Wybrane aspekty
prawne w zakresie
BHP

Dr Joanna EJDYS

Przedsiębiorca to:



Każda osoba fizyczna, osoba
prawna i jednostka organizacyjna
niebędący osobą prawną, której
przyznana jest zdolność prawna,
wykonująca we własnym imieniu
działalność gospodarczą

Pracodawca



Jednostki organizacyjne, a także
osoby fizyczne zatrudniające
pracowników

Pracownik



Osoba zatrudniona na podstawie
umowy o pracę, powołania, mianowania
lub spółdzielczej umowy o pracę



Pracodawca rozpoczynający
działalność jest obowiązany w
terminie 30 dni od dnia
rozpoczęcia tej działalności,
zawiadomić na piśmie właściwego
inspektora pracy i właściwego
państwowego inspektora
sanitarnego o miejscu, rodzaju i
zakresie prowadzonej działalności



Obowiązek składania
zawiadomień zaczyna się z chwilą
zatrudnienia pierwszego
pracownika. Obowiązek nie
dotyczy j.o. które zatrudniają
pracowników na innej podstawie
niż stosunek pracy (np. umowa
zlecenie).

Obowiązki i odpowiedzialność
pracodawcy

Pracodawca jest obowiązany:



Organizować pracę w sposób zapewniający
bezpieczne i higieniczne warunki pracy;



Zapewniać przestrzeganie w zakładzie przepisów
oraz zasad bhp, wydawać polecenia usunięcia
uchybień w tym zakresie oraz kontrolować
wykonywanie tych poleceń;



Zapewniać wykonanie nakazów, decyzji i
zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru;



Zapewniać wykonanie zaleceń społecznego
inspektora pracy.

Pracodawca konsultuje z
pracownikami:



Zmiany w organizacji pracy i wyposażeniu stanowisk
pracy, wprowadzania nowych procesów technologicznych
oraz substancji i preparatów chemicznych, jeżeli mogą
one stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia
pracowników;



Wyniki oceny ryzyka zawodowego;



Tworzenia służby bhp oraz wyznaczanie pracowników do
udzielania pierwszej pomocy;



Przydzielanie pracownikom środków ochrony
indywidualnej oraz odzież i obuwia roboczego;



Szkolenia pracowników w dziedzinie bhp.

Gdy w jednym miejscu wykonują prace

pracownicy zatrudnieni przez różnych
pracodawców, pracodawcy Ci maja
obowiązek:



współpracować ze sobą;



wyznaczyć koordynatora sprawującego

nadzór nad bhp wszystkich pracowników
zatrudnionych w tym samym czasie;



ustalić zasady współdziałania uwzględniające

sposoby postępowania w przypadku
wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia
pracowników

Prawa pracownika



Powstrzymania się od
wykonywanej pracy –
powiadamiając o tym niezwłocznie
przełożonego – w razie gdy
warunki pracy nie odpowiadają
przepisom bhp i stwarzają
bezpośrednie zagrożenie dla
zdrowia lub życia pracownika, albo
innych osób.

Prawa pracownika



Jeśli powstrzymanie się od
wykonywanej pracy nie usuwa
zagrożenia, pracownik ma prawo
oddalić się z miejsca zagrożenia,
również zawiadamiając o tym
niezwłocznie przełożonego.



Pracownik zachowuje w obu
przypadkach prawo do
wynagrodzenia.

Wyrok Sądu Najwyższego PKN
619/99

Powstrzymanie się pracownika od

wykonywania pracy w warunkach

nieodpowiadających przepisom

bhp, nie stanowi naruszenia

obowiązku świadczenia pracy

tylko wtedy, gdy pracownik

zawiadomił o tym niezwłocznie

przełożonego

Prawa pracownika



Powstrzymania się od
wykonywanej pracy wymagającej
szczególnej sprawności
psychofizycznej w przypadku, gdy
stan psychofizyczny pracownika
nie zapewnia bezpiecznego
wykonywania pracy i stwarza
zagrożenie dla innych osób.

