FINANSE

PUBLICZNE

FINANSE PUBLICZNE ODRÓŻNIA SIĘ OD FINANSÓW
PRYWATNYCH.

Finanse publiczne w państwach demokratycznych mają
następujące cechy:

-są tworzone w drodze aktu władztwa państwa lub innych
organów publicznych mających mandat wyborców
(legitymizowanych bezpośrednio lub pośrednio w procesie
wyborczym);

-ich wielkości i strukturę, jako publicznych środków
pieniężnych, ustalają i kontrolują organy stanowiące władzy
publicznej (przede wszystkim parlamentarne) lub – z ich
upoważnienia – inne podmioty publiczne;

-organy publiczne, dysponujące środkami finansowymi są
wyposażone w środki przymusu prawnego podmiotu
publicznego (państwa lub samorządu terytorialnego) i
podporządkowania; nie są to więc instrumenty dobrowolne;

-metody wykorzystywane przy zarządzaniu publicznymi
środkami finansowymi są właściwe trybowi politycznemu i
procedurom administracyjnym, a nie metodom rynkowym,
związanym ze stosunkami umownymi, mającymi cechę
równorzędności uprawnień;

-są skierowane na realizację interesu publicznego
(społecznego) i jego ochronę, zaspokajanie zbiorowych
potrzeb społecznych, a nie maksymalizację zysku; ochrona
tego interesu następuje z urzędu w formie zastosowania
władztwa (przymusu) państwowego;

-podstawowym dążeniem publicznej działalności finansowej
powinno być utrzymanie równowagi finansowej w skali
państwa (wspólnoty terytorialnej) oraz wartości pieniądza;

-rozmiarami swymi, co do zasady, przewyższają zasoby i
środki pieniężne podmiotów prywatnych, choć w coraz
większym stopniu globalne, wielonarodowe korporacje
dysponują kapitałami o stabilniejszym charakterze i
większych rozmiarach.

Ustawa o finansach publicznych z 1998 r.

Art.5.1. Do sektora finansów publicznych zalicza się:

1) Organy władzy publicznej i podległe im jednostki
organizacyjne

2) Państwowe osoby prawne oraz inne państwowe
jednostki organizacyjne nie objęte Krajowym Rejestrem
Sądowym, których działalność jest finansowana ze
środków publicznych w całości lub części, z wyjątkiem:

a/ przedsiębiorstw państwowych
b/ banków państwowych
c/ spółek prawa handlowego

Ustawa o finansach publicznych z 2005 r.
Art. 4.
1. Sektor finansów publicznych tworzą:

1/ organy władzy publicznej, w tym organy administracji

rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa,
sądy i trybunały;

2/ gminy, powiaty i samorząd województwa, zwane dalej

„jednostkami samorządu terytorialnego”, oraz ich związki;

3/ jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa

pomocnicze jednostek budżetowych;

4/ państwowe i samorządowe fundusze celowe;
5/ uczelnie publiczne;
6/ jednostki badawczo-rozwojowe;
7/ samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
8/ państwowe i samorządowe instytucje kultury;
9/ Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego

Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nie
fundusze;

10/ Narodowy Fundusz Zdrowia;
11/ Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki

organizacyjne;

12/ inne państwowe lub samorządowe osoby prawne

utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu
wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem
przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego.

Ustawa o finansach publicznych z 2009 r.
Art. 9 Sektor finansów publicznych tworzą:

1/ organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej,

organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały;

2/ jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;
3/ jednostki budżetowe;
4/ samorządowe zakłady budżetowe;
5/ agencje wykonawcze;
6/ instytucje gospodarki budżetowej;
7/ państwowe fundusze celowe;
8/ Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego

fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i
fundusze zarządzane przez Prezesa KRUS

9/ Narodowy Fundusz Zdrowia;
10/ samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
11/ uczelnie publiczne
12/ Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki

organizacyjne;

13/ państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe

instytucje filmowe

14/ inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na

podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań
publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów
badawczych, banków i spółek prawa handlowego.

JEDNOSTKI BUDŻETOWE

Jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych
nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje
wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody
odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu
państwa albo budżetu j.s.t.

Państwowe jednostki budżetowe tworzą , łączą i likwidują:
ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie
oraz inne organy działające na podstawie odrębnych ustaw;
gminne, powiatowe lub wojewódzkie – organy stanowiące
samorządu terytorialnego.

Jednostkę budżetową realizującą zadania na rzecz administracji
rządowej, może utworzyć Prezes Rady Ministrów. ( od 1. 01.
2010 r)

RACHUNEK DOCHODÓW WŁASNYCH

Jednostki budżetowe uzyskujące dochody z:

1/ opłat za udostępnianie dokumentacji przetargowej;

2/ spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz

jednostki budżetowej;

3/ odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie

będące w zarządzie bądź użytkowaniu jednostki budżetowej

- mogą je gromadzić na wydzielonym rachunku dochodów

własnych.

Państwowe jednostki budżetowe mogą gromadzić na
rachunku dochodów własnych dochody uzyskiwane:

1/z działalności wykraczającej poza zakres działalności
podstawowej, określonej w statucie, polegającej m.in. na
świadczeniu usług, w tym szkoleniowych i
informacyjnych;
2/ z opłat egzaminacyjnych, za wydawanie świadectw i
certyfikatów, jak również za sprawdzanie kwalifikacji;
3/z wpisów i wpłat z tytułu prowadzenia postępowań
odwoławczych
4/ze sprzedaży zapasów mobilizacyjnych;
5/w związku z realizacją zadań i przedsięwzięć we
współpracy ze służbami specjalnymi innych państw;
6/za czynności polegające na zapewnieniu
bezpieczeństwa imprez masowych;
7/z NFZ za udzielanie świadczeń zdrowotnych z zakresu
podstawowej opieki zdrowotnej i podstawowych
świadczeń lekarza dentysty w jednostkach utworzonych
przez Min. Obrony Narodowej, Min. Sprawiedliwości i
ministra właściwego do spraw wewnętrznych

Dochody własne jednostek budżetowych wraz z odsetkami
są przeznaczone na :

1/ sfinansowanie wydatków bieżących i inwestycyjnych
związanych z uzyskiwaniem przez jednostkę budżetową
dochodów z tytułów wymienionych w ust. 1 pkt 1, a przez
państwową jednostkę budżetową również z tytułów
wymienionych w ust. 2 pkt 1-3, 5-11 i 14;

2/cele wskazane przez darczyńcę;

3/remont lub odtworzenie mienia w przypadku dochodów z
tytułów wymienionych w ust. 1 pkt 3, a przez państwową
jednostkę budżetową również z tytułów wymienionych w
ust. 2 pkt 4, 12 i 13;

4/sfinansowanie wydatków stanowiących koszty, o których
mowa w art. 26 ust. 1 pkt 1-2 oraz w art.. 26e ust. 1
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych

Rachunek dochodów własnych ulega likwidacji
do dnia 31 grudnia 2010 roku

FUNDUSZE MOTYWACYJNE

1. Fundusze motywacyjne są środkami finansowymi

gromadzonymi przez państwowe jednostki budżetowe
na wyodrębnionych rachunkach bankowych, z części
dochodów budżetu państwa uzyskanych z tytułu
przepadku rzeczy lub korzyści majątkowych
pochodzących z ujawnienia przestępstw i wykroczeń
przeciwko mieniu oraz przestępstw skarbowych i
wykroczeń skarbowych.

