epidemiologia,

epidemiologia,

etiopatogeneza,

etiopatogeneza,

uwarunkowania genetyczne

uwarunkowania genetyczne

UM
WWL 4/I

Rys historyczny



1856 Morel –

„demence preacoce” (opisał występującą u młodych osób chorobę. Dot.
pełne życia i błyskotliwe osoby  postawa wycofania i spadku aktywności.



1868 Kahlbaum -

opisał katatonię



1871 Hecker -

opisał hebefrenię



1896 Kraepelin –

wyróżnił poszczególne rodzaje obłędu i stworzył system klasyfikacji
ciężkich zab. psychicznych, min. odróżniał psych. m.-d. Od „otęp.
wczesnego” (niedostosowanie emocjonalne trudności w koncentracji,
urojenia). Przewlekły przebieg, niekorzystne zejście.



1911 E.Bleuler –

schizofrenia  „rozszczepienie umysłu”. Zaobserwował, że w nie każdym

przypadku muszą występować objawy psychotyczne. Opisał przypadki bez
objawów psychotycznych.

Czy schizofrenia istnieje?



1979 – Szasz:

uważał, że nie tylko schizofrenia, ale i cała koncepcja choroby psychicznej nie

istniej, poza umysłami psychiatrów.



1990 – Pilgrim:

mit choroby psychicznej, nie jest niczym innym, niż medykalizacją obłędu.



1979 – Scull:

dowodził, że praktyka psychiatryczna jest usankcjonowana formą społecznej

kontroli, która posługuje się terminami medycznymi jak („leczenie”, „choroba”,

„diagnoza”) po to, by pozbawić „cierpiących” wolności.



1990 – Boyle:

uznała, że istnieje choroba psychiczna. Jednak uważała, że pojęcie schizofrenii

należy odrzucić, gdyż cierpień psychicznych nie można w sposób rzetelny i

uprawniony zaliczyć do kategorii i rozpoznań klinicznych.



1988 – Bentall:

pojęcie schizofrenii nie jest ani rzetelne, ani trafne i dlatego jest bezużyteczne dla

praktyki klinicznej i nauki.



1991 – Birchwood i Preston:

schizofrenie należy traktować jako pojęcie abstrakcyjne, które pozwoli klinicystom

formułować hipotezy.



1996 – Chadwick, Trower:

nie można przekreślić pojęcia schizofrenii jako zespołu ponieważ termin ten jest

użyteczny w takim samym stopniu co i wadliwy.

Epidemiologia

Schizofrenia występuje na całym świecie i choruje 45 mln

Nowa Gwinea 

Irlandia cz. zach. 

Częstość występowania: 15-20 przypadków na 100 tys. osób rocznie.
Ryzyko wystąpienia choroby w ok. całego życia 1%.
POLSKA choruje ok. 400 tys.
Częstość zachorowania w latach 1800 – 1960 nie uległa zasadniczym

zmianom.

Pewne fakty wskazują na spadek zachorowań w ostatnich 20-30 latach.
(Prawdopodobnie  płodności chorych).
Na schizofrenię zapadają przede wszystkim osoby młode (15-30 r.ż.)
Częściej zapadają na schizofrenię mężczyźni i u nich choroba ma zwykle
cięższy przebieg. U mężczyzn choroba zaczyna się wcześniej.
W ok. 8% przypadków zaburzenia rozpoczynają się ok. 65 r.ż.

Etiopatogeneza

Brak jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o przyczyny schizofrenii.

Powstało kilka hipotez dotyczących etiologii:
Uwarunkowania genetyczne: największe kontrowersje.
Ryzyko wystąpienia wzrasta (populacja ogólna 1%)



Chorowało jedno z rodziców lub rodzeństwa

 10%



Bliźnięta dwujajowe

 17%



Bliźnięta jednojajowe

 30%



Oboje rodzice

 46 – 50%

Jeżeli istnieje genetyczne ryzyko schizofrenii, to dotychczasowe wyniki badań
wykazują, że jest to proces złożony i nieregularny.
Dziedziczenie poligeniczne i wieloczynnikowe  cechy złożone powstają w

wyniku wzajemnych oddziaływań kilku różnych genów, przy równoczesnym
współudziale czynników środowiskowych.
Dziedziczy się skłonność do zachorowania. Model ten wskazuje, że

geny + czynniki środowiskowe działają stymulująco.

Skłonność do wystąpienia zaburzenia ujawnia się tylko wtedy, gdy skłonność
przekroczy ok. wartość progową.

Etiopatogeneza

Zdrowi

Zdrowi

Chorzy

Chorzy

W skali roku ubywało istoty

W skali roku ubywało istoty

szarej kory mózgowej (apoptoza)

szarej kory mózgowej (apoptoza)

1%

1%

5%

5%

Masowe obumieranie neuronów

Masowe obumieranie neuronów

rozpoczynało się w okolicy płatów

rozpoczynało się w okolicy płatów

--

--

ciemieniowych,

ciemieniowych,

przenosiło się falą w

przenosiło się falą w

kier. płatów czołowych i

kier. płatów czołowych i

skroniowych

skroniowych

Tej apoptozie towarzyszyło

Tej apoptozie towarzyszyło

--

--

nasilenie objawów

nasilenie objawów

psychopatologicznych

psychopatologicznych

Badacze z University of California Los Angeles i z National

Institute of Mental Health prześledzili zmiany zachodzące w mózgach
młodych osób (13-18 r.ż.) cierpiących na schizofrenię i porównali z
osobami zdrowymi met. neuroobrazowymi.