Wykaz prac wymagających szczególnej
sprawności psychofizycznej



Prace przy obsłudze żurawi wieżowych i

samojezdnych;



Prace kierowców;



Prace przy liniach napowietrznych NN, SN,

WN;



Prace doświadczalne związane z nowymi

rodzajami uzbrojenia i amunicji;



Prace pilota samolotowego, morskiego;



Prace kaskadera filmowego;



Prace treserów dzikich zwierząt i akrobatów

cyrkowych

Prawa powyższe nie dotyczą:



Pracowników, których
obowiązkiem jest ratowanie życia
ludzkiego lub mienia: pogotowie,
straż pożarna, obrona cywilna,
pracownicy ochrony mienia i osób.

Obowiązki pracowników



Znać przepisy i zasady bhp, brać udział w szkoleniu i instruktażu
i poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym;



Wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami bhp oraz
stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i
wskazówek przełożonych;



Dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i
sprzętu oraz porządek i ład w miejscu pracy;



Stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać
przydzielonych środków ochrony indywidualnej;



Poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym badaniom
lekarskim;



Niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w
zakładzie pracy wypadku lub zagrożeniu życia lub zdrowia;



Współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu
obowiązków bhp.

Służba BHP – podstawa
prawna



Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku

Kodeks Pracy (art. 237);



Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2

września 1997 roku w sprawie służby

bezpieczeństwa i higieny pracy (zmienione

Dz. U. nr 246, poz. 2468 z 2005 roku);



Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy

z dnia 27 lipca 2004 roku w sprawie

szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i

higieny pracy (Dz. U. nr 180, poz. 1860).

Służba bhp – Art. 237
kodeksu pracy



Pracodawca zatrudniający do 100 pracowników

powierza wykonywanie zadań służby bhp

pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy;



Pracodawca posiadający ukończone szkolenie

niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może

sam wykonywać zadania tej służby, jeśli:



Zatrudnia do 10 pracowników;



Zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany

do działalności dla której ustalono nie wyższą niż 3

kategorię ryzyka.



Pracodawca – w przypadku braku kompetentnych

pracowników – może powierzyć wykonywanie

zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy.



Pracodawca zatrudniający więcej niż 100
pracowników tworzy służbę bhp pełniąca funkcje
doradcze i kontrolne;



Pracodawca zatrudniający od 100 do 600 osób –
tworzy wieloosobową lub jednoosobową komórkę
albo zatrudnia w tej komórce pracownika służby
bhp w niepełnym wymiarze czasu pracy;



Pracodawca zatrudniający powyżej 600
pracowników zatrudnia w pełnym wymiarze
czasu pracy co najmniej 1 pracownika służby bhp
na każde 600 pracowników.



Pracodawca zatrudniający powyżej
250 pracowników ma obowiązek
powołać komisję bhp, jako swój organ
doradczy i opiniodawczy;



W skład komisji wchodzą w równej
licznie przedstawiciele pracodawcy
oraz przedstawiciele pracowników, w
tym społeczny inspektor pracy.

Zakres działania służby bhp
obejmuje:



Przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz
przestrzegania przepisów i zasad bhp; ze
szczególnym uwzględnieniem stanowisk na których
są zatrudnione kobiety w ciąży, karmiące,
młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący
pracę zmianową, pracujący w nocy;



Bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych
zagrożeniach zawodowych wraz z wnioskami
zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń;



Sporządzania i przedstawiania, co najmniej raz w
roku, okresowych analiz stanu bezpieczeństwa
zawierających propozycje przedsięwzięć
technicznych i organizacyjnych mających na celu
zapobieganie zagrożeniom;



Udział w opracowywaniu planów
modernizacji i rozwoju zakładu;



Opiniowanie szczegółowych instrukcji
dotyczących bhp na poszczególnych
stanowiskach pracy;



Doradztwo w zakresie stosowania
przepisów oraz zasad bhp;



