Japonia to państwo w Azji Wschodniej, położone na
Wyspach Japońskich. Składa się z czterech dużych
wysp oraz około 4000 mniejszych. Powierzchnia
Japonii wynosi 372,3 tyś km kw. Ludność Japonii
liczy 124 mln. Japończycy stanowią 99% ludności
Japonii, a 1% to Azjaci. Administracyjnie Japonia
dzieli się na 47 prefektur, językiem urzędowym jest
japoński, jednostką monetarną jen. Przeważającą
część powierzchni tego państwa zajmują średnio
wysokie i niskie góry. Tylko 15% ziemi nadaje się
do uprawy rolnej

.

    Okres Edo 1603-1868 charakteryzował się
różnicowaniem szkół dla samurajów ze względu na
źródło ich utrzymania, pojawieniem się szkół
przygotowujących dzieci z najniższych warstw
społecznych do wykonywania zawodu,
powstawaniem niewielkiej liczby szkół opartych na
wzorach holenderskich oraz możliwością awansu
społecznego dla „ utalentowanych dzieci” z ludu.
W tej fazie najbardziej wyodrębniła się kultura
samurajska, czyli kultura szlachty wojskowej.
Wykrystalizowało się wiele zjawisk społecznych i
kulturowych takich jak posłuszeństwo i poddanie
się władzy, przekonanie o konieczności istnienia
hierarchii społecznej i utrzymania dyscypliny,
„zamknięcie” w grupie i pełna z nią identyfikacja,
nadanie rodzinie roli drugorzędnej grupy
społecznej oraz wysoka pozycja mężczyzny.

Polityka Shogunów na tym etapie rozwoju pogłębiała

izolacje Japonii we wszystkich sferach życia, a jej

przejawami było ograniczenie kontaktów handlowych,

zakaz przyjazdu do kraju cudzoziemców oraz nie mające

precedensu w świecie „ rozprawienie się „ z religią

chrześcijańską, która uznana została za wyraz obcych

wpływów.
Ponad dwieście lat pokoju oraz wzrost gospodarczy w

okresie Edo stanowiły doskonałe warunki dla rozwoju

formalnej edukacji. Istniejące już oraz nowo powstające

szkoły dla dzieci samurajów skupiały się nadal na

kształtowaniu sztuk walki i świadomości miejsca

zajmowanego w feudalnej hierarchii. Ważną zmianą

dotyczącą tego typu szkół było ich zróżnicowanie się ze

względu na źródło finansowania. Wyłoniły się wówczas

szkoły utrzymywane przez rząd szoguna oraz

organizowane i finansowane przez lokalne klany

posiadaczy ziemskich.

Znaczącym osiągnięciem okresu Edo było
powstanie szkół terakoya. Te prywatne szkoły
powstawały obok sklepów lub w domach
dostawców żywności i kształciły dzieci mieszczan i
kupców. Usytuowane były zawsze w pobliżu
księgarń i korzystając ze zgromadzonego tam
księgozbioru „chińskiej klasyki” nauczały pisania,
czytania, jak również podstaw matematyki i
posługiwania się liczydłem. Ponadto kształtowały
cechy dobrego mieszczanina. Nauczaniem
kierował zwykle jeden nauczyciel, opiekujący się
30- 40 uczniami.

Pod koniec tego okresu tworzone były również
tak zwane prywatne akademiki usytuowane
zwykle w domu mistrza. Przedmiotem studiów
były nauki medyczne, nawigacja, sztuki
wojenne oraz tak zwane „ studia narodowe”.
Był to prawdziwy przełom zróżnicowane
instytucje zaczęły się przekształcać w lokalny
system szkolny. W skład, którego wchodziły
instytucje posiadające wewnętrzną formalna
strukturę, oraz programy nauczania.