2. Fundusze motywacyjne są przeznaczone na nagrody dla

pracowników, żołnierzy i funkcjonariuszy, którzy
bezpośrednio przyczynili się do uzyskania dochodów
budżetu państwa z tytułów, o których mowa w pkt. 1.

Fundusze motywacyjne ulegają likwidacji do dnia 30

czerwca 2010 r.

Z dniem likwidacji funduszu motywacyjnego:

1. Nieściągnięte należności i nieuregulowane zobowiązania

przejmuje jednostka budżetowa, która gromadziła środki
na rachunku funduszu motywacyjnego;

2. Środki pieniężne zlikwidowanego funduszu

motywacyjnego podlegają odprowadzeniu na rachunek
pomocniczy jednostki budżetowej, która gromadziła
środki na rachunku funduszu motywacyjnego

3. Środki pieniężne są przeznaczane na regulowanie

zobowiązań przyjętych przez jednostkę budżetową

GOSPODARSTWA POMOCNICZE JEDNOSTEK BUDŻETOWYCH

Gospodarstwem pomocniczym jednostki budżetowej jest
wyodrębniona z tej jednostki, pod względem organizacyjnym i
finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność
uboczna.

Gospodarstwo pomocnicze tworzy, przekształca w inną formę i
likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim
uzyskaniu zgody właściwego ministra, kierownika urzędu
centralnego, wojewody lub zarządu jednostki samorządu
terytorialnego.

Gospodarstwo pokrywa koszty swojej działalności z
uzyskiwanych przychodów własnych. Może jednak uzyskać
dotację na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Może też
otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotowe.

Gospodarstwo pomocnicze wpłaca do budżetu połowę
osiągniętego zysku.

Gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych ulegają
likwidacji do dnia 31 grudnia 2010 r.

Pozostałe po likwidacji składniki majątkowe, należności i
zobowiązania zlikwidowanego gospodarstwa pomocniczego
przejmuje jednostka budżetowa, przy której funkcjonowało
gospodarstwo. Przejęcie następuje na podstawie protokołu
zdawczo- odbiorczego.

Pozostałe po likwidacji składniki majątkowe, należności i
zobowiązania zlikwidowanego gospodarstwa pomocniczego
zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich
przejmują warsztaty szkolne prowadzone przez szkołę lub
zespół szkół, działających przy zakładzie poprawczym lub
schronisku.

ZAKŁADY BUDŻETOWE

Zakładami budżetowymi są takie jednostki sektora finansów
publicznych, które:

-odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania

-pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych,

mogą jednak otrzymywać dotacje przedmiotowe, podmiotowe
lub celowe na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji.
Dotacje nie mogą przekroczyć 50% kosztów działalności (z
wyłączeniem dotacji inwestycyjnych oraz otrzymywanych w
związku z realizacją projektu lub zadania współfinansowanego
ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych lub
Funduszu Spójności UE).

Zakład budżetowy wpłaca do budżetu nadwyżki środków
obrotowych, ustalone na koniec okresu rozliczeniowego.

Zakłady budżetowe ulegają likwidacji do dnia 31 grudnia

2010 r.

Likwidując zakład budżetowy, organ uprawniony do likwidacji
określa przeznaczenie mienia znajdującego się w użytkowaniu
zakładu.

W przypadku państwowego zakładu budżetowego decyzja o
przeznaczeniu tego mienia jest podejmowana w porozumieniu
z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Pozostałe po likwidacji środki pieniężne, należności i
zobowiązania zlikwidowanego zakładu przejmuje organ, który
przeprowadza likwidację, albo nowo utworzona jednostka
organizacyjna. Przejęcie następuje na podstawie protokołu
zdawczo-odbiorczego.

Od 1 stycznia 2010 r.

Zadania własne jednostki samorządu terytorialnego mogą być
wykonywane przez samorządowe zakłady budżetowe w zakresie:

1.gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami
użytkowymi

2.dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego

3.wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i
oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i
porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania
odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i
cieplną oraz gaz

4.lokalnego transportu zbiorowego

5.targowisk i hal targowych

6.zieleni gminnej i zadrzewień

7.kultury fizycznej i sportu

8.utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych
zwierząt, w tym w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt
zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem
naturalnego występowania

9.cmentarzy

FUNDUSZE CELOWE

Funduszem celowym jest fundusz powołany ustawowo,
którego przychody pochodzą ze środków publicznych, a
wydatki są przeznaczone na realizację wyodrębnionych
zadań.

Fundusz może działać jako osoba prawna lub stanowić
wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ
wskazany w ustawie tworzącej fundusz.

Fundusz celowy, który realizuje zadania wyodrębnione z
budżetu państwa jest państwowym funduszem celowym, z
budżetu gminy, powiatu lub województwa – gminnym,
powiatowym lub wojewódzkim funduszem celowym.

Wydatki funduszu mogą być dokonywane w ramach
posiadanych środków finansowych, obejmujących bieżące
przychody, w tym dotacje z budżetu państwa lub budżetów
j.s.t. i pozostałości środków z okresów poprzednich.

Fundusze celowe mogą zaciągać kredyty i pożyczki, o ile
ustawa tworząca fundusz tak stanowi.

Obowiązuje od dnia 1 stycznia 2010 roku.

Państwowy fundusz celowy jest tworzony na podstawie
odrębnej ustawy, nie posiada osobowości prawnej, stanowi
wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje minister
wskazany w ustawie lub inny organ wskazany w tej ustawie.

Przychody państwowego funduszu celowego pochodzą ze
środków publicznych, a koszty są ponoszone na realizację
wyodrębnionych zadań państwowych. Koszty mogą być
pokrywane tylko w ramach posiadanych środków finansowych
obejmujących bieżące przychody, w tym dotacje z budżetu
państwa i pozostałości środków z okresów poprzednich.

Ze środków funduszu mogą być udzielane pożyczki jednostkom
samorządu terytorialnego, jeśli ustawa tworząca fundusz tak
stanowi.

Z dniem 31 grudnia 2010 roku likwiduje się fundusze celowe:

1/ wojewódzkie i powiatowe fundusze gospodarki zasobem
geodezyjnym i kartograficznym

2/ Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych: centralny i terenowe

Po upływie terminu likwidacji, nieściągnięte należności i
nieuregulowane zobowiązania zlikwidowanych funduszy
przejmują jednostki samorządu terytorialnego, które
realizowały wyodrębnione zadania poprzez fundusze celowe.

