Sterowanie

awaryjne

Elementy urządzenia

sterowego

Ster

Zespół

siłowy

Zespół

ener-
getyczny

Układ
sterowani
a

Wymagania IMO

Konwencja SOLAS Rozdział II-1

• Każdy statek powinien być wyposażony w główne i

rezerwowe urządzenie sterowe, tak skonstruowane aby

uszkodzenie jednego nie wpływało na działanie drugiego

• Rezerwowe urządzenie sterowe powinno być:

– zdolne do sterowania statkiem przy prędkości

umożliwiającej żeglugę oraz mieć możliwość

szybkiego uruchomienia

– zdolne do przełożenia steru 15°/15° w czasie nie

dłuższym niż 60 s, przy największym zanurzeniu

statku, który porusza się w przód z połową prędkości

eksploatacyjnej lub 7 w, w zależności od tego która

jest większa

– napędzane mechanicznie gdy jest to konieczne do

spełnienia powyższych wymogów i zawsze gdy

średnica trzonu sterowego jest większa od 230 mm

• Jeżeli główne urządzenie sterowe ma dwa lub więcej

jednakowych zespołów energetycznych to rezerwowe

urządzenie sterowe nie musi być zainstalowane pod

warunkiem, że:

– na statku pasażerskim główne urządzenie sterowe

jest zdolne do przekładania steru zgodnie z w/w

wymaganiami przy wyłączeniu jednego dowolnego

zespołu energetycznego

– na statku towarowym – jak wyżej ale przy

pracujących wszystkich zespołach energetycznych

– konstrukcja głównego urządzenia sterowego powinna

umożliwiać, w przypadku pojedynczego uszkodzenia

rurociągów lub jednego zespołu energetycznego,

zachowanie możliwości sterowania lub szybkie jej

odzyskanie

Wymagania dotyczące sterowania

Należy przewidzieć sterowanie urządzeniem sterowym
• głównym z mostka i pomieszczenia maszyny sterowej
• rezerwowym z pomieszczenia maszyny sterowej, a jeżeli

ma napęd mechaniczny to także z mostka, przy czym
układ ten powinien być niezależny od układu sterowania
urządzeniem głównym

Każdy układ sterowania głównym i rezerwowym

urządzeniem sterowym, którym można posługiwać

się z mostka powinien spełniać następujące

wymagania:

• jeżeli jest układem elektrycznym, to powinien być

obsługiwany przez swój własny, oddzielny obwód

zasilany z obwodu energetycznego urządzenia

sterowego, z pomieszczenia maszyny sterowej lub

bezpośrednio z szyny zasilającej obwód

energetyczny urządzenia sterowego

• w pomieszczeniu maszyny sterowej należy

przewidzieć możliwość odłączenia od urządzenia

sterowego dowolnego układu sterowania nim z

mostka

• powinna być możliwość uruchomienia go z mostka
• w przypadku awarii zasilania elektrycznego układu

sterowania powinien być uruchomiony alarm

(wizualny i dźwiękowy)

Wymagania dotyczące łączności

Należy przewidzieć środki łączności pomiędzy

mostkiem a pomieszczeniem maszyny sterowej

Wymagania dotyczące prób

Konwencja SOLAS Rozdział V

• W czasie nie dłuższym niż 12 godzin przed

wyjściem statku w morze załoga powinna
sprawdzić i poddać próbom urządzenie sterowe:

– główne urządzenie sterowe
– rezerwowe urządzenie sterowe
– systemy zdalnego sterowania urządzeniem

sterowym

– stanowisko sterowania znajdujące się na

mostku

– awaryjne źródło zasilania

• W celu uzyskania wprawy należy przeprowadzać

raz na trzy miesiące ćwiczenia w sterowaniu
awaryjnym. Powinny one obejmować sterowanie
bezpośrednio z pomieszczenia maszyny sterowej,
procedury łączności z mostkiem oraz używanie
różnych źródeł zasilania

• Na statkach odbywających krótkie podróże

sprawdzania i próby powinny odbywać się co
najmniej raz w tygodniu

• Daty prób i ćwiczeń w sterowaniu awaryjnym

powinny być zapisywane w dzienniku okrętowym

Wymagania PRS

Są oparte na wymaganiach IMO, ale w niektórych punktach są

bardziej szczegółowe i rygorystyczne np. dotyczące łączności:

• Awaryjne stanowiska sterowe należy wyposażyć w telefon lub

inne środki łączności do przekazywania na te stanowiska
informacji o kursie.

