Pobierz cały dokument

Rozmiar 155 KB

Psychologia osobowości dr Kofta wykład 9 Poznawcza teoria Ja

background image

 

 

POZNAWCZA TEORIA "JA"

 
 

 

Ja subiektywne

 (podmiotowe) vs.

 

Ja obiektywne 

(przedmiotowe)

 

[W.

 James]

 

background image

 

 

JEDNO "JA" CZY WIELE "JA"? 

Rola 

orientacji temporalnej

Znaczenie 

kontekstu społecznego

 i 

skryptów związanych z rolą

   Tożsamość 

indywidualna

 a tożsamość   

społeczna

"Ja" publiczne i "ja" prywatne

: zjawisko 

pozytywnej 

autoprezentacji

Koncepcja 

schematów poznawczych

 i 

hierarchii pojęciowych jako próba 

rozwiązania problemu jedności vs. 

wielości "Ja".  

background image

 

 

STRUKTURA „JA” JAKO ŹRÓDŁO 

MOTYWACJI

 I WARTOŚCIOWAŃ

 
 

„JA" JAKO GENERATOR DĄŻEŃ:

1. Podtrzymanie poczucia własnej 

wartości

2. Podtrzymanie poczucia własnej 

tożsamości i 

odrębności

 (procesy autoweryfikacji, 

podkreślanie unikalności) 

background image

 

 

3. Podtrzymanie poczucia 

kontroli

 nad 

zdarzeniami

4. Dążenie do 

trafnego samopoznania

 
5. Dążenie do 

wzrostu

 i rozwoju własnej osoby

 

Zdrowie psychiczne

: Trafne 

samopoznanie czy podtrzymywanie 
złudzeń na swój własny temat?  (Sh. 
Taylor & J. Brown, 1988)

background image

 

 

ROZBIEŻNOŚCI W „JA” A MOTYWACJA DO 

DZIAŁANIA:

 

1. Reakcje na informacje nie potwierdzające 

naszej wartości, odrębności i kontroli 

1. Konflikt między dążeniem do samopoznania 

a dążeniem do pozytywnego myślenia o 
sobie: "ja" w ogniu krzyżowym

 
3.    Rola rozbieżności między komponentami 

obrazu siebie (np. Ja realnym, Ja idealnym, i 
Ja powinnościowym - Higgins). 

background image

 

 

DOSTĘPNOŚĆ POZNAWCZA "JA

" jako 

warunek jego wpływu na przetwarzanie 
informacji i kontrolę działania:

 

Idea 

„roboczego „Ja”

 (H. Markus)

istota i konsekwencje 

autokoncentracji 

 

istota i konsekwencje 

dezindywiduacji  

background image

 

 

AUTOSCHEMATY:
 

Poznawcze generalizacje n.t. samego 

siebie,

 wyprowadzone z ubiegłego 

doświadczenia, które organizują i 
ukierunkowują  przetwarzanie 
informacji dotyczącej własnej 
osoby (Markus, 1977). 

 

background image

 

 

Sposób diagnozy

: Badania oceniali u siebie 

natężenie różnych cech charakteru,  
zarazem byli proszeni o określenie, na ile 
ważny jest dany atrybut.  

Autoschemat, jeżeli:
-         ocena 

ekstremalna

 (wysoka lub niska), i

-         atrybut uznany za 

ważny

 przez osobę. 

 
W oryginalnych badaniach Markus - schematy 

związane z zależnością-niezależnością.  
Wyodrębniono trzy grupy kobiet: z 
autoschematami niezależności, z 
autoschematami zależności, oraz 
pozbawione autoschematów w tej 
dziedzinie.

background image

 

 

Tak diagnozowane schematy - istotny wpływ 

na przetwarzanie informacji. "Schematycy„:

-         - 

szybciej rozpoznają słowa

 odpowiednich 

kategorii (brak różnic dla słów neutralnych 
względem tych kategorii);

-          - w odpowiedzi na prośbę, 

dostarczają więcej 

przykładów

 zachowań odpowiednich kategorii;

-         - uważają 

zaangażowanie się w zachowania

 

danej kategorii za bardziej prawdopodobne niż w 
zachowania innej kategorii;

-         - są bardziej skłonni do 

odrzucania informacji 

niezgodnej

 z ich obrazem siebie.

