Pracownicy wobec pracy
Pracownicy wobec pracy
Monika Kosałka
Monika Kosałka
Paulina Szczukiewicz
Paulina Szczukiewicz
2
2
Stosunek do pracy jako
Stosunek do pracy jako
proces społeczny
proces społeczny
^
złożony i długotrwały proces
złożony i długotrwały proces
kształtowania stosunku do
kształtowania stosunku do
pracy
pracy
polega na zmianie
polega na zmianie
psychiki człowieka i
psychiki człowieka i
świadomości grupy, zmianie
świadomości grupy, zmianie
ich postaw, wartości i dążeń.
ich postaw, wartości i dążeń.
3
3
Elementy stosunku pracy
Elementy stosunku pracy
Do
Do
czynników obiektywnych,
czynników obiektywnych,
to znaczy względnie niezależnych od roli i
to znaczy względnie niezależnych od roli i
świadomości jednostki, grupy społecznej,
świadomości jednostki, grupy społecznej,
wpływających na stosunek do pracy należy
wpływających na stosunek do pracy należy
całokształt warunków społeczno-
całokształt warunków społeczno-
ekonomicznych, politycznych, kulturowych, a
ekonomicznych, politycznych, kulturowych, a
przede wszystkim stosunków wytwarzania.
przede wszystkim stosunków wytwarzania.
Charakteryzują one obiektywną społeczno -
Charakteryzują one obiektywną społeczno -
ekonomiczną istotę pracy, determinują
ekonomiczną istotę pracy, determinują
podstawową treść świadomości społecznej,
podstawową treść świadomości społecznej,
warunkują tryb podejmowania różnych
warunkują tryb podejmowania różnych
decyzji.
decyzji.
4
4
Do
Do
czynników
czynników
subiektywnych
subiektywnych
określających stosunek do
określających stosunek do
pracy należy zaliczyć
pracy należy zaliczyć
wyznawany system wartości
wyznawany system wartości
pracownika i grup
pracownika i grup
pracowniczych, ich
pracowniczych, ich
zainteresowania, motywy,
zainteresowania, motywy,
postawy.
postawy.
5
5
Czynniki ogólne
Czynniki ogólne
Wśród najogólniejszych czynników
Wśród najogólniejszych czynników
determinujących stosunek do pracy
determinujących stosunek do pracy
wyróżniamy takie cechy systemu
wyróżniamy takie cechy systemu
społeczno-politycznego, jak: własność
społeczno-politycznego, jak: własność
środków produkcji, ustrój polityczny,
środków produkcji, ustrój polityczny,
system wartości. W codziennych
system wartości. W codziennych
warunkach działają one pośrednio w
warunkach działają one pośrednio w
dłuższym okresie poprzez różne
dłuższym okresie poprzez różne
decyzje kierownicze organów państwa.
decyzje kierownicze organów państwa.
6
6
Czynniki konkretne
Czynniki konkretne
Natomiast do
Natomiast do
konkretnych czynników
konkretnych czynników
stosunku do pracy należą te czynniki,
stosunku do pracy należą te czynniki,
które określają warunki i organizację
które określają warunki i organizację
pracy załogi w zakładzie pracy, a nawet
pracy załogi w zakładzie pracy, a nawet
stanowiska roboczego oraz konkretne
stanowiska roboczego oraz konkretne
okoliczności wychowania pracownika w
okoliczności wychowania pracownika w
rodzinie i w szkole. Kształtują one
rodzinie i w szkole. Kształtują one
stosunek do pracy poprzez realizację
stosunek do pracy poprzez realizację
przez komórki różnych form określonych
przez komórki różnych form określonych
zadań administracyjno – ekonomicznych.
zadań administracyjno – ekonomicznych.
7
7
Definicja STOSUNKU
Definicja STOSUNKU
SPOŁECZNEGO przedstawiona
SPOŁECZNEGO przedstawiona
została przez T. Szczurkiewicza
została przez T. Szczurkiewicza
stosunkiem społecznym
stosunkiem społecznym
jest każde zachowanie się
jest każde zachowanie się
jednostki czy zbiorowości wyznaczone lub
jednostki czy zbiorowości wyznaczone lub
współwyznaczone w genezie swojej i przebiegu przez
współwyznaczone w genezie swojej i przebiegu przez
wzory i stereotypy społeczne, przez nastawienia do
wzory i stereotypy społeczne, przez nastawienia do
ujmowania innych osobowości, przez nastawienia
ujmowania innych osobowości, przez nastawienia
psychospołeczne oraz przez obiektywną sytuację
psychospołeczne oraz przez obiektywną sytuację
społeczną, w której zachodzi dane zachowanie.
społeczną, w której zachodzi dane zachowanie.
Inaczej mówiąc, stosunkiem społecznym jest każde
Inaczej mówiąc, stosunkiem społecznym jest każde
zachowanie się społeczne, jeśli rozpatrujemy jego
zachowanie się społeczne, jeśli rozpatrujemy jego
przebieg uwzględniając wszystkie społeczne i
przebieg uwzględniając wszystkie społeczne i
pozaspołeczne, ale zrelatywizowane do społecznych,
pozaspołeczne, ale zrelatywizowane do społecznych,
warunki wyznaczające jego genezę i proces
warunki wyznaczające jego genezę i proces
przejawiania się.
przejawiania się.
8
8
Na stosunek
Na stosunek
pracowników do
pracowników do
pracy wpływają trzy
pracy wpływają trzy
grupy czynników.
grupy czynników.
Ot one:
Ot one:
9
9
1)
1)
Czynniki ogólne
Czynniki ogólne
tzw. makrospołeczne. Są one równorzędne
tzw. makrospołeczne. Są one równorzędne
wszystkim rodzajom ludzkiej działalności.
wszystkim rodzajom ludzkiej działalności.
Stanowią względnie niezależne od pracownika
Stanowią względnie niezależne od pracownika
przyczyny tego stosunku. Zaliczamy do nich:
przyczyny tego stosunku. Zaliczamy do nich:
a) system społeczno-ekonomiczny
a) system społeczno-ekonomiczny
społeczeństwa;
społeczeństwa;
b) ustrój społeczno-polityczny z systemem
b) ustrój społeczno-polityczny z systemem
podejmowania decyzji politycznych,
podejmowania decyzji politycznych,
kulturowych;
kulturowych;
c) stan świadomości społecznej uwarunkowany
c) stan świadomości społecznej uwarunkowany
stosunkami społeczno-ekonomicznymi i
stosunkami społeczno-ekonomicznymi i
podstawowymi wartościami w społeczeństwie.
podstawowymi wartościami w społeczeństwie.
10
10
2)
2)
Czynniki szczególne
Czynniki szczególne
związane z określonym rodzajem działalności
związane z określonym rodzajem działalności
ludzkiej, na przykład działalności
ludzkiej, na przykład działalności
produkcyjnej, wynalazczej, politycznej,
produkcyjnej, wynalazczej, politycznej,
zawodowej w miejscu pracy, zamieszkania. Są
zawodowej w miejscu pracy, zamieszkania. Są
to tzw. czynniki mikrospołeczne, wśród
to tzw. czynniki mikrospołeczne, wśród
których można wyróżnić czynniki
których można wyróżnić czynniki
bezpośrednie, jak warunki i organizację pracy,
bezpośrednie, jak warunki i organizację pracy,
system płac, stosunki w zespole
system płac, stosunki w zespole
pracowniczym, oraz pośrednie dotyczące
pracowniczym, oraz pośrednie dotyczące
systemu wychowania w rodzinie, szkole,
systemu wychowania w rodzinie, szkole,
oddziaływania środków masowej informacji.
oddziaływania środków masowej informacji.
