NADCIŚNIENIE

NADCIŚNIENIE

TĘTNICZE

TĘTNICZE

Dr n. med. Krzysztof Gutkowski

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

= H.A. Hypertonia arterialis

= H.A. Hypertonia arterialis

•

PODSTAWY EPIDEMIOLOGICZNE – nadciśnienie tętnicze

PODSTAWY EPIDEMIOLOGICZNE – nadciśnienie tętnicze

stanowi niezależny czynnik ryzyka chorób układu sercowo-

stanowi niezależny czynnik ryzyka chorób układu sercowo-

naczyniowego. Jego wykrywanie, skuteczna kontrola oraz

naczyniowego. Jego wykrywanie, skuteczna kontrola oraz

leczenie powikłań stanowią jedno z najbardziej kosztownych

leczenie powikłań stanowią jedno z najbardziej kosztownych

i najważniejszych zadań współczesnej medycyny.

i najważniejszych zadań współczesnej medycyny.

Rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego

Rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego

w Polsce w 2002 roku.

w Polsce w 2002 roku.

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

PODSTAWY EPIDEMIOLOGICZNE C.D. – wykrywalność

PODSTAWY EPIDEMIOLOGICZNE C.D. – wykrywalność

nadciśnienia tętniczego w Polsce w 2002 roku wynosiła 67%

nadciśnienia tętniczego w Polsce w 2002 roku wynosiła 67%

a jego prawidłowa kontrola zaledwie 12,5 % [NATPOL III

a jego prawidłowa kontrola zaledwie 12,5 % [NATPOL III

PLUS].

PLUS].

•

Konsekwencjami niedostatecznej kontroli H.A. są:

Konsekwencjami niedostatecznej kontroli H.A. są:

- wysoka zachorowalność na chorobę niedokrwienną

- wysoka zachorowalność na chorobę niedokrwienną

serca - niewydolność serca i nerek

serca - niewydolność serca i nerek

- udar mózgu i nagłe zgony

- udar mózgu i nagłe zgony

•

Istotnymi następstwami powyższej sytuacji są zwiększone

Istotnymi następstwami powyższej sytuacji są zwiększone

koszty leczenia , rosnący odsetek inwalidztwa co pogarsza

koszty leczenia , rosnący odsetek inwalidztwa co pogarsza

w znacznej mierze jakość życia i sytuację ekonomiczną

w znacznej mierze jakość życia i sytuację ekonomiczną

chorego oraz jego rodziny. Skutki dla populacji to przede

chorego oraz jego rodziny. Skutki dla populacji to przede

wszystkim wzrost przedwczesnej umieralności.

wszystkim wzrost przedwczesnej umieralności.

•

CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA POZOSTAJĄ GŁÓWNĄ

CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA POZOSTAJĄ GŁÓWNĄ

PRZYCZYNĄ ZGONÓW W POLSCE U PROGU XXI WIEKU

PRZYCZYNĄ ZGONÓW W POLSCE U PROGU XXI WIEKU

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Przyczyny zgonów w Polsce w latach 1996 i

Przyczyny zgonów w Polsce w latach 1996 i

2000 wg danych GUS

2000 wg danych GUS

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Rozpowszechnienie czynników ryzyka

Rozpowszechnienie czynników ryzyka

chorób sercowo-naczyniowych u osób z

chorób sercowo-naczyniowych u osób z

nadciśnieniem tętniczym w Polsce w roku

nadciśnieniem tętniczym w Polsce w roku

2002 na podstawie badania NATPOL PLUS

2002 na podstawie badania NATPOL PLUS

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Definicja

Definicja

– nadciśnienie tętnicze powinno

– nadciśnienie tętnicze powinno

się rozpoznać jeśli wartości w trakcie 2

się rozpoznać jeśli wartości w trakcie 2

wizyt są wyższe lub równe 140 mm Hg dla

wizyt są wyższe lub równe 140 mm Hg dla

ciśnienia skurczowego lub 90 mm Hg dla

ciśnienia skurczowego lub 90 mm Hg dla

ciśnienia rozkurczowego.

ciśnienia rozkurczowego.

•

Za optymalne należy uznać wartości

Za optymalne należy uznać wartości

ciśnienia poniżej 120/80.

ciśnienia poniżej 120/80.

•

Wartości ciśnienia skurczowego

Wartości ciśnienia skurczowego

znajdujące się w przedziale 120-139 mm

znajdujące się w przedziale 120-139 mm

Hg oraz wartości ciśnienia rozkurczowego

Hg oraz wartości ciśnienia rozkurczowego

znajdujące się w przedziale 80-89 mm Hg

znajdujące się w przedziale 80-89 mm Hg

definiuje się jako stan

definiuje się jako stan

przednadciśnieniowy

przednadciśnieniowy

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Klasyfikacja ciśnienia tętniczego [ mm Hg

Klasyfikacja ciśnienia tętniczego [ mm Hg

]

]

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

PODZIAŁ

PODZIAŁ

1.