 

background image

 

 

Analogiczne wyniki (dla czasów rozpoznawania 

słów) stwierdzono dla szeregu innych 
autoschematów: kobiecości (sex-typing); 
otyłości, szczupłości itp. 

 
Stwierdzono też, że ludzie 

szybciej

 odpowiadają 

na te pytania w kwestionariuszach 
osobowości, które w dotyczą autoschematów 
(Fekken & Holden, 1992). 

Badania Furnhama i Fundera (1995) sugerują, że 

wytwarzane przez ludzi 

autoschematy są 

podzielane przez innych

: Ekstremalność 

samoocen sprzyja nie tylko krótkim czasom 
reakcji przy przypisywaniu sobie 
odpowiednich cech przez sam podmiot, ale 
również - przy przypisywaniu takich cech 
przez innych ludzi (dobrych znajomych). 

background image

 

 

Autoschematy wpływają nie tylko na przetwarzanie 

informacji o sobie, ale też 

o innych ludziach

. 

 
-         Proszeni o ocenę innych,  ludzie biorą pod 

uwagę najczęściej 

te wymiary, w zakresie których 

są "schematykami";

 oceny innych na tych 

wymiarach cechują się większą pewnością;

 
-         wymiary osobowości, na których ludzie mają 

szczególnie pozytywny pogląd na siebie,  są 

łatwiej dostępne poznawczo

 i chętniej 

wykorzystywane przy ocenie innych ludzi. 

 
-         Autoschematy sprawiają, że ludzie organizują 

informację społeczną (np. zawartą w narracji) w 

większe jednostki

 działania; może to wskazywać, 

że rozpoznają znaczenia wyższego rzędu w 
sekwencji działań. 

background image

 

 

SAMOOCENA: UWARUNKOWANIA I 

FUNKCJE MOTYWACYJNE

Poczucie własnej wartości = pozytywna 

ogólna samoocena. 

Wyraża się w:
- Odczuwaniu 

pozytywnych emocji

 w 

stosunku do samego siebie (np. dumy, 

zadowolenia z siebie), oraz

- 

pozytywnym ocenianiu siebie

 pod 

różnymi względami (np. jako osoby 

inteligentnej, dotrzymującej 

postanowień, o silnej woli itp.).

W psychologii mierzy się ją przy pomocy 

specjalnych kwestionariuszy, np. 

skali 

samooceny Rosenberga

 (1965). Przykładowe 

twierdzenie: „Czuję, że jestem osobą 

wartościową, co najmniej tak samo jak inni”.

background image

 

 

Koncepcja E. T. Higginsa (1987):

Perspektywy Ja

 (punkty widzenia 

na Ja)

Obszary Ja

 (zakresy, dziedziny Ja)

 

background image

 

 

_________________________________________________________________

Dziedziny Ja podlegające                          Perspektywa oceny Ja
             ocenie                              

 własna

                                           

cudza

__________________________________________________________________________

Ja 

realne

Ja realne w oczach własnych          Ja realne w oczach innych 

 

(pojęcie Ja)      ludzi (pojęcie Ja) 

Ja

 idealne

Ja idealne w oczach własnych        Ja idealne w oczach innych 
(ukierunkownie Ja)                            ludzi (ukierunkowanie Ja)

                               
Ja 

powinnościowe

                                   Ja powinnościowe w oczach           Ja powinnościowe w 

oczach innych 
                własnych (ukierunkowanie Ja)        ludzi (ukierunkowanie Ja)

background image

 

 

INNE WAŻNE POJĘCIA:
 
Samooceny 

cząstkowe

 a samoocena 

globalna

 

(poczucie własnej wartości)

- swojego wyglądu
- sprawności fizycznej
- inteligencji
- umiejętności społecznych
- towarzyskości
- rozmaitych cech charakteru (np. systematyczności, 

impulsywności, lękliwości)

- siebie w różnych rolach społecznych (jako pracownika, 

szefa, męża, matki, córki itp.)