Środki pieniężne zlikwidowanych funduszy stają się dochodami
budżetów odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego.

Z dniem 1 stycznia 2012 roku państwowymi funduszami
celowymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych z 2009
roku, stają się państwowe fundusze celowe posiadające
osobowość prawną:

1/ Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

2/ Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

AGENCJE WYKONAWCZE

Agencja wykonawcza jest państwową osobą prawną tworzoną na
podstawie odrębnej ustawy w celu realizacji zadań państwa.

Podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy
obejmujący:

przychody z prowadzonej działalności, dotacje z budżetu
państwa, zestawienie kosztów funkcjonowania agencji, realizacji
zadań ustawowych, z wyszczególnieniem wynagrodzeń i składek
od nich naliczanych, płatności odsetkowych wynikających z
zaciągniętych zobowiązań, wynik finansowy, środki na wydatki
majątkowe, środki przyznane innym podmiotom, stan należności
i zobowiązań na początek i koniec roku, stan środków
pieniężnych na początek i koniec roku.

Agencja może otrzymywać dotacje z budżetu państwa, może
zaciągać zobowiązania na okres realizacji danego zadania
przekraczający rok budżetowy, jeżeli wydatki niezbędne na
obsługę zobowiązania znajdują się w rocznym planie finansowym.

Agencja wykonawcza jest obowiązana corocznie wpłacać do
budżetu państwa, na rachunek bieżący dochodów państwowej
jednostki budżetowej obsługującej ministra sprawującego nadzór
nad agencją, nadwyżkę środków finansowych ustaloną na koniec
roku, pozostającą po uregulowaniu zobowiązań podatkowych.

Z dniem 1 stycznia 2012 roku agencjami wykonawczymi, w
rozumieniu ustawy o finansach publicznych z 2009 roku, stają
się:

1.Państwowe agencje:

-Agencja Nieruchomości Rolnych

-Wojskowa Agencja Mieszkaniowa

-Agencja Mienia Wojskowego

-Agencja Rezerw Materiałowych

-Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

-Agencja Rynku Rolnego

-Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

2.Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

INSTYTUCJE GOSPODARKI BUDŻETOWEJ

Instytucja gospodarki budżetowej jest jednostką sektora finansów
publicznych tworzoną w celu realizacji zadań publicznych, która

-odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania

-pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania z
uzyskiwanych przychodów.

Instytucja gospodarki budżetowej może być utworzona przez:

1/ ministra lub Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, za zgodą
Rady Ministrów

2/ organ lub kierownika jednostki, o których mowa w art.139 ust.2
(Kancelaria Sejmu, Senatu, Prezydenta…itd.), jako organu
wykonującego funkcje organu założycielskiego.

Instytucja gospodarki budżetowej uzyskuje osobowość prawną z
chwilą wpisania do KRS.

Instytucja może otrzymywać dotacje z budżetu państwa na
realizację zadań publicznych.

Instytucja samodzielnie gospodaruje mieniem, kierując się zasadą
efektywności jego wykorzystania.

Środkami publicznymi są:

1) Dochody publiczne;

2) Środki pochodzące z budżetu UE oraz niepodlegające

zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez państwa
członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym
Handlu (EFTA);

3) Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych,

niepodlegające zwrotowi, inne niż wymienione w pkt 2;

4) Przychody budżetu państwa i budżetów jednostek

samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora
finansów publicznych pochodzące:
a/ze sprzedaży papierów wartościowych,
b/z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku
jednostek samorządu terytorialnego,
c/ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze środków
publicznych,
d/z otrzymanych pożyczek i kredytów,
e/z innych operacji finansowych

5) Przychody jednostek sektora finansów publicznych

pochodzące z prowadzonej przez nie działalności

ŚRODKI UNIJNE

FUNDUSZE

PRZED-

AKCESYJNE

POLITYKA

STRUKTURALN
A

WSPÓLNA

POLITYKA

ROLNA

PROGRAMY

WSPÓLNOTOW
E

FUNDUSZE

STRUKTURALNE

FUNDUSZ

SPÓJNOŚCI

FUNDUSZE UNIJNE W PERSPEKTYWIE FINANSOWEJ 2007

– 2013

W zakresie polityki strukturalnej

1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
2. Europejski Fundusz Społeczny

3. Fundusz Spójności

W zakresie Wspólnej Polityki Rolnej

4. Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji
5. Europejski Fundusz Rolniczy Rozwoju Obszarów

Wiejskich

6. Europejski Fundusz Rybacki

PRZEPŁYWY FINANSOWE POLSKA-UE w okresie 1.05.2004 – 08.2010 (w
euro)

I

Transfery z UE do Polski

42 934 296 313

1

Środki przedakcesyjne

1 413 088 950

2

Polityka spójności

(F.Strukturalne + F.Spójności)

24 369 329 256

3

Instrument poprawy płynności

1 616 632 480

4

Instrument Schengen

313 874 505

5

Wspólna Polityka Rolna

14 501 056 626

- dopłaty bezpośrednie (ARiMR)

6 526 394 940

-

interwencje rynkowe (ARR)

840 291 718

- PROW

6 624 574 011

- pozostałe

407 022 997

II

Wpłaty do budżetu UE

17 643 460 676

6

DNB

11 608 980 779

7

VAT

2 751 542 391

8

TOR

1 921 636 264

9

Rabaty

1 361 301 241

III

Zwroty do budżetu UE

94 102 350

I-II-III

Saldo rozliczeń Polska – UE

25 196 733 285

(3+4)

– 2

Saldo rozliczeń budżet RP – budżet UE

-15 712 953 691

DŁUG PUBLICZNY, NADWYŻKA I DEFICYT SEKTORA
FINANSÓW PUBLICZNYCH

Nadwyżką sektora finansów publicznych jest dodatnia różnica
między dochodami publicznymi, a wydatkami publicznymi,
ustalona dla okresu rozliczeniowego.

Deficytem sektora finansów publicznych jest ujemna różnica
między dochodami publicznymi, a wydatkami publicznymi,
ustalona dla okresu rozliczeniowego.

Państwowy dług publiczny to nominalne zadłużenie
podmiotów sektora finansów publicznych, ustalone po
wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy
podmiotami tego sektora.

PROCEDURY OSTROŻNOŚCIOWE I SANACYJNE

Według ustawy o finansach publicznych z 2005 r.

W przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego

długu

publicznego do produktu krajowego brutto:

1. Jest większa od 50%, a nie większa od 55%,

to na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt

ustawy budżetowej, w którym relacja deficytu
budżetu państwa do dochodów budżetu państwa nie
może być wyższa niż analogiczna relacja z roku
bieżącego

2. Jest większa od 55%, a mniejsza od 60%,

to na kolejny rok:

a/ Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej,
przyjmując jako górne ograniczenie deficytu jego poziom
zapewniający, że relacja długu Skarbu Państwa do
produktu krajowego brutto przewidywana na koniec roku
budżetowego, którego dotyczy projekt ustawy, będzie
niższa od relacji ogłoszonej

b/ Rada Ministrów przedstawia Sejmowi program
sanacyjny mający na celu obniżenie relacji PDP do BKB

3. Jest równa lub większa od 60%, to:

a/poczynając od siódmego dnia po ogłoszeniu relacji
jednostki sektora finansów publicznych nie mogą udzielać
nowych poręczeń i gwarancji,

b/Rada Ministrów, najpóźniej w terminie miesiąca od
ogłoszenia relacji przedstawia Sejmowi program sanacyjny
mający na celu ograniczenie tej relacji do poziomu poniżej
60%,

c/w kolejnym roku budżetowym obowiązuje zakaz
udzielania nowych poręczeń i gwarancji przez jednostki
sektora finansów publicznych

d/w projekcie ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy
oraz w uchwalonych budżetach jednostek samorządu
terytorialnego kwota wydatków jest równa lub niższa od
kwoty dochodów.

PROCEDURY OSTROŻNOŚCIOWE I SANACYJNE

WG USTAWY O FINANSACH PUBLICZNYCH Z 2009 r.

W przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu
publicznego do produktu krajowego brutto:

1/ jest większa od 50%, a nie większa od 55%

to na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy
budżetowej, w którym relacja deficytu budżetu państwa do
dochodów budżetu państwa nie może być wyższa niż relacja
deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa z roku
bieżącego wynikająca z ustawy budżetowej

2/ jest większa od 55%, a mniejsza od 60%, to

a/ na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy
budżetowej, w którym:

- nie przewiduje się deficytu budżetu państwa lub przyjmuje się
poziom różnicy dochodów i wydatków budżetu państwa,
zapewniający że relacja długu Skarbu Państwa do PKB
przewidywana na koniec roku budżetowego, którego dotyczy
projekt ustawy, będzie niższa od relacji długu SP do PKB,
ogłoszonej za rok poprzedni

-nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracowników
państwowej sfery budżetowej

-waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć poziomu
odpowiadającego wzrostowi cen towarów i usług
konsumpcyjnych, ogłoszonego przez GUS za poprzedni rok
budżetowy

-wprowadza się zakaz udzielania pożyczek i kredytów z
budżetu państwa z wyjątkiem rat kredytów i pożyczek
udzielonych w latach poprzednich

-nie przewiduje się wzrostu wydatków w jednostkach, o których
mowa w art.139 ust.2, na poziomie wyższym niż w
administracji rządowej

b/ Rada Ministrów dokonuje przeglądu wydatków budżetu
państwa finansowanych środkami pochodzącymi z kredytów
zagranicznych oraz przeglądu programów wieloletnich

c/ Rada Ministrów przedstawia Sejmowi program sanacyjny
mający na celu obniżenie relacji PDP/PKB

d/ wydatki budżetu jst określone w uchwale budżetowej na
kolejny rok mogą być wyższe niż dochody tego budżetu
powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne
środki, jedynie o kwotę związaną z realizacją zadań ze środków
zagranicznych niepodlegających zwrotowi, innych niż z budżetu
UE

3/ jeśli jest równa lub większa od 60%, to:

a/ stosuje się odpowiednio postanowienia pkt 2 lit. a i b

b/ Rada Ministrów, najpóźniej w terminie miesiąca od
ogłoszenia relacji, przedstawia Sejmowi program sanacyjny
mający na celu ograniczenie tej relacji do poziomu poniżej
60%

c/ wydatki budżetu jst określone w uchwale budżetowej na
kolejny rok nie mogą być wyższe niż dochody tego budżetu

d/ poczynając od siódmego dnia po ogłoszeniu relacji,
jednostki sektora finansów publicznych nie mogą udzielać
nowych poręczeń i gwarancji

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

DŁUG
SKARBU
PAŃSTWA

w mld zł

w relacji do
PKB (w%)

327,
7

40,6

378,
9

44,9

402,
9

43,6

440,
2

44,8

478,
5

45,1

501,
5

42,6

569,
9

44,8

631,
5

47,0

706,
5

50,0

763,
7

51.0

827,
5

51,4

PAŃSTWOW
Y
DŁUG
PUBLICZNY

w mld zł

w relacji do
PKB (w %)

352,
4

43,6

408,
3

48,4

431,
4

46,7

466,
6

47,5

506,
3

47,8

527,
4

44,8

597,
8

47,0

669,
9

49,9

750,
8

53,2

811,
4

54,2

873,
9

54,3

DEFICYT w % PKB

DŁUG PUBL. w % PKB

Irlandia

14,3

64

Grecja

13,6

115

Wlk Brytania

11,5

68

Hiszpania

11,2

63

Portugalia

9,2

77

Łotwa

9,0

32

Litwa

8,9

19

Rumunia

8,3

23

Francja

7,5

78

POLSKA

7,1

49,9

Włochy

5,2

115

Belgia

5,9

96

Luksemburg

0,7

14

Estonia

1,7

7

ŚREDNIA DLA UE

6,8

79,7

DEFICYT I DŁUG PUBLICZNY W 2009 r

DEFICYT

DŁUG PUBL.

Grecja

12,2

124,9

Włochy

5,0

116,7

Belgia

5,8

101,2

Irlandia

14,7

82,7

Francja

8,2

82,5

Wlk Brytania

9,6

80,3

Niemcy

5,7

76,7

Hiszpania

10,0

66,3

Holandia

6,1

65,6

POLSKA

7,5

57,0

Bułgaria

1,2

16,3

DEFICYT I DŁUG PUBLICZNY W % PKB w 2010 r.

MODELE

ZARZĄDZANIA

DŁUGIEM

PUBLICZNYM

MODEL

BANKOWY

MODEL

RZĄDOWY

MODEL

AGENCYJNY

MODELE ZARZĄDZANIA

PAŃSTWOWYM DŁUGIEM PUBLICZNYM

W PAŃSTWACH UE

1. MODEL AGENCYJNY – Austria, Belgia Finlandia, Francja,

Grecja, Holandia, Irlandia, Łotwa, Niemcy, Portugalia,
Słowacja, Szwecja, Węgry, Wlk. Brytania

2. MODEL BANKOWY - Cypr, Dania, Malta

3. MODEL RZĄDOWY – Czechy, Estonia, Hiszpania, Litwa,

Luksemburg, Polska, Słowenia, Włochy

Budżet państwa to scentralizowany fundusz publiczny służący

gromadzeniu środków pieniężnych w związku z funkcjami

państwa

Najważniejsze cechy budżetu państwa:

1. jest aktem prawnym

2. akt ten ma moc obowiązującą w ściśle określonym czasie

3. obejmuje dochody i wydatki, przychody i rozchody

4. jest sporządzany ex ante, w określonym układzie formalnym

5. ma charakter strumieniowy

6. jest własnością skarbu państwa, tj. państwa w jego funkcji

kasjera i bankiera

GŁÓWNE CECHY INSTYTUCJI BUDŻETU I INSTYTUCJI FUNDUSZU CELOWEGO

CECHA

BUDŻET

FUNDUSZ CELOWY

Przedmiot finansowania

ogólny

ściśle określony

Okres finansowania

roczny

nieokreślony

Ciągłość finansowania

brak

zapewniona

Bezpieczeństwo finansowania zadań

niskie – konkurencyjność
zadań

wysokie – brak
konkurencyjności zadań

Arbitralność w alokacji środków

istotna

nieistotna

Możliwość akumulacji środków finansowych po
roku finansowym

nie istnieje

istnieje

Zasady gospodarki finansowej

sztywne (rygorystyczne)

elastyczne

Możliwość mobilizacji dochodów

minimalne

znaczne

Możliwość kontroli ze strony władz
przedstawicielskich

istotna

ograniczona

Racjonalizacja wydatków

ograniczona

znaczna

Możliwość realokacji środków finansowych
stosownie do zmieniających się warunków
społecznych i politycznych

duża

mała

Możliwość nieracjonalnego wydatkowania
środków w wyniku działania grup nacisku

duża

mała

Możliwość rozbicia gospodarki pieniężnymi
środkami publicznymi

mała

duża

ETAPY TWORZENIA BUDŻETU PAŃSTWA.

OBIEG BUDŻETU

I.

Planowanie budżetowe

II. Przedłożenie i uchwalenie

III. Wykonywanie

IV. Kontrola

I. PLANOWANIE BUDŻETOWE

1.Art.219 ust. 2 Konstytucji RP – zasady określa ustawa

2.Szczegółowe zasady, tryb i terminy opracowania

materiałów do projektu budżetu państwa przygotowuje
Minister Finansów w tzw. nocie budżetowej

3.Materiały do projektu ustawy budżetowej opracowują i

przedkładają Ministrowi Finansów dysponenci części
budżetowych

4.Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów założenia

projektu budżetu państwa,

uwzględniające ustalenia

przyjęte w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa

5.Do 25 października dysponenci części budżetowych

zawiadamiają jednostki podległe o kwotach dochodów i
wydatków budżetowych wpisanych do projektu ustawy
budżetowej

6.Do 1 grudnia jednostki podległe opracowują i przekazują

dysponentom części budżetowych projekty planów
finansowych

WIELOLETNI PLAN FINANSOWY PAŃSTWA to plan dochodów i
wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa
sporządzany na cztery lata budżetowe. Sporządzany jest w
układzie obejmującym funkcje państwa wraz z celami i
miernikami stopnia wykonania danej funkcji i uwzględnia:

-cele średniookresowej strategii rozwoju kraju, o której mowa w
ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju

-kierunki polityki społeczno-gospodarczej Rady Ministrów.

Wieloletni Plan Finansowy Państwa, w podziale na poszczególne
lata budżetowe, określa:

1.Podstawowe wielkości makroekonomiczne

2.Kierunki polityki fiskalnej

3.Prognozy dochodów oraz wydatków budżetu państwa

4.Kwotę deficytu i potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz
źródła ich sfinansowania

5.Prognozy dochodów i wydatków budżetu środków europejskich

6.Wynik budżetu środków europejskich

7.Skonsolidowaną prognozę bilansu sektora finansów publicznych

8.Kwotę państwowego długu publicznego

Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów projekt
Wieloletniego Planu Finansowego Państwa. Rada Ministrów
uchwala Plan i ogłasza go w DzU RP Monitor Polski. Plan jest
aktualizowany przez RM, w drodze uchwały, corocznie, w terminie
2 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej i uwzględnia
prognozę na kolejne 3 lata. Aktualizacja polega na doprowadzeniu
danych zawartych w WPFP do zgodności z ustawą budżetową na
dany rok budżetowy.

Wieloletni Plan Finansowy Państwa stanowi podstawę
przygotowywania projektu ustawy budżetowej na kolejny rok.

W projekcie ustawy budżetowej, przedstawianym przez Radę
Ministrów Sejmowi, poziom deficytu nie może być większy niż
poziom deficytu ustalony na ten rok w Wieloletnim Planie.

II. PRZEDŁOŻENIE I UCHWALANIE BUDŻETU

1. Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej lub
projekt ustawy o prowizorium budżetowym i wraz z
uzasadnieniem przedstawia go Sejmowi w terminie do dnia 30
września roku poprzedzającego rok budżetowy (art.222
Konstytucji RP). Projekt jest autoryzowany przez Radę
Ministrów.
2. Do projektu ustawy o prowizorium budżetowym stosuje
się przepisy ustawy odnoszące się do projektu ustawy
budżetowej; projekt ustawy budżetowej, Rada Ministrów
przedstawia Sejmowi, nie później niż na 3 miesiące przed
zakończeniem okresu obowiązywania ustawy o prowizorium
budżetowym.
3.Gdy ustawa nie zostanie ogłoszona przed 1 stycznia, to do
czasu ogłoszenia odpowiedniej ustawy, podstawą gospodarki
finansowej jest przedstawiony Sejmowi projekt ustawy; stawki
należności budżetowych oraz składki na fundusze celowe
obowiązują w wysokości ustalonej dla roku poprzedzającego rok
budżetowy.
4.Inicjatywa ustawodawcza przysługuje wyłącznie Radzie
Ministrów (art.. 221 Konstytucji RP)
5.Dopuszcza się możliwość późniejszego przedłożenia
projektu ustawy budżetowej, jeśli zaistnieją jakieś wyjątkowe
okoliczności.

6.Projekt uchwalony przez Sejm jest przekazywany do Senatu,
który ma 20 dni na naniesienie w dokumencie poprawek (art..
223 Konstytucji RP)

7.Łącznie, obie izby parlamentu mają 4 miesiące na uchwalenie
ustawy budżetowej i przedłożenie jej do podpisu Prezydentowi.

8.Jeśli warunek ten nie zostałby spełniony, Prezydent w ciągu 14
dni może zarządzić skrócenie kadencji Sejmu (art.. 225
Konstytucji RP)

9.W stosunku do uchwalonej ustawy budżetowej, w
przeciwieństwie do innych ustaw, Prezydentowi nie przysługuje
prawo weta. Może natomiast zwrócić się do Trybunału
Konstytucyjnego o zbadania zgodności ustawy budżetowej z
Konstytucją. Trybunał ma obowiązek orzec w tej sprawie nie
później, niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku.

