Badanie dla potrzeb kinezyterapii

Wywiad:

-wywiad personalny:

Imię i nazwisko: Marian Sz.,

Wiek: 55 lat,

Stan cywilny: rozwiedziony,

Adres zamieszkania: 22- 100 Chełm, ul. Wojsławicka 5/10,

Wykształcenie: średnie zawodowe,

Zawód: tokarz,

Przebyte choroby: świnka,

Urazy ciała: brak,

Zabiegi operacyjne: zapalenie wyrostka robaczkowego,

Choroby dziedziczne: brak,

Obecnie przyjmowane leki: brak.

-wywiad aktualnej choroby:

Uzyskane wiadomości na temat czasu i okolicznościach:

Ogólne zasady postępowania rehabilitacyjnego w udarach mózgu

W pierwszej fazie leczenia udaru mózgowego zabiegi rehabilitacyjne są równoznaczne z intensywną opieką lekarską i pielęgniarską. Szczególnej troski wymaga utrzymanie drożności dróg oddechowych i wentylacji płuc oraz wyrównanie zaburzeń krążenia. U chorych w stanie śpiączki należy niekiedy zastosować intubację lub tracheotomię. Chorzy przytomni wskutek niedowładu mięśni gardła i krtani mogą mieć trudności w połykaniu pokarmu i śluzowej wydzieliny z dróg oddechowych, toteż wymagają, dla uchronienia ich przed zachłyśnięciem i wtórnym zapaleniem płuc, stałego usuwaniu śluzu oraz dużej ostrożności przy karmieniu. W ostrym okresie udaru ważne jest również regularne, opróżnianie pęcherza moczowego albo przez założenie cewnika na stałe, albo przez kilkakrotne cewnikowanie w ciągu doby, co stwarza jednak niebezpieczeństwo zakażenia dróg moczowych. Większość chorych odzyskuje kontrolę nad pęcherzem z chwilą rozpoczęcia pionizacji i nauki chodzenia.

Troskliwa pielęgnacja chorego ma znaczny wpływ na dalszy przebieg rehabilitacji. W zakresie czynności rehabilitanta, pielęgniarki, poza zwykłymi obowiązkami, jak dbałość o czystość ciała chorego, drożność dróg oddechowych czy sztuczne karmienie i uregulowanie stolca, wchodzi również troska o prawidłowe ułożenie chorego zapobiegające odleżynom i przykurczom oraz zapaleniu płuc (obracanie chorego, co 2- 3 godziny z uwzględnieniem ułożenia na plecach, na „zdrowym” i na „chorym” boku.

W typowych przypadkach torebkowego porażenia połowiczego chory leżąc trzyma kończynę górną przywiedzioną i zgiętą w stawie łokciowym, przedramię w lekkim nawróceniu, nadgarstek i palce łącznie z kciukiem w ułożeniu zgięciowym. Kończyna dolna jest zwykle lekko zgięta w stawie biodrowym i kolanowym, przywiedziona i skręcona na zewnątrz, stopa zgięta podeszwowo i odwrócona.

Pozostawienie porażonych kończyn w tym niekorzystnym ułożeniu, przy zniesionej względnie ograniczonej ruchomości w stawach i zwiększonym napięciu mięśni, prowadzi nieraz w ciągu kilku dni do trwałego skrócenia mięśni i zesztywnień stawowych. Ułożenie pośrednie zapewniające równowagę inerwacyjną wszystkich grup mięśniowych najlepiej sprzyja rozluźnieniu mięśni wykazujących skłonności do przykurczów i stanowi pozycję wyjściową dla ćwiczeń biernych.

Kończynę górną układamy z odwiedzionym ramieniem (65- 90°) i odwróconym przedramieniem, wykorzystując specjalne poduszki lub łuski ortopedyczne. Nadgarstek ustalamy w lekkim zgięciu grzbietowym, palce również w zgięciu, kciuk w przeciwstawieniu umożliwiającym trzymanie w ręce piłki tenisowej lub serwetki zwiniętej w rulon.

