Plasmodium

vivax

Grassi et Feletti ,

1890

Zarodziec

ruchliwy

Charakterystyka

Pierwotniak

Wywołuje zimnicę (malarię)

trzydniową tzw. trzeciaczkę

(

malaria tertiana)

Występuje między 60

szerokości

geograficznej pn. a 30

szerokości geograficznej pd.

W Europie wywołuje zarażenia

głównie w krajach

śródziemnomorskich

W Polsce przypadki zarażeń

zawleczonych z obszarów

endemicznych

INFORMACJE OGÓLNE:

Wywołuje malarię trzeciaczkę, śmiertelną

chorobę, na którą choruje około 300mln ludzi,

a co roku umiera około 1,5mln

Nazywana jest tak, ponieważ nasilenie

następuje co 3 dni – jest to związane z cyklem

życiowym Plasmodium vivax

Osoby cierpiące na anemię sierpowatą są

mniej podatne na zarażenie zarodźcem malarii

Choroba ta jest starsza od gatunku ludzkiego,

a jako pierwszy opisał ją Hipokrates

Występowanie:

Plasmodium vivax (zarodziec ruchliwy)

Występuje:

w krwinkach czerwonych

krwi obwodowej, miąższu wątroby,

układzie siateczkowo-śródbłonkowym

zarażenie

postacią

sporozoita

śliną komara widliszka ( Anopheles

quadrimaculatus, A. maculipennis, A.

gambiae)

przez łożysko,

z krwią od zakażonych krwiodawców

Cykl rozwojowy

Plasmodium

P. vivax

W rozwoju

przemiana pokoleń

Schizogonia

– pokolenie bezpłciowe

wykształca się w ustroju

człowieka

Sporogonia

– pokolenie płciowe w

organizmie

samicy komara

Rozwój

Rozwój zarodźca

zimnicy w ciele komara

trwa średnio 7-14 dni i

zależy od temperatury

otoczenia.

P. vivax

Schizogonia pozakrwinkowa

samica komara wprowadza przez

skórę

sporozoity

, które w ciągu

kilkunastu minut przedostają się do

wątroby - zajmują hepatocyty i

makrofagi a po dalszych podziałach

także krwinki czerwone

Schizogonia krwinkowa

(1-3 tyg.)

P. vivax

Sporozoity (okrągłe lub owalne)

postać pierścienia schizont

podziały merozoity

Jeden schizont 10 tys. merozoitów

Hipnozoity

merozoity o mniejszej

aktywności pozostające w wątrobie

jako rezerwuar pasożyta w ustroju

P. vivax

Schizogonia krwinkowa:

postać pierścienia

schizonta

merozoita

progamety ( mikro- i makrogametocyty)

Postać pierścienia zajmuje 1/3 krwinki

Postać schizonta zajmuje 2/3 krwinki

P. vivax

Progamety pobrane z krwią chorego przez

samicę komara - sporogonia w środkowym

odcinku przewodu pokarmowego komara

z mikrogametocytu kilka ruchliwych

mikrogamet

z makrogemetocytu jedna

makrogameta

gamety łącząc się dają zygotę (

ruchliwą

ookinetę

)

P. vivax

Ookineta

wnika pod nabłonek

jelita otacza się gruba błoną

dając

oocystę

w oocyście -

sporozoity

(wędrują

do gruczołów ślinowych owada)

Młody
trofozoit

Wzrastający trofozoit

Bardziej zaawansowane w rozwoju trofozoity mają duże
wakuole i zwiększające rozmiary jądro

Późne trofozoity - duże
wakuole i bardziej gęsta
cytoplazma

W młodym schizoncie jądro dzieli się i wakuole zanikają, cytoplazma
gęstnieje

Po 48 godzinach schizogonia jest zakończona

• Parasites must be counted in parallel with

leucocyte
and parasitemia expressed as parasites/µl.

N. of parasites counted x N. of WBC/µl

N. of WBC counted

= N. of parasites/µl

P. vivax

Plasmodiosis, malaria tertiana

(zimnica)

Okres wylęgania: 11-14 dni, do 304 dni

Nagły początek, objawy

przypominające grypę (bóle mięśni,

głowy, stawów, zaburzenia

oddychania, bóle w klatce piersiowej)

Plasmodium vivax

Typowy napad (atak) zimnicy:

I okres

- uczucie zimna i dreszcze

II okres

- gwałtowny wzrost temperatury (40

kilka godzin), suchość skóry, zaburzenia

świadomości, bóle w lewym podżebrzu

(powiększenie śledziony)

III okres

- ustępowanie objawów, obniżenie

temperatury, zlewne poty i sen

Napady trzeciaczki

co 48 godzin

, po kilku z nich

powiększenie śledziony i wątroby,

Zimnica

I dominuje uczucie

zimna, dreszcze

II gwałtowny wzrost

temperatury,

zaburzenia

świadomości, silne

bóle w lewym

podżebrzu

III ustępowanie

objawów, spadek

temperatury,

zlewne poty 1-2h,

sen

P. vivax

uczucie zimna i dreszcze

niedokrwistość niedobarwliwa,

anizocytoza, poikilocytoza,

polichromatofilia, retikulocytoza,

monocytoza, leukocytoza, żółtaczka

hemolityczna

P. vivax

Zimnica wrodzona

- zarodziec

wnika do płodu przez

łożysko; pierwsze objawy u

dziecka 6 miesięcy po

urodzeniu

Diagnostyka

Preparaty krwi, wykonane w szczycie

gorączki i różnych fazach choroby

Cienki rozmaz, gruba kropla

Utrwalone alkoholem metylowym lub nie

utrwalone

Barwione metodą Giemsy lub Wrighta

Badania immunoserologiczne –

immunofluorescencja pośrednia, ELISA,

oraz test immunochromatograficzny

(RDTs)

P. vivax

Zwalczanie:

Niszczenie postaci rozwojowych komarów

(insektycyd – malation, preparaty

fosfoorganiczne)

Ochrona pomieszczeń mieszkalnych przed

postaciami imago widliszka

Stosowanie repelentów

Badanie krwiodawców

• Przyjmowanie leków profilaktycznych -
zalecana profilaktyka: Chlorochina +
Proguanil, Lariam

• Prowadzone są badania nad
szczepionkami przy pomocy technik
genetycznych – zahamowanie
wytwarzania czynnika XA przez komary,
który jest niezbędny do powstawania
gamet

P. vivax

Badanie rozmazu krwi ludzi mieszkających na

określonym terenie pozwala na ustalenie

gatunku Plasmodium oraz

indeksu

pasożytniczego

, tj. odsetka dzieci

zarażonych do 10 roku życia

Na podstawie tego wskaźnika przyjmuje się

następujący podział zimnicy:

Hipoendemiczna- ( 0-10%)

Mezoendemiczna (11-50%)

Hiperendemiczna (51-75%)

Holendemiczna (powyżej 75%)

Leki

stosowane w

profilaktyce



chlorochina



proguanil



chinidyna



primachina



meflochina



malarone

Każdy z podróżujących do tzw. krajów
tropikalnych powinien przed wyjazdem
przeprowadzić badania lekarskie i mieć
zaproponowane odpowiednie postępowanie
profilaktyczne w jednej z Poradni Chorób
Tropikalnych.

Spośród szacunkowej liczby ponad 250 tysięcy obywateli polskich
wyjeżdżających co roku, turystycznie lub służbowo, do stref
występowania malarii, znaczny odsetek nie ma żadnych wiadomości o
zagrożeniach zdrowotnych występujących w kraju docelowym, nie ma
przeprowadzonych wymaganych szczepień ochronnych.