ZMIANY FIZJOLOGICZNE

ZMIANY FIZJOLOGICZNE

W CIĄŻY

W CIĄŻY

Agnieszka Jastrzębska

Agnieszka Jastrzębska

Zmiany fizjologiczne w ciąży

Zmiany fizjologiczne w ciąży



Ciąża wywołuje znaczne zmiany

Ciąża wywołuje znaczne zmiany

fizjologiczne w organizmie kobiety,

fizjologiczne w organizmie kobiety,

które powodują nietypową

które powodują nietypową

odpowiedź na znieczulenie.

odpowiedź na znieczulenie.



Anestezja kobiety ciężarnej to opieka

Anestezja kobiety ciężarnej to opieka

nad dwoma osobami, matką i

nad dwoma osobami, matką i

dzieckiem, równocześnie.

dzieckiem, równocześnie.

Układ krążenia

Układ krążenia



Zmiany w układzie krążenia

Zmiany w układzie krążenia

spowodowane są zwiększonym

spowodowane są zwiększonym

zapotrzebowanie metabolicznym

zapotrzebowanie metabolicznym

matki i dziecka oraz przygotowują

matki i dziecka oraz przygotowują

organizm kobiety do zwiększonej

organizm kobiety do zwiększonej

utraty krwi podczas porodu.

utraty krwi podczas porodu.

Układ krążenia

Układ krążenia



Zwiększona objętość krwi krążącej (+35%)

Zwiększona objętość krwi krążącej (+35%)



Osocze>RBC, anemia z rozcięczenia,

Osocze>RBC, anemia z rozcięczenia,

spadek lepkości krwi

spadek lepkości krwi



Hg~11g/dL

Hg~11g/dL



Przesunięcie krzywej dysocjacji Hg w

Przesunięcie krzywej dysocjacji Hg w

prawo, łatwiejsze oddawanie O2 do tkanek

prawo, łatwiejsze oddawanie O2 do tkanek



Zwiększony rzut serca

Zwiększony rzut serca



Zmieniona odpowiedź na leki B-

Zmieniona odpowiedź na leki B-

adrenergiczne

adrenergiczne

Układ krążenia

Układ krążenia



Ciśnienie tętnicze obniża się

Ciśnienie tętnicze obniża się

osiągając najniższe wartości ok. 12-

osiągając najniższe wartości ok. 12-

20 tygodnia ciąży

20 tygodnia ciąży



Pod koniec II trymestru może nieco

Pod koniec II trymestru może nieco

wzrastać

wzrastać



Pod koniec prawidłowej ciąży

Pod koniec prawidłowej ciąży

powraca do wartości wyjściowych

powraca do wartości wyjściowych



MAP w warunkach prawidłowych

MAP w warunkach prawidłowych

wynosi około 90 mmHg

wynosi około 90 mmHg

Układ krążenia

Układ krążenia



Minutowa pojemność wyrzutowa (CO)

Minutowa pojemność wyrzutowa (CO)

rośnie od 12 tyg ciąży i osiąga

rośnie od 12 tyg ciąży i osiąga

najwyższe wartości ok. 30 tyg ciąży

najwyższe wartości ok. 30 tyg ciąży



Opór naczyń obwodowych – obniża

Opór naczyń obwodowych – obniża

się

się



Wzrasta przepływ krwi przez macicę

Wzrasta przepływ krwi przez macicę

10 krotnie-500ml/min

10 krotnie-500ml/min



Przepływ nerkowy wzrasta o 30%

Przepływ nerkowy wzrasta o 30%

Układ krążenia

Układ krążenia



Średnia utrata krwi podczas porodu

Średnia utrata krwi podczas porodu

fizjologicznego wynosi 400-500 ml

fizjologicznego wynosi 400-500 ml



Podczas cięcia cesarskiego 800-1000

Podczas cięcia cesarskiego 800-1000

ml

ml



Przy konieczności poprodowego

Przy konieczności poprodowego

wycięcia macicy ok.. 1500 ml

wycięcia macicy ok.. 1500 ml



Powrót do wartości morfologii sprzed

Powrót do wartości morfologii sprzed

porodu następuje ok.. 5 doby

porodu następuje ok.. 5 doby

Układ krążenia

Układ krążenia

Dolegliwości ze strony układu krążenia:

Dolegliwości ze strony układu krążenia:



