Zmiany w organizmie

kobiety podczas ciąży

Zmiany ciążowe w

narządach płciowych

-macica:

• Ciężar

macicy zwiększa się 20-krotnie i pod

koniec ciąży osiąga 1 kg.

• Pojemność

macicy zwiększa się do kilku, a nawet

kilkunastu litrów (w ciąży wielopłodowej).

• We wczesnej ciąży kształt macicy na

kształt

gruszkowaty, w 3-m m-cu - zaś spłaszczonej kuli.

• W ostatnim okresie ciąży formuje się strefa

przejściowa między trzonem a szyjką macicy -

dolny odcinek

, którego szerokość w terminie

porodu wynosi 6-9 cm.

Zmiany ciążowe w

narządach płciowych -

szyjka macicy:

• Przed ciążą szyjka macicy stanowi ok. 1/3 masy i

długości macicy. W czasie ciąży ten stosunek
zmienia się znacząco na korzyść trzonu macicy

• Pod koniec ciąży długość szyjki macicy wynosi

2-3 cm (długość trzonu macicy dochodzi w tym
czasie do 30cm).

• W miarę rozwoju ciąży szyjka dojrzewa:

– staje się rozpulchniona,
– zmienia swoje położenie,
– skraca się
– udrażnia się jej kanał

Zmiany ciążowe w

narządach płciowych -

pochwa i srom:

• Następuje zmiana środowiska

biochemicznego pochwy

• Zwiększa się pojemność pochwy, jej

rozciągliwość i elastyczność.

• Zwiększa się ilość wydzieliny pochwowej

oraz zmienia się jej wygląd.

• Srom ciężarnej staje się obrzęknięty, i

przebarwiony, mogą pojawić się żylaki
sromu.

Zmiany ciążowe w

narządach płciowych -

jajnik:

• Zwiększa swoją objętość
• Ciałko żółte miesiączkowe zmienia

się w żółte ciałko ciążowe, które
powiększa się aż do 8 t.c.

• Żółte ciałko ciążowe zanika po 12

t.c. Jego hormonalną funkcję
przejmuje stopniowo łożysko.

Zmiany ciążowe w

gruczołach sutkowych:

•

Pojawia się uczucie obrzmienia gruczołów
sutkowych

•

Zwiększa się objętości sutków (przyrost
masy utkania gruczołowego w I-m trymestrze
ciąży)

•

Na początku II-go trymestru - następuje
rozrost komórkowy, przekrwienie sutków,
wstępna laktogeneza

•

W III-m trymestrze - miejscowe wydzielanie
młodziwa (siary)

Zmiany ciążowe w obrębie

skóry:

• W wyniku podwyższonego poziomu

estrogenów i progesteronu w osoczu
następuje wzmożone wydzielania
melanotropiny warunkujące zwiększenie
ilości oraz objętości melanocytów

• Zwiększa się przebarwienie skóry -

–

w obrębie brodawek sutkowych,

–

w okolicach sromu i krocza,

–

w linii środkowej ciała na skórze brzucha

• Skóra zwiększa swą elastyczność

Zmiany ciążowe w obrębie

skóry:

• Zmiany naczyniowe - następuje

rozszerzenie naczyń krwionośnych
(wskutek podwyższonego stężenia
estrogenów)

• Rozstępy skórne - pojawiają się w

drugiej połowie ciąży na skórze
brzucha, sutków, bioder oraz ud
(powstają z powodu zmian ilościowych
w obrębie włókien kolagenowych)

Zasadnicze zmiany w

Zasadnicze zmiany w

układzie oddechowym

układzie oddechowym

podczas ciąży:

podczas ciąży:

•

Zmiana toru oddychania z żebrowego na

przeponowy

•

Zwiększona wentylacja (ok. 40%) - zwiększona

pojemność płuc i zwiększona wymiana gazowa (na

skutek obniżenia progu wrażliwości ośrodka

oddechowego i zwiększenia jego czułości na

podwyższenie pCO2 - zależne od progesteronu)

•

Wzrost wentylacji minutowej, zużycia tlenu,

wdechowej pojemności płuc, zmniejszenie oporu

dróg oddechowych

•

Nie zmienia się pojemność życiowa i pojemność

całkowita płuc

•

W wyniku tych zmian dochodzi u ciężarnej do

łagodnej wyrównawczej zasadowicy oddechowej

• Zwiększenie objętości krwi krążącej

rozpoczyna się już od 12 t.c. i osiąga swój
szczyt ok. 32 t.c., w tym czasie ilość krwi
krążącej zwiększa się mniej więcej o 40%.

