Rola kursu walutowego w
gospodarce
1.
Istota i charakter kursu waluty
2.
Rodzaje kursów waluty
3.
Czynniki wpływające na kurs walutowy
4.
Ekonomiczne skutki zmian kursów
walut
5.
Operacje kursowe
Rola kursu walutowego w
gospodarce
1.
Istota i charakter kursu waluty
2.
Rodzaje kursów waluty
3.
Czynniki wpływające na kurs walutowy
4.
Ekonomiczne skutki zmian kursów
walut
5.
Operacje kursowe
Istota i charakter kursu waluty
Kurs walutowy – cena jednej waluty
wyrażona w drugiej walucie;
stosunek wymienny pomiędzy
walutami dwóch krajów
Funkcje:
1.
Informacyjna
2.
Cenotwórcza
Istota i charakter kursu waluty
Kurs walutowy jest ceną
strategiczną, gdyż wpływa na:
ceny produktów i komponentów
importowanych – zatem i na
strukturę cen w całej gospodarce
efektywność transakcji
eksportowych i importowych
Rola kursu waluty
Kurs walutowy
wyraża dynamikę i konkurencyjność
danej gospodarki względem reszty świata
(kryterium porównywalności gospodarek)
jest istotnym instrumentem polityki
gospodarczej
jest ważnym parametrem decyzyjnym
jest jednym z najważniejszych
instrumentów pośredniego zarządzania
handlem zagranicznym
Rodzaje kursów waluty
1. Stopień trwałości
-
Kursy sztywne
-
Kursy stałe
-
Kursy płynne
-
Formy przejściowe
Rodzaje kursów waluty
2. Ze względu na zasady kształtowania
(stopień ingerencji państwa)
-
Kursy stanowione
-
Kursy kształtujące się swobodnie
-
Kursy kształtujące się swobodnie w
określonych ramach
Rodzaje kursów waluty
3. Według kryterium czasu
-
Kursy kasowe (natychmiastowe,
spot)
-
Kursy terminowe (forward i futures)
Systemy kursowe
System kursów stałych
(stanowionych)
System kursów zmiennych
(rynkowych)
System kursów stałych
(stanowionych)
To system, w którym cena waluty
krajowej jest ustanawiana i
podtrzymywana przez rząd
Wymaga to posiadania
odpowiednich rezerw walutowych,
które są wykorzystywane w sytuacji
zachwiania równowagi w bilansie
płatniczym państwa
System kursów stałych
(stanowionych) c.d.
Interwencji dokonuje bank centralny
(pokrywa niedobór waluty lub
wchłania jej nadwyżkę)
Obrona kursu powinna być
koordynowana między państwami,
których obroty nie są
zrównoważone i powodują w ten
sposób zagrożenie kursu
System kursów stałych
(stanowionych) c.d.
System kursów stałych
funkcjonował w latach 1944-1973 –
system z Bretton Woods
System kursów zmiennych
(rynkowych)
To system, w którym kurs kształtuje
się autonomicznie pod wpływem
sytuacji na rynku (popytu i podaży
danych walut)
Interwencja banku centralnego nie
jest konieczna
System kursów zmiennych
(rynkowych) c.d.
W ramach kursów zmiennych wyróżnia
się:
1. Kurs płynny ( bez ograniczeń) – w pełni
autonomiczne kształtowanie się kursu
2. Kurs płynny z ograniczeniami – pośrednie
oddziaływanie władz walutowych na
poziom kursu, gdy jego poziom uznają za
niekorzystny dla gospodarki
System kursów zmiennych
(rynkowych) c.d.
3. Kurs płynny z interwencjami – bank
centralny wkracza z interwencją
przy odchyleniu się kursu poza
ustalony zakres
System kursów zmiennych
(rynkowych) c.d.
System kursów płynnych
wprowadzono, gdy pojawiły się
trudności ze zrównoważeniem
bilansów płatniczych, wywołane
m.in. przez kryzys energetyczny
Pierwszym krajem, który upłynnił w
1973 r. kurs swojej waluty była RFN
System mieszany
Wśród kursów mieszanych (stało-
zmiennych) wyróżnia się:
1.