1.

Nadciśnienie

Nadciśnienie

samoistne

samoistne

(pierwotne,

(pierwotne,

idopatyczne)

idopatyczne)

2. Nadciśnienie wtórne

2. Nadciśnienie wtórne

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Nadciśnienie samoistne

Nadciśnienie samoistne

- stanowi > 90%

- stanowi > 90%

wszystkich przypadków nadciśnienia. Przyczyny

wszystkich przypadków nadciśnienia. Przyczyny

zwykle nie są znane.

zwykle nie są znane.

•

Ujawnia się po 30 roku życia i jest następstwem

Ujawnia się po 30 roku życia i jest następstwem

zaburzeń regulacji RR uwarunkowanych wieloma

zaburzeń regulacji RR uwarunkowanych wieloma

czynnikami. U 60% chorych warunkowane jest

czynnikami. U 60% chorych warunkowane jest

genetycznie. Rozwojowi choroby sprzyjają:

genetycznie. Rozwojowi choroby sprzyjają:

- budowa ciała pikniczna,

- budowa ciała pikniczna,

- sposób odżywiania ( duża podaż NaCl,

- sposób odżywiania ( duża podaż NaCl,

nadwaga), - stres,

nadwaga), - stres,

- zaburzenia hormonalne

- zaburzenia hormonalne

( kobiety w okresie

( kobiety w okresie

klimakterium)

klimakterium)

- często współistnieje z innymi

- często współistnieje z innymi

zaburzeniami

zaburzeniami

należącymi do zespołu metabolicznego X

należącymi do zespołu metabolicznego X

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Nadciśnienie wtórne

Nadciśnienie wtórne

- stanowi < 10%

- stanowi < 10%

wszystkich przypadków nadciśnienia.

wszystkich przypadków nadciśnienia.

Przyczyny są znane.

Przyczyny są znane.

•

1. Nadciśnienie nerkopochodne (ok.8%) –

1. Nadciśnienie nerkopochodne (ok.8%) –

miąższowe choroby nerek , guzy nerek,

miąższowe choroby nerek , guzy nerek,

nadciśnienie naczyniowo-nerkowe

nadciśnienie naczyniowo-nerkowe

spowodowane zwężeniem tętnicy nerkowej

spowodowane zwężeniem tętnicy nerkowej

•

2. Nadciśnienie hormonalne (<1%) – guz

2. Nadciśnienie hormonalne (<1%) – guz

chromochłonny, zespół Cushinga, zespół

chromochłonny, zespół Cushinga, zespół

Conna, zespół nadnerczowo-płciowy

Conna, zespół nadnerczowo-płciowy

•

Zwężenie cieśni aorty (<1%)

Zwężenie cieśni aorty (<1%)

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne

– choroba może przebiegać

– choroba może przebiegać

przez dłuższy czas bezobjawowo.

przez dłuższy czas bezobjawowo.

•

Typowe objawy to poranne bóle głowy

Typowe objawy to poranne bóle głowy

szczególnie okolicy potylicznej

szczególnie okolicy potylicznej

•

Zawroty głowy

Zawroty głowy

•

Szum w uszach

Szum w uszach

•

Uczucie podenerwowania

Uczucie podenerwowania

•

Bóle za mostkiem

Bóle za mostkiem

•

Kołatanie serca

Kołatanie serca

•

Krwawienia z nosa

Krwawienia z nosa

•

Duszność wysiłkowa

Duszność wysiłkowa

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Powikłania

Powikłania

•

Przełom nadciśnieniowy

Przełom nadciśnieniowy

– nagle występujące ciężkie

– nagle występujące ciężkie

nadciśnienie z uszkodzeniem narządów wewnętrznych

nadciśnienie z uszkodzeniem narządów wewnętrznych

powodującym zagrożenie dla życia. RR > 230/130.

powodującym zagrożenie dla życia. RR > 230/130.

Do najważniejszych powikłań należą:

Do najważniejszych powikłań należą:

> encefalopatia nadciśnieniowa – grozi

> encefalopatia nadciśnieniowa – grozi

wystąpieniem

wystąpieniem

udaru mózgu

udaru mózgu

> przeciążenie lewej komory i niebezpieczeństwo

> przeciążenie lewej komory i niebezpieczeństwo

obrzęku płuc

obrzęku płuc

> napad dusznicy bolesnej

> napad dusznicy bolesnej

> rzadko niebezpieczeństwo tętniaka

> rzadko niebezpieczeństwo tętniaka

rozwarstwiającego aorty

rozwarstwiającego aorty

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Powikłania c.d.