10.Zakaz zmieniania treści innych ustaw, przy okazji uchwalania
ustawy budżetowej -”obładowywania ustawy budżetowej”

III. WYKONYWANIE BUDŻETU

1.Wykonywaniem budżetu kieruje Rada Ministrów

2.Obowiązki dysponentów budżetowych:
a/ opracowanie układu wykonawczego budżetu – 21 dni od dnia
ogłoszenia ustawy budżetowej – przedłożenie Ministrowi
Finansów
b/ 21 dni na przekazanie jednostkom podległym informacji o
ostatecznych kwotach dochodów i wydatków
c/ informują podległe i nadzorowane jednostki o
harmonogramie dochodów i wydatków opracowanym przez
Ministra Finansów w porozumieniu z dysponentami
budżetowymi
d/ sprawują nadzór i kontrolę nad całością gospodarki
finansowej podległych im jednostek organizacyjnych

3.Obowiązki i uprawnienia Ministra Finansów
a/ opiniuje inne ustawy, jeśli wywołują one skutki budżetowe
b/ sprawuje funkcje kontrolne
c/ opracowuje harmonogram realizacji dochodów i wydatków
wszystkich dysponentów

DOKONYWANIE PRZENIESIEŃ W PLANACH BUDŻETOWYCH

1.Dysponenci części budżetowych mogą dokonywać zmian w
ustawie budżetowej tylko między rozdziałami i paragrafami
klasyfikacji, w ramach danej części i działu budżetu państwa

2.Żadne z przeniesień nie może zwiększać planowanych
wydatków na wynagrodzenia

3.Nie można dokonywać zmian w środkach zaplanowanych w
załącznikach do ustawy budżetowej na finansowanie inwestycji
i programów wieloletnich, tj. nie mogą one być wykorzystane
na inne cele. Na dokonanie takich zmian w planie finansowym
może wyrazić zgodę tylko Rada Ministrów, po uzyskaniu
pozytywnej opinii sejmowej Komisji Finansów Publicznych

4.Przeniesienie polegające na zmniejszeniu lub zwiększeniu:
-wydatków majątkowych - wymaga zawiadomienia Ministra
Finansów
-wydatków majątkowych jednorazowo o kwotę powyżej 100
tys.zł. – wymaga zgody Ministra Finansów
-wydatków przeznaczonych na realizację programów
finansowanych z udziałem środków europejskich – wymaga
zgody ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego

BLOKOWANIE WYDATKÓW BUDŻETOWYCH

Blokowanie planowanych wydatków budżetowych oznacza

okresowy lub obowiązujący do końca roku zakaz dysponowania
częścią lub całością planowanych wydatków, albo wstrzymanie
przekazywania środków na realizację zadań finansowanych z
budżetu państwa.

Decyzje o blokowaniu środków podejmuje:

1. Rada Ministrów o w drodze rozporządzenia – w przypadku

zagrożenia realizacji ustawy budżetowej, po uzyskaniu
pozytywnej opinii sejmowej komisji do spraw budżetu

2. Minister Finansów – w przypadku stwierdzenia

niegospodarności w określonych jednostkach, opóźnień w
realizacji zadań, nadmiaru posiadanych środków oraz
naruszenia zasad gospodarki finansowej

3. Dysponenci części budżetowych – w zakresie ich części budżetu

państwa, o czym muszą poinformować Ministra Finansów

REZERWY BUDŻETOWE

W budżecie państwa rezerwy mogą być utworzone tylko w

wydzielonej części ustawy.

1.Rezerwa ogólna – w wysokości nie wyższej niż 0,2% wydatków

budżetu.

Rezerwą ogólną dysponuje Rada Ministrów.
Rezerwa ogólna nie może być przeznaczona na zwiększenie

wydatków, które w wyniku przeniesień między rozdziałami i
paragrafami, zostały uprzednio zmniejszone.

2.Rezerwy celowe tworzone są na:
a/wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji

budżetowej, nie może być dokonany w okresie
opracowywania budżetu

b/wydatki, których realizacja jest uwarunkowana zaciągnięciem

kredytu w międzynarodowej instytucji finansowej

c/na wydatki związane z realizacją programów

współfinansowanych z udziałem środków unijnych

d/gdy inne ustawy tak stanowią

Suma rezerw celowych (z pkt a i d) nie może przekroczyć 3%

wydatków budżetu

WYDATKI NIEWYGASAJĄCE Z KOŃCEM ROKU BUDŻETOWEGO

Nie zrealizowane kwoty wydatków wygasają z upływem roku
budżetowego (zasada jednoroczności budżetu).

Zasady tej nie stosuje się do:

1.Przychodów z kredytów zagranicznych

2.Środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, nie
podlegających zwrotowi

3.Środków przeznaczonych na współfinansowanie programów
realizowanych z niepodlegających zwrotowi środków ze źródeł
zagranicznych

4.Wydatków inwestycyjnych i programów wieloletnich pod
warunkiem, że Rada Ministrów, w porozumieniu z komisją
sejmową, do 15 grudnia wykaże je w zestawieniu
przedstawiającym dysponenta części budżetowej, rodzaj
wydatku, kwotę wydatku i termin zakończenia inwestycji lub
programu.
Jeśli termin zakończenia inwestycji lub programu nie zostanie
dotrzymany, środki te muszą zostać przekazane do budżetu
państwa.

ZASADY GOSPODARKI FINANSOWEJ OBOWIĄZUJĄCE W TOKU

WYKONYWANIA BUDŻETU PAŃSTWA

1.Zasada pełnej realizacji zadań, w terminach określonych
przepisami i opracowanym harmonogramem

2.Ustalanie , pobieranie i odprowadzanie dochodów
budżetowych na zasadach i w terminach wynikających z
obowiązujących przepisów

3Zasada dokonywania wydatków budżetowych wyłącznie w
granicach kwot określonych w planie finansowym, z
uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z
planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny

4.Wydatki na współfinansowanie programów realizowanych ze
środków pochodzących ze źródeł zagranicznych nie
podlegających zwrotowi, mogą być dokonane po uzyskaniu tych
środków

5.Zasada zlecania zadań na zasadzie wyboru najkorzystniejszej
oferty, z uwzględnieniem przepisów ustawy o zamówieniach
publicznych

6.Zasada dokonywania wydatków
na obsługę długu Skarbu Państwa – przed innymi wydatkami
budżetu państwa

7.Zasada pokrywania z budżetu wydatków nieprzewidzianych,
których obowiązkowe płatności wynikają z tytułów
egzekucyjnych, bez względu na poziom środków finansowych
zaplanowanych na ten cel; powinny one być refundowane w
trybie przeniesień wydatków z innych podziałek klasyfikacji
budżetowej lub z rezerw

8.Zasada przenoszenia wydatków budżetowych w budżecie
państwa tylko na zasadach zawartych w ustawie

9.Dotacje z budżetu państwa, wykorzystane niezgodnie z
przeznaczeniem lub pobrane w nadmiernej wysokości podlegają
zwrotowi do budżetu wraz z odsetkami w wysokości określonej
jak dla zaległości podatkowych w ciągu 15 dni

KONTROLA I SPRAWOZDAWCZOŚĆ BUDŻETOWA

1.Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku
budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania
ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia
państwa (art. 226 Konstytucji RP).

2.Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu
się z opinią Najwyższej Izby Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni
od dnia przedłożenia Sejmowi sprawozdania, uchwałę o
udzieleniu lub odmowie udzielenia Radzie Ministrów
absolutorium.

