1

1

UDARY MÓZGU

UDARY MÓZGU

u DZIECI

u DZIECI

Joanna Dubelt, Renata Koncewicz,

Joanna Dubelt, Renata Koncewicz,

Ewa Zienkiewicz

Ewa Zienkiewicz

Oddział Neurologii

Oddział Neurologii

Dziecięcego Szpitala Klinicznego w

Dziecięcego Szpitala Klinicznego w

Lublinie

Lublinie

2

2

Definicja

Definicja



Udar mózgu jest to zespół

Udar mózgu jest to zespół

kliniczny charakteryzujący się

kliniczny charakteryzujący się

nagłym wystąpieniem ogniskowego

nagłym wystąpieniem ogniskowego

lub uogólnionego zaburzenia

lub uogólnionego zaburzenia

czynności mózgu, którego objawy

czynności mózgu, którego objawy

utrzymują się ponad 24 godziny i są

utrzymują się ponad 24 godziny i są

spowodowane wyłącznie przez

spowodowane wyłącznie przez

przyczyny naczyniowe.

przyczyny naczyniowe.

3

3

Definicje c.d.

Definicje c.d.



Objawy trwające ponad 24 godzin,

Objawy trwające ponad 24 godzin,

ale wycofują się przed okresem 3

ale wycofują się przed okresem 3

tygodni określone są jako odwracalne

tygodni określone są jako odwracalne

deficyty neurologiczne (RIND)

deficyty neurologiczne (RIND)



Przypadki w których objawy

Przypadki w których objawy

utrzymują się krócej niż 24 godziny,

utrzymują się krócej niż 24 godziny,

to przejściowe ataki niedokrwienne

to przejściowe ataki niedokrwienne

(TIA)

(TIA)

4

4

Epidemiologia

Epidemiologia

populacja dorosłych

populacja dorosłych



Udary mózgu stanowią trzecią pod

Udary mózgu stanowią trzecią pod

względem częstotliwości przyczynę

względem częstotliwości przyczynę

śmiertelności w krajach

śmiertelności w krajach

wysokorozwiniętych (rocznie umiera

wysokorozwiniętych (rocznie umiera

na świecie ok.4,5 mln osób)

na świecie ok.4,5 mln osób)



Śmiertelność w ciągu 30 dni od

Śmiertelność w ciągu 30 dni od

wystąpienia udaru w Europie

wystąpienia udaru w Europie

Zachodniej wynosi ok.. 25-30%. (w

Zachodniej wynosi ok.. 25-30%. (w

Polsce 40%)

Polsce 40%)

5

5

Epidemiologia

Epidemiologia

populacja dorosłych c.d.

populacja dorosłych c.d.



Zapadalność na udar mózgu w

Zapadalność na udar mózgu w

krajach Europy Zachodniej

krajach Europy Zachodniej

wynosi100-245/100.000 rocznie. W

wynosi100-245/100.000 rocznie. W

Polsce 175/100.000 mężczyźni i

Polsce 175/100.000 mężczyźni i

125/100.000 kobiety

125/100.000 kobiety



80% to udary niedokrwienne, 20%

80% to udary niedokrwienne, 20%

udary krwotoczne

udary krwotoczne

6

6

Epidemiologia

Epidemiologia

populacja dziecięca

populacja dziecięca



Częstość występowania 2,5 –

Częstość występowania 2,5 –

2,7/100.000 rocznie. (noworodki

2,7/100.000 rocznie. (noworodki

4,7/100.000 rocznie)

4,7/100.000 rocznie)



