Plasmodium vivax

Plasmodium vivax

-

-

zarodziec ruchliwy

zarodziec ruchliwy

Brygida Pałubicka

Brygida Pałubicka

Pasożyt -zarodziec

Pasożyt -zarodziec

malaryczny

malaryczny



Pasożytuje w

Pasożytuje w



wątrobie (hepatocyty)

wątrobie (hepatocyty)



Komórkach siateczki i

Komórkach siateczki i

śródbłonkowych

śródbłonkowych



Krwinkach czerwonych krwi

Krwinkach czerwonych krwi

obwodowej.

obwodowej.

Rozmaz krwi człowieka z widocznymi

Rozmaz krwi człowieka z widocznymi

pasożytami

pasożytami

Plasmodium

Plasmodium

w erytrocytach.

w erytrocytach.

Sporozoit przemieszczający się w

Sporozoit przemieszczający się w

cytoplazmie nabłonka jelitowego

cytoplazmie nabłonka jelitowego

.

.

Cykl życiowy

Cykl życiowy

Rozwój p. vivax przebiega z

Rozwój p. vivax przebiega z

przemiana pokoleń w ciele dwóch

przemiana pokoleń w ciele dwóch

żywicieli:

żywicieli:



U człowieka zachodzi

U człowieka zachodzi

schizogonia

schizogonia

-

-

żywiciel pośredni

żywiciel pośredni



U samicy komara widliszka

U samicy komara widliszka

(Anopheles) zachodzi

(Anopheles) zachodzi

gamogonia i

gamogonia i

sporogonia

sporogonia

-żywiciel ostateczny

-żywiciel ostateczny

Cykl życiowy

Cykl życiowy



W czasie ssania krwi przez komara, wraz

W czasie ssania krwi przez komara, wraz

ze śliną przedostają się do krwioobiegu

ze śliną przedostają się do krwioobiegu

człowieka małe wrzecionowate sporozoity.

człowieka małe wrzecionowate sporozoity.



Część - zniszczona przez leukocyty,

Część - zniszczona przez leukocyty,



z biegiem krwi - do wątroby.

z biegiem krwi - do wątroby.



W ciągu ok. 30 minut sporozoity znikają z

W ciągu ok. 30 minut sporozoity znikają z

krwi. W hepatocytach w ciągu 1-3 tygodni

krwi. W hepatocytach w ciągu 1-3 tygodni

przebiega dalsza faza rozwojowa tzn.

przebiega dalsza faza rozwojowa tzn.

pozakrwinkowa faza rozwojowa

pozakrwinkowa faza rozwojowa

(

(

schizogonia pozakrwinkową)

schizogonia pozakrwinkową)

. Sporozoity

. Sporozoity

zmieniają swój kształt, tworząc formę

zmieniają swój kształt, tworząc formę

schizonta

schizonta

.

.



Schizonty dzielą się wielokrotnie,

Schizonty dzielą się wielokrotnie,

przekształcają i ostatecznie pękają

przekształcają i ostatecznie pękają

uwalniając 2-40 tys.

uwalniając 2-40 tys.

merozoitów

merozoitów

,

,

które uwalniane są do krwi. Proces

które uwalniane są do krwi. Proces

ten w zależności od gatunku

ten w zależności od gatunku

zarodźca trwa 5-21 dni, lecz w

zarodźca trwa 5-21 dni, lecz w

wypadku

wypadku

P. vivax

P. vivax

schizogonia

schizogonia

pozakrwinkowa może być opóźniona

pozakrwinkowa może być opóźniona

nawet do

nawet do

1-2 lat

1-2 lat

- takie "uśpione"

- takie "uśpione"

formy pierwotniaka nazywane są

formy pierwotniaka nazywane są

hypnozoitami

hypnozoitami

. Z tego względu mogą

. Z tego względu mogą

występować późne nawroty malarii.

występować późne nawroty malarii.



