Behawioryzm

Aleksandra Spik WZ UW

Podstawowe pojęcia

• Uczenie się – względnie trwała

zmiana zachowania wynikająca z
doświadczenia

• Bodziec
• Reakcja
• Warunkowanie klasyczne
• Warunkowanie instrumentalne
• Modelowanie

Aleksandra Spik WZ UW

WARUNKOWANIE KLASYCZNE Iwan

Pawłow (1849 – 1936)

PROSTA , ZWYKLE BIERNA

REAKCJA NA PEWIEN BODZIEC
JEST NASTĘPNIE WYKONYWANA
TAKŻE W ODPOWIEDZI NA
POJAWIENIE SIĘ JAKIEGOŚ
INNEGO BODŻCA

Aleksandra Spik WZ UW

WARUNKOWANIE

KLASYCZNE

• Bodziec bezwarunkowy (BB) – element

otoczenia prowokujący reakcje organizmu

• Odruch bezwarunkowy (RB) - wrodzona reakcja

organizmu

• Bodziec warunkowy (BW) - bodziec początkowo

neutralny, współwystępujący z bodźcem
bezwarunkowym

• Reakcja (odruch) warunkowy (RW) - wyuczona

drogą skojarzenia (warunkowania) reakcja na BW

Aleksandra Spik WZ UW

WARUNKOWANIE KLASYCZNE-c.d

.

(BWBBRB) *N

BWRW(RB)

Warunkowanie odroczone - BW występuje przed BB

Skuteczne , bo adaptacyjne

Najskuteczniejsze – BW – pół sekundy przed – BB

Jeśli BB pojawia się przed BW – uczenie ogóle nie ma miejsca

Przykłady warunkowania klasycznego:

Awersje smakowe – wystarczy tylko 1 skojarzenie!

- BB może pojawić się kilka godzin po BW

Aleksandra Spik WZ UW

Wygaszanie i samoistny nawrót

reakcji

Dostosowywanie się do zmian.
• Wygaszanie – proces dzięki któremu BW tracą

zdolność do wzbudzania RW, ponieważ BW przestaje
być kojarzony z BB

- faza nabywania

- faza wygaszania

• Spontaniczny nawrót reakcji – tendencja

organizmów do ponownego prezentowania
wygaszonych reakcji na BW po upływie czasu bez
(odpoczynek).

- Adaptacyjny nawyk cykliczności?

Aleksandra Spik WZ UW

Uogólnianie i różnicowanie

bodźców

• Uogólnianie – jednakowe

reagowanie na różne bodźce

• Różnicowanie – umiejętność

organizmów do odróżniania bodźców
podobnych i reagowania tylko na
pewne specyficzne bodźce

- trening różnicowania
- nerwica eksperymentalna

Aleksandra Spik WZ UW

Warunkowanie wyższego

rzędu

• Pierwotnie neutralny bodziec zaczyna

spełniać funkcje BW wskutek
współwystępowania z jakimś innym
bodźcem, który już uprzednio nabrał
cech BW.

Aleksandra Spik WZ UW

Zastosowanie warunkowania

klasycznego

1) Systematyczna desensytyzacja
2) terapia implozywna
3) Reklama
4) *Warunkowanie awersyjne

Aleksandra Spik WZ UW

WARUNKOWANIE SPRAWCZE

(INSTRUMENTALNE)

– ORGANIZMY UCZĄ SIĘ COŚ ROBIĆ -

LUB CZEGOŚ NIE ROBIĆ - Z POWODU
KONSEKWENCJI TAKIEGO
ZACHOWANIA.

Aleksandra Spik WZ UW

WARUNKOWANIE SPRAWCZE

Edward Thorndike

• Skrzynka problemowa

• Prawo efektu – reakcja ulega

wzmocnieniu przez nagrodę.
Nagrody wzmacniają związki
bodziec – reakcja, kary je
osłabiają

Aleksandra Spik WZ UW

B.F. Skinner- radykalny

behawioryzm

• Myśli i wyobrażenia nie są przyczyną

zachowania, a reakcją na zmianę w

środowisku

• Gołębie Skinnera

• Metoda kolejnych przybliżeń

• Radykalny behawioryzm -

wnioskowanie o stanach wewnętrznych

nic nie dodaje do zrozumienia, bo są

spowodowane przez środowisko

• - „Projekt Pelikan”

• - Rozkład wzmocnień

Aleksandra Spik WZ UW

Porównanie warunkowania

klasycznego i

instrumentalnego

Klasyczne – warunkowana jest

mimowolna reakcja (ślinienie się,

mruganie powieką

- podmiot warunkowania jest bierny

• Sprawcze – wykonywana jest

manipulacja na otoczeniu.

• - podmiot warunkowania jest

aktywny

Aleksandra Spik WZ UW

Wzmocnienia

• Wzmocnienia pozytywne – zwiększają

prawdopodobieństwo przyszłego
pojawienia się reakcji

• Wzmocnienia negatywne –

zwiększają prawdopodobieństwo
pojawienia się reakcji pod warunkiem
usunięcia ich z sytuacji (nagana)

Aleksandra Spik WZ UW

Kary

- nie wskazują alternatywnego zachowania
- tłumi karane zachowanie tylko w warunkach

zapewniających jej nieuchronne pojawienie
się

- karanie może prowadzić do gniewu i wrogości
- efekty kar mogą być zbyt szerokie ( maniery

przy stole)

- kara może być modelem radzenia sobie z

własnym stresem

- kara może wzmacniać zachowanie – zwraca

uwagę

Aleksandra Spik WZ UW

Modelowanie- poznawcze

teorie uczenia się

• Eksperyment Alberta Bandury

– Szympansy
– Dzieci w przedszkolu

– Jakie zachowania utrwalane sa poprzez

modelowanie ?

Aleksandra Spik WZ UW

• 1. system motywacyjny w urzędzie
• 2. Kolega boi się swojego szefa
• Kampania reklamowa z

wykorzystaniem metody kolejnych
przybliżeń

Aleksandra Spik WZ UW