Obniżona tolerancja wysiłku

Obniżona tolerancja wysiłku



Trudności przy głębokim oddychaniu

Trudności przy głębokim oddychaniu



Uczucie „kołatania serca” okresowa tachykardia

Uczucie „kołatania serca” okresowa tachykardia



Bóle okolicy przedsercowej- zmiana pozycji

Bóle okolicy przedsercowej- zmiana pozycji

serca

serca



Obrzęki obwodowe

Obrzęki obwodowe



Omdlenia spowodowane obniżeniem BP

Omdlenia spowodowane obniżeniem BP



Zespół aorto-cavalny

Zespół aorto-cavalny

Układ krążenia badanie

Układ krążenia badanie

kliniczne

kliniczne



Szmer skurczowy nad zastawkami

Szmer skurczowy nad zastawkami

oraz dużymi naczyniami ( stopień I/II)

oraz dużymi naczyniami ( stopień I/II)



Głośne tony serca, rozdwojenie I tonu

Głośne tony serca, rozdwojenie I tonu

serca (S1)

serca (S1)



EKG przesunięcie osi elektrycznej

EKG przesunięcie osi elektrycznej

serca w lewo, zmiany odcinka ST,

serca w lewo, zmiany odcinka ST,

spłaszczenie lub odwrócenie załamka

spłaszczenie lub odwrócenie załamka

T w odprowadzeniu III

T w odprowadzeniu III

Układ krążenia

Układ krążenia



W III trymestrze wzrasta zużycie tlenu

W III trymestrze wzrasta zużycie tlenu

20-30%, spowodowane to jest

20-30%, spowodowane to jest

zwiększonymi potrzebami tlenowymi

zwiększonymi potrzebami tlenowymi

ciężarnej i płodu.

ciężarnej i płodu.



Zmniejszenie czynnościowej

Zmniejszenie czynnościowej

pojemności zalegającej (FRC)

pojemności zalegającej (FRC)

prowadzi do zmniejszenia rezerw

prowadzi do zmniejszenia rezerw

tlenowych – wzrasta podatność

tlenowych – wzrasta podatność

ciężarnej na niedotlenienie.

ciężarnej na niedotlenienie.

Układ oddechowy

Układ oddechowy



Wentylacja minutowa (40-50%) i zużycie

Wentylacja minutowa (40-50%) i zużycie

tlenu (20-40%) w ciąży wzrastają znacznie.

tlenu (20-40%) w ciąży wzrastają znacznie.



TV- wzrasta RR-nieco mniej

TV- wzrasta RR-nieco mniej



Hyperwentylacja wynika z pobudzającego

Hyperwentylacja wynika z pobudzającego

działania progesteronu na ośrodek

działania progesteronu na ośrodek

oddechowy i prowadzi do alkalozy

oddechowy i prowadzi do alkalozy

oddechowej

oddechowej



Znacznej alkalozie oddechowej zapobiega

Znacznej alkalozie oddechowej zapobiega

obniżenie HCO3 w osoczu (kompensacja

obniżenie HCO3 w osoczu (kompensacja

nerkowa)

nerkowa)

Układ oddechowy

Układ oddechowy



Zmiany w obrębie klatki piersiowej:

Zmiany w obrębie klatki piersiowej:



Uniesienie przepony o 2-3 cm – bez

Uniesienie przepony o 2-3 cm – bez

zmiany kurczliwości

zmiany kurczliwości



Zwiększenie wymiaru poprzecznego i

Zwiększenie wymiaru poprzecznego i

przednio tylnego kl. piersiowej

przednio tylnego kl. piersiowej



Poszerzenie kątów przeponowo

Poszerzenie kątów przeponowo

żebrowych

żebrowych



Wzrost ruchomości oddechowej żeber

Wzrost ruchomości oddechowej żeber

Układ oddechowy

Układ oddechowy



FRC - czynnościowa pojemność zalegająca

FRC - czynnościowa pojemność zalegająca

maleje do 20% w okresie rozwiązania-

maleje do 20% w okresie rozwiązania-

spowodowana zmniejszeniem ERV -

spowodowana zmniejszeniem ERV -

wydechowej pojemności zalegającej jako

wydechowej pojemności zalegającej jako

wynik zwiększenia objętości oddechowej (TV)

wynik zwiększenia objętości oddechowej (TV)



FRC powraca do normy w ciągu 48 godz. od

FRC powraca do normy w ciągu 48 godz. od

rozwiązania

rozwiązania



RV - pojemność zalegająca maleje

RV - pojemność zalegająca maleje



Pojemność życiowa (VC) i całkowita

Pojemność życiowa (VC) i całkowita

pojemność płuc (TLC) nie ulegają zmianie

pojemność płuc (TLC) nie ulegają zmianie

dzięki zwiększonej ruchomości przepony i

dzięki zwiększonej ruchomości przepony i

żeber

żeber

Układ oddechowy

Układ oddechowy



Wykresy przepływ-objętość nie ulegają zmianie

Wykresy przepływ-objętość nie ulegają zmianie

a opór dróg oddechowych może nawet się

a opór dróg oddechowych może nawet się

zmniejszyć.

zmniejszyć.