Merozoity

Merozoity

- atakują czerwone krwinki, dochodzi do

- atakują czerwone krwinki, dochodzi do

rozpadu erytrocytów, co powoduje wystąpienie

rozpadu erytrocytów, co powoduje wystąpienie

objawów chorobowych typowych dla malarii

objawów chorobowych typowych dla malarii

(gorączka, dreszcze)

(gorączka, dreszcze)



W erytrocytach zachodzi albo proces

W erytrocytach zachodzi albo proces

schizogonii

schizogonii

krwinkowej

krwinkowej

, kiedy powstają w dużej liczbie schizonty

, kiedy powstają w dużej liczbie schizonty

lub wytwarzane są stosunkowo nieliczne

lub wytwarzane są stosunkowo nieliczne

gametocyty

gametocyty

(rozmnażanie płciowe zarodźca)

(rozmnażanie płciowe zarodźca)



Potomne osobniki rozrywają krwinkę czerwoną,

Potomne osobniki rozrywają krwinkę czerwoną,

wydostają się do osocza i atakują następnie krwinki

wydostają się do osocza i atakują następnie krwinki

czerwone;

czerwone;



Rozwój zarodźca jest zsynchronizowany. Rozpad

Rozwój zarodźca jest zsynchronizowany. Rozpad

krwinek następuje równocześnie

krwinek następuje równocześnie



W erytrocytach merozoity tworzą początkowo

W erytrocytach merozoity tworzą początkowo

trofozoity

trofozoity

w postaci pierścienia, a następnie

w postaci pierścienia, a następnie

schizonty

schizonty

*Trofozoit charakteryzuje się obecnością dużej

*Trofozoit charakteryzuje się obecnością dużej

wodniczki

wodniczki



Schizonty dzielą się następnie na

Schizonty dzielą się następnie na

merozoity, które mogą atakować

merozoity, które mogą atakować

kolejne erytrocyty.

kolejne erytrocyty.



Po kilku cyklach krwinkowych część

Po kilku cyklach krwinkowych część

merozoitów przekształca się w

merozoitów przekształca się w

makrogametocyty

makrogametocyty

lub

lub

mikrogametocyty.

mikrogametocyty.

*Mikrogametocyty

*Mikrogametocyty

o średnicy 7-8 um

o średnicy 7-8 um

maja centralnie ułożone duże jądro

maja centralnie ułożone duże jądro

*Makrogametocyty

*Makrogametocyty

o srednicy 9-10 u

o srednicy 9-10 u

maja jądra umieszczone ekscentrycznie

maja jądra umieszczone ekscentrycznie



Gametocyty

Gametocyty

to związki pokoleń

to związki pokoleń

płciowych, które przedostają się wraz

płciowych, które przedostają się wraz

z krwia człowieka do przewodu

z krwia człowieka do przewodu

pokarmowego samicy widliszka i

pokarmowego samicy widliszka i

przekształcają się w

przekształcają się w

gamety.

gamety.



Makrogametocyt przekształca się w

Makrogametocyt przekształca się w

makrogametę

makrogametę



Mikrogametocyty przekształcają się

Mikrogametocyty przekształcają się

w 4-8

w 4-8

mikrogamet

mikrogamet

w ciągu 10-15 min

w ciągu 10-15 min

i zapładniają makrogamety.

i zapładniają makrogamety.



W następstwie zapłodnienia powstaje

W następstwie zapłodnienia powstaje

zygota,

zygota,

która

która

wydłuża się tworząc stadium

wydłuża się tworząc stadium

ookinety

ookinety



Ookineta penetruje ścianę jelita komara i

Ookineta penetruje ścianę jelita komara i

przekształca sie w

przekształca sie w

oocystę.

oocystę.



We wnetrzu oocysty formuja sie wielojadrowe

We wnetrzu oocysty formuja sie wielojadrowe

spotoblasty

spotoblasty

, a w nich tysiece

, a w nich tysiece

sporozoitów

sporozoitów

, które po

, które po

peknieciu sporoblastu dostają się do jamy ciała

peknieciu sporoblastu dostają się do jamy ciała

komara.

komara.



