Prawda
Prawda
Prawda
2
Ćwiczenie z logiki
Czy następujące rozumowania są prawidłowe:
Wszystkie dzieci Funia są dziewczynkami.
Zatem Funio ma córkę.
Każdy kogoś kocha. Zatem każdy jest
kochany przez kogoś.
Prawda
3
Ćwiczenie z logiki
Wszystkie dzieci Funia są
dziewczynkami. Zatem Funio ma
córkę.
P = „…jest dzieckiem Funia”
Q = „…jest dziewczynką”
R = „…jest córką Funia”
Prawda
4
Ćwiczenie z logiki
Wszystkie dzieci Funia są dziewczynkami. Zatem
Funio ma córkę.
P = „…jest dzieckiem Funia”
Q = „…jest dziewczynką”
R = „…jest córką Funia”
x[P(x) Q(x)]
----------------------------------------------------------------
x[R(x)]
Prawda
5
Ćwiczenie z logiki
Wszystkie dzieci Funia są dziewczynkami.
Jeżeli ktoś
jest dzieckiem Funia i dziewczynką, to jest córką
Funia.
Zatem Funio ma córkę.
P = „…jest dzieckiem Funia”
Q = „…jest dziewczynką”
R = „…jest córką Funia”
x[P(x) Q(x)]
----------------------------------------------------------------
x[R(x)]
Prawda
6
Ćwiczenie z logiki
Wszystkie dzieci Funia są dziewczynkami.
Jeżeli ktoś
jest dzieckiem Funia i dziewczynką, to jest córką
Funia.
Zatem Funio ma córkę.
P = „…jest dzieckiem Funia”
Q = „…jest dziewczynką”
R = „…jest córką Funia”
x[P(x) Q(x)], x[P(x) Q(x) R(x)]
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
x[R(x)]
Prawda
7
Ćwiczenie z logiki
x[P(x) Q(x)], x[P(x) Q(x) R(x)]
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
x[R(x)]
Przypuśćmy, że x[R(x)], czyli że wniosek
jest fałszywy.
Prawda
8
Ćwiczenie z logiki
x[P(x) Q(x)], x[P(x) Q(x)
R(x)
]
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
x[R(x)]
Przypuśćmy, że x[R(x)]
Wówczas każde podstawienie do
następnika drugiej przesłanki jest fałszywe
Prawda
9
Ćwiczenie z logiki
x[P(x) Q(x)], x[
P(x) Q(x)
R(x)]
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
x[R(x)]
Wówczas każde podstawienie do
następnika drugiej przesłanki jest fałszywe.
Żeby druga przesłanka była prawdziwa,
każde podstawienie do jej poprzednika
musi być fałszywe.
Prawda
10
Ćwiczenie z logiki
x[P(x) Q(x)], x[
P(x)
Q(x) R(x)]
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
x[R(x)]
Żeby druga przesłanka była prawdziwa,
każde podstawienie do jej poprzednika musi
być fałszywe.
Załóżmy, że każde podstawienie do
pierwszego członu koniunkcji w poprzedniku
implikacji jest fałszywe.
Prawda
11
Ćwiczenie z logiki
x[
P(x)
Q(x)], x[P(x) Q(x) R(x)]
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
x[R(x)]
Załóżmy, że każde podstawienie do
pierwszego członu koniunkcji w
poprzedniku implikacji jest fałszywe.
Wówczas każde podstawienie do formuły
pod kwantyfikatorem w pierwszej
przesłance jest prawdziwe.
Prawda
12
Ćwiczenie z logiki
x[
P(x) Q(x)
], x[P(x) Q(x) R(x)]
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
x[R(x)]
Czyli pierwsza przesłanka jest prawdziwa.
Jest zatem możliwe, że wniosek jest fałszywy,
chociaż obie przesłanki są prawdziwe.
Czyli wniosek nie wynika logicznie z
przesłanek.