• Objętość wyrzutowa serca zwiększa się do

6 l/min i jest największa ok. 32 t.c.

• Częstotliwość uderzeń serca zwiększa się o

około 20 uderzeń/min.

• Całkowity opór obwodowy zmniejsza się do

32 t.c., po czym następuje jego zwiększenie.

Zmiany w układzie krążenia

Zmiany w układzie krążenia

zachodzące podczas ciąży:

zachodzące podczas ciąży:

Zmiany w układzie krążenia

Zmiany w układzie krążenia

zachodzące podczas ciąży:

zachodzące podczas ciąży:

Zmiany w układzie krążenia

Zmiany w układzie krążenia

zachodzące podczas ciąży:

zachodzące podczas ciąży:

Zmiany w układzie krążenia

Zmiany w układzie krążenia

zachodzące podczas ciąży:

zachodzące podczas ciąży:

• Wzrost kurczliwości mięśnia sercowego

i powiększenie lewej komory

• Wzrost średniej prędkości skracania włókien

mięśnia sercowego

• Wzrost pracy serca związany ze spadkiem

pojemności życiowej płuc przy jednoczesnym
wzroście zapotrzebowania na tlen

• Nasilenie procesów metabolicznych i wzrost

zapotrzebowania na tlen samego mięśnia
sercowego

• Powiększająca się macica uciska żyłę

główną dolną doprowadzając do wzrosty
ciśnienia w układzie żylnym kończyn
dolnych i zmniejszając powrót żylny do
serca

• Mechanizm ten jest największy w pozycji

leżącej na plecach, mniejszy w pozycji
stojącej i siedzącej, a najmniejszy w pozycji
leżącej na lewym boku

Zespół żyły głównej dolnej

W pozycji na wznak powiększona
macica uciska żyłę główną dolną

Upośledzenie odpływu
z obwodowych naczyń

Zmniejszenie powrotu krwi

żylnej do serca

Hipotonia !

Objawy niedotlenienia płodu

Dodatkowe zmiany w układzie

Dodatkowe zmiany w układzie

krążenia związane z porodem i

krążenia związane z porodem i

połogiem

połogiem

Dodatkowe zmiany w układzie

Dodatkowe zmiany w układzie

krążenia związane z porodem i

krążenia związane z porodem i

połogiem

połogiem

• W czasie porodu:

– Podczas skurczu macicy do krwioobiegu zostaje wtłoczone

300-500 ml krwi zwiększa to powrót żylny

– Wzrost objętości wyrzutowej serca o 10%
– Wzrost objętości minutowej serca o 25% w I i 50% w II

okresie porodu

– Wzrost ciśnienia tętniczego krwi o 10%
– Wzrost ciśnienia żylnego i powrotu krwi do prawej komory
– Gwałtowny napływ krwi do prawego przedsionka i płuc po

urodzeniu się płodu i popłodu wskutek zmniejszenia ucisku
macicy na ż.g.d.

Dodatkowe zmiany w układzie

Dodatkowe zmiany w układzie

krążenia związane z porodem i

krążenia związane z porodem i

połogiem

połogiem

Dodatkowe zmiany w układzie

Dodatkowe zmiany w układzie

krążenia związane z porodem i

krążenia związane z porodem i

połogiem

połogiem

• W czasie połogu:

• Przemieszczenie krwi do naczyń trzewnych po

urodzeniu płodu i objawy względnej hypowolemii.