W latach 1868-1916 nastąpiło ogłoszenie podstaw
prawnych i zapoczątkowanie zmian organizacyjnych
prowadzących do powstania nowoczesnego systemu
szkolnego oraz wprowadzenie czteroletniego
obowiązkowego nauczania dla dziewcząt i chłopców.
W 1871 roku powstało Ministerstwo Edukacji.
Terakoya, shijuku oraz szkoły dla ludu stały się
trzonem podstawowego szczebla kształcenia. Lokalne
szkoły dla samurajów zamieniono w instytucje
edukacji średniej, natomiast uniwersytety rozwijano
na bazie elitarnych szkół kontrolowanych przez
szogunat. Nowy japoński system szkolny składał się z
6 okręgów akademickich, w których dokonano
podziału na 32 okręgi szkolnictwa średniego,
tworzonego z kolei przez 210 szkół podstawowych.
Wprowadzono również trzy lub czteroletni obowiązek
szkolny obejmujący wszystkie dzieci, bez względu na
pochodzenie społeczne czy płeć.

W okresie 1886-1916 nastąpiła „konsolidacja”
japońskiego szkolnictwa, znaczne zwiększenie liczby
szkół elementarnych i średnich, wydłużenie obowiązku
szkolnego do sześciu lat nauki, a na jego bazie
stworzenie pięciu zróżnicowanych ścieżek kształcenia
oraz zapoczątkowanie edukacji społecznej i moralnej w
ramach szkolnictwa oraz różnych instytucji
wychowawczych. Obowiązkiem każdego Japończyka
było jak najlepsze przygotowanie się do pełnienia
określonej roli społecznej w imię narodowych wartości
i absolutnego poddania cesarzowi oraz dla rozwoju
ekonomicznego Japonii. Taki charakter wychowania
społecznego i moralnego młodzieży japońskiej
przetrwał do końca II wojny światowej..

Lata 1916-1936 stanowiły okres znaczącego rozwoju
japońskiego szkolnictwa, zwłaszcza wyższego, jak
również upowszechnienia edukacji społecznej i
moralnej. Militarne i polityczne sukcesy Japończyków
przyczyniły się także do znacznego powiększenia
terytorium kraju. Również rozwijający się ciągle
kapitalistyczny rynek pracy przyczynił się do rozwoju
systemu szkolnego. Największą dynamikę wzrostu
osiągnęły w tym okresie szkoły wyższe. W 1918 roku
działało w Japonii 5 cesarskich uniwersytetów.
Natomiast w 1938 poza 6 cesarskimi uniwersytetami
istniało 12 rządowych. W 1918 istniały 63 prywatne
instytucje typu collage. Dwadzieścia lat później
działało już 25 prywatnych uniwersytetów oraz 120
college’ ów. Mimo tak olbrzymiego wzrostu liczby
wyższych uczelni i studiującej w niej młodzieży, były
one nadal dostępne tylko dla dzieci rodzin o wysokim
poziomie w społeczeństwie japońskim.

W okresie przed i po II wojnie światowej

edukację japońską cechował narastający
militaryzm i nacjonalizm, a system szkolny został
przystosowany do potrzeb przemysłu wojskowego.
System ten produkował chętnych, skutecznych w
sprawnym obsługiwaniu przemysłowej machiny
robotników, którzy jednocześnie jako patrioci i
obywatele gotowi byli „ poświęcić swoje życie w
walce. Wprowadzono na podstawie rekomendacji
Rady Reform Edukacyjnych zmiany dotyczące
obowiązku szkolnego. Ogłoszono przymus
uczęszczania chłopców w wieku 12-19 lat do youth
school. Natomiast w 1941 roku szkoły podstawowe
zostały zamienione w tak zwane szkoły narodowe o
dwuetapowej strukturze- z sześcioletnim etapem
podstawowym i dwuletnim wyższym. Propozycja ta
nie została jednak wprowadzona w życie.

Wczesne lata powojenne były okresem, w

którym nowy jednościeżkowy system szkolny
nadawał dynamikę procesowi kształtowania
demokratycznego ładu społecznego. Wykreowany
na podstawie przyjętego ładu prawnego, jednolity
system szkolny składał się z sześcioletniej szkoły
podstawowej, trzyletniej niższej szkoły średniej,
trzyletniej wyższej szkoły średniej, czteroletnich
studiów uniwersyteckich lub dwu- trzy letniego
koledżu. Powojenna edukacja miała stać się
dostępna dla wszystkich dzieci i młodzieży bez
względu na pleć, pochodzenie społeczne czy
posiadany status ekonomiczny.