Kończynę dolną układamy w ułożeniu wyprostowanym, nieznacznie zgiętą w stawie kolanowym (ok. 5°) i skręconą lekko na zewnątrz. Stopę podpieramy pod kątem prostym i zabezpieczamy przed uciskiem kołdry za pomocą specjalnych poduszek, łusek, worków z piaskiem lub aparatów szynowych. Pod części ciała narażone najbardziej na ucisk( pięty, łokcie) korzystne jest podłożenie futrzanych poduszek. W okresie zwiotczenia początkowego podrażnionych kończyn ułożenie ich w pośredniej pozycji nie sprawia większych trudności.

Z zabiegów fizjoterapeutycznych są szczególnie ważne ćwiczenia oddechowe zapobiegające płucnym powikłaniom, ćwiczenia czynne kończyn zdrowych i bierne kończyn porażonych, zapobiegające przykurczom oraz lekki masaż, który zapobiega zaburzeniom troficznym mięśni. Łóżko chorego powinno być dostatecznie szerokie, umożliwiające ułożenie kończyny górnej w odwiedzeniu i tak ustawione,

aby był łatwy dostęp do porażonej strony. Należy unikać zakładania kroplówek do kończyn z niedowładem, gdyż utrudnia to właściwe ich ułożenie i wykonywanie ćwiczeń biernych.

W miarę ustalania się równowagi krążeniowo- oddechowej i stabilizacji objawów neurologicznych wprowadza się nowe elementy postępowania rehabilitacyjnego, którego program opiera się na zasadniczych cechach porażenia połowiczego, uwzględniając: 1) rodzaj i stopień zaburzeń czucia, 2) zmiany napięcia mięśniowego, 3) rozkojarzenie mechanizmów odruchowych utrzymujących prawidłową postawę, 4) niemożność wykonywania ruchów dowolnych i wyodrębnionych.

Upośledzenie czucia głębokiego stanowi większą przeszkodę w powrocie czynności ruchowej, niż zaburzenie czucia powierzchniowego, co ma szczególne znaczenie dla czynności chwytnych. Informacja czuciowa dopływająca przez receptory i drogi czuciowe są podstawą wzorców ruchowych tworzących w korze mózgowej i odtwarzanych w czynnościach ruchowych.

Porażenie połowicze, będące następstwem udaru, nie może być uważane za odrębną jednostkę chorobową, ale raczej jako utrata względnie upośledzenie sprawności ruchowej po jednej stronie ciała o różnym stopniu zaburzeń czuciowo- ruchowych, wymagających indywidualnego i specjalistycznego postępowania leczniczego. Dla uzyskania optymalnych wyników usprawniania należy na wstępie przeprowadzić wstępną i dokładną ocenę potencjału psychoruchowego, jakim chory dysponuje w zakresie wyższych czynności układu nerwowego i sprawności motorycznej kończyn.

Zaburzenia wyższych czynności nerwowych przejawia się głównie obniżeniem sprawności intelektualnej, chwiejnością emocjonalną, upośledzeniem mowy, praksji oraz nietrzymaniem moczy i stolca.

Upośledzenie sprawności motorycznej kończyn przejawia się brakiem lub obniżeniem czynności ruchowej, spastyczności albo sztywności mięśni, bólami w obrębie kończyny.

Stwierdzenie badaniem psychologicznym zespołu ograniczonego rozlanego uszkodzenia mózgu, zaburzeń orientacji przestrzennej i w czasie, zaburzeń mowy, pisania, czytania i leczenia, ubytków pamięci i niemożnością skupienia uwagi pogarsza rokowanie odnośnie powrotu utraconych czynności. Bierność psychiczna chorego może być większą przeszkodą w powrocie czynności niż rozległość porażeń, toteż bardzo istotne jest zwalczanie początkowej depresji i labilności emocjonalnej oraz utrzymanie stałego kontaktu z chorym.

Okres wczesnego usprawniania ruchowego

Okres wczesnej rehabilitacji wiąże się z okresem obniżonego napięcia mięśniowego u chorych po udarze i ma na celu stałe pobudzenie aktywności ruchowej kończyn zdrowych i utrzymanie pełnego zakresu ruchów w kończynach porażonych oraz poszukiwanie ułożeń globalnych ciała zapobiegających w późniejszym okresie niekorzystnym ułożeniom spastycznym.