Kursy kroczące – w których waluta jest
dewaluowana w określonych
interwałach czasowych o stałą kwotę
lub procent
2.
Kursy powiązane – w których kurs
walutowy jest powiązany z określoną
walutą lub koszykiem walut
System kursów w Polsce
W latach 1990-1991 funkcjonował kurs
bankowy o charakterze quasi-stałym,
który został uelastyczniony (upłynniony)
od IV kwartału 1991 r.
Od 14.10.1991 r. do 11.04.2000 polski
złoty miał kurs pełzający (stały
krótkookresowy)
W kantorach kursy kształtują się w
sposób quasi-elastyczny
System kursów w Polsce c.d.
Obecnie NBP nie stawia sobie za cel
określenia z góry poziomu kursu
złotego do innych walut, przy
zachowaniu prawa do interwencji , o ile
uzna je za konieczne do realizacji celu
inflacyjnego
Po przystąpieniu do strefy euro politykę
pieniężną będzie kształtował EBC
Europejski System Walutowy
Kurs płynny z interwencjami, w
ramach którego kursy walutowe mogą
się zmieniać w ustalonym przedziale
na zasadach kursów płynnych
Przekroczenie granic obliguje
europejski bank centralny do
interwencji
Czynniki wpływające na
kurs walutowy
Ekonomiczne
Polityczne
Psychologiczne
Czynniki ekonomiczne
Podaż walut obcych na rynku krajowym i
popyt na nie
Kształtowanie się bilansu handlowego i
płatniczego
Poziom stóp procentowych i stóp inflacji w
danym kraju w porównaniu z innymi
krajami
Poziom cen w kraju i zagranicą
Poziom bezrobocia
Czynniki ekonomiczne c.d.
Poziom rezerw walutowych brutto
Stopień reglamentacji waluty
Inwestycje portfelowe i
bezpośrednie
Polityka kursowa i pieniężno-
kredytowa banku centralnego
Spekulacje na rynkach walutowych
Czynniki polityczne
Stabilność polityczna
Czynniki psychologiczne
Optymistyczne lub pesymistyczne
przewidywania zmian koniunktury i
rozwoju gospodarki
Czynniki wpływające na
kurs walutowy
Krótkooresowe (określające
bieżący kurs spot)
Długookresowe (określające
pewien „idealny” kres, do którego
permanentnie dąży kurs
krótkookresowy)
Perspektywa krótkookresowe
Różnice stóp procentowych (dochodowość
depozytów bankowych)
Oczekiwania kursowe (kurs spot
przewidywany na przyszłość)
Dlaczego nie dochodzi do zupełnego
wyrównania się stóp procentowych w
świecie?
Obecny kurs jest w zasadniczy sposób
określany przez oczekiwania
Równowaga na rynku walutowym
Czyli popyt na daną walutę zrównuje
się z podażą danej waluty, gdy
Stopa procentowa w kraju jest równa
sumie stopy zagranicznej i wielkości
oczekiwanej deprecjacji waluty
krajowej (aprecjacji waluty
zagranicznej)
Warunek krótkookresowej
równowagi rynku walutowego
Warunek (odkrytego) parytetu stóp
procentowych – Uncovered Interest
Parity condition
K
t+1
-
K
t
R
e
= R
us
+ -----------
K
t
Zgodnie z tą zasadą, to wzajemna relacja
stóp procentowych – stopy krajowej i
zagranicznej – jest istotną determinantą
kursu krótkookresowego
Jeśli stopy te nie są sobie równe, to
wywołuje to od razu odchylenie (o taką
wielkość w punktach procentowych jak
różnica stóp) kursu krótkookresowego w
górę albo w dół od oczekiwanego w
przyszłości kursu długookresowego
Podstawą odniesienia jest kurs
długookresowy - ma zasadnicze
znaczenie dla wyznaczania kursu
krótkoterminowego
Gdyby stopy procentowe były równe
– kurs krótkookresowy byłby równy
kursowi przewidywanemu w
przyszłości
Kurs krótkookresowy (teraźniejszy)
opiera się na długookresowym –