  W latach 1953-1970 nastąpiło upowszechnienie
szkoły średniej a także organizacyjne i
programowe przystosowanie szkodnictwa do
realizacji idei „ społeczeństwa industrialnego”.
Charakterystyczne również było postrzeganie
szkolnictwa jako machiny napędzającej wzrost
ekonomiczny i rozwój przemysłowy Japonii.

Nastąpiła faza rozwojowa w 1970-1997 która

obejmowała próby reform mających
zmodernizować szkolnictwo japońskie w duchu
poszanowania odrębności i indywidualności
jednostki, przy czym głównym celem było
zapewnienie warunków umożliwiających rozwój
społeczeństwa post- industrialnego. Ważną sprawą
tego okresu było ostateczne uregulowanie kwestii
związanej z kształceniem dzieci i młodzieży
niepełnosprawnej. Proces tworzenia
podstawowych i średnich szkól specjalnej troski w
wieku od 6 do 15 lat. Ponadto dla mniej
zdolniejszych absolwentów tego typu szkól
stworzono formalnie możliwość kontynuacji nauki
na poziomie wyższym.

W 1984 roku reformy edukacji japońskiej wraz

z powołaniem Narodowej Rady Reformy
Edukacyjnej. Program zmian skupiał się wokół
problemu administrowania i finansowania systemu
szkolnego, liberalizacji procedur selekcji,
upodmiotowienia i rozwoju indywidualności w
procesie dydaktyczno- wychowawczym,
aktualizacji programów nauczania oraz
programów studiów nauczycielskich,
internacjonalizacji edukacji i wielu innych kwestii.

Uwarunkowana społeczno-
demograficzne

Mamy do czynienia z wielowiekowym problemem
nierówności związanym z edukacją japońskich
kobiet i mężczyzn, który został zniesiony przez
powojenne prawodawstwo. W 1992 roku
uczestnictwo japońskich dziewcząt w kształceniu
na poziomie przedszkolnym, podstawowym i
średnim było tylko nieznacznie niższe niż
chłopców. Zasadnicze różnice występowały nadal
w odniesieniu do kształcenia na poziomie
wyższym. Japończycy płci męskiej podejmowali
głównie studia uniwersyteckie lub zdobywali
zawód w wyższych szczeblach zawodowych.

Natomiast kobiety w tym kraju stanowiły

większość studentów instytucji typu collego
młodzieżowy, czyli szkół wyższych zapewniających
kształcenie ogólne oraz zawodowe. Jest to zdaniem
ekspertów przejaw dyskryminacji kobiet z Japonii.

Na poziomie zdrowego rozsądku Japończycy

uważają, iż są jednolitym narodem pod względem
zróżnicowania etnicznego. Jednak w tym kraju żyją
mniejszości narodowe takie jak Burakumin,
Koreańczycy, Chińczycy, Azjaci pochodzący z Azji
Południowej oraz czasowo przebywający w Japonii
Amerykanie i Europejczycy. Członkowie wszystkich
tych grup uważani są za obcokrajowców.

Dzieci pochodzące z mniejszościowych grup
etnicznych uczęszczają do japońskich szkół bez
prawa i możliwości kształcenia się w swoim
własnym języku. Większość dzieci pochodząca z
mniejszości etnicznych, poddawana jest
„ przemocy symbolicznej”. Poprzez brak
możliwości kształcenia się we własnym języku
następuje narzucenie im arbitralności kulturowej
społeczeństwa japońskiego. Ponadto występują
nierówności wynikające z pochodzenia
przechodzące w nierówności szkolne. Japończycy
ogólnie obcokrajowców traktują jak obcych.
Jedyną grupą, która według władzy Japońskiej
wymaga szczególnej opieki jest młodzież
powracająca do Japonii po długich pobytach
zagranicznych. Dzieci takie obejmowane są
specjalnymi programami adaptacyjnymi.

Prawne podstawy funkcjonowania
systemu oświaty

Kwestie związane z powszechną i obowiązkową edukacją

zapisano po raz pierwszy w ponadnarodowych

konwencjach prawnych w 1948. w uchwalonej wówczas

przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych

Powszechnej Deklaracji praw Człowieka ogłoszona prawo

do nauki i udziału w życiu kulturalnym. Artykuł 26

Deklaracji zawiera sformułowanie stwierdzające zasadę

powszechnej obowiązkowej edukacji, która powinna być

realizowana poprzez „ nieodpłatne i przymusowe”

nauczanie na poziomie podstawowym oraz równy dla

wszystkich dostęp do kolejnych, wyższych szczebli

kształcenia. Ponadto nauczanie powinno zapewniać

człowiekowi „ pełny rozwój osobowości”, umacniać

poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności

oraz rozwijać tolerancję i przyjaźń między narodami,

grupami religijnymi czy rasowymi.