3.Minister Finansów przedstawia sejmowej komisji Finansów
Publicznych i Najwyższej Izbie Kontroli informację o przebiegu
wykonania budżetu państwa także za I półrocze – w terminie do
10 września tego roku.

Budżet zadaniowy daje odpowiedzi na 5 podstawowych
pytań:

1/ jakie zadania wykonują ministerstwa i urzędy
centralne

2/ jakie wydatki przeznacza społeczeństwo na
poszczególne zadania

3/ jakie cele mają być osiągnięte

4/ jakie efekty (rezultaty) mają przynieść zamierzone
cele

5/ w jakim stopniu udało się doprowadzić do
zamierzonych celów

STRUKTURA FUNKCJONALNA ZADANIOWEGO UKŁADU
WYDATKÓW

1. FUNKCJE PAŃSTWA
grupują wydatki jednego obszaru działalności państwa

2. ZADANIA BUDŻETOWE
główna jednostka klasyfikacji budżetowej;
grupują wydatki wg celów; odnoszą się do
wyodrębnionych obszarów działalności dysponenta
(posiadają cele i mierniki)

3. PODZADANIA
niższy stopień klasyfikacji budżetowej; mają charakter
operacyjny; przypisane są do nich wydatki, służące
realizacji celów zadania;
dla zachowania odpowiedniego poziomu agregacji
podzadań ustalono ich limit do 5 w ramach jednego
zadania
(posiadają cele i mierniki)

4. DZIAŁANIA
układ wykonawczy wydatków; pozwolą na uzyskanie
struktury rodzajowej wydatków dla poszczególnych
działań

FUNKCJE PAŃSTWA

Funkcja 1. Zarządzanie Państwem
Funkcja 2. Działalność na rzecz zapewnienia i poprawy bezpieczeństwa
wewnętrznego i porządku publicznego
Funkcja 3. Działalność edukacyjna, wychowawcza i opiekuńcza państwa
Funkcja 4. Zarządzanie finansami państwa
Funkcja 5 . Ochrona praw i interesów Skarbu Państwa
Funkcja 6. Koordynacja polityki gospodarczej
Funkcja 7 . Gospodarka przestrzenna, wspieranie rozwoju budownictwa i
mieszkalnictwa
Funkcja 8. Wspieranie kultury fizycznej i sportu
Funkcja 9. Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego
Funkcja 10. Wspieranie rozwoju polskiej nauki
Funkcja 11. Działalność na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrznego i
nienaruszalności granic
Funkcja 12. Ochrona i poprawa stanu środowiska
Funkcja 13. Zabezpieczenie społeczne i wspieranie rodziny
Funkcja 14. Rynek pracy
Funkcja 15. Prowadzenie polityki zagranicznej
Funkcja 16. Sprawy obywatelskie
Funkcja 17. Zapewnienie równomiernego rozwoju kraju
Funkcja 18. Działalność państwa na rzecz zapewnienia zasady
sprawiedliwości
Funkcja 19. Budowa, rozbudowa i utrzymanie infrastruktury transportowej
Funkcja 20. Organizacja opieki zdrowotnej i polityka zdrowotna
Funkcja 21. Prowadzenie polityki rolnej oraz rybackiej
Funkcja 22. Tworzenie i koordynacja polityki

Zadanie wspólne dla każdego dysponenta:

„TWORZENIE I KOORDYNACJA POLITYKI”

1/ merytoryczna koordynacja działalności dysponenta,
planowanie strategiczne, obsługa merytoryczna urzędu

2/ administracyjna obsługa realizacji zadań (kadry,
księgowość, kontrola wewnętrzna i audyt, archiwum itd.)

3/ obsługa techniczna (usługi transportowe, informatyczne,
ochrona, sprzątanie, remonty itd.)

CELE powinny być:

1/ konkretne – nie mogą pozostawiać pola dla
swobodnej interpretacji; precyzyjnie sformułowane,
aby można było w oparciu o nie ustalić mierniki

2/ mierzalne, co pozwala na stwierdzenie, czy zostały
osiągnięte

3/ zaakceptowane przez jednostki odpowiedzialne za
jego realizację

4/ realistyczne – ambitne, lecz zarazem możliwe do
osiągnięcia

5/ określone w czasie

MIERNIKI wykorzystywane w procesie ewaluacji muszą być:

1/ adekwatne – ściśle powiązane z celami zadania; muszą
odzwierciedlać podstawowy cel

2/ akceptowane przez jednostki, realizujące dane zadanie

3/ wiarygodne, a także łatwe do zrozumienia dla osób
nieposiadających szczegółowej znajomości tematu

4/ łatwe do monitorowania; proces pozyskiwania danych
nie może być droższy niż realizacja samego zadania lub
stanowić istotnej części jego kosztów

5/ odporne na manipulacje

Wdrożenie budżetu zadaniowego pozwala m.in. na:

1/ zwiększenie efektywności wydatkowania środków

2/ znaczną poprawę skuteczności wydatków publicznych

3/ realną wycenę poszczególnych zadań państwa

4/ zwiększenie jawności i przejrzystości budżetu państwa

5/ koncentrację części wydatków na zadaniach uznanych
za priorytetowe w programie rządu

6/ lepszą koordynację działań administracji publicznej
oraz wyeliminowanie dublujących się funkcji i
kompetencji w poszczególnych resortach

RÓŻNICE MIĘDZY BUDŻETEM W UKŁADZIE TRADYCYJNYM A ZADANIOWYM

TRADYCYJNY

ZADANIOWY

Narzędzie wydatkowania

Narzędzie zarządzania

Utrudnione powiązanie z celami

rządu; słaba kontrola skuteczności

realizacji zadań

Sprzyja sprecyzowaniu celów

działania rządu, monitorowania

skuteczności ich realizacji

Wydatki budżetu niezintegrowane

z pozostałymi wydatkami sektora

publicznego

Globalne podejście do wydatków

sektora publicznego

Utrudniona hierarchizacja

wydatków

Hierarchia wydatków i

instrumentów wg istotności dla

rozwoju społ-gosp.

Statyczne ujęcie – rok budżetowy

Długofalowe podejście roczny

budżet wynikający z wieloletniego

programowania budżetowego

Brak wiedzy o efektywności

poniesionych wydatków

Pomiar stosunku nakładów do

wyników – efektywność

Resortowe podejście

Sprzyja współpracy w rządzie i

pozostałych instytucjach sektora
publicznego

Klasyfikacja budżetowa wymaga

specjalistycznej wiedzy

Czytelna informacja o wydatkach

budżetowych

Ukierunkowuje dyskusję w Sejmie

na pojedyncze pozycje wydatkowe

Umożliwia merytoryczną dyskusję

o programach rządowych

Dysponent administruje środkami

Dysponent zarządza środkami; jest

odpowiedzialny za realizację
programu

BUDŻET JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz
przychodów i rozchodów tej jednostki.

Jest uchwalany na rok budżetowy.

Podstawą gospodarki finansowej jednostki samorządu w
danym roku jest uchwała budżetowa.