11
11
3)
3)
Czynniki związane z
Czynniki związane z
indywidualnymi
indywidualnymi
zawodowymi, demograficznymi i
zawodowymi, demograficznymi i
osobowościowymi cechami
osobowościowymi cechami
pracownika. Na przykład płeć, wiek,
pracownika. Na przykład płeć, wiek,
stan rodzinny, wykształcenie,
stan rodzinny, wykształcenie,
stanowisko, staż pracy,
stanowisko, staż pracy,
przynależność do różnych organizacji
przynależność do różnych organizacji
społecznych, pełnione w nich funkcje
społecznych, pełnione w nich funkcje
oraz cechy osobowościowe.
oraz cechy osobowościowe.
12
12
Postawa społeczna ujecie
Postawa społeczna ujecie
definicyjne
definicyjne
To stan psychicznej gotowości
To stan psychicznej gotowości
będący produktem życiowego
będący produktem życiowego
doświadczenia, warunkujący reakcje
doświadczenia, warunkujący reakcje
jednostki, grupy w stosunku do
jednostki, grupy w stosunku do
przedmiotów i sytuacji z którymi się
przedmiotów i sytuacji z którymi się
ona styka, jako stopień negatywnego
ona styka, jako stopień negatywnego
lub pozytywnego uczucia
lub pozytywnego uczucia
związanego z jakimś przedmiotem.
związanego z jakimś przedmiotem.
13
13
postawą pewnego człowieka
postawą pewnego człowieka
wobec
wobec
pewnego przedmiotu jest ogół
pewnego przedmiotu jest ogół
względnie trwałych decyzji do
względnie trwałych decyzji do
oceniania tego przedmiotu i
oceniania tego przedmiotu i
emocjonalnego nań reagowania oraz
emocjonalnego nań reagowania oraz
ewentualnie towarzyszących tym
ewentualnie towarzyszących tym
emocjonalnym, oceniającym
emocjonalnym, oceniającym
dyspozycjom względnie trwałych
dyspozycjom względnie trwałych
przekonań o naturze i właściwościach
przekonań o naturze i właściwościach
tego przedmiotu i względnie trwałych
tego przedmiotu i względnie trwałych
dyspozycjach do zachowania się
dyspozycjach do zachowania się
wobec tego przedmiotu.
wobec tego przedmiotu.
14
14
Komponent poznawczy
Komponent poznawczy
wiąże się z wiedzą opisową (np. wiedzą
wiąże się z wiedzą opisową (np. wiedzą
pracowników o ich pracy, jej warunkach) oraz
pracowników o ich pracy, jej warunkach) oraz
z przekonaniami o danej sytuacji. Składniki te
z przekonaniami o danej sytuacji. Składniki te
tworzą także przekonania i stany wiedzy na
tworzą także przekonania i stany wiedzy na
temat istotnych cech wyróżniających jedne
temat istotnych cech wyróżniających jedne
zjawiska od innych w sensie pozytywnym i
zjawiska od innych w sensie pozytywnym i
negatywnym. Status wiedzy i przekonań jest
negatywnym. Status wiedzy i przekonań jest
różnorodny. Mogą to być elementy wiedzy
różnorodny. Mogą to być elementy wiedzy
naukowej i zdroworozsądkowej opartej na
naukowej i zdroworozsądkowej opartej na
potocznym doświadczeniu. Inaczej mówiąc,
potocznym doświadczeniu. Inaczej mówiąc,
komponent poznawczy zawiera sądy, oceny,
komponent poznawczy zawiera sądy, oceny,
które są wyrazem świadomości społecznej
które są wyrazem świadomości społecznej
oceniających.
oceniających.
15
15
Komponent emocjonalno-
Komponent emocjonalno-
oceniający
oceniający
٭
(afektywny)
(afektywny)
wyraża silne, lecz
wyraża silne, lecz
krótkotrwale uczucia wzruszenia,
krótkotrwale uczucia wzruszenia,
uniesienia. Odzwierciedla emocje
uniesienia. Odzwierciedla emocje
wywołane radością, strachem, gniewem.
wywołane radością, strachem, gniewem.
Charakteryzuje stany skłonności i
Charakteryzuje stany skłonności i
sympatii oraz oceny danej sytuacji.
sympatii oraz oceny danej sytuacji.
Odnoszą się one do celów, skutków
Odnoszą się one do celów, skutków
zamierzonych i niezamierzonych,
zamierzonych i niezamierzonych,
przewidywanych i nie przewidywanych,
przewidywanych i nie przewidywanych,
głównych i ubocznych, środków i metod
głównych i ubocznych, środków i metod
działania.
działania.
16
16
Komponent zachowawczy
Komponent zachowawczy
(behawioralny)
(behawioralny)
dotyczy różnych
dotyczy różnych
przejawów działań (zachowań)
przejawów działań (zachowań)
wynikających przeważnie z obiek
wynikających przeważnie z obiek
tywnych, codziennych potrzeb
tywnych, codziennych potrzeb
środowiska domowego,
środowiska domowego,
zawodowego. Może być on
zawodowego. Może być on
artykułowany w postaci dyrektyw
artykułowany w postaci dyrektyw
praktycznych, takich jak: „trzeba",
praktycznych, takich jak: „trzeba",
„wystarczy", „dobrze".
„wystarczy", „dobrze".
17
17
Postawa
Postawa
jest pewnym stosunkiem podmiotu do
jest pewnym stosunkiem podmiotu do
przedmiotu, którego cechą jest względna
przedmiotu, którego cechą jest względna
trwałość pewnego typu przekonań i
trwałość pewnego typu przekonań i
opinii (komponent poznawczy), obecność
opinii (komponent poznawczy), obecność
komponentu afektywnego (emocjonalno-
komponentu afektywnego (emocjonalno-
uczuciowego) oraz dyspozycji do
uczuciowego) oraz dyspozycji do
zachowania, reagowania w określony
zachowania, reagowania w określony
sposób wobec danego przedmiotu
sposób wobec danego przedmiotu
(komponent zachowawczy).
(komponent zachowawczy).
18
18
Praca zawodowa zawiera wiele
Praca zawodowa zawiera wiele
złożonych procesów i
złożonych procesów i
czynności, zatem
czynności, zatem
Postawy wobec pracy mogą się
Postawy wobec pracy mogą się
wyrażać jako postawy wobec
wyrażać jako postawy wobec
czynności zawodowych (zawodu)
czynności zawodowych (zawodu)
i jako postawy wobec kolegów z
i jako postawy wobec kolegów z
pracy, przełożonych, warunków
pracy, przełożonych, warunków
pracy (środowiska społecznego
pracy (środowiska społecznego
i
i
fizycznego zakładu pracy).
fizycznego zakładu pracy).
19
19
Zakłady pracy
Zakłady pracy
powinny rozwijać różne sposoby
powinny rozwijać różne sposoby
wytwarzania pozytywnych
wytwarzania pozytywnych
postaw, między innymi poprzez
postaw, między innymi poprzez
odpowiednią politykę płac,
odpowiednią politykę płac,
nagród i kar, awansową, poprzez
nagród i kar, awansową, poprzez
określoną organizację pracy,
określoną organizację pracy,
atmosferę w pracy, kształtowaną
atmosferę w pracy, kształtowaną
motywację pracy i aktywność.
motywację pracy i aktywność.
