Leczenie otyłości

Metody
farmakologiczne

Zużycie energii w organizmie



Podstawowa przemiana materii (ok. 60%);



Wydatek energetyczny związany
z aktywnością fizyczną (ok. 20%);



Produkcja energii cieplnej (ok. 20%);

Gdy zużycie jest zbyt niskie, nadmiar

dostarczonej energii magazynowany jest
w tkance tłuszczowej.

Leczenie otyłości



Spadek masy ciała można osiągnąć
wyłącznie poprzez uzyskanie ujemnego
bilansu energetycznego;



W tym celu wdraża się:

–

Zalecenia dietetyczne;

–

Aktywność fizyczną;

–

Modyfikację stylu życia;

–

Farmakoterapię;

–

Postępowanie chirurgiczne.

Leczenie farmakologiczne:



U osób otyłych (BMI > 30,0);



U osób z nadwagą (BMI > 27,0), u których
występują dodatkowe czynniki ryzyka:

–

Choroby układu sercowo-naczyniowego;

–

Nadciśnienie;

–

Cukrzyca;

–

Dyslipidemia;

–

Zespół bezdechu sennego.

Szczególne sytuacje:



Trudności z uzyskaniem ubytku masy
ciała;



Efekt „jo-jo”;



Okres okołomenopauzalny;



Okres po rzuceniu palenia;



Zespół policystycznych jajników.

Grupy leków stosowanych

w leczeniu otyłości

1.

Hamujące łaknienie;

2.

Zmniejszające jelitowe wchłanianie
składników pokarmowych;

3.

Pobudzające termogenezę.

Leki hamujące łaknienie



O działaniu obwodowym:

–

Substancje hydrofilne, pęczniejące w
przewodzie pokarmowym i dające uczucie
nasycenia;

–

Najczęstsze składniki: metyloceluloza, agar
lub włókna ksantynowe (Trimline);

–

U wielu pacjentów wypełnienie żołądka nie
zmniejsza uczucia łaknienia, które zależy od
ośrodkowej regulacji.

Leki hamujące łaknienie



Sympatykomimetyczne:

–

Fentermina, amfepramon, fenylpropanolamina,
mazindol, chlorfentermina (Avipron);

–

Działania niepożądane: pobudzenie ośrodkowego
układu nerwowego (bezsenność, niepokój, suchość
w ustach, kołatanie serca);

–

Często konieczne przerwy w leczeniu ze względu
na objawy niepożądane lub rozwój tolerancji.

Leki hamujące łaknienie



Leki serotoninergiczne:

–

Deksfenfluramina (Isolipan) – obecnie wycofana
z użycia;

–

Fluoksetyna (Prozac, Bioxetin, tabl. 20 mg) –
stosowana jako lek przeciwdepresyjny oraz
w leczeniu żarłoczności psychicznej;

–

Sibutramina (Meridia) – stosowana 1x/dobę
rano lub w godzinach przedpołudniowych,
dawka początkowa 10 mg.

Sibutramina



Program STORM (Sibutramine Trial of

Obesity Reduction and Maintenance);



Udowodniona skuteczność w redukcji masy

ciała i utrzymaniu uzyskanego efektu

–

James WPT, Lancet 2000, 356, 2119;



Ponadto:

–

Znamiennie niższe poziomy trójglicerydów i

wyższe stężenie HDL-Ch;

–

Poprawa regulacji cukrzycy u otyłych chorych

z cukrzycą typu 2.

Sibutramina



Podwójny mechanizm działania:

–

zwiększenie poposiłkowego uczucia sytości
(hamowanie wychwytu zwrotnego
serotoniny);

–

nasilenie termogenezy (hamowanie
wychwytu zwrotnego noradrenaliny).

Sibutramina



Objawy niepożądane: na ogół łagodne

(suchość w jamie ustnej, zaparcia,

bezsenność), ale również działanie presyjne

i przyspieszenie pracy serca (!)

–

Podczas stosowania konieczna częsta kontrola

częstotliwości rytmu serca i regularne pomiary

ciśnienia krwi!



Przeciwwskazania: choroba wieńcowa,

zaburzenia rytmu, niewyrównane

nadciśnienie tętnicze, niewydolność

wątroby i nerek.