• Statki o pojemności powyżej 500 GT zbudowane po 01.02.1992

powinny być wyposażone w urządzenie przekazujące wizualnie
wskazania żyrokompasu na stanowisko sterowania awaryjnego.

• Należy przewidzieć oddzielny system łączności telefonicznej

mostka ze wszystkimi newralgicznymi pomieszczeniami (m.in.
pomieszczeniem maszyny sterowej). Może być zastąpiony
rozgłośnią manewrową.

Najczęściej spotykane

rozwiązania

• Zwykle dwa jednakowe zespoły energetyczne – nie ma

potrzeby instalowania rezerwowego urządzenia sterowego.
Przy pracującym jednym zespole przekładanie steru
35°/35° w czasie 28 s – spełnione wymagania odnośnie
sterowania awaryjnego.

• Układ sterowania automatycznego.
• Układ sterowania ręcznego – nadążny i/lub czasowy.
• Układ sterowania awaryjnego w pomieszczeniu maszyny

sterowej – na ogół przyciski lub dźwignie bezpośrednio na
rozdzielaczach hydraulicznych.

• Załączanie pracy zespołów energetycznych - z mostka lub

pomieszczenia maszyny sterowej.

• Wybór rodzaju sterowania - z mostka.
• Jeden z zespołów energetycznych wraz z przynależnym do

niego układem sterowania zasilany przez rozdzielnię
awaryjną.

• W przypadku awarii jednego zespołu energetycznego drugi

włącza się automatycznie.

• Konstrukcja silników pomp sterowych umożliwia samoczynny

start w przypadku powrotu zasilania (gdy wystąpił brak
zasilania).

• Instalacja hydrauliczna tak skonstruowana, że w przypadku

pojedynczego uszkodzenia następuje samoczynne odcięcie
uszkodzenia od reszty systemu. Praca urządzenia sterowego
jest możliwa po wyłączeniu zespołu uszkodzonego i
załączeniu drugiego.

• Możliwa jest praca równoległa dwóch zespołów

energetycznych

• Awaryjne stanowisko sterowe w pomieszczeniu

maszyny sterowej wyposażone jest w repetytor
żyrokompasu.

• Środki łączności pomiędzy mostkiem a

pomieszczeniem maszyny sterowej:

– telefon bezbateryjny (potrzebna dodatkowa osoba),
– rozgłośnia manewrowa
• Układ sygnalizacji awarii:
– zasilania układu sterowania
– zasilania zespołu energetycznego

Rodzaje awarii układu

sterowego i sposoby

rozwiązywania problemu

• Niesprawny jeden z siłowników zespołu siłowego
Należy przy pomocy zaworów odcinających odciąć

uszkodzony siłownik. Sterowanie jak w stanie

bezawaryjnym, ale wydłużony czas przekładania steru

(ok. dwukrotnie). Może wystąpić konieczność redukcji

prędkości. Praca dwóch zespołów energetycznych

może być niedopuszczalna.

• Niesprawny jeden układ energetyczny
Należy przełączyć na sprawny układ. Sterowanie jak w

stanie bezawaryjnym.

• Niesprawny układ zdalnego sterowania
Należy przełączyć na sterowanie ręczne miejscowe z

pomieszczenia maszyny sterowej.

Rodzaje sterowania

awaryjnego

• Z mostka – czasowe
Stosowane w sytuacji awarii elektrycznego układu

sterowania automatycznego lub ręcznego nadążnego
bądź awarii jednego z zespołów energetycznych (pompy,
silnika, układu hydraulicznego).

• Z pomieszczenia maszyny sterowej – czasowe
Stosowane w przypadku poważnej awarii elektrycznego

układu zdalnego sterowania (automatycznego i
ręcznego) uniemożliwiającej sterowanie z mostka lub
awarii instalacji hydraulicznej, która musi być
nadzorowana bezpośrednio w pomieszczeniu maszyny
sterowej.