Orientacja w

czasie

W okresie
przedszkolnym
następuje
intensywny rozwój
orientacji w czasie.

Dzieci zaczynają zdawać sobie
sprawę z sekwencyjności
wydarzeń, pojawią się u nich
również zdolność do
wnioskowania o tym, że
wystąpi pewne zdarzenie,
potrafią również oszacować
czas trwania zdarzenia.
Stopniowo opanowują również
słowa które są związane z
określaniem relacji czasowych

.

• Dzieci wcześniej zdobywają

orientację w większych
przedziałach czasu.

• Najpierw orientują się w porach

dnia, roku, potem w dniach
tygodnia, wreszcie w godzinach.

• Zdobywanie orientacji w czasie

odbywa się na zasadzie
przeciwieństw.

• Najpierw różnicują dzień-noc, lato-

zima, dzień codzienny- świąteczny.

Orientacja w czasie ujawnia się

w uświadomieniu sobie
kolejności występowania zdarzeń,
umiejętności ich przewidywania,
określaniu czasu trwania oraz w
rozumieniu i używaniu słów do
określania relacji czasowych.

Stadia w rozwoju umiejętności

wyrażania relacji czasowych według

E. Clark:

1.Dziecko zaczyna opisywać następstwo dwóch

zdarzeń w czasie, używając krótkiego, prostego
zdania na opisanie każdego z nich. Zdania są
podawane zgodnie z biegiem zdarzeń.

2.Dziecko używa do opisywania relacji czasowych

zdań złożonych współrzędnie. Zaczyna łączyć
wypowiedzi za pomocą spójnika ,,i” oraz
wyrażeń ,,następnie”, ,,najpierw”.

3. Dziecko potrafi na pierwszym miejscu postawić

drugie zdarzenie, czyniąc z jego temat wypowiedzi,
zaś informację o pierwszym zdarzeniu umieszcza w
drugim zdaniu. Używa do tego spójników
podrzędnych.

4.Dziecko opisując zdarzenia nie kieruje się

chronologią. Stosuje zdania podrzędne i
współrzędne.

5. Dziecko stosuje różne konstrukcje podrzędne

służące do wyrażania następstwa czasowego, np.
,,po”, ,,przed”, ,,gdy”, ,,dopóki”, ,,ponieważ”, ,,jeśli”.
Wiąże relacje czasowe z relacjami przyczynowymi.

6. Szyk opisywania koresponduje z chronologicznym

porządkiem wydarzeń.

Między 4 a 6 r.ż. zakres pola

znaczeniowego ,,czas” wzrasta i jest
modyfikowany przez czynniki
środowiskowe: bogatsze pole
znaczeniowe stwierdzono u dzieci
miejskich w porównaniu z wiejskimi.

Trzylatki rozumieją znaczenie
takich określeń czasu jak wczoraj i
dziś (ich perspektywa czasowa
dotyczy przeszłości i
teraźniejszości). U dzieci
czteroletnich następuje
rozszerzenie perspektywy
czasowej o niedaleką przyszłość -
zaczynają one rozumieć znaczenie
słowa ,,jutro”.

• Dzieci w wieku przedszkolnym

używają słowa ,,czas” w trzech
znaczeniach:

1. Pora właściwa na wykonanie

czegoś

2. Wyodrębniony okres, w którym

coś się dzieje

3. Jako rodzaj rachuby czasu.

Przyczynowość

Ujmowanie sekwencji zdarzeń w czasie,
dostrzeganie i rozumienie transformacji
obiektów, zwracanie uwagi na różnice
między stanami początkowymi i
końcowymi.

Sposób wyjaśniania przez dziecko
przyczynowości cechuje
intelektualny egocentryzm oraz
brak różnicowania między tym, co
zewnętrzne- fizyczne a
wewnętrzne- psychiczne.

Wyjaśniając zjawiska,dziecko odnosi

je do własnej aktywności. Dziecko
przejawia tendencje by traktować
rzeczy jako żywe.