Prawda
13
Ćwiczenie z logiki
x[P(x) Q(x)], x[P(x) Q(x) R(x)]
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
x[R(x)]
Czyli wniosek nie wynika logicznie z przesłanek.
Jest możliwe, że Funio nie ma ani jednej córki
nawet jeśli wszystkie jego dzieci są
dziewczynkami.
Prawda
14
Ćwiczenie z logiki
Jest możliwe, że Funio nie ma ani jednej córki
nawet jeśli wszystkie jego dzieci są
dziewczynkami.
Zaskakujące?
Wyjaśnienie: jeśli Funio w ogóle nie ma dzieci,
to wszystkie jego dzieci są dziewczynkami,
krokodylami albo nawet smokami.
Prawda
15
Ćwiczenie z logiki
Wyjaśnienie: jeśli Funio w ogóle nie ma dzieci,
to wszystkie jego dzieci są dziewczynkami,
kosmitkami albo nawet smokami.
x[P(x) Q(x)]
Jeśli bowiem żadne podstawienie do
poprzednika implikacji nie jest prawdziwe, to
przy każdym podstawieniu implikacja jest
prawdziwa.
Prawda
16
Ćwiczenie z logiki
Każdy kogoś kocha. Zatem każdy jest
kochany przez kogoś.
xyP(x, y)
-------------------------------------------------
yxP(x, y)
Prawda
17
Ćwiczenie z logiki
Każdy kogoś kocha. Zatem każdy jest
kochany przez kogoś.
xyP(x, y)
-------------------------------------------------
yxP(x, y)
Przypuśćmy, że każdy kocha tylko Kundzię
Blond.
Prawda
18
Ćwiczenie z logiki
Każdy kogoś kocha. Zatem każdy jest kochany
przez kogoś.
xyP(x, y)
-------------------------------------------------
yxP(x, y)
Przypuśćmy, że każdy kocha tylko Kundzię Blond.
Wówczas przesłanka jest prawdziwa, a wniosek
fałszywy
.
Zatem nie wynika logicznie z
przesłanki.
Prawda
19
Realizm naukowy
Instrumentalizm
Przedmioty
teoretyczne
(hipotetycznie) istnieją
są dogodnymi fikcjami
Teorie naukowe
są
domys
ł
ami na temat
prawdy
narzędziami przewidywania
zjawisk
Celem nauki
jest
poszukiwanie prawdy
przewidywanie zjawisk
panowanie nad przyrodą
postęp techniczny
Argumenty
(motywy)
Potrzeby: wyjaśniania
heurystyki
idei regulatywnej
nieufno
ść
do metafizyki
(empiryzm)
niejasno
ść
pojęcia prawdy
Prawda
20
Klasyczna/realistyczna koncepcja
prawdy
Arystoteles:
Mówić o tym, co istnieje, że istnieje, a o
tym co nie istnieje, że nie istnieje, jest
prawdą, zaś mówić o tym, co istnieje, że
nie istnieje, zaś o tym co nie istnieje, że
istnieje, jest fałszem
Prawda
21
Klasyczna/realistyczna koncepcja
prawdy
Arystoteles:
Mówić o tym, co istnieje, że istnieje, a o
tym co nie istnieje, że nie istnieje, jest
prawdą, zaś mówić o tym, co istnieje, że
nie istnieje, zaś o tym co nie istnieje, że
istnieje, jest fałszem
Filozofia scholastyczna:
Prawda = zgodność myśli z rzeczywistością
Prawda
22
Klasyczna/realistyczna koncepcja
prawdy
Prawda = zgodność myśli z
rzeczywistością
Trudności:
Na czym polega zgodność myśli z
rzeczywistością?
Jak można byłoby ją stwierdzić? (Jakie jest
kryterium
prawdy?)
Prawda
23
Nieklasyczne
(antyrealistyczne)
koncepcje prawdy
Prawda = spełnianie kryterium.
