Starogard Gdański w okresie II wojny

Starogard Gdański w okresie II wojny

światowej

światowej



03.09.1939 r. – wojska niemieckie wkraczają do

03.09.1939 r. – wojska niemieckie wkraczają do

miasta.

miasta.



Władze niemieckie podjęły decyzje od zmianie nazwy

Władze niemieckie podjęły decyzje od zmianie nazwy

miejscowości na Preussisch Stargard.

miejscowości na Preussisch Stargard.



06.03.1945 r. – koniec okupacji niemieckiej w

06.03.1945 r. – koniec okupacji niemieckiej w

Starogardzie Gdańskim

Starogardzie Gdańskim



1950 r. – zmiana nazwy miasta na Starogard Gdański

1950 r. – zmiana nazwy miasta na Starogard Gdański

Zmiany w mieście po wybuchu wojny

Zmiany w mieście po wybuchu wojny



Niewielkie inwestycje władz okupacyjnych

Niewielkie inwestycje władz okupacyjnych

spowodowały, że brakuje miejsc ściśle związanych z

spowodowały, że brakuje miejsc ściśle związanych z

okupantami podczas II wojny światowej.

okupantami podczas II wojny światowej.



Wykorzystywano istniejącą zabudowę i adoptowano ją

Wykorzystywano istniejącą zabudowę i adoptowano ją

na potrzeby władz niemieckich.

na potrzeby władz niemieckich.



Utworzono kilka podobozów podlegających pod obóz

Utworzono kilka podobozów podlegających pod obóz

w Stutthofie oraz komandy robocze, w których

w Stutthofie oraz komandy robocze, w których

przetrzymywano jeńców.

przetrzymywano jeńców.

Zmiany w mieście po wybuchu wojny

Zmiany w mieście po wybuchu wojny

- Synagoga żydowska
użytkowana do 1939 r.

- W czasie okupacji
synagoga służyła jako areszt
dla ludności żydowskiej z
miasta.

- Po wojnie budynek
synagogi nie wrócił do
swojej starej funkcji,
obecnie mieści się tam dom
handlowy.

Zmiany w mieście po wybuchu wojny

Zmiany w mieście po wybuchu wojny

- Miejscem zaadaptowanym na potrzeby władz
okupacyjnych był również budynek sądu.

- W budynku tym oraz pobliskim więzieniu
przetrzymywano tych, których chciano
zamordować w znajdującym się w odległości kilku
kilometrów od miasta Lesie Szpęgawskim.

Nazwy ulic nawiązujące do okresu II

Nazwy ulic nawiązujące do okresu II

wojny światowej

wojny światowej

Nazwy ulic można podzielić na kilka grup:

Nazwy ulic można podzielić na kilka grup:



nazwiska polskich wojskowych uczestniczących w

nazwiska polskich wojskowych uczestniczących w

działaniach

działaniach

II wojny: ul. Władysława Sikorskiego, gen. Andersa,

II wojny: ul. Władysława Sikorskiego, gen. Andersa,

Henryka Dobrzańskiego, Stanisława Dąbka

Henryka Dobrzańskiego, Stanisława Dąbka

(uczestnika walk we wrześniu 1939 na Pomorzu)

(uczestnika walk we wrześniu 1939 na Pomorzu)



bohaterowie bardzo ważnych wydarzeń z historii

bohaterowie bardzo ważnych wydarzeń z historii

wojny w Polsce

wojny w Polsce

i zagranicą: ul. Bohaterów Westerplatte, ,

i zagranicą: ul. Bohaterów Westerplatte, ,

Bohaterów Monte Cassino, Obrońców Poczty

Bohaterów Monte Cassino, Obrońców Poczty

Gdańskiej,

Gdańskiej,



polskie organizacje militarne w II WŚ: al. Armii

polskie organizacje militarne w II WŚ: al. Armii

Krajowej.

Krajowej.

Miejsca pamięci – Las Szpęgawski

Miejsca pamięci – Las Szpęgawski

Miejsca pamięci – Las

Miejsca pamięci – Las

Szpęgawski

Szpęgawski

- Miejsce, w którym dokonano serię zbrodni

- Miejsce, w którym dokonano serię zbrodni

hitlerowskich skierowanych

hitlerowskich skierowanych

przeciwko ludności polskiej i żydowskiej.

przeciwko ludności polskiej i żydowskiej.

- Zginęło tam według szacunków w granicach 4-7 tys.