choć się od niego odchyla właśnie o
różnicę stóp
Perspektywa długookresowa
Teoria parytetu sił nabywczych
walut (Purchasing Power Parity
theory)
Teoria parytetu sił nabywczych
walut (PPP)
Jest ona wyprowadzona z prawa jednej
ceny
Prawo jednej ceny – na rynku
jakiegokolwiek przenośnego dobra, kiedy
spełnione są warunki doskonałej
konkurencji, gdzie transport nic nie kosztuje,
nie ma barier celnych ani pozacelnych –
ustala się na to dobro tylko jedna cena
Kraje A i B produkują dobro X
- w kraju A cena wynosi 4 USD
- w kraju B cena wynosi 2 GBP
To kurs wymienny tych dwóch walut
musiałby ustalić się na poziomie:
1 USD = 0,5 GBP; czyli 1 GBP = 2 USD
Gdyby kurs rynkowy odchylił się od
powyższego poziomu w jedną lub w
drugą stronę, wtedy oba
społeczeństwa zaopatrywałyby się w to
dobro tylko w jednym kraju (A lub B,
zależnie od kierunku odchyleń)
Produkcja drugiego kraju nie
znalazłaby w ogóle zbytu, ani na rynku
zewnętrznym, ani na wewnętrznym
Absolutna wersja teorii parytetu sił
nabywczych
Relatywna wersja teorii parytetu sił
nabywczych
Absolutna teoria PPP
Relacja sił nabywczych dwóch walut
wyznacza długookresowy kurs równowagi
tych walut
Wyznacznikiem długookresowego kursu
równowagi jest stosunek poziomów cen
w dwóch krajach (siła nabywcza
pieniądza jest definiowana jako
odwrotność poziomu cen)
Absolutna teoria PPP
P
A
K = ---------
P
B
K – kurs waluty B wyrażony w walucie
A
P
A
– poziom cen w kraju A
P
B
– poziom cen w kraju B
Długookresowy kurs spełniający
warunek parytetu sił nabywczych
czyli kurs PPP – jest to kurs, który –
kiedy zostaje użyty jako przelicznik
do wyrażenia cen obu krajów w tej
samej walucie – sprowadza ich ceny
do wzajemnej równości; zatem:
P
A
= K x P
B
Relatywna wersja teorii parytetu sił
nabywczych
Porównuje tempa zmian, a nie
absolutne wartości zmiennych, takich
jak kurs i poziomy cen
Twierdzi, iż w długim okresie dochodzi
do zrównania się tempa zmian kursu i
stosunku temp inflacji (temp zmian
poziomów cen) w dwóch różnych
obszarach walutowych
Relatywna wersja teorii parytetu sił
nabywczych c.d.
Ponieważ stosunek temp zmian dwóch
wielkości jest w przybliżeniu równy ich
różnicy → formułę tę można wyrazić
jako różnicę temp, a nie ich iloraz
Zatem (wg tej wersji teorii PPP) →
kurs zmienia się w czasie z
szybkością równą różnicy temp
inflacji w obu krajach
Relatywna wersja teorii parytetu sił
nabywczych c.d.
Jeśli w USA inflacja rozwijałaby się w
tempie 3% rocznie, a w Wielkiej
Brytanii – 7% rocznie, to wg
relatywnej teorii PPP kurs walutowy
(rozumiany jako cena 1 GBP
wyrażona w USD), powinien się
zmniejszać w tempie (przybliżonym)
4% rocznie (7% - 3% = 4%)
Zgodnie z teorią parytetu sił
nabywczych:
Wzrost ilości pieniądza w kraju
A (c.p.) → doprowadzi do wzrostu
ogólnego poziomu cen i takiego
samego wzrostu kursu pieniądza
kraju B (nastąpi deprecjacja waluty
kraju A)
I odwrotnie:
Powiększenie PKB w kraju A
(c.p.) → doprowadzi do obniżenia
poziomu cen i proporcjonalnego
umocnienia kursu waluty kraju A
(aprecjacji)
Analogicznie w odniesieniu do
stopy procentowej:
Wzrost stopy procentowej w kraju A
(c.p.):
→ wzrost ogólnego poziomu cen w
tym kraju
→ deprecjacja jego waluty (a tym
samym zwyżka międzynarodowej
wartości waluty kraju B)
Równowaga długookresowa
Równoczesne spełnienie dwóch
warunków:
1.
