Układ krwionośny człowieka

Układ krwionośny człowieka

Układ krwionośny człowieka (łac. sistema sanguiferum hominis) – układ zamknięty, w którym krew (łac. sanguis) krąży w systemie naczyń krwionośnych, a serce (łac. cor) jest pompą wymuszającą nieustanny obieg krwi. Układ ten wraz z układem limfatycznym (łac. sistema lyphaticum) tworzą układ krążenia (łac. sistema circulatorium).

Krążenie krwi odkrył William Harvey. Rola serca w krążeniu krwi nie była rozpoznana aż do opublikowania pracy Harveya w 1628 roku. Metodą eksperymentalną, Harvey ustalił to, co teraz wiemy o krążeniu krwi. Typowe jego doświadczenie polegało na zakładaniu opaski uciskowej na ramię i kiedy żyły nabrzmiały, naciskaniu ich, w celu przekonania się, w którym kierunku płynie krew. W ten sposób odkrył, że krew w żyłach zawsze płynie w kierunku serca.

Naczynia krwionośne (łac. vasa) można podzielić na:

• żyły (łac. venae),

• tętnice (łac. arteriae) oraz

• włosowate naczynia krwionośne.

Krew wypływa z serca tętnicami, a wraca żyłami. Im dalej od serca tym ciśnienie krwi (łac. tensio sanguinis) jest mniejsze, a w żyłach nawet bliskie zeru.
Ciśnienie wytwarzane przez pulsowanie serca nie wystarcza do przepchnięcia krwi przez cały krwiobieg z powrotem do serca, zwłaszcza wtedy gdy krew musi przebywać drogę w górę. W trakcie przemieszczania się krwi serce wspomaga pulsowanie tętnic, wyposażonych we własną mięśniówkę. Cofaniu się krwi zapobiegają natomiast znajdujące się w żyłach zastawki.

Układ krwionośny składa się z:

• serca – pompa zalewowo–tłocząca. Posiada własny system dostarczania niezbędnych substancji, tzw. naczynia wieńcowe;

• naczyń krwionośnych:

  • tętnice,

  • żyły,

  • sieć naczyń włosowatych.

Duży krwiobieg [edytuj]

Krew (bogata w tlen) wypływa z lewej komory serca przez zastawkę aortalną do głównej tętnicy ciała, aorty, rozgałęzia się na mniejsze tętnice, dalej na tętniczki, a następnie przechodzi przez sieć naczyń włosowatych (tzw. kapilarnych) we wszystkich narządach ciała. Naczynia włosowate przechodzą w drobne żyłki, które przechodzą w żyły większego kalibru i żyłę główną górną i dolną. Krew powracająca żyłami jest odtlenowana (uboga w tlen) i przechodzi do prawego przedsionka serca, po czym przez zastawkę trójdzielną wpływa do prawej komory.

Mały krwiobieg [edytuj]

Odtlenowana krew wypompowywana jest z prawej komory serca przez zastawkę pnia płucnego do pnia płucnego, który rozgałęzia się na dwie tętnice płucne: lewą i prawą. Te w płucach (łac. pulmones) rozgałęziają się na sieć naczyń włosowatych oplatających pęcherzyki płucne, tam dochodzi do wymiany gazowej. Utlenowana krew powraca żyłami płucnymi (to jedyne żyły, którymi płynie utlenowana krew) do lewego przedsionka serca, a tam przez zastawkę dwudzielną (mitralną) krew wpływa do lewej komory serca.

Układ wrotny wątroby [edytuj]

Układ składa się z żyły wrotnej (łac. vena portae), a ona z żyły krezkowej górnej (jest to tak zwany układ wrotny żylno-żylny) i śledzionowej (do której dochodzi żyła krezkowa dolna). Zadaniem tego układu jest przekazanie do wątroby (łac. iecur, hepar) pobranych przez układ pokarmowy substancji (od substancji odżywczych po toksyny).

Krążenie płodowe [edytuj]

Schemat krążenia płodu.

O krążeniu płodowym mówimy podczas rozwoju płodu w łonie matki, gdy nie jest ono zdolne do wymiany gazowej poprzez swoje płuca, a produkty metabolizmu muszą być dostarczane bezpośrednio z organizmu matki.

Krew dwoma tętnicami pępkowymi przechodzi z płodu do łożyska. Tam zostaje natlenowana i uzupełniona w produkty metabolizmu. Jednocześnie oddaje zbędne substancje przemiany materii. Następnie krew jedną żyłą pępkową wraca do płodu i przechodzi przez pierścień pępkowy płodu i dąży ku wątrobie gdzie łączy się z lewą odnogą żyły wrotnej wątroby. Rozchodzi się na dwa strumienie:

• przewód żylny

• sieć naczyń zatokowych wątroby

Oba schodzą się w żyłę główną dolną, która biegnie do prawego przedsionka serca. Do prawego przedsionka wpada również krew z żyły głównej górnej (krew z kończyn górnych, szyi, głowy) i zatoki wieńcowej (unaczynienie serca). Wymieszana krew prawego przedsionka obiera dwie następujące drogi:

• Przez otwór owalny (foramen ovale) – większa część wymieszanej krwi prawego przedsionka przechodzi przez otwór owalny do lewego przedsionka, miesza się z krwią żylną dopływającą żyłami płucnymi z płuc i przez skurcz tego przedsionka dostaje się do lewej komory. Jej skurcz powoduje wyrzut krwi przez tętnicę główną (aortę) na krwiobieg wielki.

