Jadłowstręt psychiczny

Anorexia nervosa ( AN)

Paweł W. Nogal

Jadłowstręt psychiczny

Anorexia nervosa (AN)



choroba psychosomatyczna polegająca
na

świadomym

ograniczaniu

przyjmowania pokarmów w celu
osiągnięcia szczupłej, a nawet chudej
sylwetki ciała



postępujący ubytek masy ciała prowadzi
do zaburzeń metabolicznych i
hormonalnych organizmu

Kryteria rozpoznania

jadłowstrętu psychicznego

wg DSM - IV

(1)



odmowa

utrzymania

masy

ciała

powyżej lub na poziomie uznanym za
minimalną, prawidłową dla danego
wieku i wzrostu

(czyli utrata masy ciała

prowadząca do utrzymania się masy ciała <
85% masy należnej)

lub nie przybieranie na wadze w
okresach

wzrostu

organizmu,

prowadzące do utrzymania się masy
ciała < 85% masy należnej

Kryteria rozpoznania

jadłowstrętu psychicznego

wg DSM - IV

(2)



silny lęk przed zwiększeniem masy
ciała lub otyłością, nawet u osób z
niedoborem masy ciała



zaburzenia postrzegania masy i
kształtu swojego ciała; negowanie
aktualnej małej masy ciała i/lub
nadmierny wpływ masy i kształtu
ciała na samoocenę chorego

Kryteria rozpoznania

jadłowstrętu wg DSM - IV

(3)



u dziewcząt po pierwszej miesiączce
– brak co najmniej 3 kolejnych
krwawień miesiączkowych, również
wtedy, gdy pojawiają się one jedynie
po

zastosowaniu

terapii

hormonalnej

Według DSM - IV rozróżnia się

dwa podtypy jadłowstrętu

psychicznego



Typ restrykcyjny

bez regularnych napadów żarłoczności i
zachowań oczyszczających (wymioty,
nadużywanie środków przeczyszczających
i moczopędnych)



Typ bulimiczno- oczyszczający

z regularnymi napadami żarłoczności
i zachowań oczyszczających

Dominującą

cechą

anoreksji nie jest jedynie
pragnienie

bycia

szczupłym,

ale

nieustępliwe dążenie do
bycia

jeszcze

szczuplejszym; w chwili,
gdy

zostaje

osiągnięta

docelowa

masa

ciała,

kolejnym celem staje się
masa

ciała

mniejsza.

Za wyleczone somatycznie

traktuje

się

te

dziewczęta,

które

utrzymują masę ciała na
poziomie > 85% masy
należnej

i

u

których

wystąpiły

trzy

kolejne

cykle miesiączkowe.

Epidemiologia

• częstość występowania w populacji

dziewcząt w okresie dojrzewania i
młodych kobiet ocenia się na 0,5 - 2%

• 5 krotny wzrost zachorowań w ciągu

ostatnich 30 lat

• w Polsce wskaźniki kształtują się

podobnie

• chłopcy stanowią ok. 5 - 15%

pacjentów

Etiopatogeneza

• Etiologia nie jest całkowicie

znana

• Połączenie

czynników

biologicznych, psychologicznych i
społecznych

prawdopodobnie

składa się na predyspozycje,
wystąpienie i utrwalenie zaburzeń

Aspekty kliniczne

• Wywiad - decydujące znaczenie

1. Okres początkowy:
- objawy somatyczne: spadek masy ciała,

ustąpienie miesiączek

- objawy psychiczne: pobudzenie,

wzmożona aktywność fizyczna,
bezsenność, niechęć do jedzenia

2. Okres zaawansowany:

- objawy somatyczne: postępujące
chudnięcie, sucha, łuszcząca się skóra,
lanugo, zaparcia, ziębnięcie, osłabienie
siły mięśniowej

- objawy psychiczne: zwiększona
męczliwość, chwiejność uczuciowa,
ucieczka przed otoczeniem

3. Okres znacznie zaawansowany:

- objawy somatyczne: wyniszczenie,
niskie RR, bradykardia, wymioty,
obrzęki obwodowe

- objawy psychiczne: apatia, depresja,
katatonia

Badania dodatkowe

• Zaburzenia wodno-elektrolitowe
- hipokaliemia
- hipomagnezemia
- hipofosfatemia
- hipokalcemia
-tendencja do alkalozy

metabolicznej

• Morfologia krwi

- często prawidłowa

- może być anemia
niedoborowa

leukopenia ,
trombocytopenia

Wskaźniki ostrej fazy
prawidłowe

• Badania biochemiczne

- stężenie glukozy prawidłowe
lub nieznacznie obniżone
(dieta, brak zapasów
glikogenu)

- stężenie cholesterolu
często podwyższone (rozkład
uzależniony od aktywności
FT3, zawartość globuliny
wiążącej cholesterol jest
mała)

- czynność nerek zwykle
prawidłowa,
ale stężenie mocznika może
się wahać
od wysokiego (odwodnienie)
do niskiego (ograniczona
podaż białek)

- czynność wątroby zwykle
prawidłowa, przy znacznym
niedożywieniu niewielkie
zwiększenie aktywności
enzymów wątrobowych;
metabolizm bilirubiny
prawidłowy
- proteinogram najczęściej
prawidłowy

Badania hormonalne

• Oś podwzgórze - przysadka - gonady

-

U

chorych

z

jadłowstrętem

psychicznym poziom gonadotropin i
estrogenów zarówno w moczu, jak i w
surowicy jest niski, czasem bardzo
niski

-

co

przypomina

okres

dzieciństwa; odpowiedź gonadotropin
na GnRH jest upośledzona (Giusti,
1988; Mattingly, 1995)

Badania hormonalne

• Niskie stężenie gonadotropin i estradiolu
• Wysokie stężenie kortyzolu
• Obniżone stężenie FT3,
• wysokie stężenie rT3

• IGF-I całkowite obniżone

-

Zmiany w OUN

• Obserwuje się dystroficzne zmiany w

korze

mózgowej

wraz

ze

zwiększeniem przestrzeni płynowych,
pogłębieniem zakrętów i szczelin.

Zmiany te są wynikiem m.in.

obniżonego globalnie metabolizmu
glukozy w mózgu, szczególnie w
regionach czołowych i ciemieniowych

Leczenie

• Dieta wysokokaloryczna
• Psychoterapia
• Leczenie objawowe
• Leki psychotropowe
• Leczenie sekwencyjne

estrogenowo-progestagenowe