20
20
21
21
Przez
Przez
motywację
motywację
należy
należy
rozumieć
rozumieć
w szczególności proces, który
w szczególności proces, który
wywołuje, ukierunkowuje i
wywołuje, ukierunkowuje i
podtrzymuje określone
podtrzymuje określone
zachowania ludzi spośród
zachowania ludzi spośród
innych, alternatywnych form
innych, alternatywnych form
zachowania, w celu
zachowania, w celu
osiągnięcia określonych celów.
osiągnięcia określonych celów.
22
22
Proces ten zachodzi, gdy
Proces ten zachodzi, gdy
spełnione są dwa warunki:
spełnione są dwa warunki:
1.
1.
Osiągnięcie celu musi być
Osiągnięcie celu musi być
postrzegane przez człowieka
postrzegane przez człowieka
jako użyteczne.
jako użyteczne.
2.
2.
Prawdopodobieństwo
Prawdopodobieństwo
realizacji celu przez
realizacji celu przez
jednostkę musi być wyższe
jednostkę musi być wyższe
od zera.
od zera.
23
23
Wg psychologów natężenie
Wg psychologów natężenie
motywacji jest funkcją trzech
motywacji jest funkcją trzech
zmiennych:
zmiennych:
1.
1.
Siły procesu
Siły procesu
motywacyjnego.
motywacyjnego.
2.
2.
Jego wielkości.
Jego wielkości.
3.
3.
Intensywności.
Intensywności.
24
24
Celem pracownika może być
Celem pracownika może być
uzyskanie nagrody, np. uznania
uzyskanie nagrody, np. uznania
(traktowane jako tzw. nagroda
(traktowane jako tzw. nagroda
wewnętrzna, która wynika z
wewnętrzna, która wynika z
doświadczenia pracownika), czy też
doświadczenia pracownika), czy też
podwyżki płacy (tzw. nagroda
podwyżki płacy (tzw. nagroda
zewnętrzna, która przyznawana jest z
zewnętrzna, która przyznawana jest z
zewnątrz, czyli zależy od czynników
zewnątrz, czyli zależy od czynników
niezależnych od pracownika).
niezależnych od pracownika).
25
25
Podstawowy model
Podstawowy model
motywacyjny
motywacyjny
Poczucie
potrzeby:
wew. stan
nierównowagi
Poszukiwanie i
wybór strategii
działania dla
zaspokojenia
potrzeb
Podjęcie działań
zgodnie z
wybraną strategią
(programem)
Ponowna ocena i
oszacowania
potrzeb:
modyfikacja
stanu wew.
Nagrody i
kary
Ocena
wykonania
26
26
Zmienne wpływające na
Zmienne wpływające na
motywację w warunkach
motywację w warunkach
zakładu pracy
zakładu pracy
27
27
Teorie motywacji dzielimy na
Teorie motywacji dzielimy na
dwie podstawowe grupy:
dwie podstawowe grupy:
wczesne teorie
wczesne teorie
motywacji
motywacji
współczesne
współczesne
teorie motywacji
teorie motywacji
28
28
29
29
TEORIA HIERARCHI
TEORIA HIERARCHI
POTRZEB
POTRZEB
30
30
Oprócz wymienionych pięciu
Oprócz wymienionych pięciu
potrzeb, Maslow wyróżnił
potrzeb, Maslow wyróżnił
również tzw.
również tzw.
potrzeby
potrzeby
dodatkowe
dodatkowe
.
.
Przez potrzeby dodatkowe należy
Przez potrzeby dodatkowe należy
rozumieć takie, które mogą ujawniać się
rozumieć takie, które mogą ujawniać się
tylko u niektórych ludzi. Dla przykładu
tylko u niektórych ludzi. Dla przykładu
mogą to być potrzeby wiedzy, czy też
mogą to być potrzeby wiedzy, czy też
potrzeby estetyczne. Zdaniem Maslowa
potrzeby estetyczne. Zdaniem Maslowa
trudno jest o nich cokolwiek powiedzieć,
trudno jest o nich cokolwiek powiedzieć,
gdyż nie zostały jeszcze dogłębnie
gdyż nie zostały jeszcze dogłębnie
poznane, ale można próbować wiązać je
poznane, ale można próbować wiązać je
z potrzebami samorealizacji.
z potrzebami samorealizacji.
31
31
Zachowanie człowieka wg
Zachowanie człowieka wg
teorii potrzeb określone jest
teorii potrzeb określone jest
przez dwa prawa:
przez dwa prawa:
Prawo homeostazy
Prawo homeostazy
mówi o dążeniu do równowagi
mówi o dążeniu do równowagi
potrzeb niższego rzędu. Oznacza to, że niezaspokojenie
potrzeb niższego rzędu. Oznacza to, że niezaspokojenie
potrzeb niższego rzędu będzie naruszać ustaloną
potrzeb niższego rzędu będzie naruszać ustaloną
równowagę organizmu człowieka, zaś ich zaspokojenie
równowagę organizmu człowieka, zaś ich zaspokojenie
będzie tę równowagę przywracać i stan napięcia
będzie tę równowagę przywracać i stan napięcia
zniknie. Z kolei do potrzeb wyższego rzędu ma
zniknie. Z kolei do potrzeb wyższego rzędu ma
zastosowanie
zastosowanie
prawo wzmocnienia.
prawo wzmocnienia.
Według tego
Według tego
prawa zaspokojenie wyższych potrzeb nie powoduje ich
prawa zaspokojenie wyższych potrzeb nie powoduje ich
zaniku, lecz wręcz przeciwnie, człowiek odczuwa je jako
zaniku, lecz wręcz przeciwnie, człowiek odczuwa je jako
przyjemne i będzie dążył do ich wzmocnienia. Struktura
przyjemne i będzie dążył do ich wzmocnienia. Struktura
występowania określonych potrzeb związana jest z
występowania określonych potrzeb związana jest z
osobowością człowieka. Wraz z rozwojem osobowości
osobowością człowieka. Wraz z rozwojem osobowości
zauważa się większą motywację do zaspokajania
zauważa się większą motywację do zaspokajania
potrzeb wyższego rzędu.
potrzeb wyższego rzędu.
32
32
TEORIA X I TEORIA Y
TEORIA X I TEORIA Y
33
33
TEORIA X I TEORIA Y
TEORIA X I TEORIA Y
34
34
TEORIA CZYNNIKÓW
TEORIA CZYNNIKÓW
MOTYWACYJNUCH I
MOTYWACYJNUCH I
HIGIENICZNYCH
HIGIENICZNYCH
W teorii tej wyróżnić
W teorii tej wyróżnić
można dwie grupy
można dwie grupy
czynników motywacji:
czynników motywacji:
czynniki zewnętrzne
czynniki zewnętrzne
oraz
oraz
czynniki
czynniki
wewnętrzne
wewnętrzne
.
.