- Zginęło tam według szacunków w granicach 4-7 tys.

ludzi.

ludzi.

- W miejscu tej zbrodni znaleźć można pomnik

- W miejscu tej zbrodni znaleźć można pomnik

poświęcony ofiarom

poświęcony ofiarom

zbrodni hitlerowskich.

zbrodni hitlerowskich.

Miejsca pamięci – Las Szpęgawski

Miejsca pamięci – Las Szpęgawski

Miejsca pamięci – cmentarz przy

Miejsca pamięci – cmentarz przy

szpitalu psychiatrycznym w

szpitalu psychiatrycznym w

Kocborowie

Kocborowie

- Cmentarz, na którym znajduje się wiele grobów

- Cmentarz, na którym znajduje się wiele grobów

pacjentów

pacjentów

zamordowanych przez hitlerowców podczas II wojny

zamordowanych przez hitlerowców podczas II wojny

światowej.

światowej.

- Znajduje się tam głaz pamiątkowy z 1979 roku, który

- Znajduje się tam głaz pamiątkowy z 1979 roku, który

poświęcono czci

poświęcono czci

ponad 500 dzieci-ofiar lat okupacji niemieckiej.

ponad 500 dzieci-ofiar lat okupacji niemieckiej.

- W czasie okupacji ogółem zamordowali 2842 chorych,

- W czasie okupacji ogółem zamordowali 2842 chorych,

z czego 1680

z czego 1680

zostało rozstrzelanych lub zabitych śmiertelnymi

zostało rozstrzelanych lub zabitych śmiertelnymi

zastrzykami przez

zastrzykami przez

SSmanów w Lesie Szpęgawskim.

SSmanów w Lesie Szpęgawskim.

Miejsca pamięci – cmentarz przy

Miejsca pamięci – cmentarz przy

szpitalu psychiatrycznym w

szpitalu psychiatrycznym w

Kocborowie

Kocborowie

Związki kombatanckie w mieście

Związki kombatanckie w mieście

W Starogardzie Gdańskim działają następujące związki kombatanckie:

W Starogardzie Gdańskim działają następujące związki kombatanckie:

- Związek „Solidarności” Polskich Kombatantów (ul. Sikorskiego 26)

- Związek „Solidarności” Polskich Kombatantów (ul. Sikorskiego 26)

- Ogólnokrajowe Stowarzyszenie Kombatantów Polskich Sił Zbrojnych

- Ogólnokrajowe Stowarzyszenie Kombatantów Polskich Sił Zbrojnych

na Zachodzie (ul. Gdańska 6)

na Zachodzie (ul. Gdańska 6)

- Związek Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów

- Związek Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów

Politycznych (ul. Sikorskiego 26)

Politycznych (ul. Sikorskiego 26)

Zadania związków kombatanckich:

Zadania związków kombatanckich:

- kształtowanie aktywnych postaw członków w pracy dla dobra

- kształtowanie aktywnych postaw członków w pracy dla dobra

Ojczyzny

Ojczyzny

- umacnianie solidarności kombatantów w kraju i za granicą

- umacnianie solidarności kombatantów w kraju i za granicą

- współorganizowanie obchodów ważnych świąt państwowych w

- współorganizowanie obchodów ważnych świąt państwowych w

mieście

mieście

Wybitne jednostki okresu II wojny

Wybitne jednostki okresu II wojny

światowej

światowej



Teodor Czecholiński – wraz z grupą harczerzy

Teodor Czecholiński – wraz z grupą harczerzy

prowadził akcję propagandową słuchając

prowadził akcję propagandową słuchając

zagranicznych radiostacji i przekazując mieszkańcom

zagranicznych radiostacji i przekazując mieszkańcom

informacje w postaci ulotek, zmarł w 1943 r. w obozie

informacje w postaci ulotek, zmarł w 1943 r. w obozie

w Mauthasuen

w Mauthasuen



Działacze Związku Jaszczurzego, m.in.. Hanna Lange,

Działacze Związku Jaszczurzego, m.in.. Hanna Lange,

Ksawery Milewski – organizowanie grup PCK i

Ksawery Milewski – organizowanie grup PCK i

tajnego nauczania

tajnego nauczania

Wybitne jednostki okresu II wojny

Wybitne jednostki okresu II wojny

światowej

światowej

Ks. Henryk Szuman:

Ks. Henryk Szuman:

- Proboszcz kościoła

- Proboszcz kościoła

p.w. św. Mateusza w

p.w. św. Mateusza w

Starogardzie

Starogardzie

Gdańskim.