40% do 6 roku życia

40% do 6 roku życia



Niewielka przewaga chłopców 1,2:1

Niewielka przewaga chłopców 1,2:1



Niedokrwienne 30-45 -55%

Niedokrwienne 30-45 -55%



Krwotoczne 45%

Krwotoczne 45%

7

7

Patogeneza i podział

Patogeneza i podział



Udary niedokrwienne

Udary niedokrwienne



Mechanizm zakrzepowy, zatorowy,

Mechanizm zakrzepowy, zatorowy,

hemodynamiczny

hemodynamiczny



Udary krwotoczne

Udary krwotoczne



Wynik wynaczynienie krwi do

Wynik wynaczynienie krwi do

przestrzeni pozanaczyniowej

przestrzeni pozanaczyniowej



Udary żylne

Udary żylne



Zakrzepy żył i zator żył mózgu

Zakrzepy żył i zator żył mózgu

8

8

Czynniki ryzyka udarów

Czynniki ryzyka udarów

mózgu

mózgu



Dorośli

Dorośli



Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze



Miażdżyca

Miażdżyca



Hyperlipidemia

Hyperlipidemia



Cukrzyca

Cukrzyca



Otyłość

Otyłość



Używki (tytoń, alkohol)

Używki (tytoń, alkohol)



Brak aktywności fizycznej

Brak aktywności fizycznej



Stosowanie środków antykoncepcyjnych

Stosowanie środków antykoncepcyjnych

(kobiety)

(kobiety)

9

9

Czynniki ryzyka udarów

Czynniki ryzyka udarów

mózgu

mózgu



Dzieci

Dzieci



Wrodzone wady serca

Wrodzone wady serca



Infekcje

Infekcje



Skazy krwotoczne

Skazy krwotoczne



Patologia naczyń

Patologia naczyń



Zaburzenia metaboliczne

Zaburzenia metaboliczne



Odwodnienie

Odwodnienie

10

10

Etiologia udarów

Etiologia udarów

niedokrwiennych u dzieci

niedokrwiennych u dzieci



Zakrzepowa

Zakrzepowa



Zapalenie naczyń – stany infekcyjne

Zapalenie naczyń – stany infekcyjne

spowodowane zapaleniem opon

spowodowane zapaleniem opon

mózgowo-rdzeniowych , w przebiegu

mózgowo-rdzeniowych , w przebiegu

infekcji wirusowych

infekcji wirusowych



Autoimmunologiczne

Autoimmunologiczne



Toczeń rumieniowaty układowy

Toczeń rumieniowaty układowy



Zapalenie tętnic Takayashu

Zapalenie tętnic Takayashu



Plamica Henocha-Schoenleina

Plamica Henocha-Schoenleina



Choroba Kawasaki

Choroba Kawasaki

11

11

Etiologia udarów

Etiologia udarów

niedokrwiennych u dzieci c.d.

niedokrwiennych u dzieci c.d.



Zaburzenia budowy naczyń

Zaburzenia budowy naczyń



Choroba moya-moya

Choroba moya-moya



Dysplazja włóknisto-mięśniowa

Dysplazja włóknisto-mięśniowa



Tętniak rozwarstwiający

Tętniak rozwarstwiający



Nerwiakowłókniakowatość typu I

Nerwiakowłókniakowatość typu I



Nieprawidłowe połączenia naczyniowe

Nieprawidłowe połączenia naczyniowe



Uszkodzenia naczyń

Uszkodzenia naczyń



Mechaniczny uraz naczyń

Mechaniczny uraz naczyń



Poprzez jamę ustną

Poprzez jamę ustną



Uraz szyi

Uraz szyi



Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa

Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa

12

12

Etiologia udarów

Etiologia udarów

niedokrwiennych u dzieci c.d.

niedokrwiennych u dzieci c.d.



Skurcz naczyń

Skurcz naczyń



Pourazowy odruchowy skurcz naczyń

Pourazowy odruchowy skurcz naczyń



Migrena

Migrena



Stosowanie kokainy

Stosowanie kokainy



Wąchanie kleju

Wąchanie kleju



Przyczyny hematologiczne

Przyczyny hematologiczne



Hemoglobinopatie

Hemoglobinopatie



Policytemia

Policytemia



Trobocytoza

Trobocytoza



Białaczka

Białaczka



Koagulopatie (niedobór białek S i C, antytrombiny III,

Koagulopatie (niedobór białek S i C, antytrombiny III,

antykoagulant toczniowy, DIC)

antykoagulant toczniowy, DIC)

13

13

Etiologia udarów

Etiologia udarów

niedokrwiennych u dzieci c.d.

niedokrwiennych u dzieci c.d.