35
35
36
36
37
37
TEORIA TRZECH POTRZEB
TEORIA TRZECH POTRZEB
Potrzeba osiągnięć
Potrzeba osiągnięć
Potrzeba władzy
Potrzeba władzy
Potrzeba przynależności
Potrzeba przynależności
38
38
TEORIA USTALANIA CELÓW
TEORIA USTALANIA CELÓW
Cele są jasno wyrażone i konkretne,
Cele są jasno wyrażone i konkretne,
mogą stanowić ważne źródło
mogą stanowić ważne źródło
motywacji do pracy. Z dość dużym
motywacji do pracy. Z dość dużym
prawdopodobieństwem możemy
prawdopodobieństwem możemy
stwierdzić że konkretne cele
stwierdzić że konkretne cele
prowadzą do wyższej wydajności i że
prowadzą do wyższej wydajności i że
trudne cele jeżeli zostaną przyjęte
trudne cele jeżeli zostaną przyjęte
prowadzą do wyższej efektywności
prowadzą do wyższej efektywności
niż cele łatwe.
niż cele łatwe.
39
39
TEORIA WZMOCNIENIA
TEORIA WZMOCNIENIA
Według tej koncepcji człowiek działa według
Według tej koncepcji człowiek działa według
instynktu oraz steruje swoim zachowaniem w
instynktu oraz steruje swoim zachowaniem w
taki sposób, aby pozwalał zaspokoić jego
taki sposób, aby pozwalał zaspokoić jego
potrzeby.
potrzeby.
Teoria ta ma charakter behawiorystyczny,
Teoria ta ma charakter behawiorystyczny,
dowodzi że zachowanie jest uwarunkowane
dowodzi że zachowanie jest uwarunkowane
wzmocnieniem. Zachowanie jest wyznaczone
wzmocnieniem. Zachowanie jest wyznaczone
przez czynniki wzmacniające – wszelkie
przez czynniki wzmacniające – wszelkie
konsekwencji, następujące bezpośrednio po
konsekwencji, następujące bezpośrednio po
reakcji zwiększają prawdopodobieństwo
reakcji zwiększają prawdopodobieństwo
powtórzenia danego zachowania.
powtórzenia danego zachowania.
40
40
TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI
TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI
Teorię sprawiedliwości sformułował
Teorię sprawiedliwości sformułował
J.S.
J.S.
Adams
Adams
. Jako hipotezę tej teorii przyjmuje się
. Jako hipotezę tej teorii przyjmuje się
założenie, że człowiek powinien otrzymywać
założenie, że człowiek powinien otrzymywać
sprawiedliwe wynagrodzenie za włożoną
sprawiedliwe wynagrodzenie za włożoną
pracę. Wszelkie odchylenia - zarówno
pracę. Wszelkie odchylenia - zarówno
powyżej, ja i poniżej - prowadzą do
powyżej, ja i poniżej - prowadzą do
występowania napięć, natomiast napięcia
występowania napięć, natomiast napięcia
skłaniają pracownika do działań korygujących.
skłaniają pracownika do działań korygujących.
Człowiek porównuje więc stosunek swojego
Człowiek porównuje więc stosunek swojego
wynagrodzenia do wkładu w stosunku do
wynagrodzenia do wkładu w stosunku do
innych pracowników.
innych pracowników.
41
41
Trzy kategorie punktów
Trzy kategorie punktów
odniesienia zakwalifikowano
odniesienia zakwalifikowano
jako:
jako:
Kategoria „innych” – obejmuje inne osoby na
Kategoria „innych” – obejmuje inne osoby na
podobnych stanowiskach w tej samej organizacji
podobnych stanowiskach w tej samej organizacji
oraz przyjaciół, sąsiadów lub osoby z którymi
oraz przyjaciół, sąsiadów lub osoby z którymi
dany pracownik ma służbowo do czynienia
dany pracownik ma służbowo do czynienia
Kategoria „systemu” – uwzględnia politykę płac w
Kategoria „systemu” – uwzględnia politykę płac w
organizacji a także sposób jej realizacji. Bierze
organizacji a także sposób jej realizacji. Bierze
pod uwagę system wynagrodzeń w całej
pod uwagę system wynagrodzeń w całej
organizacji, zarówno wyraźnie sformułowany jak i
organizacji, zarówno wyraźnie sformułowany jak i
domyślny.
domyślny.
Kategoria „samego siebie” – odnosi się do
Kategoria „samego siebie” – odnosi się do
stosunku nakładów do wyników,
stosunku nakładów do wyników,
charakterystycznego dla danej osoby. Wpływają
charakterystycznego dla danej osoby. Wpływają
na nią takie kryteria jak doświadczenia z
na nią takie kryteria jak doświadczenia z
poprzedniej pracy i zobowiązania rodzinne.
poprzedniej pracy i zobowiązania rodzinne.
42
42
4 tezy dotycząc
4 tezy dotycząc
niesprawiedliwego
niesprawiedliwego
wynagrodzenia:
wynagrodzenia:
przy płacy wg czasu pracy pracownicy, którzy
przy płacy wg czasu pracy pracownicy, którzy
uzyskują wynagrodzenie nadmierne, będą wydajniejsi
uzyskują wynagrodzenie nadmierne, będą wydajniejsi
niż pracownicy, którzy są wynagradzani sprawiedliwie
niż pracownicy, którzy są wynagradzani sprawiedliwie
przy płacy wg ilości produkcji, pracownicy uzyskujący
przy płacy wg ilości produkcji, pracownicy uzyskujący
nadmierne wynagrodzenia wytworzą mniej jednostek
nadmierne wynagrodzenia wytworzą mniej jednostek
ale o wyższej jakości niż pracownicy wynagradzani
ale o wyższej jakości niż pracownicy wynagradzani
sprawiedliwie
sprawiedliwie
przy płacy wg czasu pracy, pracownicy uzyskujący
przy płacy wg czasu pracy, pracownicy uzyskujący
zbyt niskie wynagrodzenie będą wytwarzać mniej albo
zbyt niskie wynagrodzenie będą wytwarzać mniej albo
obniżą jakość
obniżą jakość
przy płacy wg ilości produkcji, pracownicy uzyskujący
przy płacy wg ilości produkcji, pracownicy uzyskujący
zbyt niskie wynagrodzenia wytworzą większą liczbę
zbyt niskie wynagrodzenia wytworzą większą liczbę
jednostek o gorszej jakości w porównaniu z
jednostek o gorszej jakości w porównaniu z
pracownikami sprawiedliwie wynagradzanymi
pracownikami sprawiedliwie wynagradzanymi
43
43
TEORIA OCZEKIWAŃ
TEORIA OCZEKIWAŃ
Uwzględnia zatem trzy następujące
Uwzględnia zatem trzy następujące
zmienne:
zmienne:
ATRAKCYJNOŚĆ – znaczenie , przywiązane przez
ATRAKCYJNOŚĆ – znaczenie , przywiązane przez
daną osobę do potencjalnego skutku lub do
daną osobę do potencjalnego skutku lub do
nagrody, którą może otrzymać dzięki wykonaniu
nagrody, którą może otrzymać dzięki wykonaniu
zadania. W zmiennej tej uwzględnia się
zadania. W zmiennej tej uwzględnia się
niezaspokojone potrzeby danej osoby.
niezaspokojone potrzeby danej osoby.