Gdańskim.

- Rozstrzelany w

- Rozstrzelany w

Fordonie

Fordonie

k. Bydgoszczy przez

k. Bydgoszczy przez

hitlerowców

hitlerowców

w czasie II wojny

w czasie II wojny

światowej (październik

światowej (październik

1939 r.).

1939 r.).

- W 2003 r. rozpoczął się

- W 2003 r. rozpoczął się

jego

jego

proces beatyfikacyjny.

proces beatyfikacyjny.

Pamiętniki i wspomnienia z okresu II

Pamiętniki i wspomnienia z okresu II

wojny światowej

wojny światowej

Zeznania M. Żychskiego na temat torturowania więźniów

Zeznania M. Żychskiego na temat torturowania więźniów

przebywających

przebywających

w areszcie:

w areszcie:

„

„

Torturowanie i znęcanie się nad więźniami było bardzo częste. […]

Torturowanie i znęcanie się nad więźniami było bardzo częste. […]

Więźniowie bywali tak bici, że omdlewali po kilka razy i bywali

Więźniowie bywali tak bici, że omdlewali po kilka razy i bywali

ocucani.

ocucani.

Więźniowie przeważnie wszyscy chodzili pobici.”

Więźniowie przeważnie wszyscy chodzili pobici.”

Relacja z przebiegu egzekucji w Lesie Szpęgawskim:

Relacja z przebiegu egzekucji w Lesie Szpęgawskim:

„

„

Przewożeni zwykle nie wiedzieli dokąd jadą, gdyż samochody były

Przewożeni zwykle nie wiedzieli dokąd jadą, gdyż samochody były

całkowicie zakryte.. Dopiero kiedy kazano im wysiadać z wozów,

całkowicie zakryte.. Dopiero kiedy kazano im wysiadać z wozów,

orientowali się, że są w lesie nad świeżo wykopanym grobem i czeka

orientowali się, że są w lesie nad świeżo wykopanym grobem i czeka

ich

ich

niechybna śmierć.”

niechybna śmierć.”

Pamiętniki i wspomnienia z okresu II

Pamiętniki i wspomnienia z okresu II

wojny światowej

wojny światowej

Fragment pamiętnika Huberta Pobłockiego:

Fragment pamiętnika Huberta Pobłockiego:

„

„

Kampanię wrześniową, wraz z innymi Kociewiakami, przeszedł

Kampanię wrześniową, wraz z innymi Kociewiakami, przeszedł

pod Grudziądzem, gdzie wkrótce po uformowaniu się i wyjściu na linię

pod Grudziądzem, gdzie wkrótce po uformowaniu się i wyjściu na linię

frontu, jego oddział został wzięty do niewoli. Zwolniony w listopadzie

frontu, jego oddział został wzięty do niewoli. Zwolniony w listopadzie

tego samego roku, próbował jeszcze werbalnie, po wypiciu kilku

tego samego roku, próbował jeszcze werbalnie, po wypiciu kilku

„

„

szkiełków sznapsu" przeciwstawić się okupantowi wznosząc na Rynku

szkiełków sznapsu" przeciwstawić się okupantowi wznosząc na Rynku

starogardzkim, w języku Goethego kilka okrzyków antyhitlerowskich.

starogardzkim, w języku Goethego kilka okrzyków antyhitlerowskich.

Biedak sądził, że jak za „Wilusia" można będzie swobodnie się o władzy

Biedak sądził, że jak za „Wilusia" można będzie swobodnie się o władzy

wypowiadać. Za swój czyn został osadzony w „tórmie", wieży broniącej w

wypowiadać. Za swój czyn został osadzony w „tórmie", wieży broniącej w

średniowieczu dostępu do miasta od strony Gdańska, zwanej też

średniowieczu dostępu do miasta od strony Gdańska, zwanej też

gdańską.

gdańską.

[…] Po wyjściu na wolność, ojciec powołany został do służby działającej

[…] Po wyjściu na wolność, ojciec powołany został do służby działającej

na zapleczu frontu wschodniego. Przez lata okupacji hitlerowskiej

na zapleczu frontu wschodniego. Przez lata okupacji hitlerowskiej

miałem

miałem

tylko sporadyczne kontakty z ojcem.”

tylko sporadyczne kontakty z ojcem.”