Powstałe

Powstałe

sporozoity

sporozoity

wędrują do gruczołów

wędrują do gruczołów

ślinowych komara i przyjmują ostateczną postać

ślinowych komara i przyjmują ostateczną postać

inwazyjną.

inwazyjną.

*Rozwój zarodźca malarii w ciele komara trwa średnio

*Rozwój zarodźca malarii w ciele komara trwa średnio

7-14 dni

7-14 dni

w zależności od temperatury otoczenia

w zależności od temperatury otoczenia

P.vivax- wygląd w

P.vivax- wygląd w

erytrocytach

erytrocytach

1.

1.

Pierścień

Pierścień

-

-

powiększony ;

powiększony ;

okrągły;

okrągły;

okazjonalnie plamki

okazjonalnie plamki

Schüffnera;

Schüffnera;

nierzadko masywna

nierzadko masywna

infekcja licznych

infekcja licznych

erytrocytów

erytrocytów



Morfologicznie-

Morfologicznie-

Obfita cytoplazma,

Obfita cytoplazma,

niekiedy

niekiedy

pseudopodia; duża

pseudopodia; duża

grudka chromatyny

grudka chromatyny

P.vivax- wygląd w

P.vivax- wygląd w

erytrocytach

erytrocytach

2.

2.

Trofozoit

Trofozoit

- Powiększony do 0,5-2×, może

- Powiększony do 0,5-2×, może

być uszkodzony; plamki Schüffnera

być uszkodzony; plamki Schüffnera



Morfologicznie- Obfita cytoplazma i

Morfologicznie- Obfita cytoplazma i

ameboidalny wygląd; obfita

ameboidalny wygląd; obfita

chromatyna; drobne ziarna

chromatyna; drobne ziarna

żółtawobrązowego barwnika

żółtawobrązowego barwnika

3.Schizont-

3.Schizont-

Powiększony do

Powiększony do

0,5-2×, może być

0,5-2×, może być

uszkodzony; plamki

uszkodzony; plamki

Schüffnera

Schüffnera



Morfologicznie-

Morfologicznie-

Duży, może niemal

Duży, może niemal

całkiem wypełniać

całkiem wypełniać

erytrocyt; dojrzałe

erytrocyt; dojrzałe

= 12-24

= 12-24

merozoitów;

merozoitów;

zółtawobrązowy,

zółtawobrązowy,

zbity pigment

zbity pigment

P.vivax

P.vivax

: młody schizont

: młody schizont

1.

P. vivax: dojrzały schizont podz
ielony na merozoity, widoczna gru
dka hemozoiny

P.vivax
: uwolnione merozoity i ziarnis
tości hemozoiny

4.Gametocyt-

4.Gametocyt-

Powiększony 0,5-2×;

Powiększony 0,5-2×;

może być uszkodzony;

może być uszkodzony;

plamki Schüffnera

plamki Schüffnera



Morfologicznie- Okrągły

Morfologicznie- Okrągły

lub owalny; zbity; może

lub owalny; zbity; może

całkiem wypełniać

całkiem wypełniać

wnętrze krwinki

wnętrze krwinki

czerwonej; chromatyna

czerwonej; chromatyna

zbita, rozmieszczona

zbita, rozmieszczona

ekscentrycznie

ekscentrycznie

(makrogametocyt) lub

(makrogametocyt) lub

rozproszona

rozproszona

(mikrogametocyt);

(mikrogametocyt);

rozrzucone ziarna

rozrzucone ziarna

brązowego barwnika

brązowego barwnika

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Do ataków gorączki dochodzi co

Do ataków gorączki dochodzi co

48h

48h

(co 3 dzień->

(co 3 dzień->

stąd

stąd

trzeciaczka

trzeciaczka

. Inwazji tym pasożytem ulega nie

. Inwazji tym pasożytem ulega nie

więcej niż

więcej niż

20%

20%

krwinek i prawdopodobnie również

krwinek i prawdopodobnie również

dlatego jest określana jako

dlatego jest określana jako

łagodna.