Zasadnicze zmiany w

rozumowaniu przyczynowo-
skutkowym przypadają na 3.-4. r.ż.
Dzieci odznaczają się zdolnością
przewidywania przekształceń
przedmiotów w płaszczyźnie
wyobrażeniowej.

Dzieci w tym wieku rozwiązują
zadania wymagające łączenia
przyczyn i skutków, jeśli wiążą się
z sytuacjami znanymi im z
doświadczenia.

Dzieci w wieku 4 lat

opanowują strategie
rozumowania przyczynowego,
co jest związane z
opanowaniem sposobów
językowego wyrażania
związków przyczynowo-
skutkowych.

Orientacja w

Orientacja w

przestrzeni

przestrzeni

zależy od:

• Koordynacji między

zmysłami

• Poczucia stałości obiektów
• Sprawności

manipulacyjnych i
lokomocyjnych

• Opanowania nazw

opisujących przestrzeń

Przedszkolak potrafi:

• Rozpoznawać wiele miejsc i opowiadać o

nich

Przedmioty układa w relacji do innych-

obiektywne kodowanie przestrzeni.

• Przywoływać w wyobraźni przestrzenie

znane i tworzyć nowe.

• Operować określeniami przysłówkowo

skalarnymi („wysoko”, „daleko”);

płaszczyzny pionowej („góra”, „dół”)

Ma trudności z… :

• Określeniami płaszczyzny poziomej

(„przód”, „tył”) oraz z określeniami

związanymi z trójwymiarowością

(„wewnątrz”).

• Rozróżnieniem lewej strony od prawej.

• Koordynacją egocentrycznego punktu

widzenia.

Kierunek zmian

pamięci

• pojemność pamięci (memory span):
•-> odtwarzanie szeregu z 4 cyfr (4 – 5 r.ż.) i 6 cyfr (6
r.ż.)

• efektywność pamięci:
•-> wzrasta operacyjność pamięci – szybkość
przebiegu procesów myślowych, która sprawia, że mogą
wykonywać więcej operacji poznawczych

• strategie pamięciowe:
•-> powtarzanie materiału, kierowanie się
dźwiękowym podobieństwem wyrazów lub kojarzeniem
sytuacyjnym, czynności prestrategiczne

(mają inny cel niż

zapamiętywanie)

(4 – 6 r.ż.)

•-> organizowanie materiału (7 – 8 r.ż.) – grupowanie
elementów w sensowne kategorie

• metapamięć – wiedza o procesie pamiętania:
-> dziecko wie, co łatwiej zapamiętuje a co trudniej
-> 5-latek trudniej niż 8-latek ocenia swoje

możliwości zapamiętywania

•

metapoznanie – wiedza o procesie myślenia:

-> dziecko wie, że aby coś zapamiętać, trzeba to

najpierw poznać (4 r.ż.)

-> dziecko rozumie punkt widzenia innych ludzi i

potrafi przewidzieć ich zachowanie na podstawie
ich poglądów

(4 – 5 r.ż.)

Kierunek zmian pamięci

Rozwój uwagi

•

Rozwój uwagi w kierunku jej zdolności do
przerzutności, koncentracji i trwałości

•

Zwiększenie pojemności uwagi

•

Skierowanie uwagi na przedmioty i zjawiska
zewnętrznego otoczenia

•

Zdolność dzieci do kierowania swoja uwagą,
tworzenia planów, refleksji nad własnym
zachowaniem, rozwiązywania problemów
logiczno-matemetycznych

•

Możliwość aktywizowania uwagi poprzez
wykorzystywanie w procesach uczenia
zainteresowań dziecka i wiązania zdobytych
już nawyków, doświadczeń i wiadomości z
nowymi.

Funkcja symboliczna

•Umiejętność

zastosowania jednej

rzeczy (takiej jak

obraz umysłowy czy

słowo) jako symbolu

reprezentującego coś

innego.

Naśladownictwo

odroczone

Naśladowanie modelu

obserwowanego przed pewnym

czasem w przeszłości

Zabawa symboliczna

Rodzaj zabawy, w której dziecko

świadomie stosuje jakąś rzecz w celu
udawania innej.