Hormony nadnerczy

Magdalena Michalska

Krzysztof Marosz

Hormony nadnerczy - podział

Kora - obwodowa część nadnerczy



Glikokortykosterydy – to już znamy!



Mineralokortykosterydy



Androgeny

Rdzeń – wewnętrzna część nadnerczy



Adrenalina i noradrenalina czyli aminy

katecholowe

Charakterystyka hormonów kory

nadnerczy



Mają budowę steroidową.



Regulacja ich wydzielania związana jest

z funkcjonowaniem osi podwzgórze -

przysadka – kora nadnerczy.



Wydzielanie jest oparte na ujemnym sprzężeniu

zwrotnym.



Mają wpływ na większość układów w naszym

organizmie.



Glikokortykosterydy mogą mieć niewielką

składową mineralokortykosteroidów w swoim

działaniu.

Mineralokortykosteroidy



Główni przedstawiciele to aldosteron

i dezoksykortykosteron



Aldosteron najsilniej wpływa na

gospodarkę wodno – elektrolitową



Regulacja jego wydzielania jest oparta na

działaniu układu renina – angiotensyna –

aldosteron (patrz schemat poniżej)

Co stymuluje wydzielanie aldosteronu?



Spadek objętości krwi i ciśnienia tętniczego



Spadek stężenia sodu we krwi



Pobudzenie układu adrenergicznego

Główne działanie aldosteronu polega na

zatrzymaniu w organizmie sodu i wody,

hormon ten działa w kanaliku dalszym

nefronu gdzie pobudza wchłanianie zwrotne

sodu i wydalanie do światła

kanalika potasu.



Wpływa więc na oba te jony, sód i potas.

Leki których działanie związane jest

z aldosteronem

- Antagoniści aldosteronu – spironolakton
- Blokery receptora dla angiotensyny

(sartany)

- Inhibitory konwertazy angiotensyny

Inhibitory konwertazy

angiotensyny (IKA)

- kaptopril, enarapril

- obniżają szczególnie ciśnienie rozkurczowe i przepływ przez

ważne narządy ponieważ zmniejszają opór obwodowy i

rozszerzają tętnice i żyły

- NIE powodują wzrostu zapotrzebowania serca na tlen

- zwiększają wydalanie sodu i zatrzymują potas

- działają kardioprotekcyjne zapobiegając przerostowi komór

serca

- stosuje się je także w niewydolności krążenia, chorobie

wieńcowej, niewydolności naczyń mózgowych i

obwodowych, cukrzycy.

IKA

Działania niepożądane – stosunkowo rzadkie i słabo nasilone

- hipotonia – zwykle po pierwszej dawce

- hiperkaliemia

- suchy kaszel – bardzo charakterystyczne i uciążliwe

- obrzęk naczynioruchowy

- odwracalny wzrost poziomu kreatyniny

- NIE należy łączyć z lekami zwiększającymi poziom potasu

Sartany

- losartan i valsartan

- blokują receptory dla angiotensyny II

- zmniejsza się wydzielanie aldosteronu i wazopresyny

- spada opór naczyniowy

- powodują spadek cholesterolu i mają działanie

antyproliferacyjne

- są dobrze tolerowane nie powodują napadów suchego kaszlu

które tak dokuczają pacjentom przyjmującym IKA

Spironolakton

- blokuje receptory dla aldosteronu (mają zbliżoną budowę)

- dzięki temu mechanizmowi zwiększa się wydalanie sodu i

wody a także oszczędzany jest potas i magnez

- zmniejsza się także opór obwodowy

- stosowany jako lek moczopędny oszczędzający potas,

w hiperaldosteronizmie, a także w leczeniu hirsutyzmu

(wpływa na wątrobowy metabolizm hormonów płciowych)

Przeciwwskazania

- hiperkaliemia i kwasica oraz stany je nasilające

- ciąża i okres karmienia

- przy długotrwałym podawaniu u mężczyzn może powodować

ginekomastię

Punkty uchwytu leków

Dezoksykortykosteron

- jest hormonem pośrednim w syntezie

aldosteronu

- ze względu krótki czas działania i wysoki

koszt aldosteronu to właśnie

dezoksykortykosteron jest stosowany w

niedoczynności kory nadnerczy

- podawany jako leczenie substytucyjne

zarówno przy pierwotnej niedoczynności

(ch. Addisona), jak i wtórnej – pochodzenia

przysadkowego.

Androgeny

- ich działanie ujawnia się najwyraźniej w okresie

dojrzewania płciowego

- GnRH uwalniana pulsacyjnie stymuluje wydzielania LH i

FSH

- LH pobudza syntezę testosteronu
- FSH i testosteron zapoczątkowują i podtrzymują

spermatogenezę

- w okresie dojrzewania androgeny stymulują rozwój

męskich zewnętrznych narządów płciowych

- powodują zarówno u chłopców jak i dziewcząt stymulację

wzrostu, rozwój gruczołów łojowych i potowych oraz

owłosienia,

Regulacja wydzielania hormonów płciowych

Zastosowania androgenów

- hipogonadyzm hipergonadotropowy (wrodzony lub nabyty

– czynniki zakaźne, chemiczne, urazy)

- niektóre przypadki hipogonadyzmu hipogonadotropowego
Androgeny są stosowane w powyższych przypadkach jako

hormonalna terapia zastępcza u mężczyzn polegająca na

substytucji hormonów.

- przy stymulacji opóźnionego dojrzewania płciowego u

chłopców

- u mężczyzn z objawowym niskim poziomem testosteronu

(spadek libido, nadpobudliwość, osteoporoza)

Działania niepożądane

- wzrost hematokrytu
- wzrost ciśnienia tęt. i obrzęki
- trądzik
- przedwczesne dojrzewanie i zarastanie

chrząstek wzrostowych

- niepłodność
- wirylizacja u kobiet
- bolesny wzwód członka

Sterydy anaboliczne – działanie:

- pobudzają biosyntezę białek
- pobudzają erytropoezę
- zwiększają masę mięśniową i kostną
- zwiększają łaknienie
- poprawiają wydolność umysłową
- działanie androgenne

Sterydy anaboliczne (np. Metanabol)

Wskazania
- choroby wyniszczające i głębokie niedożywienie
- odleżyny, oparzenia, odmrożenia
- anemia aplastyczna
- stany po radioterapii
- stany po długotrwałym leczeniu glikokortykosterydami
Należy stosować je razem z dietą wysokobiałkową,

witaminami i mikroelementami.

Działania niepożądane

Szczególnie niebezpieczne gdy przyjmowane

bez wskazań medycznych np. jako

„doping”

- uszkodzenie wątroby
- kardiomiopatia przerostowa
- zaburzenia zachowania (wybuchy agresji)
- zaburzenia libido i niepłodność
- uszkodzenie stawów i więzadeł (nadmierny

rozrost tkanki mięśniowej)

Antyandrogeny

- octan cyproteronu
Wskazania:
- kobiety z objawami androgenizacji
- nieoperacyjny rak prostaty
- leczenie przedwczesnego dojrzewania
- leczenie nadmiernej pobudliwości płciowej