Układ krążenia człowieka

• Cezary

Pilichowski

• Rola układu krążenia:

– transportująca (subst. odż., O2, CO2),
– termoregulująca,
– immunologiczna,

• Układ krążenia:

– układ krwionośny
– limfatyczny

• Na układ krwionośny składają się:

– serce
– naczynia krwionośne (żyły, tętnice,

naczynia włosowate)

• Krzepnięcie krwi

• Grupy krwi

• Układ limfatyczny- budowa i funkcje

• Choroby układu krążenia

• Odporność człowieka

Zadaniem układu krążenia (dokładniej: układu krążenia krwi, tj.

układu krwionośnego) jest transportowanie krwi - płynu

zawierającego niezbędne dla organizmu składniki odżywcze

(głównie glukozę, aminokwasy i tłuszcze) oraz tlen, konieczny do

spalania niektórych z tych związków i przenoszony za pomocą

czerwonego barwnika krwi, zwanego hemoglobiną. Krew

transportuje też hormony, uwalniane do niej przez układ

dokrewny, a także komórki układu immunologicznego i

przeciwciała.

Najważniejszymi elementami układu krążenia są: serce - system

dwu pomp (lewej i prawej komory serca) tłoczących krew do

całego układu (dokładniej: do krążenia dużego i małego), oraz

naczynia krwionośne - tętnice, przez które krew wydostaje się z

serca, i żyły, transportujące krew do serca.

Żyły
:

• (łac. venae) – wszystkie naczynia krwionośne prowadzące

krew do serca bez względu na to czy jest to krew utleniona

(tętnicza) czy nie utleniona (żylna).

• Naczynia żylne mają cienką warstwę mięśniówki gładkiej,

ściany wiotkie, mogą posiadać zastawki zapobiegające

cofaniu się krwi. Prowadzą krew z obwodu do serca. Zależnie

od tego gdzie żyły prowadzą krew ma ona różny kolor. Jeżeli

z obwodu do serca, do przedsionka prawego prawej

komory - krew jest ciemnowiśniowa. Wynika to z tego, że jest

ona pozbawiona tlenu oraz bogata w produkty przemiany

materii. W żyłach idących od płuc ku przedsionkowi prawemu

- krew jest jasnoczerwona, mocno dotleniona.

Tętnice:

• Składają się z trzech (w różnym stopniu

rozwinięte) warstw:

– błona wewnętrzna - utworzona przez komórki śródbłonka

spoczywające na warstwie włókien kolagenowych i leżącej

jeszcze bardziej odśrodkowo blaszce sprężystej wewnętrznej

zbudowanej z włókien elastycznych,

– błona środkowa - utworzona przez warstwę komórek mięsni

gładkich i leżącą odśrodkowo blaszkę sprężystą zewnętrzną,

– przydanka (błona zewnętrzna, - luźna tkanka łączna z licznymi,

podłużnymi włóknami kolagenowymi i elastycznymi.

Aorta- tętnica główna

duży pień tętniczy, którego gałęzie doprowadzają krew
tętniczą do wszystkich tkanek. Jest największą tętnicą
człowieka. Aorta rozpoczyna się w przedłużeniu stożka
tętniczego lewego, następnie wstępuje w śródpiersiu
górnym ku górze i nieco w prawo na 5 do 7 cm, a
następnie ponad korzeniem płuca lewego zatacza łuk ku
tyłowi i w lewo i wchodzi do śródpiersia tylnego na lewą
stronę kręgosłupa, do którego dochodzi na poziomie Th3
lub Th4. Najwyższy punkt łuku u osoby młodej znajduje
się 2-3 cm poniżej górnego brzegu mostka. Po dojściu
do kręgosłupa zstępuje pionowo w dół przesuwając się z
lewej powierzchni kręgosłupa na jego powierzchnię
przednią, a po przejściu przez rozwór aorty w przeponie
wchodzi do przestrzeni zaotrzewnowej brzucha, gdzie
oddaje swoje największe gałęzie, a sama zmniejsza
swoją średnicę. Na wysokości L4 dzieli się na dwie
symetryczne tętnice biodrowe wspólne i znacznie
cieńszą, stanowiącą bezpośrednie przedłużenie aorty
tętnicę krzyżową pośrodkową.