ZWIĄZEK MIĘDZY EFEKTYWNOŚCIĄ A NAGRODĄ –
ZWIĄZEK MIĘDZY EFEKTYWNOŚCIĄ A NAGRODĄ –
stopień w jakim dana osoba jest przekonana o
stopień w jakim dana osoba jest przekonana o
tym, że określony poziom efektywności
tym, że określony poziom efektywności
doprowadzi do uzyskania pożądanego wyniku
doprowadzi do uzyskania pożądanego wyniku
ZWIĄZEK MIĘDZY WYSIŁKIEM A EFEKTYWNOŚCIĄ –
ZWIĄZEK MIĘDZY WYSIŁKIEM A EFEKTYWNOŚCIĄ –
ocena przez daną osobę prawdopodobieństwa, że
ocena przez daną osobę prawdopodobieństwa, że
włożenie określonego wysiłku doprowadzi do
włożenie określonego wysiłku doprowadzi do
pożądanego poziomu efektywności.
pożądanego poziomu efektywności.
44
44
to przede wszystkim działalność
to przede wszystkim działalność
związana z pełnieniem roli
związana z pełnieniem roli
zawodowej, a więc wykonywanie
zawodowej, a więc wykonywanie
działań wyznaczonych przez wzór
działań wyznaczonych przez wzór
społeczno-zawodowy (normy, kodeks
społeczno-zawodowy (normy, kodeks
zawodowy) oraz z wykonywaniem
zawodowy) oraz z wykonywaniem
funkcji zawodowej, to jest
funkcji zawodowej, to jest
przypisanych mu obowiązków.
przypisanych mu obowiązków.
45
45
Dwa rodzaje aktywności
Dwa rodzaje aktywności
społeczno – zawodowej:
społeczno – zawodowej:
AKTYWNOŚĆ BIERNA
AKTYWNOŚĆ BIERNA
– sprowadzoną
– sprowadzoną
do minimum wypełniania formalnych
do minimum wypełniania formalnych
obowiązków w środowisku pracy;
obowiązków w środowisku pracy;
AKTYWNOŚĆ TWÓRCZA
AKTYWNOŚĆ TWÓRCZA
– rozumianą
– rozumianą
jako realizację dodatkowych prac,
jako realizację dodatkowych prac,
czynności, poza podstawowymi,
czynności, poza podstawowymi,
wpływającymi pozytywnie na
wpływającymi pozytywnie na
wydajność i jakość pracy.
wydajność i jakość pracy.
46
46
„
„
Mierzalne” składniki
Mierzalne” składniki
aktywności społeczno –
aktywności społeczno –
zawodowej
zawodowej
- wydajność pracy pracownika
- wydajność pracy pracownika
- jego udział w indywidualnej i zespołowej
- jego udział w indywidualnej i zespołowej
działalności wynalazczej i racjonalizatorskiej
działalności wynalazczej i racjonalizatorskiej
- podnoszenie kwalifikacji zawodowych
- podnoszenie kwalifikacji zawodowych
- stabilizacja zawodowa
- stabilizacja zawodowa
- szczególna dbałość o właściwe warunki
- szczególna dbałość o właściwe warunki
bezpieczeństwa pracy
bezpieczeństwa pracy
- dbałość o warunki ekologiczne najbliższego
- dbałość o warunki ekologiczne najbliższego
środowiska
środowiska
- dbałość o dobrą informację w zakładzie pracy
- dbałość o dobrą informację w zakładzie pracy
- dbałość o właściwy stan maszyn i narzędzi pracy.
- dbałość o właściwy stan maszyn i narzędzi pracy.
47
47
Elementy aktywności
Elementy aktywności
społeczno – politycznej
społeczno – politycznej
pracowników
pracowników
to udział w współzarządzaniu
to udział w współzarządzaniu
zakładem, pełnione funkcje w
zakładem, pełnione funkcje w
tych organizacjach,
tych organizacjach,
reprezentacja interesów i dążeń
reprezentacja interesów i dążeń
pracowniczych, realizacja spraw
pracowniczych, realizacja spraw
socjalno-bytowych. Aktywność ta
socjalno-bytowych. Aktywność ta
byłaby aktywnością zbiorową na
byłaby aktywnością zbiorową na
rzecz zbiorowości zakładowej.
rzecz zbiorowości zakładowej.
48
48
względnie trwała, korzystna ocena swojej sytuacji
względnie trwała, korzystna ocena swojej sytuacji
pracy, osiąganych wyników i szeroko
pracy, osiąganych wyników i szeroko
zrozumianych korzyści. Według F. Herzberga
zrozumianych korzyści. Według F. Herzberga
zadowolenie to zapewniają takie czynniki jak:
zadowolenie to zapewniają takie czynniki jak:
możliwość dobrego wykonywania pracy, która
możliwość dobrego wykonywania pracy, która
wymaga mobilizacji wszystkich umiejętności;
wymaga mobilizacji wszystkich umiejętności;
możliwość wykazania się swymi umiejętnościami;
możliwość wykazania się swymi umiejętnościami;
odpowiedzialność za wykonywane zadania;
odpowiedzialność za wykonywane zadania;
możliwość awansowania i zdobywania nowych
możliwość awansowania i zdobywania nowych
kwalifikacji, co pozwala jednostce rozwijać
kwalifikacji, co pozwala jednostce rozwijać
potencjalne zdolności;
potencjalne zdolności;
zgodność zadań z zainteresowaniami jednostki.
zgodność zadań z zainteresowaniami jednostki.
49
49
Interesując się zadowoleniem z pracy,
Interesując się zadowoleniem z pracy,
zespól badaczy amery kańskich
zespól badaczy amery kańskich
wymieni) następujące, w kolejności,
wymieni) następujące, w kolejności,
czynniki
czynniki
:
:
1) Rozumienie wartości z pożytku wykonywanej pracy, prze konanie, że
1) Rozumienie wartości z pożytku wykonywanej pracy, prze konanie, że
się robi coś, co warto robić.
się robi coś, co warto robić.
2) Zaufanie do kierownictwu, które zna się na rzeczy i ma właściwy
2) Zaufanie do kierownictwu, które zna się na rzeczy i ma właściwy
stosunek do podwładnych.
stosunek do podwładnych.
3) Świadomość uczestnictwa w ważnej pracy oraz zaufanie własnej grupy
3) Świadomość uczestnictwa w ważnej pracy oraz zaufanie własnej grupy
roboczej. Możność wypowiadania się w sprawach dotyczących grupy.
roboczej. Możność wypowiadania się w sprawach dotyczących grupy.
Przekonanie, że to, co jest dobre dla grupy, jest dobre takie dla wszystkich
Przekonanie, że to, co jest dobre dla grupy, jest dobre takie dla wszystkich
jej członków.
jej członków.
4) Poczucie własnego znaczenia dla pracy. Dobre trakto wanie, wykorzysta
4) Poczucie własnego znaczenia dla pracy. Dobre trakto wanie, wykorzysta
nic zdolności oraz uznanie ze strony kie rownictwa.
nic zdolności oraz uznanie ze strony kie rownictwa.
5) Sprawiedliwa i słuszna płaca, wystarczająca na przyzwoite utrzymanie.
5) Sprawiedliwa i słuszna płaca, wystarczająca na przyzwoite utrzymanie.
Możliwości większego zarobku w przypadku zwięk szenia wydajności pracy.
Możliwości większego zarobku w przypadku zwięk szenia wydajności pracy.
6) Perspektywy awansu, możliwości wykazania się zdolnoś ciami i
6) Perspektywy awansu, możliwości wykazania się zdolnoś ciami i
podwyższania kwalifikacji.
podwyższania kwalifikacji.
7) Stałość pracy. Opieka na wypadek choroby i starości.
7) Stałość pracy. Opieka na wypadek choroby i starości.