Charakterystyka systemu
oświatowego

System zarządzania i administrowania edukacją

japońską jest bardziej scentralizowany niż np. w

Stanach Zjednoczonych. Pełnomocnictwa są

rozłożone pomiędzy trzema ośrodkami władzy-

ministerialnym, prefekturalnym i municypalnym.

Minister Edukacji, nauki i kultury administruje

prefekturami i podległymi mu szkołami oraz

państwowymi; nadzoruje, doradza i daje wsparcie

finansowe municypalnym radom edukacji; prowadzi

działalność informacyjną i wydawniczą w zakresie

danych niezbędnych do zarządzania na niższych

szczeblach; mianuje nauczycieli i wydaje certyfikaty;

koordynuje realizację programów specjalnych w

szkołach.

     Prefekturalna rada edukacji wraz z

superintendentem administruje uniwersytetami i
kolegiami w prefekturze, prowadzi ogólny nadzór nad
szkołami szczebla podstawowego i średniego oraz
przygotowuje i uchwala budżet. Natomiast
municypalna rada edukacji wraz z superintendentem
zarządza bezpośrednio podległymi jej szkołami,
zatrudnia i zwalnia nauczycieli, przygotowuje listy
obowiązujących podręczników oraz organizuje
warunki do realizacji programu nauczania.
Dyrektorzy szkół japońskich zarządzają szkołami i ich
personelem.
Szkoły publiczne i prywatne: powstało zróżnicowanie
na trzy rodzaje szkół ze wglądu na organ prowadzący
szkołę- publiczne lokalne, państwowe i prywatne.
Publiczne lokalne finansowane i zarządzane są przez
władze prefekturalne i municypalne.

Szkoły Państwowe podlegają bezpośrednio i
utrzymywane są przez Ministerstwo Edukacji, Kultury
Nauki. Prywatne korzystają z prywatnych źródeł
finansowania. Blisko jedna trzecia młodzieży szkół
średnich drugiego stopnia uczy się w szkołach
prywatnych.. Wynika to z przekonania części rodziców,
że ich dzieci zostaną w nich lepiej przygotowane do
egzaminu wstępnego na wyższe uczelnie. Większość
dzieci w wieku przedszkolnym korzysta z instytucji
prywatnych. Wobec wielowiekowej tradycji wychowania
dzieci przez niepracujące matki przedszkole jako
instytucja wychowawcza i nauczająca była w Japonii
długo niedoceniana. Jednak ostatnie dekady przyniosły
rozwój przedszkoli prywatnych, które gwarantować
maja doskonałe wstępne przygotowania do nauki
szkolnej. Uczniowie wyższych szkół zawodowych typu
college zdobywają wykształcenie w zarządzanych
resortowo szkołach państwowych.

Charakterystyka systemu
szkolnego

DAWNIEJ

W 1868 roku wprowadzone zostało powszechne
szkolnictwo oraz stypendia dla studiujących za granicą.
Jest to rok, w którym na tron wstępuje cesarz Mutsuhito,
dzięki któremu Japonia stała się potęgą Azji.
Japoński system edukacji był reformowany w oparciu o
modele Niemiecki i Francuski. Taki stan rzeczy utrzymał
się do drugiej wojny światowej. Po wojnie Amerykanie
przejęli i zreformowali system edukacji opierając go na
modelu:
Sześć lat szkoły podstawowej tzw. (shogakko), trzy lata
szkoły średniej(chugakko) oraz trzy lata liceum i cztery
lata na uniwersytecie (daigaku) albo dwa lata w college.