Przyczyny metaboliczne

Przyczyny metaboliczne



Homocystynuria

Homocystynuria



Niedobór sulfatazy siarczynowej

Niedobór sulfatazy siarczynowej



Choroba Fabry’ego

Choroba Fabry’ego



Zespół MELAS

Zespół MELAS



Zatorowa

Zatorowa



Wrodzone lub nabyte wady serca (zwłaszcza z

Wrodzone lub nabyte wady serca (zwłaszcza z

przeciekiem ze strony prawej na lewą)

przeciekiem ze strony prawej na lewą)



Zwężenie aorty

Zwężenie aorty



Ubytki przegrody międzyprzedsionkowej

Ubytki przegrody międzyprzedsionkowej



Przetrwały przewód tętniczy

Przetrwały przewód tętniczy



Zapalenie wsierdzia lub mięśnia serca

Zapalenie wsierdzia lub mięśnia serca



Śluzak przedsionka

Śluzak przedsionka



Zaburzenie rytmu serca

Zaburzenie rytmu serca

14

14

Etiologia udarów

Etiologia udarów

niedokrwiennych u dzieci c.d.

niedokrwiennych u dzieci c.d.



Zator powietrzny

Zator powietrzny



Zator tłuszczowy

Zator tłuszczowy



Hemodynamiczna

Hemodynamiczna



Zaburzenia czynnosci serca

Zaburzenia czynnosci serca



Wrodzone wady serca

Wrodzone wady serca



Zaburzenia rytmu

Zaburzenia rytmu



Zmniejszenie objętości wyrzutowej serca

Zmniejszenie objętości wyrzutowej serca



Spadek ciśnienia tętniczego krwi

Spadek ciśnienia tętniczego krwi



Hipowolemia

Hipowolemia

15

15

Etiologia udarów

Etiologia udarów

niedokrwiennych u dzieci c.d.

niedokrwiennych u dzieci c.d.



Krwotoczna

Krwotoczna



Uraz głowy

Uraz głowy



Krwawienie podtwardówkowe

Krwawienie podtwardówkowe



Krwawienie podpajęczynówkowe

Krwawienie podpajęczynówkowe



Krwawienie śródmózgowe

Krwawienie śródmózgowe



Krwawienie dokomorowe

Krwawienie dokomorowe



Krwawienie występujące samoistne

Krwawienie występujące samoistne



Malformacje tętniczo-żylne

Malformacje tętniczo-żylne



Pęknięcie tętniaka

Pęknięcie tętniaka



Skazy krwotoczne

Skazy krwotoczne



Hemofilia

Hemofilia

16

16

Etiologia udarów krwotocznych

Etiologia udarów krwotocznych

u dzieci

u dzieci



Urazy (głowy, tt szyjnych, zespół

Urazy (głowy, tt szyjnych, zespół

dziecka maltretowanego)

dziecka maltretowanego)



Krwawienia samoistne (malformacje

Krwawienia samoistne (malformacje

naczyniowe, skazy krwotoczne np.

naczyniowe, skazy krwotoczne np.

trobocytopenia, hemofilie)

trobocytopenia, hemofilie)

17

17

Etiologia udarów żylnych

Etiologia udarów żylnych

u dzieci

u dzieci



Zakażenie bakteryjne w obrebie

Zakażenie bakteryjne w obrebie

twarzy (zatoki, uszy)

twarzy (zatoki, uszy)



Urazy

Urazy



Odwodnienie (niemowlęta)

Odwodnienie (niemowlęta)