Leki hamujące wchłanianie

jelitowe



Chitosan:

–

Preparat Chitinin, tabl. 750 mg;

–

Wiąże tłuszcze w przewodzie pokarmowym,
hamując wchłanianie składników pokarmowych;

–

Przy zastosowaniu chitosanu jako środka
wspomagającego przy kuracjach
odchudzających (3x2 tabl.) uzyskiwano większy
ubytek masy ciała niż w grupie osób
otrzymujących placebo.

Leki hamujące wchłanianie

jelitowe



Substytuty tłuszczowe:

–

Produkowane z węglowodanów (polidekstroza,
pektyna), białek (Simplesse) lub tłuszczów
(olestra);

–

Dodawane do produktów spożywczych w celu
zmniejszenia kaloryczności przy jednoczesnym
zachowaniu walorów smakowych;

–

Działania niepożądane: zaburzenia ze strony
przewodu pokarmowego, luźne stolce,
upośledzenie wchłaniania witamin A,D,E,K.

Orlistat

(Xenical)



Skuteczność potwierdzona w kilku
wieloośrodkowych europejskich
badaniach kontrolowanych placebo:

–

Sjostrom L., Lancet 1998, 352, 167;

–

Davidson MH., JAMA 1999, 281, 235;

–

Rossner S, Obes. Res. 2000, 8, 49.



Udowodniony wpływ na zmniejszenie
masy ciała i utrzymanie efektu kuracji
odchudzającej po jej zakończeniu.

Orlistat



Miejscowo hamuje działanie lipazy

trzustkowej i żołądkowej, zmniejszając

trawienie

i wchłanianie tłuszczów dostarczonych

z pokarmem;



Dodatkowo redukuje czynniki ryzyka

związane z otyłością:

–

Działanie hipolipemizujące;

–

Obniżenie stężeń glukozy i insuliny w surowicy;

–

Obniżenie ciśnienia tętniczego krwi.

Orlistat



Zalecana dawka: 3x120 mg podczas głównych
posiłków;



Stosowanie leku powinno iść w parze
z umiarkowanie niskokaloryczną dietą (deficyt
500-800 kcal), zawierającą do 30% tłuszczu;



Objawy niepożądane: gazy jelitowe,
tłuszczowe stolce (krótkotrwałe i nasilające się
po spożyciu pokarmów bogatych w tłuszcze).

Leki termogeniczne



Efedryna:

–

Zwiększa uwalnienie endogennych amin
katecholowych;

–

Stosowana przewlegle w dawce 20 mg/dobę
wywiera efekt termogeniczny prowadzący do
zmniejszenia masy ciała z mniejszym
ubytkiem masy beztłuszczowej;

–

Wyraźniejszy efekt działania w połączeniu
z kwasem acetylosalicylowym lub kofeiną.

Leki termogeniczne



Efedryna:

–

Działania uboczne (przemijające): przyspieszenie
akcji serca, wzrost ciśnienia tętniczego krwi,
drżenia mięśniowe, niepokój;

–

Niezalecana u osób w wieku średnim i starszym,
z nadciśnieniem tętniczym, chorobą wieńcową
lub cukrzycą.

–

Alkaloidy efedryny i kofeina wchodzą w skład
wielu reklamowanych preparatów ziołowych dla
osób
z nadwagą (Ma Huang, Guarana).

Nowe możliwości terapii?



Wybiórcze leki β3-adrenomimetyczne;



Analogi leptyny;



Antagoniści neuropeptydu Y;



Bupropion;



Topiramat;



Metformina;



Analogi amyliny.

Pamiętaj:

Nie istnieje żaden

„cudowny lek” na
nadwagę i otyłość!

Pamiętaj:



Leczenie otyłości wymaga

kompleksowego podejścia

,

uwzględniającego przede wszystkim
zalecenia dietetyczne
i aktywność fizyczną, a dopiero w
dalszej kolejności farmakoterapię!

Pamiętaj:



Po zakończeniu kuracji
odchudzającej
u każdego pacjenta konieczne jest
wdrożenie

długoterminowego

programu zabezpieczającego przed
ponownym przyrostem masy ciała

.