DZIŚ 

Dzisiaj japoński system szkolny jest podobny do
dawnego. Strukturę organizacyjną i zasady obecnego
systemu oświatowego regulują dwie ustawy z 1947 roku
- „Podstawowa ustawa o oświacie“ oraz „Ustawa o
szkolnictwie“. Ustawy te m.in. zabraniają wszelkiej
dyskryminacji oraz jakichkolwiek powiązań między
oświatą i partiami politycznymi czy religią. Szkoły stały
się koedukacyjne. System nauczania jest 5-o etapowy;
* przedszkole - wiek od 3 - 6 lat (pobyt trwa od 1 roku
do 3 lat)
* szkoła podstawowa - wiek od 6 - 12 lat (nauka trwa 6
lat)
* szkoła średnia niższego st. - od 12 - 15 lat (nauka trwa
3 lata)
* szkoła średnia wyższego st. - od 15 - 18 lat (nauka
trwa 3 lata)
* uniwersytet - (nauka trwa 4 lata), szkoły półwyższe (2
- 3 lata).

Nowy rok szkolny zaczyna się w kwietniu i

kończy się w marcu przyszłego roku. Szkoły
funkcjonują na trzysemestralnym systemie. Każda
szkoła opracowuje swój własny program
nauczania. Dzieci mają kilkutygodniowe wakacje
letnie oraz dwutygodniowe ferie w okresie
noworocznym. Lekcje trwają od 8:30 do około
godziny 15:30. Wielu uczniów uczęszcza na zajęcia
dodatkowe, pozalekcyjne związane z
zainteresowaniami uczniów np. sportem, muzyką
itp. Klasy mogą liczyć nawet do 40-stu uczniów, z
tym że uczniowie podzieleni są na grupy, które
mają przydzielone dyżury związanie np. ze
sprzątaniem klas, korytarzy, pomieszczeń
znajdujących się w szkole.

Większość dzieci japońskich w wieku od 3-6

lat jest pod opieką żłobków lub uczęszcza do
przedszkoli (np. 59% dzieci 5-letnich trafia do
przedszkola). Niewielka jest liczba japońskich
żłobków- jest to związane z tradycyjnym podziałem
ról w rodzinie oraz małym udziałem kobiet w życiu
zawodowym. 80% -to placówki prywatne.
Przedszkola publiczne są zarządzane przez
administrację władz państwowych oraz lokalnych.
Przedszkola prywatne natomiast są nadzorowane
przez instytucje prywatne o charakterze
edukacyjno-wychowawczym. Placówki publiczne są
stosunkowo tanie, a rodzice dzieci, których
dochody są niewystarczające-mogą ubiegać się o
dofinansowanie. Przedszkola prywatne są drogie,
płaci się również za przejazd autobusem.

Dzieci uczęszczające do przedszkola

publicznego chodzą w prywatnych ubraniach. W
prywatnych przedszkolach obowiązują mundurki z
kapeluszami oraz skórzane plecaki. Należy także
zakupić strój zimowy, letni oraz dres. Zajęcia
odbywają się przez 39 tygodni w roku. Każdego
dnia zajęcia rozpoczynają się o godzinie 9 i trwają
do godziny 13. W placówkach prywatnych stosuję
się okres wydłużonego wychowania czyli około 8
godzin dziennie. Zarówno publiczne jak i prywatne
przedszkola głoszą hasło: „W zdrowym ciele,
zdrowy duch”. Przedszkole uczy podstaw życia w
grupie, wybaczania, pomagania sobie nawzajem,
wzajemnego szacunku i troski. Każde dziecko
musi potrafić samodzielnie załatwiać się w
toalecie, samodzielnie ubierać oraz jeść.

W przedszkolach najczęściej hoduje się jakieś
zwierzątka, o które dzieci dbają. Program
edukacyjny przewiduje naukę czytania i pisania (już
4-5 latek potrafi napisać swoje imię),zabawy
związane z nauką i znajomością zegara- już ,
rysowanie, ćwiczenia manualne- poprzez origami,
zabawę plasteliną, zabawy i ćwiczenia gimnastyczne
niezbędne do prawidłowego rozwoju. Szkoły
prywatne poza zajęciami obowiązkowymi mają do
zaoferowania szeroki wachlarz zajęć pozalekcyjnych
np. kółka sportowe: piłka nożna, gimnastyka
artystyczna, nauka j. angielskiego, kółka muzyczne:
nauka gry na pianinie, naukę dobrego zachowania
itp. Przedszkola organizują także imprezy i
uroczystości na terenie przedszkola. W prywatnych
placówkach odbywa się ich zdecydowanie więcej np.
letnie kopanie ziemniaków, bazar, święto lata, dzień
sportu, wycieczki do wesołego miasteczka itp.