Poczucie własnej wartości nie jest zwykłą sumą 

ocen cząstkowych (dotyczy bowiem nie swoich 

poszczególnych wad i zalet, ale całościowego 

stosunku do swojej osoby). 

background image

 

 

KORELATY POZYTYWNEJ SAMOOCENY

Wysoka samoocena wiąże się m.in. z (Tesser, 

2001; Solomon, Greenberg, Pyszczynski, 1991)

- poczuciem i pragnieniem 

wewnętrznej kontroli

 

zdarzeń;

- 

motywacją osiągnięć

 i wytrwałością w działaniu;

- 

potrzeba aprobaty

 społecznej;

- 

zadowoleniem

 z życia;

- skłonnością do częstszego przeżywania 

emocji 

pozytywnych

 (radość, zadowolenie, entuzjazm, 

satysfakcja) i rzadszego – emocji negatywnych (lęk, 

przygnębienie, poczucie beznadziejności);

- lepszym stanem 

zdrowia somatycznego

; 

- lepszym stanem 

zdrowia psychicznego

;

- wyższym poziomem 

osiągnięć życiowych

.

background image

 

 

DĄŻENIE DO POZYTYWNEJ SAMOOCENY PROWADZI 

DO ZŁUDZEŃ NA SWÓJ WŁASNY TEMAT

- 

autowaloryzacja

, czyli dążenie do obrony, podtrzymania, 

lub nasilenia dobrego mniemania o sobie. 
Np. 

„Efekt bycia lepszym niż przeciętny człowiek”,

 Bad. 

Crossa – niemal wszyscy studenci uważają siebie za 
osoby lepiej niż przeciętnie dające sobie radę w 
kontaktach z ludźmi, a 60% uważa, że mieści się w 
górnych 10% pod tym względem.

- inne złudzenia: 

nierealistyczny optymizm

 

(Weinstein), 

iluzja kontroli

.

- podtrzymywanie pozytywnych złudzeń a zdrowie 

psychiczne – Sh. Taylor i J. Brown (pozytywne złudzenia 
jako 

zasoby do walki z zagrożeniem

 wywołanym 

porażką, chorobą, utratą osoby bliskiej itp.)

background image

 

 

Dążenie do pozytywnej samooceny: zjawisko 

autoafirmacji

 (Steele, 1975)

 

Strategie

 zapewniania pozytywnej samooceny 

(np.):
Egotyzm atrybucyjny
"kąpanie" się w cudzej chwale
porównania w dół
pozytywna autoprezentacja

    samoutrudnianie

identyfikacja z grupą
mechanizmy obronne (psychoanaliza), itd

background image

 

 

ŹRÓDŁA DĄŻENIA DO POZYTYWNEJ SAMOOCENY:

wrodzone

 (np. teoria C. Rogersa)

teoria 

opanowania trwogi

 (Solomon, Greenberg, 

Pyszczynski, 1991) poczucie wł. wartości jako „bufor” 

przeciwko lękowi przed śmiercią

 

teoria 

wykluczenia ze społeczności

 (Baumeister & 

Tice, 1990) poczucie wł. wartości jako „bufor” przeciwko 

lękowi przed wykluczeniem

samoocena jako socjometr

 (Leary, Downs, 1995): 

samoocena jako wskaźnik bieżącej akceptacji jednostki 

przez jej społeczne otoczenie.  
Samoocena - mechanizm psychoewolucyjny, zapewniający 

poczucie przynależności, utrzymywanie więzi i 

konformizm grupowy - (1) „monitoruje otoczenie 

społeczne z uwagi na wskaźniki dezaprobaty, odrzucenia i 

wykluczenia oraz (2) sygnalizuje jednostce wystąpienie 

takich wskaźników za pośrednictwem negatywnej reakcji 

afektywnej”. 