• Przez ujście przedsionkowo-komorowe prawe – mniejsza część krwi przedsionka prawego dostaję się do komory prawej, której skurcz powoduje wyrzut krwi pniem płucnym (truncus pulmonalis), przez tętnice płucne do płuc. Płuca płodu nie wykonują pracy służącej wymianie gazowej, która zaczyna się dopiero po porodzie. Stąd w przypadku ukrwienia płuc mowa tylko o unaczynieniu odżywczym narządu. Od pnia płucnego odchodzi także przewód tętniczy (przewód Botala, który zarasta po urodzeniu się dziecka), który uchodzi do wklęsłej części aorty. Krew pochodząca z prawej komory jest słabiej natlenowana, co w konsekwencji kierowania jej pniem płucnym, następnie przewodem tętniczym do aorty sprawia, iż części ciała, które zaopatrywane są przez odnogi aorty odchodzące od niej poniżej ujścia przewodu tętniczego są słabiej ukrwione i mniej rozwinięte. Tułów i kończyny dolne są słabiej rozwinięte od kończyn górnych i głowy.

Krew z krążenia wielkiego wraca poprzez tętnice biodrowe wspólne (a. illiaca communis dextra et sinistra), tętnicami biodrowymi wewnętrznymi (a. iliaca interna dextra et sinistra), tętnicami pępkowymi (aa. umbilicalia) do łożyska.

Choroby układu krwionośnego [edytuj]

Choroby i schorzenia układu krwionośnego najczęściej powodują używki, brak wysiłku fizycznego i wady wrodzone (genetyczne). Często powodują śmierć, najczęściej związaną z martwicą mięśnia sercowego. Przykładami chorób układu krwionośnego są:

• kardiomiopatia,

• choroba niedokrwienna serca,

• miażdżyca,

• anemia,

• hemofilia.

tetnica-naczynie o nieprzepuszczalnej scianie prowadzaca krew natlenowana do narzadów organizmu. prowadzi krew z serca do narządów ciała. Układ naczyń tętniczych jest połączony z układem naczyń żylnych poprzez sieć naczyń włosowatych.

serce-głowny narzad układu krwionosnego pompujace krew do płuc lub tetnic. składa sie z prawego przedsionka (uchodza do niego: zyła głowna dolna i górna, zatoka wiencowa), komory prawej (przez zastawke trójdzielną krew wpływa do komory, a z niej przeprowadzana jest do płuc, worzac krazenie czynnosciowe płuc), przedsionek lewy (ujscie żył płucnych: górnych lewej i prawej, dolnych lewej i prawej), komory lewej (krew wpływa przez zastawke dwudzileną, prowadzi krew do aorty) :D

erytrocyty-krwinki czerwnoe produkowane przez szpik kostny, przenoszą tlen/co2 dzieki mozliwosci nietrwałego łączenia hemoglobiny z o/co2

leukocyty-białe krwinki chroniące organizm przed wirusami i bakteriami

trombocyty- płytki krwi biorące udział w tworzeniu skrzepu

skrzep tworzy sie w razie uszkodzenia tkanki poprzez osadzenie sie trombocytów i erytrocytów na fibrynie (powstałej z fibrynogenu)

hemofilia-brak czynników potrzebnych do tworzenia skrzepu

białaczka-brak szpiku kostnego; niedobor erytocytów, zwiekszona produkcja leukocytów

anemia-niedobór czerwonych krwinek; trudnosci w tworzeniu skrzepu

niskopłytkowosc-niedobór erytrocytów

Krwotok- to wydostawanie się krwi poza naczynie krwionośne lub poza serce wskutek przerwania ich ścian. Może być następstwem urazu lub pęknięciem zmienionego chorobowo naczynia krwionośnego.

Krwotoki żylne – jeśli uszkodzona zostaje żyła, wypłwająca krew ma barwe ciemnoczerwoną , plynie wolno, jednostajnie.

Krwotoki tętnicze- jeśli zostaje uszkodzona tętnica ,, krew wypływa pulsującym strumieniem, jest barwy jasnoczerwonej.

Miażdżyca tętnic– przewlekła choroba, polegająca na zmianach zwyrodnieniowo-wytwórczych w błonie wewnętrznej i środkowej tętnic, głównie w aorcie, tętnicach wieńcowych i mózgowych, rzadziej w tętnicach kończyn. Miażdżyca jest najczęstszą przyczyną stwardnienia tętnic

Choroba niedokrwienna serca –zespół objawów chorobowych będących następstwem przewlekłego stanu niedostatecznego zaopatrzenia komórek mięśnia sercowego w tlen i substancje odżywcze.

Zawał mięśnia sercowego martwica mięśnia sercowego spowodowana jego niedokrwieniem.

Naczynia włosowate (kapilary) – cienkościenne naczynia krwionośne (lub chłonne) oplatające tkanki i docierające do niemalże każdej komórki ciała. Są drobne, ale łącznie mają ogromną powierzchnię

Kardiomiopatie to grupa chorób mięśnia sercowego, heterogennych, prowadzących do dysfunkcji serca.

Żyły - wszystkie naczynia krwionośne prowadzące krew do serca bez względu na to czy jest to krew natlenowana (tętnicza) czy odtlenowana (żylna).

Odporność wrodzona charakteryzuje się brakiem samoczynnie wytwarzanych przeciwciał. Wszystkie pierwiastki i komórki odpornościowe dostarczane są wraz z mlekiem matki

Krzepnięcie krwi – naturalny, fizjologiczny proces zapobiegający utracie krwi w wyniku uszkodzeń naczyń krwionośnych

Osocze krwi - zasadniczy, płynny składnik krwi, w którym są zawieszone składniki morfotyczne (komórkowe). Stanowi ok. 55% objętości krwi