Powikłania c.d.

•

Układ naczyniowy

Układ naczyniowy

- przedwczesna miażdżyca

- przedwczesna miażdżyca

tętnic występująca u 50-60% pacjentów z

tętnic występująca u 50-60% pacjentów z

nadciśnieniem. Nasilenie zmian naczyniowych,

nadciśnieniem. Nasilenie zmian naczyniowych,

wywołanych nadciśnieniem, można orientacyjnie

wywołanych nadciśnieniem, można orientacyjnie

ocenić na podstawie obrazu dna oka. Wyróżnia

ocenić na podstawie obrazu dna oka. Wyróżnia

się 4 stopnie retinopatii nadciśnieniowej.

się 4 stopnie retinopatii nadciśnieniowej.

> Stopień I – czynnościowe zmiany w naczyniach

> Stopień I – czynnościowe zmiany w naczyniach

– zwężenie tętnic, rozciągnięcie tętniczek na

– zwężenie tętnic, rozciągnięcie tętniczek na

swym przebiegu

swym przebiegu

> Stopień II – naczynia dodatkowo zmienione

> Stopień II – naczynia dodatkowo zmienione

strukturalnie – tętnice o wyglądzie drutu

strukturalnie – tętnice o wyglądzie drutu

miedzianego z nieregularnym kalibrem.

miedzianego z nieregularnym kalibrem.

Skrzyżowanie żył z tętnicami tzw. objaw Salus-

Skrzyżowanie żył z tętnicami tzw. objaw Salus-

Gunna

Gunna

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Powikłania c.d.

Powikłania c.d.

> Stopień III – dodatkowe uszkodzenie siatkówki

> Stopień III – dodatkowe uszkodzenie siatkówki

– krwawienia, ogniska degeneracji (tzw. ogniska

– krwawienia, ogniska degeneracji (tzw. ogniska

kłębków waty ang.

kłębków waty ang.

cotton-wool

cotton-wool

)

)

> Stopień IV – dodatkowo obrzęk tarczy nerwu

> Stopień IV – dodatkowo obrzęk tarczy nerwu

wzrokowego

wzrokowego

Serce

Serce

– niewydolność lewokomorowa i choroba

– niewydolność lewokomorowa i choroba

wieńcowa są przyczyną zgonów 66% wszystkich

wieńcowa są przyczyną zgonów 66% wszystkich

pacjentów z nadciśnieniem

pacjentów z nadciśnieniem

> przerost nadciśnieniowy lewej komory – ECHO

> przerost nadciśnieniowy lewej komory – ECHO

> choroba wieńcowa serca – dławica piersiowa,

> choroba wieńcowa serca – dławica piersiowa,

zawał serca, nagła śmierć sercowa

zawał serca, nagła śmierć sercowa

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Powikłania c.d.

Powikłania c.d.

•

Zmiany mózgowe

Zmiany mózgowe

> niedokrwienie i zawał mózgu - na podłożu miażdżycy

> niedokrwienie i zawał mózgu - na podłożu miażdżycy

tętnic mózgowych

tętnic mózgowych

> krwotok mózgowy związany z nadciśnieniem

> krwotok mózgowy związany z nadciśnieniem

> ostra encefalopatia nadciśnieniowa – niedostateczna

> ostra encefalopatia nadciśnieniowa – niedostateczna

autoregulacja naczyń mózgowych przy przełomie

autoregulacja naczyń mózgowych przy przełomie

nadciśnieniowym z biernym poszerzeniem tętniczek i

nadciśnieniowym z biernym poszerzeniem tętniczek i

obrzękiem mózgu: silne bóle głowy, wymioty,

obrzękiem mózgu: silne bóle głowy, wymioty,

zaburzenia widzenia, splątanie, drgawki uogólnione .

zaburzenia widzenia, splątanie, drgawki uogólnione .

Nie podjęcie natychmiastowego leczenia grozi

Nie podjęcie natychmiastowego leczenia grozi

zgonem

zgonem

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Powikłania c.d.

Powikłania c.d.