Inicjatywa w sprawie sporządzenia uchwały budżetowej, o
prowizorium budżetowym, o zmianie uchwały budżetowej
przysługuje wyłącznie zarządowi jednostki samorządu
terytorialnego.

Zarząd sporządza i przedkłada projekt uchwały budżetowej
wraz z uzasadnieniem:

-organowi stanowiącemu

-regionalnej izbie obrachunkowej

do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy.

Uchwałę budżetową organ stanowiący podejmuje przed
rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnie
uzasadnionych przypadkach – nie później niż do

31 stycznia

roku budżetowego

.

Jeśli termin 31.01 nie zostanie dotrzymany, budżet jednostki w
zakresie zadań własnych oraz zadań zleconych, ustala
regionalna izba obrachunkowa w terminie do

końca lutego roku

budżetowego

.

W przypadku gdy Rada Ministrów uchwali projekt ustawy o

prowizorium budżetowym, organ stanowiący j.s.t., na
wniosek zarządu,

może podjąć uchwałę o prowizorium budżetowym jednostki

samorządowej na okres objęty prowizorium budżetowym

Jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać

kredyty i pożyczki oraz emitować papiery
wartościowe na:

1. Pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego

deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego

2. Finansowanie planowanego deficytu budżetu

jednostki samorządu terytorialnego

3. Spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu

emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych
pożyczek i kredytów

4. Wyprzedzające finansowanie działań finansowanych

ze środków pochodzących z budżetu UE

LIMITY ZADŁUŻENIA BUDŻETÓW J.S.T.

1.

Łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na
koniec roku budżetowego nie może przekroczyć 60%
wykonanych dochodów ogółem tej jednostki w tym roku
budżetowym.

W trakcie roku budżetowego łączna kwota długu j.s.t. na koniec
kwartału nie może przekraczać 60% planowanych w danym roku
dochodów tej jednostki.

Ograniczeń tych nie stosuje się do emitowanych papierów
wartościowych, kredytów i pożyczek zaciąganych w związku z
umową zawartą z podmiotem dysponującym środkami
pochodzącymi z budżetu UE oraz niepodlegającymi zwrotowi
środkami z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie EFTA

2.

Łączna kwota przypadających w danym roku budżetowym:

1/ spłat rat kredytów i pożyczek, wraz z należnymi w danym
roku odsetkami

2/ wykupów papierów wartościowych emitowanych przez j.s.t.
wraz z odsetkami i dyskontem od papierów wartościowych

3/ potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez
j.s.t. poręczeń i gwarancji

- nie może przekroczyć 15% planowanych na dany rok
budżetowy dochodów jednostki

Gdy relacja państwowego długu publicznego do rocznego PKB
przekroczy 55%, to kwota obsługi długu wraz z poręczeniami i
gwarancjami nie może przekroczyć 12% planowanych
dochodów jednostki.

Ograniczeń nie stosuje się do zadłużenia, gwarancji i
poręczeń w związku z wykorzystaniem środków unijnych.

LIMITY ZADŁUŻENIA

JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

W PRZEDSTAWIONYCH FORMACH

OBOWIĄZUJĄ DO DNIA 31.12 2013 R.

Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są:

1/ dochody własne

2/ subwencja ogólna

3/ dotacje celowe z budżetu państwa

Dochodami j.s.t. mogą być:

1/ środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające
zwrotowi

2/ środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej

3/ inne środki określone w odrębnych przepisach

DOCHODY WŁASNE GMINY:

1. Wpływy z podatków – od nieruchomości, rolnego, leśnego, od

środków transportowych, dochodowego od osób fizycznych,
opłacanego w formie karty podatkowej, od spadków i darowizn,
od czynności cywilnoprawnych

2. Wpływy z opłat: skarbowej, targowej, miejscowej,

uzdrowiskowej i od posiadania psów, eksploatacyjnej i innych

3. Dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe,

wpłaty od zakładów budżetowych

4. Dochody z majątku gminy

5. Spadki, zapisy, darowizny

6. Dochody z kar pieniężnych i grzywien

7. Udział we wpływach z podatku dochodowego od osób

fizycznych, od podatników zamieszkałych na terenie gminy -
39,34%

8. Udział we wpływach z podatku dochodowego od osób

prawnych, od podatników posiadających siedzibę na obszarze
gminy - 6,71 %

SUBWENCJA OGÓLNA DLA GMINY

I. Część

wyrównawcza

Kwota podstawowa

G < 92% Gg
kwota uzupełniająca

Gęstość zaludnienia < średniej gęstości

zaludnienia
G < 150% Gg

II. Część

równoważąca

niewypłacone części kwoty uzupełniającej

+
wpłaty gmin

G > 150% Gg

III. Część

oświatowa

wspólna dla wszystkich szczebli j.s.t.

wysokość określa corocznie ustawa

budżetowa

DOCHODY WŁASNE POWIATU:

1.Wpływy z opłat stanowiących dochody powiatu,
uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów

2.Dochody uzyskiwane przez powiatowe jednostki
budżetowe oraz wpłaty od powiatowych zakładów
budżetowych

3.Dochody z majątku powiatu

4.spadki, zapisy i darowizny na rzecz powiatu

5.dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w
odrębnych przepisach

6.Udział we wpływach z podatku dochodowego od osób
fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na
obszarze powiatu - 10,25%

7.Udział we wpływach z podatku dochodowego od osób
prawnych, od podatników tego podatku, posiadających
siedzibę na obszarze powiatu - 1,40%

SUBWENCJA OGÓLNA DLA POWIATU

I. Część

wyrównawcza

Kwota podstawowa

P < Pp
90% ( Pp – P ) x L

kwota uzupełniająca

wskaźnik bezrobocia w powiecie (B) > 1,10

II. Część

równoważąca

wpłaty powiatów

P > 110% Pp

III. Część

oświatowa

wspólna dla wszystkich szczebli j.s.t.

wysokość określa corocznie ustawa

budżetowa

DOCHODY WŁASNE WOJEWÓDZTWA:

1.Dochody uzyskiwane przez wojewódzkie jednostki
budżetowe oraz wpłaty od wojewódzkich budżetowych

2.Dochody z majątku województwa

3.spadki, zapisy i darowizny na rzecz województwa

4.dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w
odrębnych przepisach

5.Udział we wpływach z podatku dochodowego od osób
fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na
obszarze województwa - 1,60%

6.Udział we wpływach z podatku dochodowego od osób
prawnych, od podatników tego podatku, posiadających
siedzibę na obszarze województwa - 14,0%

(od

1.01.2010 r 14,75%)

SUBWENCJA OGÓLNA DLA WOJEWÓDZTWA

I. Część

wyrównawcza

Kwota podstawowa

W < Ww
72% (Ww – W) x L
kwota uzupełniająca

liczba mieszkańców < 3 mln

II. Część

regionalna

wpłaty województw

W > 110% Ww

III. Część

oświatowa

wspólna dla wszystkich szczebli j.s.t.

wysokość określa corocznie ustawa

budżetowa