background image

 

 

Istota negatywnej samooceny

: brak ocen 

pozytywnych + deficyt adaptacyjnych iluzji na swój 

własny temat (nt.: własnych kompetencji, 

przyszłości, możliwości kontrolowania zdarzeń)

Dysfunkcjonalność

 negatywnej samooceny:

Nastrój
Nie podejmowanie działań
Generalizacja porażki + brak autoafirmacji
Oczernianie innych i przypisywanie wrogich intencji

 

Zagrożenia związane z wysoką pozytywną samooceną

:

        - Podejmowanie zachowań ryzykownych (motocykliści - Pelham 
          & Taylor, 1991)
       - nieracjonalny upór (Baumeister, Heatherton & Tice, 1993)

negatywny odbiór u innych (zarozumiałość)

 
Funkcjonalność wysokiej samooceny a 

fazy działania

 (Gollwitzer & 

Kinney, 1989)

background image

 

 

REGULACYJNE KONSEKWENCJE 

SAMOŚWIADOMOŚCI

 
Samoświadomość i metody jej 

wzbudzania 

w 

laboratorium

 
Samoświadomość a koncentracja uwagi na 

rozbieżnościach

 między standardami a 

zachowaniem (koncepcja R. A. Wicklunda),

 

Przykład z badań - samoświadomość a 
przestrzeganie normy uczciwości (Diener & 
Wallbom, 1976)

background image

 

 

Samoświadomość a 

emocje

. 

 
Samoświadomość a procesy 

kontroli działania

:

- Rola koncentracji na celach
- Rola koncentracji na automatycznych 
składniach   czynności złożonych

 
Samoświadomość a 

depresyjny styl 

funkcjonowania

: model Pyszczynskiego i 

Greenberga (1987).


Document Outline

  • Slide 1
  • Slide 2
  • Slide 3
  • Slide 4
  • Slide 5
  • Slide 6
  • Slide 7
  • Slide 8
  • Slide 9
  • Slide 10
  • Slide 11
  • Slide 12
  • Slide 13
  • Slide 14
  • Slide 15
  • Slide 16
  • Slide 17
  • Slide 18
  • Slide 19
  • Slide 20
  • Slide 21
  • Slide 22
Pobierz cały dokument

Rozmiar 155 KB

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 8 Poznawcze konstruowanie rzeczywistości
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 11 Rozwój Ja
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 12b Seymour Epstein poznawczo doswiadczeniowa teoria Ja pp
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 10 Społeczne aspekty Ja
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 7a Podstawowe funkcje osobowości w ujęciu poznawczym ppt
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 4 Osobowość w świetle teorii uczenia sie
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 7b Osobowość jako system wiedzy osobistej
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 5b Psychodynamiczne podejście do osobowości cd ppt
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 3 Osobowość z perspektywy teorii cech
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 6a Neopsychoanaliza
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 2 Sytuacjonizm
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 5a Psychodynamiczne podejście do osobowości
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 6b Psychologia humanistyczna
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 1 Zagadnienia wstępne
Psychologia osobowości dr Kofta wykład 12a Cele działań
Psychologia osobowości - dr Kofta - Pytanie egzaminacyjne, 1
Psychologia osobowości - dr Kofta - syllabus, Miros?aw Kofta
Osobowość Wykład Poznawcze teorie Ja
PSYCHOLOGIA KLINICZNA-dr Molicka - wykłady - PWSZ Leszno, pedagogika społeczna

więcej podobnych podstron

Kontakt | Polityka prywatności