Usprawnianie ruchowe rozpoczynamy od mobilizacji strony „zdrowej” poprzez ruchy czynne i od ruchów biernych po stronie „chorej”. Następnie przechodzimy do ruchów bierno- czynnych i wspomaganych oraz oporowych, w oparciu o różne techniki stymulacji nerwowo- mięśniowej, zarówno o charakterze torującym, jak i hamującym. Termin rozpoczęcia czynnego uruchamiania należy ustalić indywidualnie w zależności od przyczyn udaru i ogólnego stanu zdrowia chorego. Przyjmuje się, że dla procesów zakrzepowych i zatorów okres 2- 3 dni po udarze, a dla udarów krwotocznych 3- 4 tygodnie od początku choroby. W przypadkach powikłań, np. ze strony układu krążeniowo- oddechowego, termin rozpoczęcia czynnej kinezyterapii może ulec zmianie o kilka dalszych tygodni.

Usprawnianie czynne rozpoczyna się od siadania w łóżku z podparciem pleców, następnie siadania na łóżku z opuszczonymi nogami, przechodząc powoli do siadania w fotelu i stania przy łóżku. Gdy u pacjenta stwierdza się skłonność do hipotensji i zapaści ortostatycznej można zastosować stopniową pionizację na specjalnym stole. Jeśli chory utrzymuje pozycję pionową przy dobrym samopoczuciu, co najmniej 10 minut, można przejść do zmiany pozycji siedzącej na stojącą. Zdolność do samodzielnego siedzenia najlepiej sprawdzić na stołku bez oparcia, stosując próby wychwiania ze stanu równowagi. W czasie stania chory musi się nauczyć przenoszenia masy ciała z nogi zdrowej na nogę z niedowładem przy zachowaniu równowagi.

Zbyt długie pozostawienie chorego w łóżku w pozycji leżącej sprzyja licznym komplikacjom, jak: zapalenie płuc, odleżyn, przykurcze mięśni, ujemny bilans białkowy, odwapnienie kości, zapalenie żył, spadek siły w zdrowych kończynach. Chory w coraz większym stopniu traci łączność z porażoną połową ciała wskutek braku dostatecznej aferentacji proprioceptywnej oraz utraty odruchów postawnych i antygrawitacyjnych.

W okresie obniżonego napięcia można stosować w przerwach między ćwiczeniami, oprócz masażu o charakterze stymulacji eksteroceptywnej, pobudzanie mięśni prądem o niskiej częstotliwości wywołuje ruch zbliżony do czynności fizjologicznej. Chory widząc, iż jego mięśnie są czynne, chętniej współpracują z personelem rehabilitacyjnym w dalszych zabiegach usprawniających.

W miarę narastania spastyczności pojawiają się w proksymalnych odcinkach kończyn pierwsze ruchy dowolne, związane w kończynie górnej z synergią zginaczy, a w kończynie dolnej- z synergią prostowników. Nadmierna spastyczność utrudnia znacznie proces usprawniania: zwiększenie intensywności ćwiczeń zmniejsza ją tylko przejściowo- dalszy postęp rehabilitacji ruchowej zależy w dużym stopniu od równoczesnego przeciwdziałania wzrostowi napięcia mięśniowego, przy wykorzystaniu różnych metod usprawniania oraz dodatkowo zabiegów fizykalnych i środków farmakologicznych.

Przy przedłużaniu się okresu obniżonego napięcia przywrócenie ruchów dowolnych należy opierać się na fazach rozwoju ruchowego dziecka (obracanie tułowie, siadanie, stanie, chodzenie). Chory podczas leżenia na plecach, bokach i brzuchu powinien opanować stabilizację tułowia, barków i pasa biodrowego. Podczas leżenia na brzuchu- ruchy kończyn dolnych, naśladujących ruchy krążenia. Po opanowaniu pozycji siedzącej i obciążaniu naprzemiennego kończyn dolnych w pozycji stojącej można rozpocząć naukę chodzenia. Przy utrzymywaniu się niedowładu po stronie chorej należy uczyć pacjenta wykonywania coraz bardziej złożonych czynności kończynami zdrowymi.