Koagulopatie

Koagulopatie

18

18



13-36% przypadków udarów

13-36% przypadków udarów

niedokrwiennych

niedokrwiennych



11% przypadków udarów

11% przypadków udarów

krwotocznych

krwotocznych

etiopatogeneza zostaje nieustalona

etiopatogeneza zostaje nieustalona

19

19

Objawy kliniczne udarów

Objawy kliniczne udarów

mózgu

mózgu



Z zakresu przedniego kręgu unaczynienia

Z zakresu przedniego kręgu unaczynienia

mózgu:

mózgu:



Zaburzenia ruchowe (po stronie przeciwnej do

Zaburzenia ruchowe (po stronie przeciwnej do

niedokrwienia):

niedokrwienia):



Niedowład połowiczy, twrazowo-ramienny, niedowład

Niedowład połowiczy, twrazowo-ramienny, niedowład

ręki lub stopy

ręki lub stopy



Zaburzenia czucia:

Zaburzenia czucia:



parestezje lub/i niedoczulica (zakres jak w

parestezje lub/i niedoczulica (zakres jak w

niedowładach)

niedowładach)



Afazja

Afazja



Zaburzenia widzenia (po stronie niedokrwienia)

Zaburzenia widzenia (po stronie niedokrwienia)

lub połowicze jednoimienne (po stronie

lub połowicze jednoimienne (po stronie

przeciwnej do niedokrwienia)

przeciwnej do niedokrwienia)

20

20

Objawy kliniczne udarów

Objawy kliniczne udarów

mózgu c.d.

mózgu c.d.



Z zakresu tylnego kręgu unaczynienia

Z zakresu tylnego kręgu unaczynienia

mózgu:

mózgu:



Zaburzenia połykania

Zaburzenia połykania



Ataksja, dysmetria, dyzartria

Ataksja, dysmetria, dyzartria



Osłabienie mięśni twarzy

Osłabienie mięśni twarzy



Zaburzenia równowagi, szum w uszach, zawroty

Zaburzenia równowagi, szum w uszach, zawroty

głowy

głowy



Porażenie mięśni gałek ocznych, nierówność

Porażenie mięśni gałek ocznych, nierówność

źrenic, ślepota korowa

źrenic, ślepota korowa



Chwilowe zaburzenia świadomości, zaburzenia

Chwilowe zaburzenia świadomości, zaburzenia

psychiczne, zaburzenia pamięci

psychiczne, zaburzenia pamięci



Nagłe upadki (drop attacks)

Nagłe upadki (drop attacks)

21

21

Objawy kliniczne udarów

Objawy kliniczne udarów

mózgu c.d.

mózgu c.d.



Zakrzepica zatoki strzałkowej

Zakrzepica zatoki strzałkowej



Niedowłąd nerwu VI

Niedowłąd nerwu VI



Zmiany zastoinowe na dnie oczu

Zmiany zastoinowe na dnie oczu



Zakrzepica zatoki jamistej

Zakrzepica zatoki jamistej



Wytrzeszcz gałki ocznej, obrzęk powiek i

Wytrzeszcz gałki ocznej, obrzęk powiek i

tkanek oczodołu

tkanek oczodołu



Niedowłady nerwów III-VI, wylewy do

Niedowłady nerwów III-VI, wylewy do

siatkówki, nastrzyknięcie spojówek

siatkówki, nastrzyknięcie spojówek

22

22

Objawy kliniczne udarów

Objawy kliniczne udarów

mózgu c.d.

mózgu c.d.