8) Świadomość tego, co się dzieje w zakładzie. Rzetelna informacja o
8) Świadomość tego, co się dzieje w zakładzie. Rzetelna informacja o
wszelkich zmianach, mających wpływ na pracę grupy. Liczeniem się ze
wszelkich zmianach, mających wpływ na pracę grupy. Liczeniem się ze
zdaniem podwładnych.
zdaniem podwładnych.
9) Dobre warunki pracy, sprawny sprzęt i narzędzi.
9) Dobre warunki pracy, sprawny sprzęt i narzędzi.
50
50
51
51
Moralność to zespół norm, ocen
Moralność to zespół norm, ocen
i wzorów postępowania
i wzorów postępowania
regulujących lub
regulujących lub
pretendujących do regulowania
pretendujących do regulowania
stosunków miedzy jednostkami,
stosunków miedzy jednostkami,
między jednostką a grupą,
między jednostką a grupą,
między grupami społecznymi.
między grupami społecznymi.
52
52
O konkretnej treści etyki zawodowej,
O konkretnej treści etyki zawodowej,
strukturze, brzmieniu jej zasad
strukturze, brzmieniu jej zasad
decyduje wiele czynników. Należą do
decyduje wiele czynników. Należą do
nich zwłaszcza:
nich zwłaszcza:
- założenia podstawowe danego systemu etycznego
- założenia podstawowe danego systemu etycznego
związane z wartościami światopoglądowymi;
związane z wartościami światopoglądowymi;
- ewentualne tradycje danego zawodu, wartości
- ewentualne tradycje danego zawodu, wartości
moralne powiązane z jego funkcjonowaniem;
moralne powiązane z jego funkcjonowaniem;
- charakter obowiązków społecznych, funkcji
- charakter obowiązków społecznych, funkcji
pełnionych przez reprezentantów danego zawodu
pełnionych przez reprezentantów danego zawodu
-
-
pozycja danego zawodu związana z uprawnieniami
pozycja danego zawodu związana z uprawnieniami
i miejscem w hierarchii podziału pracy;
i miejscem w hierarchii podziału pracy;
- wewnętrzny układ powiązań i zależności
- wewnętrzny układ powiązań i zależności
międzyludzkich wśród przedstawicieli danego
międzyludzkich wśród przedstawicieli danego
zawodu.
zawodu.
53
53
Wydajność pracy
Wydajność pracy
- jest miarą
- jest miarą
sprawności gospodarowania
sprawności gospodarowania
przedsiębiorstwem. Liczy się ją jako
przedsiębiorstwem. Liczy się ją jako
stosunek wielkości produkcji do
stosunek wielkości produkcji do
liczby pracowników i jeszcze
liczby pracowników i jeszcze
pomnożyć to przez ilość
pomnożyć to przez ilość
przepracowanych godzin.
przepracowanych godzin.
54
54
Jakość pracy
Jakość pracy
można postrzegać poprzez jej efektywność.
można postrzegać poprzez jej efektywność.
T. Kotarbiński efektywność postrzega jako
T. Kotarbiński efektywność postrzega jako
połączenie sprawności – biegłości w danej
połączenie sprawności – biegłości w danej
dziedzinie – i skuteczności – umożliwienia
dziedzinie – i skuteczności – umożliwienia
zrealizowania celu
zrealizowania celu
J. Zieleniewski natomiast łączy trzy pojęcia:
J. Zieleniewski natomiast łączy trzy pojęcia:
korzystności – wartość wyników użytecznych
korzystności – wartość wyników użytecznych
jest większa od wartości kosztów,
jest większa od wartości kosztów,
ekonomiczności – iloraz wartości wyników
ekonomiczności – iloraz wartości wyników
użytecznych i wartości kosztów większy od
użytecznych i wartości kosztów większy od
jedności i ekonomizacji działań –
jedności i ekonomizacji działań –
zwiększanie wyników lub zmniejszanie
zwiększanie wyników lub zmniejszanie
kosztów.
kosztów.
55
55
Dotyczy to w szczególności:
Dotyczy to w szczególności:
1), doboru i zharmonizowania
1), doboru i zharmonizowania
poszczególnych elementów systemu
poszczególnych elementów systemu
przedsiębiorstwa,
przedsiębiorstwa,
2) zakresu samodzielności ich działania,
2) zakresu samodzielności ich działania,
3)wzajemnego stosunku pomiędzy różnymi
3)wzajemnego stosunku pomiędzy różnymi
podmiotami organizacji przedsiębiorstwa,
podmiotami organizacji przedsiębiorstwa,
4)podziału zadań pomiędzy tymi podmiotami,
4)podziału zadań pomiędzy tymi podmiotami,
5)funkcji całej organizacji,
5)funkcji całej organizacji,
6)władzy działającej w ramach całej
6)władzy działającej w ramach całej
organizacji
organizacji
7)funkcjonowania kultury organizacyjnej
7)funkcjonowania kultury organizacyjnej
przedsiębiorstwa
przedsiębiorstwa
56
56
Wprowadzanie tych zmian
Wprowadzanie tych zmian
dotyczy zarówno
dotyczy zarówno
perspektywy
perspektywy
:
:
Statyczna
Statyczna
-
-
chodzi głównie o to, aby
chodzi głównie o to, aby
dysonanse organizacyjne pozwalały przecisnąć
dysonanse organizacyjne pozwalały przecisnąć
się twórczej inicjatywie pracowni ków i dzięki
się twórczej inicjatywie pracowni ków i dzięki
zmianom zapewnić dostateczną elastyczność
zmianom zapewnić dostateczną elastyczność
aktualnie obo wiązującej organizacji
aktualnie obo wiązującej organizacji
Dynamiczna-
Dynamiczna-
zmiany tej organizacji muszą,
zmiany tej organizacji muszą,
być dostosowane do zmieniających się
być dostosowane do zmieniających się
elementów otoczenia i zapewniać harmonijną
elementów otoczenia i zapewniać harmonijną
współpracę z szeroko pojętym środowiskiem
współpracę z szeroko pojętym środowiskiem
społecznym.
społecznym.
57
57
Podstawowe cechy
Podstawowe cechy
określające charakter
określające charakter
organizacji przedsię
organizacji przedsię
biorstwa to:
biorstwa to:
1
1
. Świadomość zależności
. Świadomość zależności
tworzących się wśród podmiotów
tworzących się wśród podmiotów
organizacyjnych przedsiębiorstwa,
organizacyjnych przedsiębiorstwa,
2.
2.
Racjonalny charakter tych zależności,
Racjonalny charakter tych zależności,
wyrażający się w tworzeniu się tylko
wyrażający się w tworzeniu się tylko
takich z nich które odgrywa istotną rolę
takich z nich które odgrywa istotną rolę
w realizacji zadań przedsiębiorstwa,
w realizacji zadań przedsiębiorstwa,
3
3
.Świadomy charakter tych zależności,
.Świadomy charakter tych zależności,
wyrażający się w formie zapisu.
wyrażający się w formie zapisu.