Właściwy okres rehabilitacji ruchowej rozpoczyna się z chwilą, gdy po ustąpieniu zaburzeń neurodynamicznych i wyrównaniu się krążenia mózgowego oraz czynności serca i układu oddechowego systematycznie stosowanie ćwiczeń nie wywołuje żadnych zakłóceń i nie zagraża żadnymi powikłaniami. Wczesne usprawnianie umożliwia uruchomienie ok. 90% chorych. Wymaga to dokładnego określenia przez lekarza rodzaju ćwiczeń, liczby powtórzeń w ciągu dnia, ich rytmu oraz liczby ruchów, jaką chory ma wykonać jednorazowo. Za wykonanie całodziennego programu jest odpowiedzialny rehabilitant prowadzący pacjenta, a w razie usprawniania w warunkach domowych- osoba opiekująca się chorym, odpowiednio pouczona przez lekarza.

Leczenie usprawniające można ograniczyć lub wyłączyć czasowo u chorych, u których niedowład ma charakter przejściowy i cofa się samoistnie. Natomiast u chorych, którzy wymagają leczenia operacyjnego (guzy, tętniaki, krwiaki) lub cierpiący na złośliwe nadciśnienie tętnicze, niewyrównaną niedomogę krążeniowo- oddechową albo poważniejsze zaburzenia psychiczne, usprawnianie ruchowe należy stosować w granicach ściśle kontrolowanej tolerancji czynnościowej. Ostrożne wykonywanie ruchów biernych zarówno kończynami zdrowymi, jaki porażonymi nie jest niebezpieczne nawet w świeżym krwotoku.

Ćwiczenia usprawniające w łóżku. Pierwsze ruchy bierne powinny być ruchami prostymi, analitycznymi, powtarzanymi w ciągu dnia po 3- 5 razy w każdej serii, co 3- 4 godziny, synchronicznie z ruchami oddechowymi i pod stałą kontrolą tętna, obejmując kolejno odcinki proksymalne a następnie dystalne. Utrzymując pełny zakres ruchów należy stopniowo przechodzić do ruchów globalnych wieloosiowych i wielopłaszczyznowych oparciu o torowanie proprioreceptywne i ekstroceptywne z wykorzystaniem rozciągnięcia mięśni, zwrotności antagonistów, współruchów homologacyjnych i umiejętnego włączania oporu w razie uzyskania ruchów czynnych.

Z chwilą, gdy pacjent jest gotowy, zdolny do ćwiczeń wspomaganych i sterowanych przez samego siebie przy pomocy kończyn zdrowych, należy go ubrać w piżamę i miękkie obuwie dla większej swobody ruchu i zalecić ćwiczenia na zaścielonym łóżku. Nad łóżkiem należy zawiesić odpowiednie urządzenia bloczkowe z taśmami do ćwiczeń w zawieszeniu lub sprężynami do ćwiczeń oporowych. Wzmocnienie mięśni tułowia ułatwia siadanie na brzegu łóżka z opuszczonymi nogami i ćwiczenia naprzemiennych ruchów zginania grzbietowego stopy i przejścia do pozycji stojącej.

Ćwiczenia usprawniające poza łóżkiem. Chory po opanowaniu samodzielnego obracania się i siadania w łóżku za pomocą specjalnej drabinki czy lejców powinien uczyć się samodzielnego wstawania z pozycji siedzącej przy łóżku całkowicie ubrany. Początkowo należy kłaść główny nacisk na ćwiczenia oddechowe, równoważne i rozluźniające kończyn, a następnie na ćwiczenia koordynacyjne i oporowe naprzemienne jedno- i obustronnie oparte na wzorach kroczenia z włączeniem technik samoobsługi.

Czynności lokomocyjne. Utrzymanie równowagi w pozycji stojącej i przywrócenie odruchów antygrawitacyjnych oraz prawidłowych reakcji postawnych jest punktem wyjścia do nauki chodzenia. Chory stawia pierwsze kroki przy pomocy osoby drugiej lub w poręczach, następnie uczy się chodzić z trójnogiem, w dalszym etapie z laską, pokonując coraz trudniejsze przeszkody: schody, stopnie w środkach komunikacji itp. Spastyczność kończyny dolnej utrudnia zginanie jej w stawach, a supinacyjne ustawienie stopy wywołuje u chorego lęk przed jej skręceniem i upadkiem powodując tzw. Chód koszący. Zastosowanie szyny względnie obuwia korygującego ustawienie stopy pod kątem prostym ułatwia zgięcie w stawie biodrowym i kolanowym, upodobniając chód chorego do chodu prawidłowego.