•

Zmiany w nerkach

Zmiany w nerkach

> wytworzenie się nerki marskiej z miażdżycą

> wytworzenie się nerki marskiej z miażdżycą

tętniczo-

tętniczo-

tętniczkową (wczesny objaw mikroalbuminuria)

tętniczkową (wczesny objaw mikroalbuminuria)

> poprzez zmniejszenie przepływu krwi przez nerki i

> poprzez zmniejszenie przepływu krwi przez nerki i

aktywację układu RAA może prowadzić do

aktywację układu RAA może prowadzić do

utrwalenia

utrwalenia

nerkopochodnego nadciśnienia

nerkopochodnego nadciśnienia

•

Tętniak aorty brzusznej

Tętniak aorty brzusznej

– występuje u ok. 10%

– występuje u ok. 10%

mężczyzn powyżej 65 roku życia chorych na

mężczyzn powyżej 65 roku życia chorych na

nadciśnienie. 90% tętniaków aorty brzusznej

nadciśnienie. 90% tętniaków aorty brzusznej

lokalizuje się poniżej odejścia tętnic nerkowych. USG.

lokalizuje się poniżej odejścia tętnic nerkowych. USG.

Leczenie – stent lub zabieg chirurgiczny

Leczenie – stent lub zabieg chirurgiczny

•

Tętniak rozwarstwiający aorty

Tętniak rozwarstwiający aorty

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Stadia nadciśnienia wg. WHO

Stadia nadciśnienia wg. WHO

•

I

I

o

o

Nadciśnienie bez zmian narządowych

Nadciśnienie bez zmian narządowych

•

II

II

o

o

Nadciśnienie z niewielkimi zmianami

Nadciśnienie z niewielkimi zmianami

narządowymi tj. przerost lewej komory,

narządowymi tj. przerost lewej komory,

retinopatia nadciśnieniowa I

retinopatia nadciśnieniowa I

o

o

/Ii

/Ii

o

o

białkomocz

białkomocz

•

III

III

0

0

Nadciśnienie z ciężkimi uszkodzeniami

Nadciśnienie z ciężkimi uszkodzeniami

narządowymi tj. niewydolność lewokomorowa,

narządowymi tj. niewydolność lewokomorowa,

retinopatia nadciśnieniowa III

retinopatia nadciśnieniowa III

0

0

/IV

/IV

0

0

, powikłania

, powikłania

mózgowe, niewydolność nerek

mózgowe, niewydolność nerek

•

Postać szczególna – nadciśnienie złośliwe

Postać szczególna – nadciśnienie złośliwe

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Leczenie

Leczenie

•

Niefarmakologiczne

Niefarmakologiczne

•

Normalizacja masy ciała. Zmniejszenie masy ciała o ok.

Normalizacja masy ciała. Zmniejszenie masy ciała o ok.

10 kg powoduje spadek RR o 5-20 mm Hg

10 kg powoduje spadek RR o 5-20 mm Hg

•

Ograniczenie spożycia soli kuchennej. Zmniejszenie

Ograniczenie spożycia soli kuchennej. Zmniejszenie

spożycia NaCl o 4,3- 5,8 g powoduje przeciętny spadek

spożycia NaCl o 4,3- 5,8 g powoduje przeciętny spadek

RR o 2-8 mm Hg

RR o 2-8 mm Hg

•

Dieta – duże ilości warzyw, owoców i produktów o niskiej

Dieta – duże ilości warzyw, owoców i produktów o niskiej

zawartości tłuszczów (obniżenie ilości Cholesterolu

zawartości tłuszczów (obniżenie ilości Cholesterolu

LDL,TG). Taka dieta może spowodować redukcję RR o 8-

LDL,TG). Taka dieta może spowodować redukcję RR o 8-

14 mm Hg

14 mm Hg

•

Aktywność fizyczna – możliwość redukcji RR o 4-9 mm Hg

Aktywność fizyczna – możliwość redukcji RR o 4-9 mm Hg

•

Zaprzestanie palenia

Zaprzestanie palenia

•

Ograniczenie spożycia alkoholu ( 20-30 g alkoholu

Ograniczenie spożycia alkoholu ( 20-30 g alkoholu

etylowego w ciągu doby powoduje znaczy wzrost ryzyka

etylowego w ciągu doby powoduje znaczy wzrost ryzyka

zmian naczyniowych

zmian naczyniowych

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Leczenie

Leczenie

•

Farmakologiczne

Farmakologiczne

•

Leki moczopędne

Leki moczopędne

•

Leki blokujące receptory

Leki blokujące receptory





adrenergiczne

adrenergiczne

•

Blokery kanałów wapniowych

Blokery kanałów wapniowych

•

Inhibitory enzymu konwertującego (ACE)

Inhibitory enzymu konwertującego (ACE)

•

Antagoniści receptorów angiotensyny II

Antagoniści receptorów angiotensyny II

(AIIA)

(AIIA)

Leczenie uzupełniające

Leczenie uzupełniające

> Leki przeciwpłytkowe

> Leki przeciwpłytkowe

> Leki hipolipemizujące

> Leki hipolipemizujące

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