• Zwiększenie objętości krwi krążącej wskutek

wchłanianie płynu pozakomórkowego

We wczesnym połogu dochodzi do

normalizacji rzutu serca głównie przez

zwolnienie akcji serca oraz zwiększenie

diurezy. Do całkowitej normalizacji w układzie

krążenia dochodzi w ciągu 4-6 tygodni po

odbytym porodzie

Hyperwolemia:

• Rozpoczyna się w 6 tygodniu ciąży, wartość

maksymalną osiąga w 24-36 tygodniu ciąży

• Związana jest ze wzrostem objętości osocza

pod wpływem:

– działania układu renoina-angiotensyna-aldosteron
– zwiększonej aktywności hormonów płciowych
– zwiększonej aktywności somatotropiny kosmówkowej
– zwiększonej aktywności przedsionkowego hormonu

natiuretycznego

– zwiększonej aktywności prostaglandyn

Hyperwolemia:

• Retencja jonów sodu w ciąży wynosi

500 do 900 mEq co pociąga za sobą
zatrzymanie wody w ustroju w ilości 6
do 8 litrów.

• Wzrost objętości koreluje z masą płodu,

masą łożyska oraz masą ciężarnej

• Większy przyrost występuje u

wieloródek oraz w ciąży mnogiej

Hyperwolemia:

• Mniejszy o 10% przyrost erytrocytów

w stosunku do objętości osocza
powoduje umiarkowaną
niedokrwistość kobiet ciężarnych

– Obserwuje się:

• obniżenie wartości hematokrytu do 33-38%

(24-36 t.c.)

• obniżenie wartości hemoglobiny do 11-12g/dl

(24-36 t.c.)

Zmiany zachodzące pod czas

prawidłowej ciąży, mogące

sugerować chorobę serca

• Objawy podmiotowe:

– Duszność, skrócenie oddechu, ortopnoe, które może

być przyczyną hyperwentylacji spowodowana
hyperprogesteronizmem, niskim poziomem
dwutlenku węgla w pęcherzykach płucnych lub
uniesieniem przepony

– Zmniejszeniem tolerancji wysiłku fizycznego

spowodowaną wzrostem masy ciała, zmniejszoną
aktywnością fizyczną

– Zawroty głowy, omdlenia, zaburzenia widzenia,

mroczki spowodowane spadkiem powroty żylnego i
spadkiem RR

Zmiany zachodzące pod czas

prawidłowej ciąży, mogące

sugerować chorobę serca

• Objawy podmiotowe:

– Bóle w nadbrzuszu lub za mostkiem,

wzdęcia, zgaga, spowodowane uniesieniem
przepony, żołądka i wątroby przez
powiększoną macicę oraz zmniejszenie
motoryki przewodu pokarmowego

– Zmniejszenie tolerancji wysokich temperatur,

otoczenia pocenie się, flush spowodowany
wzrostem przepływu krwi przez skórę i
wzrostem przemian metabolicznych

Zmiany zachodzące pod czas

prawidłowej ciąży, mogące

sugerować chorobę serca

• Objawy podmiotowe:

– Trudności w oddychaniu przez nos

wywołane rozszerzeniem naczyń
krwionośnych oraz wzrostem przepływu
krwi przez błony śluzowe

– Kołatania serca spowodowane przez wzrost

tętna, nasilenie uderzenia koniuszkowego
lub wzrost pobudzenia ektopowego serca

Zmiany zachodzące pod czas

prawidłowej ciąży, mogące

sugerować chorobę serca

• Objawy przedmiotowe:

– Rzężenie u podstawy płuc, które są skutkiem

atelektazji spowodowanej gorszą wentylacją dolnych
płatów płuc w wyniku wysokiego ustawienia
przepony

– Obrzęki kończyn dolnych spowodowane przez

mechaniczny ucisk żyły głównej dolnej, wzrost
ciśnienia krwi w układzie żylnym kończyn, retencję
sodu i wody

– Pobudzenia ektopowe, tachykardia nadkomorowa

pojawiające się wskutek obniżenia progu
pobudliwości dla pobudzeń dodatkowych i arytmii.