Zdjęcie RTG – rysunek naczyniowy poszerzony-

Zdjęcie RTG – rysunek naczyniowy poszerzony-

spowodowane to jest zwiększonym przepływem

spowodowane to jest zwiększonym przepływem

krwi przez płuca oraz uniesioną przeponą

krwi przez płuca oraz uniesioną przeponą



Rozkurczone naczynia płucne zapobiegają

Rozkurczone naczynia płucne zapobiegają

powstaniu nadciśnienie płucnego podczas ciąży

powstaniu nadciśnienie płucnego podczas ciąży



Fizjologiczna przestrzeń martwa zmniejsza się

Fizjologiczna przestrzeń martwa zmniejsza się

lecz zwiększa się przeciek wewnątrzpłucny

lecz zwiększa się przeciek wewnątrzpłucny

Układ oddechowy

Układ oddechowy



Kombinacja obniżonej FRC oraz zwiększonego

Kombinacja obniżonej FRC oraz zwiększonego

metabolizmu tlenowego powoduje szybką

metabolizmu tlenowego powoduje szybką

desaturację w okresie bezdech

desaturację w okresie bezdech



Preoksygenacja kobiety ciężarnej jest więc

Preoksygenacja kobiety ciężarnej jest więc

obowiązkowa aby zapobiec niedotlenieniu w

obowiązkowa aby zapobiec niedotlenieniu w

okresie intubacji

okresie intubacji



Objętość zamknięcia jest większa od FRC u

Objętość zamknięcia jest większa od FRC u

ok. 50% ciężarnych w pozycji leżącej co

ok. 50% ciężarnych w pozycji leżącej co

powoduje łatwość powstania niedodmy i

powoduje łatwość powstania niedodmy i

atelektazji dlatego ciężarna w pozycji leżącej

atelektazji dlatego ciężarna w pozycji leżącej

nie powinna pozostawać bez tlenu (podaj

nie powinna pozostawać bez tlenu (podaj

maskę podczas cc w zn.

maskę podczas cc w zn.

podpajęczynówkowym)

podpajęczynówkowym)

Układ oddechowy

Układ oddechowy



Hyperwentylacja bólowa w czasie

Hyperwentylacja bólowa w czasie

porodu pogłębia hypokapnię i

porodu pogłębia hypokapnię i

alkalozę, co może powodować

alkalozę, co może powodować

redukcję przepływu krwi przez

redukcję przepływu krwi przez

macicę i w konsekwencji

macicę i w konsekwencji

niedotlenienie plodu

niedotlenienie plodu

Układ oddechowy

Układ oddechowy



Wpływ na anestezję:

Wpływ na anestezję:



Zmniejszona FRC ze zwiększona

Zmniejszona FRC ze zwiększona

wentylacją minutową przyspiesza

wentylacją minutową przyspiesza

wchłanianie gazów oddechowych

wchłanianie gazów oddechowych

(krótki okres wysycania)

(krótki okres wysycania)



Zmniejszona fizjologiczna przestrzeń

Zmniejszona fizjologiczna przestrzeń

martwa wpływa na dokładniejszy

martwa wpływa na dokładniejszy

pomiar końcowo-wydechowego CO2

pomiar końcowo-wydechowego CO2

Układ oddechowy

Układ oddechowy



Przekrwione śluzówki gardła i krtani u

Przekrwione śluzówki gardła i krtani u

ciężarnych predysponują do

ciężarnych predysponują do

uszkodzenia, krwawienia i obrzęku.

uszkodzenia, krwawienia i obrzęku.