Naczynia włosowate:

• cienkościenne naczynia krwionośne (lub chłonne) oplatające

tkanki i docierające do niemalże każdej komórki ciała. Są drobne,

ale łącznie mają ogromną powierzchnię. Zbudowane są ze

śródbłonka. Ich średnica wynosi 7-15 μm. Ich zadaniem jest

wymiana gazów, składników pokarmowych, zbędnych produktów

przemiany materii, hormonów i między krwią, a tkanką. Jeśli

naczynie włosowate pęknie w organizmie to nic się nie stanie.

• wyróżnia się następujące typy naczyń włosowatych:

– kapilary mięśniowe,

– kapilary trzewne,

– kapilary zatokowe.

Porównanie tętnic i żył.

Tętnice i żyły różnią się budową. Tętnice mają stosunkowo

grube i silnie umięśnione ściany, dzięki czemu są elastyczne

i wytrzymałe na zmiany ciśnienia. Żyły maja stosunkowo

cienkie i słabo umięśnione ściany, dlatego są mniej

elastyczne od tętnic i znacznie mniej wytrzymałe na zmiany

ciśnienia. W żyłach znajdują się kieszonkowe zastawki,

zapobiegające cofaniu się krwi. Główne naczynia krwionośne

rozdzielają się na coraz mniejsze naczynia, aż wreszcie

przechodzą w cienkościenne kapilary (naczynia włosowate),

gęsto rozmieszane w tkankach ciał. Przez ściany naczy¨½

włosowatych odbywa się wymiana substancji między krwią, a

tkankami ciała.

Co to jest serce?

• mięśniowy narząd

warunkujący krążenie

krwi;

• u człowieka ssaków i

ptaków składa się z

czterech części

1. Prawy przedsionek
2. Lewy przedsionek
3. Żyła główna górna
4. Łuk aorty
5. Lewa tętnica płucna
6. Żyła płucna dolna
7. Zastawka mitralna
8. Zastawka aortalna
9. Komora lewa
10. Komora prawa
11. Żyła główna dolna
12. Zastawka trójdzielna
13. Zastawka pnia
płucnego

Położenie serca

Serce człowieka jest położone w
śródpiersiu za mostkiem.
Wielkością i kształtem nieco
przypomina dłoń zaciśniętą w
pięść Ta niebywale sprawna
pompa zawieszona jest na
wielkich naczyniach
krwionośnych i ma własny
system naczyniowy (tętnice
więcowe oraz żyły serca. Z
zewnątrz jama serca otoczona
jest cienkim łącznotkankowym
workiem-osierdziem.

Automatyzm serca

• Automatyzm serca – to termin stosowany w fizjologii, oznaczający że

serce ma zdolność do samopobudzania się czyli właśnie do

automatyzmu.

• Źródłem pobudzeń¨½ elektrycznych w mięśniu sercowym, są

wyspecjalizowane komórki rozrusznikowe (zlokalizowane w węźle

zatokowo-przedsionkowym i węźle przedsionkowo-komorowym), które

mają następującą cechę, że ich potencjał spoczynkowy nie jest stały (jak

w komórkach roboczych mięśnia sercowego) tylko ulega spontanicznie i

samoistnie podwyższeniu (co bywa nazywane powolną spoczynkową

depolaryzacją), aż do osiągnięcia potencjału progowego, co wiąże się z

wytworzeniem potencjału czynnościowego i powstaniem pobudzenia

szerzącego się wzdłuż przebiegu układu bodźco-przewodzącego a

następnie roboczego mięśnia komór, co przejawia się wystąpieniem

skurczu serca.

• Następnie cały cykl powtarza się.

