Psychospołeczne warunki
skutecznego wychowania

Psychospołeczne warunki skutecznego

wychowania

Podmiotowe traktowanie wychowanków

• Bezwarunkowa akceptacja

• Rozumienie empatyczne

• Zdolność wychowawców i nauczycieli do

bycia autentycznym

• Rozumienie przez wychowawców, swych

podopiecznych w sensie personalistycznym

Demokratyczny styl kierowania

wychowawczego

Praca nad sobą wychowawców i

nauczycieli

Poznanie dzieci i młodzieży

Podmiotowe traktowanie dzieci

i młodzieży

• Poszanowanie ich prawa do własnej podmiotowości, czyli

niezależności (autonomii) i odrębności (niepowtarzalności)

• Prawo do w miarę samodzielnego kształtowania swego losu
• Liczenie się z poczuciem godności i wartości osobistej

wychowanków, ich potrzebami psychicznymi, w tym
zwłaszcza potrzebami bezpieczeństwa, uznania, szacunku
oraz samorealizacji.

• Przejawem podmiotowego traktowania wychowanków jest

okazywanie im swojej akceptacji, rozumienia empatycznego
wraz z tzw. autentyzmem, oraz rozumienie wychowanków w
sensie personalistycznym

Akceptacja

• Akceptacja okazywana dzieciom i młodzież polega na uznawaniu

ich takimi, jakimi są naprawdę, a więc bez jakichkolwiek
uprzedzeń. Każdego z wychowanków uważa się za niepowtarzalną
w swoim rodzaju istotę ludzką stanowiącą swoisty świat przeżyć,
myśli i uczuć. Tak rozumiana akceptacja idzie w parze z
okazywaniem wychowankom zaufania, szacunku i serdeczności.

Rozumienie empatyczne

• Rozumienie empatyczne jest równoznaczne z wczuwaniem

się przez dorosłych w wewnętrzny świat doznań i przeżyć
dzieci i młodzieży, tak jakby był on ich własnym światem.
Dzięki temu wychowawcy są w stanie lepiej poznać i
zrozumieć swych podopiecznych.

Autentyzm nauczycieli i

wychowawców

• Autentyczność stanowi nade wszystko zgodność z

samym sobą. Przejawia się w szczerym i
spontanicznym postępowaniu. Dzięki byciu sobą,
przejawianiu otwartości i spontaniczności,
podopieczni odczuwają obecność wychowawców
jako ludzi godnych zaufania, na których można
polegać.

Rozumienie dzieci i młodzieży

w sensie personalistycznym

• Rozumienie uczniów w sensie

personalistycznym - zakłada, że każdy
człowiek jest istotą rozumną, wolną, wrażliwą
na dobro i piękno. Dlatego nauczyciel
powinien: dostrzegać w każdym uczniu
pełnego człowieka, świadomie unikać
uprzedmiotowienia, zabezpieczyć mu prawo
do szacunku, wyrażania własnych myśli i
uczuć, dawać do zrozumienia, że uczeń jako
osoba ma pewne obowiązki wobec siebie i
innych.

Demokratyczny styl kierowania

wychowawczego



Okazywanie dzieciom i młodzieży sympatii, zaufania i

przyjaźni



Umożliwianie im wspólnego i samodzielnego

podejmowania decyzji



Wysuwania własnych pomysłów



Przejawianiu wzmożonej aktywności w różnych

dziedzinach życia



Wychowawcy umożliwiają przedyskutowanie różnych

stanowisk w interesujących wychowanków sprawach



Wspólnie z nimi wykonują konkretne zadania



Pozwalają na swobodne dobieranie się w kilku czy

kilkunastoosobowe grupy



Stawiają nagradzanie nad karaniem



Nie wahają przyznać się do własnych błędów



Umożliwiają współudział w planowaniu, przygotowaniu,

prowadzeniu i ocenianiu organizowanych zajęć

Uczniowie, których traktuje się

podmiotowo:

- Skłonni są traktować większość życiowych sytuacji jako
zadaniowe, które muszą rozwiązać;
- Są bardziej od innych realistyczni w działaniu;
- Sami poszukują informacji ułatwiających im działanie;
- Mniej się liczą z opinią innych, bardziej cenią samokontrolę
w działaniu;
- Potrafią uczyć się na własnych doświadczeniach;
- Mają silniejsze poczucie odpowiedzialności;
- Są odporniejsi na stresy i frustracje.

Praca nad sobą wychowawców

i nauczycieli

• świadome i celowe kierowanie własnym rozwojem,

sterowanie swoimi myślami i uczuciami, a nie tylko

zachowaniem

• Uczenie się bezwarunkowej akceptacji i empatycznego

rozumienia innych oraz zachowania w miarę

autentycznego, tj. bez stwarzania fałszywych pozorów

• Posiadanie umiejętności rozładowywania napiętej atmosfery

i powstrzymywania gniewu

• Zwalczanie uprzedzeń do uczniów, traktowanie ich z

należytym szacunkiem, uznawać ich prawo do błędów,

okazywać im swoje zainteresowanie, nie szczędzić

mówienia dobrych rzeczy pod ich adresem

• Oprócz wiedzy pedagogicznej i psychologicznej

wychowawca powinien posiąść inne umiejętności, jak np.

organizowanie wycieczek, obcowanie z przyrodą i sztuką

• Praca nad własną samooceną

Przykłady technik pracy nad

sobą nauczycieli i

wychowawców

• Technika relaksacyjna, która pomaga się

wewnętrznie wyciszyć (trening autogenny i trening

relaksacji progresywnej)

• Technika autosugestii (pozytywna myśl, którą się

świadomie wybiera, żeby zaszczepić ją w swoim

umyśle w celu uzyskania pożądanego efektu),

pomaga np.. złagodzić swoją irytację, bądź

agresywność wobec innych

• Techniki wizualizacji – umyśle przywoływanie w

wyobraźni tego, co chcemy widzieć. Pomaga

rozładować napięcia, podnieść poziom samooceny

i pozbyć się uprzedzeń do niektórych osób, także

swych uczniów

Poznawanie dzieci i

młodzieży

Poznawanie dzieci i młodzieży przez wychowawców służy
wspomaganiu w rozwoju psychicznym i społecznym. Istnieją
sposoby, jakimi mogą posłużyć się wychowawcy w poznawaniu
wychowanków.

• Obserwacja (obserwowanie podopiecznych pod względem

określonych zachowań lub cech psychicznych)

• Badania ankietowe i wywiady (Umożliwiają sondaż opinii

ogółu wychowanków o interesujących wychowawcę sprawach
ważnych z pedagogicznego punktu widzenia)

• Techniki socjometryczne (polegają na podawaniu przez

dzieci i młodzież nazwisk swoich kolegów i koleżanek z klasy
zgodnie z określonymi kryteriami wyboru. Kryteria te dotyczą
zwłaszcza żywionych przez wychowanków uczuć sympatii,
uznania, przyjaźni lub antypatii, dezaprobaty, wrogości)

bibliografia:
M. Łobocki „Teoria wychowania w

zarysie”