Warunku parytetu sił nabywczych walut
2.
Warunku efektywnego parytetu stóp
procentowych
Kurs walutowy ustala się na takim poziomie,
że jest zgodny z obiema zasadami
równocześnie
Zasada oczekiwanego parytetu
(równości) stóp procentowych
Obowiązuje ona w każdej chwili na
efektywnym rynku walutowym
Jest to inaczej - warunek wymaganej
jednakowej rentowności (opłacalności)
lokat w kraju i za granicą
Równość oczekiwanych stóp rentowności
zachodzi w świadomości uczestników
rynku – dotyczy ich pragnień i
antycypacji, jest kategorią
psychologiczną, ale ma rzeczywiste skutki
→ determinuje ich dzisiejsze zachowanie
Zasada oczekiwanego parytetu
(równości) stóp procentowych c.d.
Uczestnicy rynku postępują w taki
sposób, że krajowa stopa
procentowa zrównuje się (w ich
oczekiwaniach) z sumą zagranicznej
stopy procentowej i spodziewanej
procentowej aprecjacji waluty
zagranicznej
Zasada oczekiwanego parytetu
(równości) stóp procentowych c.d.
Zasada ta obowiązuje zawsze – w
krótkim i długim okresie
W długim okresie obowiązuje ona
obok i równocześnie z zasadą PPP
Ekonomiczne skutki zmian kursów
walut
Najbardziej istotne skutki zmian
kursów walut to ich wpływ na:
1.
Bilans handlowy i płatniczy
2.
Inflację
3.
Obroty kapitałowe
Wpływ na bilans handlowy i
płatniczy
Dewaluacja waluty powoduje, że
eksport jest tańszy, a import
droższy
Jednak eksporterzy różnicują obniżki
cen w zależności od struktury rynku
i przewidywanej elastyczności
cenowej popytu – często obniżki
cen są niższe od stopnia dewaluacji
Wpływ na bilans handlowy i
płatniczy c.d.
Po dewaluacji eksporterzy i
importerzy dokonują zmian w
wyborze rynków i kontrahentów
Dewaluacja wywołuje pośrednio
wzrost cen towarów krajowych
wytwarzanych na rynek
wewnętrzny
Wpływ na bilans handlowy i
płatniczy c.d.
Dewaluacja i rewaluacja wpływają
na terms of trade
ceny w eksporcie
Terms of trade = --------------------------
ceny w imporcie
Wpływ na bilans handlowy i
płatniczy c.d.
Dewaluacja waluty → pogorszenie
terms
of trade
Rewaluacja waluty → poprawa
terms of
trade
Przykład
Kurs złotego obniżono z
1 USD = 3,60 PLN na 1 USD = 3,80 PLN
Firma importuje towary wartości
100 USD
Cena transakcyjna w imporcie wynosiła
100 USD x 3,60 PLN = 360 PLN
Po dewaluacji: 380 PLN
Przykład c.d.
Przedsiębiorstwo eksportuje towar,
którego cena krajowa wynosi 360
PLN
Cena transakcyjna w eksporcie
wynosi 360 PLN : 3,60 PLN = 100
USD
Po dewaluacji cena jest niższa:
360 PLN : 3,80 PLN = 94,73 USD
Przykład c.d.
Terms of trade przed dewaluacją:
100 USD (ceny w eksporcie)
----------------------------------------- x 100 = 100
100 USD (ceny w imporcie)
Terms of trade po dewaluacji
94,73 USD (ceny w eksporcie)
--------------------------------------------- x 100 = 94,73
100 USD (ceny w imporcie)
Po dewaluacji terms of trade
pogarszają się
Po rewaluacji terms of trade
poprawiają się
Wpływ na bilans handlowy i
płatniczy c.d.