Udar krwotoczny

Udar krwotoczny



Nagły silny ból głowy szczególnie w okolicy

Nagły silny ból głowy szczególnie w okolicy

potylicy

potylicy



Szybko narastające zaburzenia świadomości

Szybko narastające zaburzenia świadomości



Objawy ogniskowego uszkodzenia OUN

Objawy ogniskowego uszkodzenia OUN



Drgawki

Drgawki



Wymioty

Wymioty



Afazja

Afazja



Objawy oponowe w krwawieniu

Objawy oponowe w krwawieniu

podpajęczynówkowym

podpajęczynówkowym

23

23

Badania dodatkowe

Badania dodatkowe



Badania neuroobrazowe

Badania neuroobrazowe



Tomografia komputerowa ( angioCT)

Tomografia komputerowa ( angioCT)



Rezonans magnetyczny (angioMR)

Rezonans magnetyczny (angioMR)



Przezczaszkowe przepływy

Przezczaszkowe przepływy

naczyniowe

naczyniowe



Badania kardiologiczne(ECHO, EKG,

Badania kardiologiczne(ECHO, EKG,

Holter)

Holter)



Badania laboratoryjne

Badania laboratoryjne

24

24

Leczenie

Leczenie



Antyagregacyjne

Antyagregacyjne



Neuroprotekcyjne

Neuroprotekcyjne



Przeciwobrzękowe

Przeciwobrzękowe



Postępowanie objawowe (wyrównanie zaburzeń

Postępowanie objawowe (wyrównanie zaburzeń

wodno- elektrolitowych)

wodno- elektrolitowych)



Leki przeciwdrgawkowe i przeciwbólowe

Leki przeciwdrgawkowe i przeciwbólowe



Antybiotyki

Antybiotyki



Leczenie fibrynolityczne ( zakrzepica zatok i żył )

Leczenie fibrynolityczne ( zakrzepica zatok i żył )



Wczesna rehabilitacja i objęcie opieką

Wczesna rehabilitacja i objęcie opieką

długoterminową przez zespół specjalistów

długoterminową przez zespół specjalistów

( rehabilitant,logopeda, psycholog)

( rehabilitant,logopeda, psycholog)

25

25

Leczenie cd.

Leczenie cd.

Wczesna rehabilitacja i objęcie opieką

Wczesna rehabilitacja i objęcie opieką

długoterminową przez zespół

długoterminową przez zespół

specjalistów(rehabilitant, logopeda,psycholog)

specjalistów(rehabilitant, logopeda,psycholog)

W każdym przypadku, o ile to

W każdym przypadku, o ile to

możliwe, konieczne jest leczenie

możliwe, konieczne jest leczenie

schorzenia podstawowego

schorzenia podstawowego

(korekcja

(korekcja

wady serca, leczenie zaburzeń rytmu

wady serca, leczenie zaburzeń rytmu

serca, profilaktyka

serca, profilaktyka

przeciwzakrzepowa według wskazań

przeciwzakrzepowa według wskazań

itp.).

itp.).

26

26

Następstwa i rokowanie

Następstwa i rokowanie

Następstwa udaru mózgu są bardzo

Następstwa udaru mózgu są bardzo

zróżnicowanie i zależą od:

zróżnicowanie i zależą od:



Rodzaju udaru

Rodzaju udaru



Lokalizacji i rozległości uszkodzenia

Lokalizacji i rozległości uszkodzenia



Wieku dziecka

Wieku dziecka



Choroby podstawowej

Choroby podstawowej

27

27

Następstwa udarów u dzieci

Następstwa udarów u dzieci



Zaburzenia ruchowe

Zaburzenia ruchowe



Zaburzenia mowy (afazja)

Zaburzenia mowy (afazja)



Napady padaczkowe

Napady padaczkowe



Opóźnienie rozwoju, pogorszenie

Opóźnienie rozwoju, pogorszenie

funkcjonowania intelektualnego

funkcjonowania intelektualnego



Wodogłowie wewnętrzne ( udary krwotoczne)

Wodogłowie wewnętrzne ( udary krwotoczne)