Zalecana jest delikatna

Zalecana jest delikatna

laryngoskopia oraz intubacja rurkami

laryngoskopia oraz intubacja rurkami

o małym przekroju 6-7 mm

o małym przekroju 6-7 mm

Układ oddechowy

Układ oddechowy



Czynniki ryzyka związane z ciążą:

Czynniki ryzyka związane z ciążą:



Obrzęk płuc w stanie

Obrzęk płuc w stanie

przedrzucawkowym lub w wyniku

przedrzucawkowym lub w wyniku

stosowania tokolizy

stosowania tokolizy



Zator wodami płodowymi

Zator wodami płodowymi



Zator tętnicy plucnej

Zator tętnicy plucnej



Aspiracja kwaśnej treści żołądkowej

Aspiracja kwaśnej treści żołądkowej



Zaostrzenie astmy oskrzelowej

Zaostrzenie astmy oskrzelowej

Układ moczowy

Układ moczowy



Powiększenie nerek w czasie ciąży 1-1,5 cm

Powiększenie nerek w czasie ciąży 1-1,5 cm

w każdym wymiarze, a masa w bad. USG

w każdym wymiarze, a masa w bad. USG

wzrasta o 30%

wzrasta o 30%



Poszerzenie w ukł.kielichowo-

Poszerzenie w ukł.kielichowo-

miedniczkowym

miedniczkowym



Przyczyny: zwiększony przepływ krwi przez

Przyczyny: zwiększony przepływ krwi przez

nerki ( RBF),

nerki ( RBF),



Ucisk na ciężarnej macicy na pęcherz i

Ucisk na ciężarnej macicy na pęcherz i

dolne partie moczowodów

dolne partie moczowodów



Hyperplazja tkanki łącznej nerek wywołana

Hyperplazja tkanki łącznej nerek wywołana

pod wpływem progesteronu i aktywacji

pod wpływem progesteronu i aktywacji

ukł.reniana-angiotensyna –aldosteron

ukł.reniana-angiotensyna –aldosteron

Układ moczowy

Układ moczowy



RBF – wzrost o ok.50%

RBF – wzrost o ok.50%



GFR – wzrost o ok.50% pod koniec III trymestru

GFR – wzrost o ok.50% pod koniec III trymestru

zbliża się do normy

zbliża się do normy



Obniżenie wartości kreatyniny i mocznika o 30%

Obniżenie wartości kreatyniny i mocznika o 30%



Zmniejszony nerkowy próg przechodzenia dla

Zmniejszony nerkowy próg przechodzenia dla

glukozy i białek powoduje niewielkiego stopnia

glukozy i białek powoduje niewielkiego stopnia

glikozurię(1-10g/d) i proteinurię (<300 mg/d)

glikozurię(1-10g/d) i proteinurię (<300 mg/d)



Osmolarność osocza obniża się o 8-10 mOsm/kg

Osmolarność osocza obniża się o 8-10 mOsm/kg



Wzrost retencji Na o 600-800 mMoli

Wzrost retencji Na o 600-800 mMoli

Układ moczowy

Układ moczowy



Fizjologiczna hyperwolemmia – retencja

Fizjologiczna hyperwolemmia – retencja

6-9 L przestrzeni śródnaczyniowej i

6-9 L przestrzeni śródnaczyniowej i

śródmiąższowej

śródmiąższowej



Powoduje obrzęki u 30-80% zdrowych

Powoduje obrzęki u 30-80% zdrowych

kobiet zlokalizowane w obrębie kończyn

kobiet zlokalizowane w obrębie kończyn

dolnych

dolnych



Obrzęki w obrębie kończyn górnych i

Obrzęki w obrębie kończyn górnych i

twarzy może sugerować początki

twarzy może sugerować początki

gestozy

gestozy

Układ moczowy

Układ moczowy



Najczęstsze problemy związane z ukł.

Najczęstsze problemy związane z ukł.

moczowym w ciąży:

moczowym w ciąży:



Infekcje dróg moczowych

Infekcje dróg moczowych



Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek

Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek



Krwiomocz w ciąży

Krwiomocz w ciąży



Wodonercze

Wodonercze



Ostra niewydolność nerek związana z

Ostra niewydolność nerek związana z

ciążą

ciążą

Układ pokarmowy

Układ pokarmowy



Głównie upośledzenie motoryki oraz wzrost

Głównie upośledzenie motoryki oraz wzrost

wydzielania.

wydzielania.



Nudności i wymioty występują u 70%

Nudności i wymioty występują u 70%

ciężarnych w I trymestrze ciąży. Rzadko

ciężarnych w I trymestrze ciąży. Rzadko

prowadzą do utraty masy ciała i zaburzeń

prowadzą do utraty masy ciała i zaburzeń

elektrolitowych.

elektrolitowych.



