Plasmodium vivax
(zarodziec ruchliwy malarii)
Plasmodium vivax
• Pierwotniak
należący do rodzaju
Plasmodium, jeden
z kilku gatunków,
które wywołują
malarię u ludzi.
• Jest najbardziej
rozpowszechniony
m gatunkiem
zarodźca.
Malaria
• Do zakażenia dochodzi kiedy żywiące
się krwią ludzką zakażone samice
komarów z rodzaju Anopheles wraz ze
śliną do organizmu człowieka
wprowadzają sporozoity zarodźca.
• Do zakażenia może dochodzić także
przez transfuzje krwi, zakażone igły i
strzykawki oraz z matki na dziecko
przez łożysko.
Komar Anopheles
Cykl rozwojowy zarodźca ruchliwego u
człowieka
Występuje 2 żywicieli
ŻYWICIEL OSTATECZNY
komar z rodzaju Anopheles
ŻYWICIEL POŚREDNI
człowiek
• Gametocyty od osoby chorującej na malarię
dostają się do organizmu samicy komara, gdzie w
ciągu 8–35 dni przechodzą cykl rozwojowy w
przebiegu którego powstają sporozoity.
• Przy ukąszeniu komara sporozoity dostają się do
krwi osoby zdrowej.
Plasmodium vivax
1: Normal red cell
2-6: Young trophozoites
7-18: Trophozoites
19-27: Schizonts
28-29: Macrogametocytes
(female)
30: Microgametocyte
(male)
Cykl rozwojowy zarodźca ruchliwego u
człowieka
• Sporozoity zarodźca po dostaniu się do krwi, w
czasie nie dłuższym niż ok. 30 minut, z jej biegiem
dostają się do wątroby.
• W komórkach wątroby (hepatocytach) w ciągu 1-3
tygodni przebiega dalsza faza rozwojowa tzn.
pozakrwinkowa faza rozwojowa (SCHIZOGONIA
POZAKRWINKOWA).
• Sporozoity zmieniają swój kształt tworząc formę
schizonta. Schizonty dzielą się wielokrotnie,
przekształcają się i ostatecznie pękają uwalniając 2-
40 tys. merozoitów, które uwalniane są do krwi.
• Proces ten u P. vivax trwa 12-18 dni i może być
opóźniony nawet do 1-2 lat – takie "uśpione" formy
pierwotniaka nazywane są HYPNOZOITAMI.
Cykl rozwojowy zarodźca ruchliwego u
człowieka
• Merozoity zaczynają atakować czerwone krwinki, w
których albo zachodzi proces schizogonii
krwinkowej, kiedy powstają schizonty lub
wytwarzane są gametocyty (rozmnażanie płciowe
zarodźca), które mogą zarażać samice komara z
rodzaju Anopheles. W żołądku samicy komara
tworzą one gamety, a po zapłodnieniu zygotę.
• Zygota przekształca się w oocystę, w której
powstaje do ok. 10000 sporozoitów. Gdy oocysta
pęka sporozoity przemieszczają się do jamy ciała, a
stamtąd do gruczołów ślinowych.
• Proces powstawania zakaźnych dla człowieka,
inwazyjnych form trwa 2-3 tygodni.
Cykl życiowy Plasmodium vivax
Objawy kliniczne i przebieg
• Okres wylęgania – 8-14 dni
• Postać choroby –
trzeciaczka (napady
gorączki pojawiają się co 72
godziny - okresowa
gorączka związana jest z
dojrzewaniem pasożytów i
masowym uwalnianiem ich
do krwi)
• Choroba rozpoczyna się
dreszczami i wysoką
gorączką (nawet ponad
40°C), którym towarzyszą
bóle głowy, nudności,
wymioty, niekiedy
biegunka, w końcowym
okresie napadu pojawiają
się obfite poty i następuje
gwałtowne obniżenie
temperatury.
Objawy kliniczne i przebieg
• Objawy spowodowane są niszczeniem przez
pierwotniaka erytrocytów i w mniejszym
stopniu odczuwalne, uszkadzanie
hepatocytów. Efektem rozpadu erytrocytów
jest NIEDOKRWISTOŚĆ HEMOLITYCZNA,
ŻÓŁTACZKA i HEMOGLOBINURIA.
• Inne objawy to bóle mięśniowe, bóle
kręgosłupa, zaburzenia świadomości,
objawy neurologiczne, kaszel i duszność.
• Choroba lub jej nawroty mogą wystąpić po
miesiącach albo latach (pasożyty
wytwarzają specjalne formy - hipnozoity).
Powikłania
WCZESNE
• ciężka niedokrwistość
• pęknięcie śledziony
• malaria mózgowa
(zaburzenia przytomności
do śpiączki włącznie,
objawy ogniskowe,
drgawki)
• hipoglikemia
• skaza krwotoczna
• niewydolność nerek
• ostra niewydolność
oddechowa (obrzęk płuc
albo ARDS)
• wstrząs
PÓŹNE
• nadreaktywny zespół
malaryczny z
hipersplenizmem (zespół
splenomegalii
tropikalnej)
• zespół nerczycowy
• chłoniak Burkitta
• zwłóknienie wsierdzia
Rozpoznanie
• Najczęstsza na świecie choroba zakaźna na którą
co roku zachorowuje ponad 220 mln osób, a
umiera 1-3 mln (są to głównie dzieci poniżej 5 roku
życia z Czarnej Afryki).
• Zachorowania poza terenami tropikalnymi i
subtropikalnymi endemicznego występowania tej
choroby spotykane są u osób powracających z
tych regionów, a także sporadycznie w pobliżu
lotnisk i portów, gdzie zostają zawleczone komary
z rodzaju Anopheles.
• Laboratoryjnym potwierdzeniem rozpoznania są
badania rozmazów krwi obwodowej (tzw. grubej
kropli) barwionej metodą Giemsy, w których
stwierdza się pierwotniaki wewnątrz krwinek
czerwonych.
Leczenie i profilaktyka
• Przyczynowe leczenie zimnicy opiera się o
CHLOROCHINĘ, MEFLOCHINĘ, CHININĘ,
niekiedy prymachinę oraz doksycyklinę i
leki skojarzone.
• Ważne jest stosowanie profilaktyki przy
podróżach na tereny endemicznego
występowania malarii, tj. stosowanie
płynów odstraszających komary, spanie
pod moskitierami, przyjmowanie
profilaktycznie leków antymalarycznych.
Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa
• Choroba wywoływana przez
mutację.
• W wyniku mutacji nukleotydu
w genie, powstaje inny od
oczekiwanego aminokwas
przez co ulega zmianie
struktura pierwszorzędowa
hemoglobiny.
• Wpływa to negatywnie na
funkcje hemoglobiny, bowiem
takie nieprawidłowe cząsteczki
wykazują mniejsze
powinowactwo względem
tlenu.
• Erytrocyty zawierające wadliwą
hemoglobinę (hemoglobina S)
uzyskują kształt sierpa i w
konsekwencji pękają zatykając
światło naczyń krwionośnych.
Od takiego kształtu krwinek
pochodzi nazwa choroby.
• Niedokrwistość
sierpowatokrwinkowa
warunkuje odporność na
malarię – osoby chore na
anemię sierpowatą stają się
jednocześnie odporne na
malarię.