Koncepcje antyrealistyczne:
epistemiczna
pragmatyczna
Prawda
24
Realizm i antyrealizm
semantyczny
Rozumieć zdanie = znać
warunki jego prawdziwości
Rozumieć zdanie = znać
warunki jego słusznej
stwierdzalności (correct
assertability)
Donald Davidson (1917-
2003)
Michael Dummett (1925- )
Prawda
25
Realizm i antyrealizm
semantyczny
Antyrealizm Dummetta:
pojęcie prawdy nierozpoznawalnej
(verification-transcendent) jest niezrozumiałe
argument z uczenia się języka (language-
acquisition)
Prawda
26
Realizm i antyrealizm
semantyczny
Antyrealizm Dummetta:
pojęcie prawdy nierozpoznawalnej (verification-
transcendent) jest niezrozumiałe
argument z uczenia się języka (language-acquisition)
czy może być prawdą, że przedwcześnie
zmarły Jones był odważny?
zdania nierozstrzygalne nie są ani prawdziwe,
ani fałszywe
rewizja logiki
Prawda
27
Epistemiczna koncepcja
prawdy
Zdanie prawdziwe =
= zdanie słusznie stwierdzalne (correctly
assertable);
np. weryfikowalne empirycznie;
dowodliwe (w matematyce);
należące do koherentnego systemu zdań
(koherencyjna teoria prawdy).
Prawda
28
Epistemiczna koncepcja prawdy
Trudności:
Jak ustalić kryteria słusznej stwierdzalności?
Żeby coś uzasadnić, trzeba wcześniej coś
wiedzieć.
Kryteria słusznej stwierdzalności zmieniają
się ze wzrostem wiedzy.
Prawda
29
Zasada pragmatyczna
Myśl jest sensowna wtedy i tylko
wtedy, gdy zawiera jakieś
dyrektywy działania.
wedle pragmatycznej koncepcji
człowieka (pragma = czyn),
człowiek myśli po to, aby
działać, człowiek jest najpierw
podmiotem działania, a dopiero
potem istotą myślącą
Charles Sanders Peirce
(1839-1914)
How to Make Our Ideas
Clear
1878
Prawda
30
Pragmatyczna teoria prawdy
Krytyka
błędu
intelektualistycznego
człowiek nie jest widzem,
lecz aktorem
William James
1842-1910
Prawda
31
Pragmatyczna teoria prawdy
Krytyka
błędu intelektualistycznego
człowiek nie jest widzem, lecz aktorem
Myśl jest prawdziwa wtedy i tylko
wtedy, gdy działanie podjęte na jej
podstawie okazuje się skuteczne.
Skuteczne działanie uprawdziwia myśl.
Prawda
32
Koncepcj
a prawdy
realistyczna
epistemiczna
pragmatyczn
a
Truth-
maker
fakt
możliwość
rozpoznania
skuteczne
działanie
Argumen
t
(motyw)
potrzeba
idei
normatywne
j
odrzucenie
pojęcia prawdy
nierozpoznawal
nej
koncepcja
człowieka
jako aktora,
nie widza
Trudnośc
i
niejasność
pojęcia
brak
kryterium
niedyskutowalno
ść kryterium
brak
heurystyki
posmak
relatywizmu
Prawda
33
Realizm wewnętrzny
Prawda jest zrelatywizowana
do układu pojęciowego
stąd „wewnętrzny”
Przy ustalonym układzie
pojęciowym prawda zależy od
świata
stąd „realizm”
Hilary Putnam
1926-
Prawda
34
Realizm wewnętrzny
Prawda jest zrelatywizowana do układu pojęciowego (stąd
„wewnętrzny”)
Przy ustalonym układzie pojęciowym prawda zależy od świata
(stąd „realizm”)
Prawda = wyidealizowana słuszna stwierdzalność
motyw (umiarkowanie) epistemiczny
Są układy pojęciowe lepsze i gorsze (ze względu
na określone potrzeby poznawcze)
motyw pragmatyczny i normatywny