Chorzy z przedłużającym się zwiotczeniem mięśni i skłonnością do przeprostu w stawie kolanowym wymagają przy chodzeniu zaopatrzenia w szynę długą stabilizującą staw kolanowy wymagają przy chodzeniu zaopatrzenia w szynę długą stabilizującą staw kolanowy i skokowy lub tutor na staw kolanowy i szynę korygującą staw skokowy.

Czynności chwytne i manipulacyjne. Sprawność ruchowa w porażonej kończynie górnej powraca znacznie wolniej i później niż w kończynie dolnej, z wyjątkiem przypadków, w których ognisko uszkodzenia obejmuje obszar tętnicy mózgu przedniej i chory od początku udaru wykazuje większe upośledzenie czynności ruchowej w kończynie dolnej niż w górnej. W usprawnianiu ruchowym kończyny górnej najtrudniej przywrócić ruchy chwytne i manipulacyjne palców, zwłaszcza przy dużej spastyczności i przykurczu zgięciowym palców. W razie braku znaczniejszej poprawy należy pacjenta przyuczać równolegle do posługiwania się kończyną zdrową we wszystkich podstawowych czynnościach- obu -jak i jednoręcznych. Należy zwracać uwagę, aby w czasie chodzenia i siedzenia kończyna górna nie zwisała bezwładnie, gdyż zagraża to podwichnięciem w stawie barkowym i wtórnym przykurczeniem. Najskuteczniej zapobiega temu szyna odwodząca lub temblak.

Nadmiernemu zgięciu dłoniowemu nadgarstka należy jak najwcześniej przeciwdziałać odpowiednią szyną korekcyjną. Chory z niedowładem kończyny górnej, mimo ograniczonego zakresu przywróconych ruchów, może wykonywać samodzielnie wiele czynności manipulacyjnych za pomocą specjalnego sprzętu ułatwiającego samoobsługę i prace domowe np. ubieranie się, spożywanie posiłków, pisanie itp.

Zaburzenia wyższych czynności nerwowych.

Udar mózgowy, oprócz niedowładu i upośledzenia czucia, może również uszkadzać ośrodki wyższych czynności nerwowych, jak: mowy, praksji i gnozji. Uszkodzenie ośrodków mowy umiejscowionych w półkuli dominującej, tj. u praworęcznych w lewej półkuli, a u leworęcznych- w prawej półkuli, może obejmować tylko ośrodek ruchowy w tylnej części dolnego zakrętu czołowego i pewne objawy niemoty (afazji) ruchowej lub tylko ośrodek czuciowy w tylniej części zakrętu skroniowego i dawać objawy niemoty (afazji) czuciowej. W pierwszym wypadku chory rozumie mowę innych osób, ale sam nie jest w stanie wypowiadać słów: w drugim przypadku chory sam mówi, ale nie rozumie słów słyszanych. Najczęściej zaburzenia mowy mają charakter mieszany (afazja ruchowo- czuciowa).

Naukę mowy powinien prowadzić specjalista- logopeda lub przeszkolony w tym zakresie psycholog. Choremu i rodzinie jego należy wytłumaczyć istotę afazji i wymagać współdziałania w leczeniu. Po nawiązaniu kontaktu z chorym za pomocą gestów, pokazaniu obrazków, przedmiotu i prostych czynności oraz wypowiadaniu odpowiednich nazw należy w dalszej nauce mowy wykorzystać jego zainteresowania, zawód, stany emocjonalne, aktualną sytuację, powiązania między ludzkie, radio i telewizję, a więc stosować wszystkie bodźce docierające do chorego. Nastrój w czasie nauki powinien być pogodny, przyjemny, a pomieszczenie wolne od zakłóceń rozpraszających uwagę i przyśpieszających znużenie.

Zaburzenia praksji uniemożliwiające poprawne wykonanie złożonych czynności ruchowych, np. ubierania się, występują w uszkodzeniu miejsca styku płata skroniowego ciemieniowego i potylicznego (pole kojarzeniowe) oraz okolicy czołowej przedruchowej i mogą objawiać się jako niemożność np. pisania (agrafia) czy rysowania (apinksja).