łagodna.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



Nagle pojawiające się dreszcze

Nagle pojawiające się dreszcze



Uczucie zimna

Uczucie zimna



Temperatura ciała powyżej 40 st. C, która po kilku

Temperatura ciała powyżej 40 st. C, która po kilku

godzinach obniża się przy obfitych potach

godzinach obniża się przy obfitych potach



Nudności, wymioty

Nudności, wymioty



Bóle głowy

Bóle głowy



Bóle okolicy krzyżowej

Bóle okolicy krzyżowej



Zaburzenia czynności serca

Zaburzenia czynności serca



Po upływie pewnego czasu objawy

Po upływie pewnego czasu objawy

chorobowe ustępują i rozpoczyna się

chorobowe ustępują i rozpoczyna się

zimnica przewlekła.

zimnica przewlekła.



W tym czasie odbywa się namnażanie

W tym czasie odbywa się namnażanie

pasożytów w komórkach wątroby i w

pasożytów w komórkach wątroby i w

momencie, gdy dojdzie do osłabienia

momencie, gdy dojdzie do osłabienia

organizmu może nastąpić

organizmu może nastąpić

nawrót

nawrót

choroby.

choroby.



Przebieg choroby w trakcie nawrotów

Przebieg choroby w trakcie nawrotów

jest zwykle

jest zwykle

łagodniejszy

łagodniejszy

Powikłania zarażeniem

Powikłania zarażeniem

P.vivax

P.vivax

Może wystąpić:

Może wystąpić:


Niewydolność krążenia

Niewydolność krążenia



Pęknięcie torebki śledziony

Pęknięcie torebki śledziony



Masowa hemoliza może

Masowa hemoliza może

doprowadzić do czarnomoczu

doprowadzić do czarnomoczu

Leczenie

Leczenie



Przyczynowe leczenie zimnicy opiera się

Przyczynowe leczenie zimnicy opiera się

o

o

chlorochinę

chlorochinę

,

,

meflochinę

meflochinę

,

,

chininę

chininę

,

,

niekiedy

niekiedy

prymachinę

prymachinę

oraz doksycyklinę

oraz doksycyklinę

oraz kombinacje leków z artemeterem,

oraz kombinacje leków z artemeterem,

halofantryną i lumefantryną.

halofantryną i lumefantryną.



W Polsce leczenie zimnicy prowadzone

W Polsce leczenie zimnicy prowadzone

jest w referencyjnych klinikach

jest w referencyjnych klinikach

zajmujących się medycyną tropikalną (w

zajmujących się medycyną tropikalną (w

Gdańsku, Poznaniu i Warszawie).

Gdańsku, Poznaniu i Warszawie).

Profilaktyka

Profilaktyka



stosowanie płynów odstraszających komary

stosowanie płynów odstraszających komary

,

,



spanie pod moskitierami,

spanie pod moskitierami,



przyjmowanie profilaktycznie leków

przyjmowanie profilaktycznie leków

antymalarycznych

antymalarycznych



Liczne zespoły naukowe pracują nad

Liczne zespoły naukowe pracują nad

uzyskaniem skutecznej szczepionki przeciw

uzyskaniem skutecznej szczepionki przeciw

malarii.

malarii.



uzyskanie takiej szczepionki natrafia na

uzyskanie takiej szczepionki natrafia na

trudności i nadal nie jest stosowane jako

trudności i nadal nie jest stosowane jako

najskuteczniejsza metoda profilaktyczna.

najskuteczniejsza metoda profilaktyczna.



w 2002 roku powstały plany stworzenie

w 2002 roku powstały plany stworzenie

genetycznie zmodyfikowanego komara

genetycznie zmodyfikowanego komara

opornego na zakażenia przez pierwotniaki.

opornego na zakażenia przez pierwotniaki.