Zmiany zachodzące pod czas

prawidłowej ciąży, mogące

sugerować chorobę serca

•

Objawy w badaniach dodatkowych

– w EKG:

• ulega przemieszczeniu oś elektryczna serca
• spotyka się niespecyficzne zmiany w odcinku S-T i

załamku T

• widoczna jest umiarkowana tachykardia
• widoczne są dodatkowe pobudzenia nadkomorowe i

komorowe

Zmiany te wywołane są przez wysokie ustawienie

przepony, powiększenie objętości prawej komory,
zmieną napięcia układu sympatycznego oraz
zminą kolejności repolaryzacji

Zmiany zachodzące pod czas

prawidłowej ciąży, mogące

sugerować chorobę serca

• Objawy w badaniach dodatkowych

– w echokardiografii:

• powiększenie objętości końcoworozkurczowej

prawej i lewej komory

• wzrost średniej prędkości skracania włókien

okrężnych mięśnia sercowego

• wzrost frakcji wyrzutowej
• krążenie hyperergiczne

Zmiany te wywołane są przez zwiększoną

kurczliwość mięśnia sercowego oraz
zwiększoną aktywność układu sympatycznego

Zmiany ciążowe w

układzie krwiotwórczym:

•

Powiększenie ogólnej liczby erytrocytów o
15-20%.

•

Spadek stężenia Hb i obniżenia się wartości
Ht (względna niedokrwistość, której
przyczyną jest wzrost objętości osocza).

•

Wzrost liczby leukocytów do 10-15 tys. z
„przesunięciem w lewo” wzoru odsetkowego.

•

Istnieje tendencja do nadkrzepliwości krwi

•

Zmiana stosunku albumin do globulin

Zmiany ciążowe w układzie

immunologicznym:

• Obniżenie odpowiedzi komórkowej
• Wzrost odpowiedzi humoralnej
• Zmiany funkcji cytokin Th1/Th2
• Spadek odporności przeciw wirusom i

pasożytom wewnątrzkomórkowym

• Wzrost tolerancji przeszczepów
• Zaostrzenie chorób autoagresyjnych

uwarunkowanych Th2 (SLE), remisja
chorób uwarunkowanych Th1 (RZS)

Zmiany ciążowe w

układzie pokarmowym:

• Przesunięcie ku górze i na boki jelit i żołądka

poprzez rosnącą macicę

• Spowolnienie motoryki błony mięśniowej

przewodu pokarmowego

>

zaburzenia czynności

zwieraczy i cofanie się treści żołądka do przełyku

• Zwiększone wydzielanie gruczołów ślinowych i

spowolnienie ruchów robaczkowych

> lepsze

trawienie i wchłanianie treści pokarmowej

• Jama ustna - częsta skłonność do obrzęku i

krwawień z dziąseł

Zmiany ciążowe w

układzie pokarmowym:

• Ograniczona czynność perystaltyczna jelita

grubego prowadzi do wystąpienia zaparć

• Zwiotczenie ścian pęcherzyka żółciowego i

zagęszczenie żółci może prowadzić do
powstawania kamieni żółciowych

• Wątroba w czasie ciąży wytwarza większą

ilość globulin i czynników krzepnięcia

• Podwyższone stężenie estrogenów może

powodować zastój żółci w przewodach
wewnątrzwątrobowych (cholestaza)

Zmiany ciążowe w

czynności nerek i dróg

moczowych:

• Zwiększony przepływ krwi
• Zwiększone przesączanie kłębkowe
• Zwiększona resorpcja zwrotna sodu i wody
• Częstsze oddawanie moczu
• Fizjologiczna glukozuria (lecz każda glukozuria

w ciąży wymaga diagnostyki)

• Poszerzenie kielichów i miedniczek nerkowych

oraz moczowodów od 10 t.c., bardziej po
stronie prawej (wskutek działania progesteronu
oraz ucisku rosnącej macicy)

Przemiana materii w

ciąży:

• Zasadniczą cechą metabolizmu ciążowego

kobiety jest konieczność zapewnienia płodowi
podstawowych substratów, niezbędnych do
systematycznego wzrostu jego ciała.
Zapoczątkowane ciążą zamiany mają
charakter zarówno jakościowy jak i ilościowy

• Wiele parametrów metabolizmu kobiety

ciężarnej znajduje się jednak w granicach,
które oceniamy jako typowe dla kobiet poza
ciążą.

