, czoło
wklęsła, szczęka

Podsumowanie

Istnieją dwa mniej lub bardziej
niezależne układy wzrokowe, które
służą odmiennym celom.



układ grzbietowy – widzenie dla
działania



układ brzuszny – widzenie dla
świadomej percepcji

Metryka oraz czas percepcji i
działania

Doświadczenie Goodale’a

Metryka oraz czas percepcji i
działania

Doświadczenie Goodale’a i in. (2003)



działania takie jak chwytanie, które są
inicjowane

po

usunięciu obiektu z pola

widzenia, są jakościowo różne od
inicjowanych, kiedy obiekt jest w polu
widzenia.



interpretacja: kontrola działania na
podstawie zapisów pamięciowych jest
zależna od systemu brzusznego.