Zaburzenia gnozji uniemożliwiają rozumienie znaczenia różnych bodźców zmysłowych, mimo zachowania samej czynności zmysłów, i mogą przejawiać się jako agnozja dotykowa (niemożność rozpoznania dotykiem trzymanych przedmiotów), aleksja (niemożność czytania), akalkulia (niemożność liczenia), anosognozja (niemożność określenia stanu swego ciała), agnozja wzrokowa (nierozpoznawanie widzianych przedmiotów), autotopagnozja (nierozpoznawanie części i stron swego ciała). Usuwanie zaburzeń gnozji wymaga systematycznych ćwiczeń w orientacji przestrzennej opartych na konfrontacji doznań zmysłowych i kinestetycznych.

Zaburzenia koordynacji ruchowej.

Zaburzenia koordynacji ruchowej (ataksja) towarzyszące niedowładowi połowiczemu w uszkodzeniu ośrodkowego układu nerwowego, szczególnie w przebiegu stwardnienia rozsianego, ze względu na wieloogniskowe zmiany są trudne do usunięcia i wymagają długotrwałego systematycznego stosowania ćwiczeń równoważnych i koordynacyjnych. Zwiększenie skuteczności ćwiczeń uzyskuje się wprowadzając ćwiczenia z zamkniętymi i otwartymi oczyma, ćwiczenia naprzemienne i równoczesne w pozycji siedzącej i stojącej oraz ćwiczenia równoważne z elementami muzycznymi.

Zaburzenia wegetatywne.

U chorych z pourazowym porażeniem połowiczym obok chwiejności układu naczynioruchowego z lokalnym obrzękiem miękkich tkanek spotyka się również przez dłuższy czas skłonność do zawrotów i bólów głowy, nadpobudliwości na bodźce dźwiękowe i świetlne oraz na zmiany temperatury i pogody a także niską tolerancję na działanie alkoholu. Uregulowanie trybu życia i zapewnienie odpowiednich warunków otoczenia w dużym stopniu łagodzi ujemne objawy ze strony układu nerwowego wegetatywnego.

Powikłania w przebiegu rehabilitacji.

U wielu chorych po udarze mózgowym pojawiają się na tle zaburzeń naczynioruchowych bóle w kończynach z sinicą i lokalnymi obrzękami (zespół algodystroficzny), ograniczające zakres ruchu i sprzyjające powstaniu przykurczów mięśni i zmian zwyrodnieniowych stawów. Utrzymująca się wiotkość mięśni i zmian zwyrodnieniowych stawów. Utrzymująca się wiotkość mięśni i ciążenie zwisającej bezwładnie kończyny górnej prowadzi do podwichnięcia w stawie barkowym z uszkodzeniem niekiedy splotu barkowego. Podobny mechanizm jest przyczyną przeprostu w stawie kolanowym. Przedłużenie się unieruchomienia prowadzi do odwapnienia kości i tworzenia się zwapnień pozastwyowych.

Do rzadszych powikłań należy zaliczyć zapalenie żył w kończynach dolnych, odleżyn i złamania szyjki kości udowej w następstwie upadku chorego. Szczególne trudności sprawia usprawnianie chorych z porażeniem połowiczym przy równoczesnym braku kończyny po stronie zdrowej po amputacji. Zaburzenia w oddawaniu moczu i stolca zwykle po spionizowaniu i przywróceniu czynności lokomocyjnych. Wszystkim tym powikłaniom, w większości przypadków, zapobiega wczesne i racjonalne uruchamianie chorego.

Rehabilitacja społeczno- zawodowa.

W miarę ustępowania objawów chorobowych i odzyskiwania prze chorego coraz większej sprawności psychofizycznej, dalszym zadaniem zabiegów rehabilitacyjnych jest przygotowanie go do życia społecznego i do ewentualnego podjęcia pracy zawodowej.

Pierwszy etap rehabilitacji społeczno- zawodowej obejmuje, po opanowaniu czynności życia codziennego, samodzielne poruszanie się poza własnym mieszkaniem, korzystanie z publicznych środków komunikacji, załatwianie niezbędnych zakupów, nawiązywanie bezpośredniego kontaktu z otoczeniem. O przydatności chorego do podjęcia poprzednio wykonywanej pracy względnie o konieczności przysposobienia do nowego zawodu decyduje zakres posiadanej sprawności fizycznej. Dla kobiet nie pracujących zawodowo duże znaczenie posiada przywrócenie samodzielności czynnościowej w wykonywaniu podstawowych prac z zakresu gospodarstwa domowego.