Obieg mały:

Komora prawa

Pień płucny i tętnice płucne

Naczynia włosowate płuc

Żyły płucne

Przedsionek lewy

Obieg duży:

Komora lewa

Aorta

Tętnice

Naczynia włosowate (dochodzące

do wszystkich części ciała)

Żyły

Żyły główne

Przedsionek prawy

Transport gazów we
krwi:

Tlen wnika do krwinek czerwonych. tam przede wszystkim

tworzy nietrwały związek z hemoglobiną, czyli

jasnoczerwoną oksyhemoglobinę. W naczyniach

włosowatych dużego obiegu krew zasobna w tlen oddaje go

do komórek. Natomiast powstający w komórkach dwutlenek

węgla dyfunduje do osocza i krwinek. tam wiązany jest na

wiele sposobów między innymi jako jony węglowe osocza

oraz w postaci karbaminohemoglobina. Dwutlenek węgla

wędruje więc z krwią w postaci związanej chemicznie i

częściowo jako gaz fizycznie rozpuszczony w osoczu.

Krzepnięcie krwi - naturalny, fizjologiczny proces zapobiegający utracie

krwi w wyniku uszkodzeń naczyń krwionośnych. Istotą krzepnięcia krwi

jest przejście rozpuszczonego w osoczu fibrynogenu w sieć przestrzenną

skrzepu (fibryny) pod wpływem trombiny. Krzepnięcie krwi jest jednym z

mechanizmów obronnych organizmu w wypadku przerwania ciągłości

tkanek.

Krzepnięcie krwi

Przebieg procesu
krzepnięcia:

• płytki krwi (trombocyty) tworzą w miejscu przerwania ciągłości naczynia tzw.

czop płytkowy, na skutek zlepiania się trombocytów ze sobą,

• uwolniona serotonina powoduje zwężenie naczyń krwionośnych w obrębie

zranienia,

• płytki pod wpływem uszkodzeń mechanicznych wydzielają trombokinezę,

która uruchamia szereg procesów prowadzących do powstania właściwego

czynnika inicjującego krzepniecie krwi - w procesie tym ważne są jony

wapnia oraz białkowe czynniki osocza (np. heparynę),

• powstały czynnik prowadzi do przekształcenia protrąbiny w trombinę (postać

aktywną), która z kolei powoduje przekształcenie fibrynogenu (białka

zawartego w osoczu krwi) w fibrynę (substancja nierozpuszczalna w wodzie),

• fibryna tworzy sieć włókien, będących szkieletem skrzepu.

• dla prawidłowego zachodzenia procesu krzepnięcia krwi niezbędna jest

witamina K, która umożliwia syntezę protrombiny.

Co to jest grupa krwi?

• Grupa Krwi jest to cecha oznaczana na podstawie stwierdzenia

obecności lub braku antygenów i przeciwciał we krwi.

Określone antygeny tworzą układy grupowe występujące w krwinkach

czerwonych, krwinkach białych, płytkach krwi i w białkach osocza.

Dokładniej poznane zostały układy grupowe krwinek czerwonych, z

których dla celów leczenia krwią najważniejsze są: układ AB0 i układ

Rh. Pozostałe układy grupowe jak MN, Kell itd. nabierają znaczenia

przy wielokrotnych przetaczaniach.

• W układzie AB0 wyróżnia się zasadniczo 2 antygeny: A i B, przy czym

antygen A w dwóch odmianach A1 i A2. W osoczu (surowicy) krwi

występują przeciwciała (izoaglutyniny) anty-A (alfa) i anty-B (beta). Są

to tzw. przeciwciała “naturalne” i obecność ich jest uwarunkowana

nieobecnością antygenów, przeciw którym są skierowane.