Przełyk- po 16 tyg. Ciąży maleje napięcie

Przełyk- po 16 tyg. Ciąży maleje napięcie

dolnego zwieracza, a odpowiedź na bodźce

dolnego zwieracza, a odpowiedź na bodźce

skurczowe ulega osłabieniu

skurczowe ulega osłabieniu



Wzrost ciśnienia śródbrzusznego i

Wzrost ciśnienia śródbrzusznego i

przemieszczenie żołądka powoduje częstsze

przemieszczenie żołądka powoduje częstsze

przypadki przepukliny rozworu przełykowego

przypadki przepukliny rozworu przełykowego

stąd zgaga i zapalenie przełyku

stąd zgaga i zapalenie przełyku

Układ pokarmowy

Układ pokarmowy



Progesteron jest odpowiedzialny za

Progesteron jest odpowiedzialny za

upośledzenie motoryki żołądka oraz

upośledzenie motoryki żołądka oraz

hamuje odpowiedz skurczową żołądka

hamuje odpowiedz skurczową żołądka

na Acetylocholinę.

na Acetylocholinę.



Czas opróżniania żołądka wydłuża się

Czas opróżniania żołądka wydłuża się

(pod koniec ciąży).

(pod koniec ciąży).



Następuje zaleganie treści żołądkowej.

Następuje zaleganie treści żołądkowej.



Upośledzenie motoryki może trwać do

Upośledzenie motoryki może trwać do

3 doby po porodzie.

3 doby po porodzie.

Układ pokarmowy

Układ pokarmowy



Wysoki poziom progesteronu

Wysoki poziom progesteronu

powoduje zahamowanie

powoduje zahamowanie

cholecystokininy co powoduje

cholecystokininy co powoduje

niekompletne opróżnianie

niekompletne opróżnianie

pęcherzyka żółciowego, a zmieniony

pęcherzyka żółciowego, a zmieniony

skład żółci predysponuje do

skład żółci predysponuje do

wytwarzania kamieni żółciowych.

wytwarzania kamieni żółciowych.

Układ pokarmowy

Układ pokarmowy



Postępowanie anestezjologiczne:

Postępowanie anestezjologiczne:

1.

1.

Alkalizacja kwaśnej treści

Alkalizacja kwaśnej treści

żołądkowej (0,3 M roztwór Natrium

żołądkowej (0,3 M roztwór Natrium

Citricum)

Citricum)

2.

2.

Zmniejszenie wydzielania soku

Zmniejszenie wydzielania soku

żołądkowego - Ranitydyna

żołądkowego - Ranitydyna

3.

3.

Pobudzenie motoryki przewodu

Pobudzenie motoryki przewodu

pokarmowego - Metoklopramid

pokarmowego - Metoklopramid

Zmiany hematologiczne

Zmiany hematologiczne



Ciąża to fizjologiczny stan nadkrzepliwości, który

Ciąża to fizjologiczny stan nadkrzepliwości, który

może być korzystny w sytuacji dużej utraty krwi.

może być korzystny w sytuacji dużej utraty krwi.



Występują zwiększone poziomy fibrynogenu oraz

Występują zwiększone poziomy fibrynogenu oraz

czynników krzepnięcia VII, VIII, IX, X, XII tylko

czynników krzepnięcia VII, VIII, IX, X, XII tylko

czynnik XI może być obniżony.

czynnik XI może być obniżony.



W III trymestrze obserwujemy zwiększoną

W III trymestrze obserwujemy zwiększoną

fibrynolizę.

fibrynolizę.



Poziom PLT obniża się o 10-20% w III trymestrze

Poziom PLT obniża się o 10-20% w III trymestrze



Leukocytoza do 21.000/uL

Leukocytoza do 21.000/uL



Odpowiedź immunologiczna jest obniżona –

Odpowiedź immunologiczna jest obniżona –

zwiększona wrażliwość na infekcje wirusowe

zwiększona wrażliwość na infekcje wirusowe

Zmiany hematologiczne

Zmiany hematologiczne



W okresie okołoporodowym i poporodowym

W okresie okołoporodowym i poporodowym

ryzyko powikłań zatorowo-zakrzepowych

ryzyko powikłań zatorowo-zakrzepowych

wzrasta 6-krotnie w porównaniu z kobietą

wzrasta 6-krotnie w porównaniu z kobietą

nieciężarną.

nieciężarną.