Przemiana materii w

ciąży:

• Ciężar ciała kobiety ciężarnej wzrasta

mniej więcej o 15%. Nieprawidłowa krzywa
przyrostu ciężaru ciała może być dowodem
nieprawidłowego przebiegu ciąży.

• Potrzeby energetyczne ciężarnej stopniowo

zwiększają się: dzienne zapotrzebowanie
kaloryczne pod koniec ciąży jest o ok. 500
kcal większe niż na początku.

Przemiana materii w

ciąży:

• Metabolizm kobiety ciężarnej zostaje

szybciej przestrojony na zużycie
tłuszczów oraz „oszczędzanie” glukozy i
aminokwasów w odpowiedzi na stale
zwiększające się zapotrzebowania
płodowego na te substancje.

• Mechanizmy regulujące gospodarkę

substancjami odżywczymi u płodu
usytuowane są między innymi w łożysku.

Przemiana materii w

ciąży:

•

Istotne zmiany zachodzą w gospodarce
węglowodanowej

•

Ciąża nieznacznie zmniejsza tolerancja glukozy przez
ciężarną.

•

W czasie trwania ciąży zmianie ulega
insulinowrażliwość cięzarnej:

– we wczesnej ciąży

- obserwuje się podwyższoną wrażliwość

na insulinę oraz zwiększone jej wydzielanie (może być
obniżony poziom glukozy we krwi)

– w zaawansowanej ciąży

- zwiększa się oporność na insulinę

(wskutek działanie jej antagonistów - hormonów łożyskowych-
ludzkiej somatomammotropiny kosmówkowej, estrogenów i
progesteronu)

Przemiana materii w

ciąży:

• Wzrasta ogólne stężenie lipidów - na

skutek przesunięcia rezerw lipidowych
z tkanki tłuszczowej do krążenia oraz
selektywnej kontroli miejsc pobierania
trójglicerydów i kwasów tłuszczowych.

• Stężenie trójglicerydów w ciąży może

wzrastać dwa i więcej razy

Zmiany w narządach

wydzielania

wewnętrznego:

• Przysadka:

– rozrasta się część gruczołowa przysadki w wyniku

namnożenia się komórek wydzielających prolaktynę.

– Wzrasta stężenie prolaktyny we krwi,
– Obniża się stężenie gonadotropin FSH i LH we krwi

na skutek hamowania wydzielania tych
gonadotropin poprzez zwiększony poziom sterydów
płciowych wytwarzanych przez łożysko,

– Nieco zwiększa się stężenie kortykotropiny (ACTH) i

tyreotropiny (TSH)

Zmiany w narządach

wydzielania

wewnętrznego:

• Gruczoł tarczycowy:

– Tarczyca powiększa się (czynnościowa

hyperplasia)

– Obserwuje się wzmożone wychwytywanie jodu
– zwiększenie o 50-100% stężenia jodu

związanego z białkiem

– zwiększenie o 50-100% stężenia jodu

hormonalnego

– zwiększenie stężenia globuliny

transportującej tyroksynę.

Zmiany w narządach

wydzielania

wewnętrznego:

• Kora nadnerczy:

– Cechy przerostu kory nadnerczy
– Wzmożone wydzielania kortyzolu
– Zwiększone prawie o 100% wytwarzanie

glikokortykoidów

– Mierne zwiększenie wytwarzania

mineralokortykosteroidów

– Zwiększenie rezerwy czynnościowej kory nadnerczy
– Zwiększone stężenie transkortyny (ochrania to

ciężarną kobietę przed nadmiarem lub niedoborem
kortyzolu)

 Pierwsze, odczuwane przez matkę ruchy

dziecka, powodują, że wyobrażenie o nim
zaczyna nabierać konkretnych cech
odrębnej osoby. Dziecko przestaje być
odczuwane wyłącznie jako cząstka
własnego ciała

 Duży wpływ na urealnienie obrazu dziecka i

związane z tym uczucia macierzyńskie mają
badania obrazowe wykonywane w
obecnośći obojga rodziców.

Zmiany zachodzące w

psychice ciężarnych