58
58
Przez
Przez
organizację formalną
organizację formalną
rozumieć należy
rozumieć należy
pewien system wzorców działania,
pewien system wzorców działania,
wyrażający cele i strukturę organizacyjną
wyrażający cele i strukturę organizacyjną
przedsiębiorstwa, albo też system
przedsiębiorstwa, albo też system
wzorców działania wraz z działaniem
wzorców działania wraz z działaniem
łudzi opartym na tym systemie. O pełnej
łudzi opartym na tym systemie. O pełnej
formalnej strukturze organizacyjnej
formalnej strukturze organizacyjnej
można mówić dopiero wtedy, gdy model
można mówić dopiero wtedy, gdy model
organizacyjny tworzą działania ludzi
organizacyjny tworzą działania ludzi
objętych organizacją i dysponujących
objętych organizacją i dysponujących
niezbędnymi warunkami materialnymi
niezbędnymi warunkami materialnymi
59
59
Podstawowe elementy tej
Podstawowe elementy tej
struktury, które
struktury, które
interesować będą socjologa
interesować będą socjologa
pracy to:
pracy to:
1.
1.
Podział pracy.
Podział pracy.
Ma on charakter
Ma on charakter
trwały. Odzwierciedla zadania
trwały. Odzwierciedla zadania
cząstkowe, charakterystyczne dla
cząstkowe, charakterystyczne dla
poszczególnych ról w różnych grupach,
poszczególnych ról w różnych grupach,
a więc obowiązek w zakresie tego co,
a więc obowiązek w zakresie tego co,
gdzie i kiedy ma pracownik do wyko
gdzie i kiedy ma pracownik do wyko
nania. Każda organizacja musi być
nania. Każda organizacja musi być
elastyczna, musi być stale
elastyczna, musi być stale
doskonalona, ulepszana i usprawniana.
doskonalona, ulepszana i usprawniana.
60
60
2.
2.
Hierarchia władzy
Hierarchia władzy
. W każdym przedsiębiorstwie
. W każdym przedsiębiorstwie
występują role kierownicze i wykonawcze oraz role
występują role kierownicze i wykonawcze oraz role
pośrednie, wyróżniające się dużym stopniem
pośrednie, wyróżniające się dużym stopniem
samodzielności. Podział pracy i jej koordynacja powodują
samodzielności. Podział pracy i jej koordynacja powodują
koniecz ność stworzenia w przedsiębiorstwie hierarchii
koniecz ność stworzenia w przedsiębiorstwie hierarchii
stanowisk, oznaczającej stosunki nadrzędności i
stanowisk, oznaczającej stosunki nadrzędności i
podporządkowania.
podporządkowania.
Świadome i planowe kształtowanie tych stosunków
Świadome i planowe kształtowanie tych stosunków
może stanowić podstawę do wyodrębnienia
może stanowić podstawę do wyodrębnienia
następujących typów organizacji formalnej:
następujących typów organizacji formalnej:
o
o
rganizacja liniowa
rganizacja liniowa
:
:
każda komórka organizacyjna ma
każda komórka organizacyjna ma
jednooso bowe kierownictwo i pionowe podporządkowanie
jednooso bowe kierownictwo i pionowe podporządkowanie
poszczególnych szczebli organizacyjnych,
poszczególnych szczebli organizacyjnych,
organizacja funkcjonalna:
organizacja funkcjonalna:
istnieje wieloszczeblowy
istnieje wieloszczeblowy
zespół kierow ników, przy czym każdy kierownik
zespół kierow ników, przy czym każdy kierownik
specjalizuje się w innych problemach,
specjalizuje się w innych problemach,
organizacja sztabowa:
organizacja sztabowa:
oznacza sztab doradców,
oznacza sztab doradców,
ekspertów, specja listów służących doświadczeniem
ekspertów, specja listów służących doświadczeniem
kierownictwu przedsiębiorstwa.
kierownictwu przedsiębiorstwa.
W praktyce najczęściej organizacja zawiera przeplatające
W praktyce najczęściej organizacja zawiera przeplatające
się elementy organizacji liniowej, funkcjonalnej i
się elementy organizacji liniowej, funkcjonalnej i
sztabowej.
sztabowej.
61
61
3.
3.
System bodźców
System bodźców
. Ma on skłaniać
. Ma on skłaniać
pracowników do zachowań zgodnych
pracowników do zachowań zgodnych
z pełnionymi rolami. Zaliczymy do
z pełnionymi rolami. Zaliczymy do
tego systemu: system płac, nagrody,
tego systemu: system płac, nagrody,
wyróżnienia, politykę przegrupowań i
wyróżnienia, politykę przegrupowań i
awansów. System ten sprzyjać ma
awansów. System ten sprzyjać ma
integracji całej załogi i wyzwalaniu
integracji całej załogi i wyzwalaniu
inicjatywy pracowniczej w sferze
inicjatywy pracowniczej w sferze
rozwo ju przedsiębiorstwa.
rozwo ju przedsiębiorstwa.
62
62
4. System przekazywania informacji
4. System przekazywania informacji
.
.
Każde przedsiębiorstwo musi mieć
Każde przedsiębiorstwo musi mieć
zaplanowany system informacji, poleceń i
zaplanowany system informacji, poleceń i
sprawozdań dotyczących działania
sprawozdań dotyczących działania
poszczególnych struktur.
poszczególnych struktur.
Aby organizacja
Aby organizacja
formalna działała zgod nie z założonym
formalna działała zgod nie z założonym
modelem, powinna realizować w swojej
modelem, powinna realizować w swojej
działalności nastę pujące zasady:
działalności nastę pujące zasady:
Impersonalność
Impersonalność
- polegającą na
- polegającą na
stosowaniu się pracownika do obo
stosowaniu się pracownika do obo
wiązujących norm i zachowywania się
wiązujących norm i zachowywania się
zgodnie z wyznaczoną rolą
zgodnie z wyznaczoną rolą
Zapewnienie zgodności
Zapewnienie zgodności
rzeczywistych
rzeczywistych
działań z przewidzianą przez organizację
działań z przewidzianą przez organizację
rolą, co wymaga rzecz jasna obsadzenia
rolą, co wymaga rzecz jasna obsadzenia
stanowisk właściwymi ludźmi;
stanowisk właściwymi ludźmi;
Integrowanie pracowników,
Integrowanie pracowników,
polegające
polegające
na skupianiu ich wokół głównych celów
na skupianiu ich wokół głównych celów
przedsiębiorstwa.
przedsiębiorstwa.
63
63
Z uwagi na charakter więzi
Z uwagi na charakter więzi
wyróżniamy następujące
wyróżniamy następujące
rodzaje grup nie
rodzaje grup nie
formalnych:
formalnych:
Grupy pierwotne
Grupy pierwotne
: są to grupy, które cechują
: są to grupy, które cechują
bezpośrednie więzi i współpraca o charakterze
bezpośrednie więzi i współpraca o charakterze
emocjonalnym. Jak wiemy, do grup tego typu
emocjonalnym. Jak wiemy, do grup tego typu
zaliczymy przede wszystkim rodzinę. Niekiedy
zaliczymy przede wszystkim rodzinę. Niekiedy
podobny charakter więzi występuje w niektórych
podobny charakter więzi występuje w niektórych
grupach nieformalnych pracowniczych, jak np. grupa
grupach nieformalnych pracowniczych, jak np. grupa
zaprzyjaźnionych osób pracujących w jednym
zaprzyjaźnionych osób pracujących w jednym
biurze. Grupami pierwotnymi mającymi podobny
biurze. Grupami pierwotnymi mającymi podobny
charakter są też często kliki. Więzi, jakie wytwarzają
charakter są też często kliki. Więzi, jakie wytwarzają
się między członkami tych grup upoważniają do
się między członkami tych grup upoważniają do
twierdzenia, że grupa taka stanowi pewną
twierdzenia, że grupa taka stanowi pewną
zamkniętą całość, a członkowie jej mają wyraźnie
zamkniętą całość, a członkowie jej mają wyraźnie
wspólny obszar ego istycznych interesów
wspólny obszar ego istycznych interesów
zabezpieczonych nakazami i sankcjami, grupowymi
zabezpieczonych nakazami i sankcjami, grupowymi
tajemnicami oraz daleko posuniętym procesem
tajemnicami oraz daleko posuniętym procesem
grupowej identyfikacji.
grupowej identyfikacji.