• Grupę krwi określamy na podstawie badań serologicznych

według zawartości w niej Antygenów  takich jak A, A1,B

oraz DC .Zawartość  tego ostatniego czyli D razem z mniej

istotnymi ja Antygeny Ci E ale to D decyduje jaki mamy

odczynnik Rh jeżeli występuje to mamy Rh+(dodatni) jak go

brak to Rh-(ujemny)

• Antygeny są to wszystkie substancje które rozpoznaje

system obronny organizmu zwany immunologicznym.Mogą

one powodować powstawanie przeciwciał i uczulonych

limfocytów.Jeżeli dany antygen dobierze się z

dopasowanym do niego przeciwciałem to nazywamy to

odpowiedzią odpornościową czyli immunologiczną.Jeśli zaś

nie to tworzą się zaburzenia nawet o podłożu alergicznym.

Układ limfatyczny lub inaczej układ
chłonny – otwarty układ naczyń i
przewodów, którymi płynie jeden z
płynów ustrojowych – limfa, która
bierze swój początek ze
śródmiąższowego przesączu
znajdującego się w tkankach. Układ
naczyń chłonnych połączony jest z
układem krążenie krwi. Oprócz układu
naczyń chłonnych w skład układu
limfatycznego wchodzą także narządy
i tkanki limfatyczne. Najważniejszą
funkcją układu chłonnego jest obrona
przed zakażeniami oraz cyrkulacja
płynów ustrojowych.

Choroby układu krążenia:

• anemia,

• arytmia,

• choroba niedokrwienna serca,

• choroba wieńcowa,

• dusznica bolesna,

• zapalenie wsierdzia,

• zawał mięśnia sercowego,

• żylaki,

• niewydolności krążenia,

• zaburzenie rytmu serca,

• Miażdżyca.

Układ immunologiczny –

odpornościowy

   

System odpowiedzialny za zwalczanie infekcji wirusów,

bakterii, pierwotniaków, a także zwalczanie obcych

tkanek i nowotworów. 

Bakterie należą do najmniejszych komórek, czyli są

najmniejszymi organizmami komórkowymi. Ich rozmiary

z reguły nie przekraczają 1 μm. Nazwa bakteria

pochodzi od greckiego słowa pałeczka. Wirusy (nazwa

wirus od łacińskiego virus - trucizna) to twory

organiczne nie posiadające struktury komórkowej,

zbudowane z białek i kwasów nukleinowych.

Choroby układy
immunologicznego

Zdarza się, że obronna funkcja układu zawodzi. Mamy wtedy

do czynienia z niedoborem immunologicznym. Niedobory

wrodzone są rzadkie i na ogół są następstwem defektów

genetycznych. Najczęstsze są niedobory nabyte, np.

towarzyszące infekcjom wirusowym (m. in. w grypie, czy

mononukleozie zakaźnej) albo chorobom przewlekłym,

zwłaszcza - nowotworom, szczególnie w fazie rozsianej, oraz

białaczkom i chłoniakom. Niektóre leki (glikokortykoidy,

cytostatyki, antybiotyki) mogą pogarszać funkcje obronne

układu immunologicznego. Przykładem choroby wirusowej,

której istota polega na niedoborach immunologicznych, jest

AIDS.

Odporność organizmu

• Jak wszystko, co żyje mamy trzy rodzaje

odporności:

• 1. Odporność własną naszego układu

immunologicznego, która z kolei dzieli się na:

• - odporność ciałek krwi
• - odczyny zapalne
• - wydzieliny ustrojowe
• 2. Odporność naszych symbiotycznych bakterii z

ich niezliczonymi możliwościami walki z intruzem.

• 3. Odporność pochodząca od naszych

symbiotycznych grzybów.

Piśmiennictwo:

• Encyklopedia PWN
• J. Belerstet, W. Lewiński, J. Prokop, K.

Sabath, G. Skirmunt „Biologia
podręcznik 1 zakres rozszerzony”.
Operon. Gdynia 2006.

Strony WWW

• www.zdrowie/gazeta.pl
• www.wikipedia.pl
• www.jawiem.pl
• www.darmowa

encyklopedia.pl

• www.resmedica.pl
• www.seremet.org

KONIEC