Udział w ocenie ryzyka zawodowego;

Służba bhp jest
uprawniona do:



Przeprowadzania kontroli stanu bhp;



Występowania do osób kierujących pracownikami z

zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń;



Występowania do pracodawcy z wnioskami o nagradzanie

pracowników wyróżniających się w działalności na rzecz

poprawy warunków bhp;



Występowania do pracodawcy o zastosowanie kar;



Niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego

urządzenia technicznego;



Niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika

zatrudnionego przy pracy wzbronionej;



Niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika który

swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy

stwarza bezpośrednie zagrożenie;



Wnioskowanie do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie

pracy w zakładzie lub jego części.

Kwalifikacje pracowników
służby bhp



Inspektor – zawód technika bhp;



Starszy inspektor :



Zawód technika bhp oraz co
najmniej 3-letni staż pracy lub



Wyższe wykształcenie o kierunku
specjalności bhp albo studia
podyplomowe w zakresie bhp;



Specjalista bhp: wyższe

wykształcenie o kierunku bhp

albo studia podyplomowe w

zakresie bhp oraz co najmniej 1

rok stażu pracy w służbie bhp;



Starszy specjalista: j.w oraz 3

lata stażu pracy w służbie bhp;



Główny specjalista: j.w. oraz 5

letni staż pracy



Pracownik kierujący wieloosobową
komórką organizacyjna powinien być
przynajmniej specjalistą do spraw
bhp;



Pracownik zatrudniony w
jednoosobowej komórce bhp musi być
co najmniej starszym inspektorem.



Specjalistą spoza zakładu pracy musi
być co najmniej specjalistą do spraw
bhp.

Szkolenia w zakresie bhp:
Cele



zapoznanie pracowników z czynnikami

środowiska pracy mogącymi

powodować zagrożenia;



poznanie przepisów bhp;



nabycie umiejętności wykonywania

pracy w sposób bezpieczny dla siebie i

innych osób, postępowania w

sytuacjach awaryjnych oraz udzielania

pomocy osobie która uległa wypadkowi.

Rodzaje szkoleń:



Szkolenie wstępne: ogólne i
stanowiskowe;



Szkolenie okresowe.

NADZÓR NAD WARUNKAMI
PRACY



Państwowa Inspekcja Pracy (PIP);



Państwowa Inspekcja Sanitarna



Urząd Dozoru Technicznego;



Inne państwowe organu nadzoru
(nadzór budowlany, urzędy górnicze)

SPOŁECZNY NADZÓR NAD WARUNKAMI
PRACY



Związki zawodowe;



Społeczna Inspekcja Pracy

Państwowa Inspekcja
Pracy



PIP podlega Sejmowi;



Nadzorem PIP są objęci wszyscy
pracodawcy oraz podmioty na
rzecz których świadczona jest
praca przez osoby fizyczne;



PIP tworzą:



Główny Inspektorat Pracy;



Okręgowe Inspektoraty Pracy (16).

Pracownicy PIP wykonujący czynności

kontrolne uprawnieni są do

przeprowadzania bez uprzedzenia

kontroli przestrzegania przez

zakłady pracy przepisów prawa

pracy, o każdej porze dnia i nocy.

Państwowa Inspekcja
Sanitarna



PIS jest powołana do zadań z zakresu

zdrowia publicznego;



PIS sprawuje nadzór nad warunkami:



Higieny środowiska,



Higieny pracy w zakładach pracy;



Higieny radiacyjnej;



Procesów nauczania i wychowywania;



Higieny wypoczynku i rekreacji;



Zdrowotności żywności i żywienia;



Higieno-sanitarnymi pomieszczeń

świadczeń zdrowotnych.

Zadania PIS wykonują:



Główny Inspektor Sanitarny;



Państwowy wojewódzki inspektor
sanitarny;



Państwowy powiatowy inspektor
sanitarny;



Państwowy graniczny inspektor
sanitarny.