64
64
2. Grupy wtórne
2. Grupy wtórne
: tworzą się na skutek
: tworzą się na skutek
pojawienia się jakiegoś nowe go nieznanego
pojawienia się jakiegoś nowe go nieznanego
problemu w polityce wewnętrznej
problemu w polityce wewnętrznej
przedsiębiorstwa, np. wprowadzenie nowych
przedsiębiorstwa, np. wprowadzenie nowych
norm pracy, odzieży ochronnej zmiany
norm pracy, odzieży ochronnej zmiany
systemu organizowania urlopów itp. Problem
systemu organizowania urlopów itp. Problem
tak; jest w różnorodny sposób interpretowany
tak; jest w różnorodny sposób interpretowany
wśród załogi, a niekiedy dzieli ją na dwa lub
wśród załogi, a niekiedy dzieli ją na dwa lub
kilka obozów. . Można zatem powiedzieć, że
kilka obozów. . Można zatem powiedzieć, że
nieformalne grupy mogą spełniać i spełniają
nieformalne grupy mogą spełniać i spełniają
zarówno negatywną rolę (destruktywną), a
zarówno negatywną rolę (destruktywną), a
czasami są zjawiskiem pozytywnych działań, i
czasami są zjawiskiem pozytywnych działań, i
właśnie jako takie pełnić mogą funkcje
właśnie jako takie pełnić mogą funkcje
wyspecjalizowanych organów kontroli
wyspecjalizowanych organów kontroli
społecznej.
społecznej.
65
65
Pozwalają one w wielu
Pozwalają one w wielu
wypadkach wydatnie
wypadkach wydatnie
doskonalić organiza cję
doskonalić organiza cję
formalną głównie poprzez:
formalną głównie poprzez:
1)łagodzenie bezosobowego
1)łagodzenie bezosobowego
charakteru stosunków
charakteru stosunków
organizacyjnych,
organizacyjnych,
2)kształtowanie kultury pracy i postaw
2)kształtowanie kultury pracy i postaw
pracowników,
pracowników,
3)stwarzanie nieformalnego systemu
3)stwarzanie nieformalnego systemu
informacji, usprawniającego źle
informacji, usprawniającego źle
działający, obowiązujący oficjalnie
działający, obowiązujący oficjalnie
system informacji
system informacji
66
66
Kwalifikacje na ogół dzieli
Kwalifikacje na ogół dzieli
się na:
się na:
niskie,
niskie,
średnie
średnie
wysokie.
wysokie.
67
67
Jeden z teoretyków awansu
Jeden z teoretyków awansu
społeczno-
społeczno-
zawodowego i jego kryteriów Adam
zawodowego i jego kryteriów Adam
Sarapata, opierając się na
Sarapata, opierając się na
przeprowadzonych badaniach,
przeprowadzonych badaniach,
sformułował następujące wnioski:
sformułował następujące wnioski:
Przedsiębiorstwa nie stwarzają dostatecznych
Przedsiębiorstwa nie stwarzają dostatecznych
perspektyw awansu młodym pracownikom. Nie
perspektyw awansu młodym pracownikom. Nie
dbają też o awans pracowników z dłuższym stażem
dbają też o awans pracowników z dłuższym stażem
pracy, ponieważ uważają, że i tak pracownicy ci już
pracy, ponieważ uważają, że i tak pracownicy ci już
nie odejdą do innej pracy i zawodu.
nie odejdą do innej pracy i zawodu.
Awans kobiet jest trudniejszy aniżeli mężczyzn.
Awans kobiet jest trudniejszy aniżeli mężczyzn.
Wg opinii badanych o awansie decydują dobre
Wg opinii badanych o awansie decydują dobre
stosunki z przełożonym, a dopiero później jakość
stosunki z przełożonym, a dopiero później jakość
pracy i wykształcenie.
pracy i wykształcenie.
Awans ułatwia również reklama własnych osiągnięć
Awans ułatwia również reklama własnych osiągnięć
i zasług.
i zasług.
68
68
Z punktu widzenia
Z punktu widzenia
integracji celów, jakie może
integracji celów, jakie może
ukształtować grupa,
ukształtować grupa,
rozróżniamy grupy:
rozróżniamy grupy:
własne,
własne,
obce
obce
odniesienia
odniesienia
69
69
Cechy określające jego postawę
Cechy określające jego postawę
społeczną, która w stosunku do
społeczną, która w stosunku do
przedsiębiorstwa może przybrać
przedsiębiorstwa może przybrać
postać:
postać:
1.Postawy współgospodarza
1.Postawy współgospodarza
, polegającej na tym, że
, polegającej na tym, że
pracownik jest
pracownik jest
nie tylko pracownikiem sumiennym, zdyscyplinowanym, ale
nie tylko pracownikiem sumiennym, zdyscyplinowanym, ale
równocześnie
równocześnie
czuje się współodpowiedzialny za dobro i rozwój całego zakładu,
czuje się współodpowiedzialny za dobro i rozwój całego zakładu,
czuje się potrzebny w tym zakładzie i niezależnie od
czuje się potrzebny w tym zakładzie i niezależnie od
zajmowanego
zajmowanego
stanowiska z maksymalną troską dba i zabezpiecza jego interes.
stanowiska z maksymalną troską dba i zabezpiecza jego interes.
2
2
.
.
Postawy ograniczonego zaangażowania,
Postawy ograniczonego zaangażowania,
polegającej
polegającej
podobnie jak przy postawie współgospodarza na tym, że
podobnie jak przy postawie współgospodarza na tym, że
pracownik jest sumienny i zdyscyplinowany,
pracownik jest sumienny i zdyscyplinowany,
lecz czuje się odpowiedzialny tylko za „swoje podwórko", czyli za
lecz czuje się odpowiedzialny tylko za „swoje podwórko", czyli za
swój odcinek pracy.
swój odcinek pracy.
3.
3.
Postawy obojętnej
Postawy obojętnej
, to jest takiej, gdy pracownik nie jest
, to jest takiej, gdy pracownik nie jest
zaanga żowany w rozwiązywanie kłopotów przedsiębiorstwa, nie
zaanga żowany w rozwiązywanie kłopotów przedsiębiorstwa, nie
dąży nawet do ich poznania, nie widząc tym samym potrzeby
dąży nawet do ich poznania, nie widząc tym samym potrzeby
aktywnego działania w interesie rozwoju przedsiębiorstwa.
aktywnego działania w interesie rozwoju przedsiębiorstwa.
4. Postawy negatywnej
4. Postawy negatywnej
, cechującej się charakterystyczną
, cechującej się charakterystyczną
przekorą wobec działań i inicjatyw służących rozwojowi
przekorą wobec działań i inicjatyw służących rozwojowi
przedsiębiorstwa, a nawet wrogością wobec jego żywotnych
przedsiębiorstwa, a nawet wrogością wobec jego żywotnych
interesów.
interesów.
70
70
KONIEC
KONIEC