Zator tętnicy płucnej (PE) jest jedną z

Zator tętnicy płucnej (PE) jest jedną z

głównych przyczyn zgonów kobiet ciężarnych.

głównych przyczyn zgonów kobiet ciężarnych.



Dodatkowe czynniki predysponujące do PE:

Dodatkowe czynniki predysponujące do PE:

1.

1.

Otyłość

Otyłość

2.

2.

Zakrzepica proksymalnych żył kończyn

Zakrzepica proksymalnych żył kończyn

dolnych

dolnych

3.

3.

Stan po cięciu cesarskim

Stan po cięciu cesarskim

Zmiany metaboliczne

Zmiany metaboliczne



Kompleksowe zmiany metaboliczne ułatwiają

Kompleksowe zmiany metaboliczne ułatwiają

wzrost płodu

wzrost płodu



Zmiany przypominają okres głodzenia,

Zmiany przypominają okres głodzenia,

pozimy glukozy i aminokwasów są niskie, a

pozimy glukozy i aminokwasów są niskie, a

FFA, ketony oraz TG wysokie.

FFA, ketony oraz TG wysokie.



Tak więc okres ciąży jest stanem

Tak więc okres ciąży jest stanem

diabetogennym

diabetogennym



Poziom insuliny wzrasta ze wzrostem ciąży

Poziom insuliny wzrasta ze wzrostem ciąży



Wysoki poziom HCG odpowiedzialny jest za

Wysoki poziom HCG odpowiedzialny jest za

względną oporność na insulinę

względną oporność na insulinę



Następuje przerost komórek B wysp

Następuje przerost komórek B wysp

trzustkowych

trzustkowych

Zmiany metaboliczne

Zmiany metaboliczne



Wysoki poziom HCG oraz estrogenów

Wysoki poziom HCG oraz estrogenów

powoduje przerost gruczołu

powoduje przerost gruczołu

tarczowego i wzrost TBG

tarczowego i wzrost TBG



Następuje wzrost hormonów tarczycy

Następuje wzrost hormonów tarczycy

T3 i T4 , jednak formy wolne fT3 i

T3 i T4 , jednak formy wolne fT3 i

fT4, TSH nie ulegają zmianie

fT4, TSH nie ulegają zmianie



Poziom Ca całkowitego obniża się, Ca

Poziom Ca całkowitego obniża się, Ca

zjonizowane pozostaje w normie

zjonizowane pozostaje w normie

Zmiany w układzie mięśniowo-

Zmiany w układzie mięśniowo-

kostnym

kostnym



Wysoki poziom relaksyny przygotowuje

Wysoki poziom relaksyny przygotowuje

organizm kobiety do porodu:

organizm kobiety do porodu:

1.

1.

Wpływ na szyjkę macicy

Wpływ na szyjkę macicy

2.

2.

Hamuje skurcze macicy

Hamuje skurcze macicy

3.

3.

Rozluźnienie spojenie łonowego oraz

Rozluźnienie spojenie łonowego oraz

stawów miednicy

stawów miednicy

4.

4.

Rozluźnienie stawów w obrębie

Rozluźnienie stawów w obrębie

kręgosłupa powoduję zwiększone

kręgosłupa powoduję zwiększone

dolegliwości bólowe pleców

dolegliwości bólowe pleców

Oczy

Oczy



Obniżenie ciśnienia śródgałkowego

Obniżenie ciśnienia śródgałkowego

oraz zgrubienie rogówki w czasie

oraz zgrubienie rogówki w czasie

ciąży może powodować dyskomfort

ciąży może powodować dyskomfort

szczególnie podczas używania szkieł

szczególnie podczas używania szkieł

kontaktowych.

kontaktowych.



Zmiany te ustępują do 6 tyg. po

Zmiany te ustępują do 6 tyg. po

porodzie.

porodzie.

CSN

CSN



Ciąża zwiększa wrażliwość kobiety na

Ciąża zwiększa wrażliwość kobiety na

wszystkie środki anestetyczne!

wszystkie środki anestetyczne!



Ciąża może zaostrzyć przebieg

Ciąża może zaostrzyć przebieg

istniejącej choroby neurologicznej lub

istniejącej choroby neurologicznej lub

ujawnić chorobę dotychczas

ujawnić chorobę dotychczas

nierozpoznaną

nierozpoznaną