Zaburzenia zachowania

Zaburzenia zachowania



Trudności szkolne, zaburzenia pamięci,

Trudności szkolne, zaburzenia pamięci,

koncentracji, deficyt uwagi

koncentracji, deficyt uwagi

28

28

Rokowanie

Rokowanie



Wczesne

Wczesne



śmiertelność

śmiertelność



25% udar krwotoczny

25% udar krwotoczny



5% udar niedokrwienny

5% udar niedokrwienny



Późne

Późne



Udar krwotoczny

Udar krwotoczny



Odległe skutki kliniczne, łagodniejsze, częściej bez

Odległe skutki kliniczne, łagodniejsze, częściej bez

ubytków

ubytków



Udar niedokrwienny

Udar niedokrwienny



2/3 pacjentów prezentuje klinicznie przetrwałe

2/3 pacjentów prezentuje klinicznie przetrwałe

następstwa

następstwa

29

29

Pacjenci z udarami mózgu hospitalizowani w

Pacjenci z udarami mózgu hospitalizowani w

Oddziale Neurologii DSK w latach 2004-2009

Oddziale Neurologii DSK w latach 2004-2009



(7 chłopców i 3 dziewczynki)

(7 chłopców i 3 dziewczynki)



TIA 1 chłopiec

TIA 1 chłopiec



Etiologia

Etiologia



Wady serca – 2

Wady serca – 2



Infekcje – 3

Infekcje – 3



Uraz – 2

Uraz – 2



Naczyniowe – 1

Naczyniowe – 1

Udar niedokrwienny 10 dzieci

Udar niedokrwienny 10 dzieci



Nieznane - 1

Nieznane - 1

30

30

Pacjenci z udarami mózgu hospitalizowani w

Pacjenci z udarami mózgu hospitalizowani w

Oddziale Neurologii DSK w latach 2004-2009

Oddziale Neurologii DSK w latach 2004-2009

•

Udar niedokrwienny

Udar niedokrwienny

–

10dzieci (7 chłopców i 3 dziewczynki)

10dzieci (7 chłopców i 3 dziewczynki)

–

TIA1 chłopiec

TIA1 chłopiec

Etiologia

Wady serca 2
Infekcje 3
Uraz 2
Naczyniowa1
Nie ustalono 1
Nieznana1

Rokowanie

Pacjenci skierowani do dalszej rehabilitacji 9
Bez ubytków 2 (1uraz,1TIA)

31

31

Pacjenci z udarami mózgu hospitalizowani w

Pacjenci z udarami mózgu hospitalizowani w

Oddziale Neurologii DSK w latach 2004-2009 – c.d.

Oddziale Neurologii DSK w latach 2004-2009 – c.d.



Udar krwotoczny

Udar krwotoczny



16 dzieci (12 dziewcząt i 4 chłopców)

16 dzieci (12 dziewcząt i 4 chłopców)



Lokalizacja

Lokalizacja



Krwawienie wewnątrzmózgowe -14 (2 do

Krwawienie wewnątrzmózgowe -14 (2 do

móżdżku)

móżdżku)



Krwawienie podtwardówkowe – 2

Krwawienie podtwardówkowe – 2



Etiologia

Etiologia



Uraz – 2

Uraz – 2



DIC – 1

DIC – 1



Malformacje naczyniowe – 9

Malformacje naczyniowe – 9



Nie ustalono – 3

Nie ustalono – 3



Brak danych – 1

Brak danych – 1

32

32

Pacjenci z udarami mózgu hospitalizowani w

Pacjenci z udarami mózgu hospitalizowani w

Oddziale Neurologii DSK w latach 2004-2009 – c.d.

Oddziale Neurologii DSK w latach 2004-2009 – c.d.



Leczenie

Leczenie



Operacyjne – 11

Operacyjne – 11



Zachowawcze – 5

Zachowawcze – 5



Rokowanie

Rokowanie



Brak ubytków – 7

Brak ubytków – 7



Skierowani do dalszej rehabilitacji – 6

Skierowani do dalszej rehabilitacji – 6



Brak danych – 2

Brak danych – 2



Zgon – 1

Zgon – 1

33

33

Dziękujemy za uwagę

Dziękujemy za uwagę