SZKOŁA PODSTAWOWA

Do sześcioletniej szkoły podstawowej (shogakko)

uczęszczają wszyscy uczniowie. W 1990 roku roku
działało w Japonii 24 827 tego typu szkół- w tym
0,7% prywatnych, 99% publicznych lokalnych i
0,3% państwowych.
Nauka w szkole podstawowej obejmuje nauczanie
przedmiotowe oraz moralne, kształcone są
umiejętności intelektualne i praktyczne. Do
przedmiotów szkoły podstawowej zalicza się : język
japoński, arytmetykę, przyrodę, wiedzę o
społeczeństwie, wychowanie fizyczne, muzyka,
plastyka, zajęcia praktyczno-techniczne. W VI
klasie dzieci uczą się 6 przedmiotów w ciągu 1015
lekcji. Podręczniki są bezpłatne i zatwierdzane
przez Ministerstwo Oświaty.

W szkole podstawowej obowiązuje trzystopniowa
skala ocen: 1,2,3 (3-jest oceną najlepszą, 1-
najgorszą). Oceny służą jedynie jako informacja
dla rodziców i uczniów- nie mają związku z
promocją do następnej klasy
Uczeń idąc do szkoły musi być wyposażony w:
tornister, czapkę, strój gimnastyczny oraz
kąpielówki. Istotny jest kolor czapek i strojów
gimnastycznych, ponieważ po tym rozpoznawani są
uczniowie. Zajęcia rozpoczynają się około godziny
8:30 i trwają do 15. Około godziny 12:300 jest
lunch. W szkole odbywa się dużo zajęć
pozalekcyjnych, nauczyciele chętnie pomagają
uczniom w trudnościach z nauką, poświęcają im
wiele czasu i uwagi. Japończycy od małego uczą się
pracy w zespole, w której każdy ma określoną
pozycję.

SZKOŁA ŚREDNIA NIŻSZEGO STOPNIA

Trwa 3 lata i jest odpowiednikiem amerykańskiej junior
high school. Rok nauki podzielony jest na trzy
semestry : semestr pierwszy rozpoczyna się w kwietniu i
trwa aż do lipca, drugi semestr od września do grudnia
oraz trzeci od stycznia do marca. Uczniowie kontynuują
w szkole naukę przedmiotów ogólnokształcących, uczą
się także ochrony zdrowia i przedmiotów
przedzawodowych. Nauka języków obcych nie jest
obowiązkowa, jednak większość uczniów uczy się języka
angielskiego. Na terenie szkoły do około godziny 18
odbywają się kółka zainteresowań. Szkoły wyposażone są
w boisko 200-metrowe, 25-metrowy basen pływacki oraz
dwa boiska do koszykówki. Podręczniki na tym etapie
kształcenia są również bezpłatne. Skala ocen jest
pięciostopniowa 1-5, przy czym 5 jest najlepszą oceną.  

W szkole średniej niższego stopnia obowiązuje
mundurek. W obrębie jednej szkoły wszyscy noszą
takie same mundurki, ale każda szkoła ma swój
określony krój mundurków.
W ciągu roku uczniowie piszą pięć testów z
najważniejszych przedmiotów. Uczniowie
wszystkich szkół piszą je jednocześnie. Pytania
ustala władza okręgu, a sprawdzają je nauczyciele
uczący w danej placówce.

SZKOŁA ŚREDNIA WYŻSZEGO STOPNIA

 

Uczniowie, którzy ukończyli szkołę średnią
niższego stopnia mogą uczęszczać do szkoły
średniej drugiego stopnia po uprzednim zdaniu
egzaminów, składających się z pięciu
najważniejszych przedmiotów. Mimo, iż nauka w
wyższych klasach szkoły średniej nie jest
obowiązkowa, to jednak prawie 96% uczniów
niższych szkół średnich kontynuuje naukę w
szkole średniej drugiego stopnia. Na tym szczeblu
szkoły obowiązują opłaty za podręczniki oraz
czesne.