Skuteczność przeprowadzonej rehabilitacji można określić różnymi pomiarami i sposobami. Jedną z takich metod jest określenie wskaźnika BARTHELA w skali od 0 do 100 punktów, w oparciu o sprawność w wykonywaniu czynności życia codziennego. (tab.1) Uzyskanie 100 punktów oznacza, że chory jest zdolny do podjęcia poprzedniej pracy w pełnym zakresie. Wielu chorych przy intensywnej terapii i rehabilitacji osiąga wzrost wskaźnika do 55 i więcej, wymagają oni jednak wielomiesięcznej kompleksowej rehabilitacji.

Podstawowy sprzęt rehabilitacyjny niezbędny w usprawnianiu chorego to:

1. Worki z piaskiem, poduszki, koce do ustalania w kończynach dolnych ułożeniu.

2. Ramy lub statywy do umocowania nad łóżkiem chorego bloczków i taśm do podwieszania kończyn.

3. Taśmy do ćwiczeń w zawieszeniu, bloczki, linki.

4. Drabinka łóżkowa lub lejce ułatwiające siadanie w łóżku.

5. Laska zwykła.

6. Aparat szynowy odwodzący ramię lub temblak do podwieszania przedramienia.

7. Balkonik lub trójnóg do chodzenia.

8. Taśma gumowa (podwiązka) i strzemię do unoszenia stopy, tutor lub szyna do stabilizacji stawu kolanowego.

Urządzenie mieszkania dla chorego z porażeniem kończyn.

Łóżko. Wysokość umożliwiająca oparcie stóp o ziemię przy siedzeniu na łóżku i wstawaniu z niego. Twardy materac ewentualnie deska na sprężynach. Stabilizacja łóżka przez umieszczenie w kącie pokoju lub przez nałożenie nasadek gumowych na nogi łóżka. Szafka nocna umieszczona po stronie porażonej chorego (w porażeniu połowiczym po stronie zdrowej).Przybory podręczne w zasięgu ręki zdrowej chorego.

Krzesło. Mocne z bocznymi poręczami, ustabilizowane przy łóżku ewentualnie z podnoszonym siedzeniem.

Wózek. Wózek pokojowy dla chorych niezdolnych do samodzielnego poruszania się.

Ustęp. Sedes podwyższony, uchwyt w bocznej ścianie.

Umywalka. Przybory na półce na wysokości barku (nie nad głową), przyssawki gumowe przy szczotkach.

Łazienka. Krzesło lub ławka pod tuszem. Obok wanny krzesło, w wannie stołek lub ławka. Chodniczki gumowe w wannie i obok wanny.

Pokoje. Rozmieszczenie mebli umożliwiające prostą drogę bez okrążeń. Dywany i chodniki dobrze przymocowane do podłogi. Należy usunąć frędzle i uniknąć woskowania podłogi. Kontakty elektryczne w zasięgu ręki chorego.

Schody. Jeżeli schody wąskie chory powinien schodzić bokiem, wysokość poręczy jak wysokość laski: poręcze po obu stronach: przy jednej poręczy umieszczonej przy wchodzeniu po stronie zdrowej wskazane schodzenie tyłem.

Wskaźnik Barthela

Czynność wykonywana		Wykonanie z pomocą	Wykonanie samodzielne
Spożywanie posiłków (z pomocą, gdy nie może posługiwać się nożem) Przechodzenie z wózka na łóżko i z powrotem (siadanie) Higiena Korzystanie z toalety (zapinanie i rozpinanie bielizny, ubrania) Samodzielna kąpiel Poruszanie się po płaskim terenie, (gdy nie chodzi, lub korzysta z wózka) Wchodzenie i schodzenie po schodach Ubieranie się łącznie z sznurowaniem obuwia Kontrola oddawania stolca Kontrolowanie oddawania moczu	5 5-10 0 5 0 10 (0) 5 5 5 5	10 15 5 10 5 15 (5) 10 10 10 10

Przygotował Kruk Sebastian II F

1

---