Wpływ dewaluacji na eksport i import
występuje ze zmiennym nasileniem
Skutki dewaluacji pojawiają się i wygasają
po 2-4 latach od jej przeprowadzenia
W ciągu kilku pierwszych miesięcy –
obniżka cen eksportu w walutach obcych
nie wywołuje znacznego wzrostu
wolumenu eksportu → negatywny wpływ
na bilans handlowy
Wpływ na bilans handlowy i
płatniczy c.d.
Po upływie kilku miesięcy → następuje
poprawa bilansu handlowego na
skutek zmian w popycie
zagranicznym na eksport i w popycie
krajowym na import
Jednak → im szybsze tempo wzrostu
cen krajowych, tym wcześniej zanika
faza poprawy bilansu handlowego
Wpływ na inflację
Zmiany kursów walut powodują
powstanie inflacji i jej przenoszenie z
kraju do kraju przez eksport i import
Dewaluacja waluty → z reguły wywołuje
inflację kroczącą
Inflacja prowadzi do deprecjacji waluty i
późniejszej jej dewaluacji
Wpływ na inflację
Wzrost cen wewnętrznych pobudza
import i osłabia eksport
Kraje o niższym tempie inflacji stają
się bardziej konkurencyjne w
eksporcie w porównaniu z krajami o
wyższym tempie inflacji
Wpływ na inflację
Inflacja przenosi się z kraju do kraju
głównie przez międzynarodowy
mechanizm cen, na który wywierają
wpływ zmiany kursów walut
→ rewaluacja waluty krajowej – może
ograniczyć import inflacji
→ dewaluacja waluty krajowej – może
nasilić import inflacji
Wpływ na obroty kapitałowe
Niepewność związana ze zmianą
kursu oficjalnego lub rynkowego →
jest źródłem ryzyka kursowego
Lepsze warunki dla
międzynarodowych obrotów
kapitałowych istnieją w systemie
stałych kursów walutowych
Operacje kursowe
Operacje spot – dostarczenie
waluty w ciągu dwóch dni roboczych
Operacje terminowe (forward) –
dostarczanie kupowanych i
sprzedawanych walut po upływie
pewnego czasu, zazwyczaj po 30,
60, 90 lub 180 dniach po kursie
uzgodnionym przez kontrahentów w
chwili zawierania transakcji
Operacje kursowe c.d.
Transakcje terminowe:
-
Zabezpieczające przed ryzykiem kursowym w
czasie od zawarcia kontraktu do wpływu
należności za eksport lub do uregulowania
zobowiązania za import
-
Spekulacyjne – zawierane przez spekulantów,
którzy przewidują, że kurs kasowy w przyszłości
zmieni się, i chcą na tym zarobić. Nie
zabezpieczają się przed ryzykiem kursowym –
świadomie to ryzyko podejmują, grając na zwyżkę
lub zniżkę kursu danej waluty
Operacje kursowe c.d.
Swap – szczególny rodzaj transakcji
walutowej; transakcja dokonywana z reguły
przez banki
-
polega na równoczesnym zawarciu transakcji
kasowej i terminowej na tę samą walutę i
sumę
-
waluta obca nabyta w ramach swapu tylko
przejściowo powiększy rezerwy walutowe
banku, gdyż po pewnym czasie trzeba ją
odsprzedać
Operacje kursowe c.d.
-
są szeroko stosowane w celu
przejściowej poprawy stanu rezerw
walutowych kraju w okresach
wzmożonych nacisków
spekulacyjnych na ich walutę - w
określonych warunkach może
przyczynić się do zahamowania
spekulacji
Operacje kursowe c.d.
Arbitraż walutowy – polega na
wykorzystaniu różnic kursów tej
samej waluty na różnych rynkach
- Bank kupuje daną walutę na rynku,
na którym jej kurs jest niższy i
natychmiast sprzedaje ją na rynku,
gdzie kurs jest wyższy – zarabiając
na różnicy kursów
Operacje kursowe c.d.
Transakcje arbitrażowe – działają w
kierunku wyrównania się kursu danej
waluty na różnych rynkach
→ wzrost popytu na walutę na rynku o
niższym kursie – wywołuje presję na
poprawę jej kursu
→ wzrost podaży na rynku o wyższym
kursie – wywołuje obniżenie jej kursu