Można wyróżnić następujące typy wyższych klas
szkoły średniej: całodzienne, trwające 3 lata i
wieczorowe lub korespondencyjne (3 lub 4-letnie).
Około 75% uczniów wybiera profil
ogólnokształcący.25% uczniów kształci się w
specjalistycznych szkołach średnich zawodowych:
np. techniczne, handlowe, rolnicze, rybołówstwa,
sztuki zdobniczej itd. Około 30% uczniów chodzi
do szkół prywatnych. Wśród japońskich szkół
drugiego stopnia istnieją szkoły roczne, które dają
wykształcenie zawodowe, przygotowujące do
wykonywania określonego zawodu np. krawiec.
Po skończeniu szkoły średniej wyższego stopnia
uczniowie nie przystępują do matury. Role matury
pełnią egzaminy wstępne na studia.

UNIWERSYTET

Wyższe uczelnie japońskie dzielą się na trzy
kategorie: uniwersytety, kolegia środowiskowe i
kolegia technologiczne.
Przyjęcie na Uniwersytet zależy od ukończenia
szkoły średniej wyższego stopnia oraz zdania
egzaminu wstępnego. By uzyskać dyplom
licencjata należy studiować od 4-6 lat,
magisterium to dalsze 2-3 letnie studia, a studia
doktoranckie trwają od 4-5 lat.
W Japonii istnieją 534 uniwersytety, które
przyjmują ok. 2,5 mln osób. Większość (75%) to
placówki prywatne. Dużym zainteresowaniem
wśród studentów cieszą się nauki społeczne (40%),
inżynieria (20%), nauki humanistyczne (16%),
pedagogika (7%), pozostałe po 3%.

Kolegia środowiskowe- nauka trwa 2-3 lata. Nie
można w nich studiować nauk medycznych ani
przyrodniczych. W całym kraju istnieje 595
kolegiów, w których studiuje 530 tys. Studentów.
Większość tych kolegiów to placówki prywatne.
Kolegia technologiczne stanowią unikatową
formę, ponieważ można w nich studiować, nie
posiadając matury. Potrzebne jest jedynie
świadectwo ukończenia szkoły średniej niższego
szczebla. Nauka w tym kolegium trwa 5 lat.
Istnieją w Japonii 62 szkoły tego typu, w których
uczy się 55 tys. Studentów.

SZKOŁY SPECJALNE

Do takich szkół trafiają uczniowie z różnymi
deficytami: braki fizyczne, niedostatki umysłowe
itd. Organizowane są specjalne programy
nauczania dla uczniów z uszkodzonym narządem
słuchu, wzroku itp. W Japonii istnieje ok. 1000
placówek tego typu.
W przypadku dzieci, u których stwierdzono
niewielkie odchylenie od normy utworzono klasy
specjalne w normalnych szkołach. Programy
nauczania w tych placówkach przygotowuje
Ministerstwo Oświaty.

Uczniowie z deficytami

Wychowanie i nauczanie dzieci specjalnej troski w
Japonii odbywa się w szkołach specjalnych lub
wydzielonych częściach przedszkoli, szkół
podstawowych i średnich.. W latach siedemdziesiątych
uregulowane zostały też ostatecznie kwestie związane z
kształceniem dzieci i młodzieży niepełnosprawnej.
Proces tworzenia podstawowych i średnich szkół
specjalnych zapoczątkowany w 1976 roku zakończyło
ogłoszenie w 1979 roku obowiązku szkolnego dla dzieci
specjalnej troski w wieku od 6 do 15 lat. Ponadto, dla
najzdolniejszych absolwentów tego typu szkół
stworzono formalnie możliwość kontynuacji nauki na
poziomie wyższym( w ramach szkół pozwalających na
zdobycie różnych kwalifikacji zawodowych)

Dzieci i młodzież „ specjalnej troski” w Japonii
zdobywają, co najmniej wykształcenie
obowiązkowe. Część spośród nich uczęszcza do
szkół publicznych i prywatnych dla dzieci
pozostających w normie psychofizycznej,
natomiast część do oddziałów lub szkół
specjalnych. Ponadto Japończycy nie klasyfikują do
tej grupy młodzieży chorej przewlekle i czasowo
przebywającej w zakładach leczniczych oraz osób z
problemami natury społecznej, które poddawane
są resocjalizacji.