Podejrzewano, że przyczyną były geny uczestniczące w

rozwoju mózgu, które nieprawidłowo się uaktywniły pod wpływem
hormonów rozrodczych wydzielających się w znacznym stężeniu w
okresie dojrzewania.

Etiopatogeneza

Zaobserwowano też, że na ryzyko wystąpienia

schizofrenii wpływa sezon urodzenia.

Na półkuli północnej najczęściej zapadają na nią

osoby urodzone w pierwszych 3 miesiącach roku (I-III), a
najrzadziej osoby urodzone pomiędzy czerwcem a wrześniem.

Na półkuli południowej choroba częściej występuje u

osób urodzonych pomiędzy czerwcem a wrześniem.

Etiopatogeneza

Inna hipoteza sugeruje, że w patogenezie

schizofrenii mogą uczestniczyć retrowirusy, które
wbudowują się w genom człowieka i mogą przekazywać się
jako geny następnym pokoleniom.

Karlsson i wsp. z Uniwersytetu Hopkinsa –

znaleźli retrowirusy w płynie mózgowo-rdzeniowym ok. 30%
osób, które niedawno zachorowały oraz w mózgach zmarłych
schizofreników.

Hipoteza ta zakłada, że początkowo „uśpione”

wirusy mogą uaktywnić się pod wpływem m.in. hormonów
rozrodczych. Tłumaczyłoby to nasilenie zaburzeń
psychopatologicznych, które manifestują się u części chorych
na schizofrenię w ok. dojrzewania. Wirusy mogą też
prowadzić do wywołania procesów zapalnych mózgu i
przyspieszyć apoptozę neuronów.

Etiopatogeneza

Schizofrenicy znacznie rzadziej pozostawiają potomstwo,

niż osoby zdrowe. Skąd więc „geny schizofrenii” przetrwały?

Malspina i wsp. z Columbia University zbadali 2 gr. dużych populacji

chorych na schizofrenię z Nowego Jorku i Izraela.

Wykazano, że schizofrenicy, u których w rodzinie ta choroba nie

występowała byli dziećmi ojców średnio starszych o 5 lat, niż populacja osób
zdrowych.

Dowiedziono, że:

występuje ryzyko schizofrenii

potomstwo poczęte przez ojców

poniż. 25 r.ż. do 1/141
30 – 34  do 1/100

30 – 34  do 1/80

30 – 34  do 1/47

Ryzyko wystąpienia schizofrenii u potomstwa ojców 50-cio letnich

jest 3 x wyższe, niż u potomstwa 25-cio latków.

Piętno genetyczne starszych ojców wynika z defektów plemników,

które powstają w wyniku podziałów komórkowych. U 20-to latków komórki
rozrodcze ulegają 200 podziałom, a spermatogonia 40-to latka przechodzi już
660 podziałów, co powoduje, że z każdym podziałem wzrasta w plemnikach
prawdopodobieństwo mutacji.

Etiopatogeneza

Badania neuroradiologiczne CT i MRI wykazały szereg

nieprawidłowości w strukturach mózgu (powiększenie komór
bocznych oraz komory trzeciej, a także poszerzenie bruzd korowych).

Wpływ czasu trwania choroby, leczenia oraz przebyte

urazy głowy mogły mieć na te zmiany wpływ. Zmiany o.u.n. korelowały
z gorszym przedchorobowym funkcjonowaniem tych osób, złym
rokowaniem, gorszą reakcją na leki, nasileniem się objawów
negatywnych.

Choć prawie każda ze struktur mózgu chorych na

schizofrenię była uznawana w którymś momencie za strukturę
nieprawidłową to najnowsze badania przeprowadzone metodą
skanowania wykazały, że zmiany strukturalne dotyczą tylko niektórych
obszarów mózgu. Również przeprowadzone badania
patomorfologiczne okazały się niejednoznaczne. W badaniach CT i
MRI nie wykazano różnic w objętości całego mózgu. Uznano, że jeśli w
mózgu występują poważne zmiany strukturalne, to nie mogą mieć
charakteru rozlanego lecz ogniskowy.

Etiopatogeneza - Podsumowanie

Istnieją dowody na to, że w etiopatogenezie schizofrenii ma poważny
udział czynnik biologiczny, a jego znaczenie dotyczy całego spektrum
psychozy, a nie tylko schizofrenii.
Wykazano, że u znacznej części osób do zmian dochodzi jeszcze
przed wystąpieniem psychozy (objawy pozytywne)
Żadnego z prezentowanych mechanizmów etiopatogenezy nie udało
się dotychczas wystarczająco udowodnić. Są one traktowane obecnie
jako „czynniki ryzyka”.
W formie koncepcji można przypuszczać, że czynniki biologiczne, a
szczególnie ryzyko genetyczne, urazy okołoporodowe, czy też
zaburzenia neurorozwojowe przyczyniają się do indywidualnej
skłonności do rozwinięcia psychozy. Endogenna podatność na
wystąpienie psychozy wzajemnie oddziałuje ze stresem.
Z kolei wydarzenia życiowe i stres związany ze środowiskiem
rodzinnym mogą zwiększyć ryzyko nawrotu. Trudne sytuacje rodzinne
same w sobie nie są przyczyną schizofrenii. Można je traktować jako
czynnik ryzyka.