PSYCHODYNAMICZNE PODEJŚCIE DO 

OSOBOWOŚCI (1)

 

GŁÓWNE ETAPY ROZWOJU PSYCHOANALIZY

 

1. 

Etap wczesny

: 

 
Badania Freuda z Breuerem nad mechanizmami 

histerii i hipnozy (lata 80-te i 90-te XIX w.)

Sformułowanie podstaw doktryny 

psychoanalitycznej (początek XX w.). Freud i jego 

uczniowie - S. Ferenczi, Abraham, O. Rank, A. 

Adler, C. G. Jung.

(m.in. teoria przeniesienia, rozwoju psychoseksualnego i 

kompleksu Edypa, lęku, ego i mechanizmów obronnych)

 

 

 

2. 

Wielka schizma - pierwsi dysydenci

Alfred Adler (1910) – psychologia 

indywidualna

Carl Gustav Jung (1912) - psychologia 

analityczna

 
3. 

Neopsychoanaliza

 (lata 30-te,  40-te i 50-te):

szkoła kulturalistyczna

 (K. Horney, E. Fromm, H. S. Sullivan, 

M. Klein) – zainteresowanie kulturą i kontekstem 
interpersonalnym

nowa teoria ego

 (H. Hartmann, E. Kris, R. Loewenstein, D. 

Rapaport, E. Erikson) – zainteresowanie autonomią ego

 
 

4. 

Współczesna psychoanaliza

 (od lat 60-tych do chwili 

obecnej)

teoria 

relacji z obiektem

, 

psychologia „self”

 (M. Mahler, H. 

Kohout, D. Stern, D. Winnicot)

 

 

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA METAPSYCHOLOGII 

PSYCHOANALITYCZNEJ

(punkt widzenia na życie psychiczne):

 

DYNAMICZNY

: 

popędy

 - siłą napędową psychiki.

Bardziej ogólnie: rola 

dynamizmów

 afektywnych i 

motywacyjnych w wyjaśnianiu zachowania, "język" 

motywacyjny. 

 

TOPOGRAFICZNY

: życie psychiczne jako gra procesów 

świadomych, przedświadomych, i nieświadomych

. 

Rola świadomości: kontakt z rzeczywistością, dostarczanie 

uzasadnień dla nieświadomych pragnień.

Fundamentalna rola procesów nieświadomych. 

Rodzaje "motywacyjnej nieświadomości": 

Co nigdy nie było zwerbalizowane; 
co było uświadamiane ale uległo wyparciu; 
co jest źródłem wyparcia (i innych zniekształceń) - 

mechanizmy obronne osobowości

 

 

STRUKTURALNY

: życie psychiczne jako efekt 

"rywalizacji" pomiędzy trzema podstawowymi 
strukturami osobowości: 

id, ego, i superego

.

 

EKONOMICZNY

: życie psychiczne jako dystrybucja energii 

psychicznej. 

Libido i popęd śmierci

 jako postaci energii psychicznej 

(pojęcie kateksji).
Przykład: następstwa tłumienia libido wg. Freuda. 

Współczesne koncepcje: 

„hydrauliczna" teorii agresji

 i 

katharsis.

Teoria 

zasobów poznawczych

 i przetwarzania 

kontrolowanego.

 

 

ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE PSYCHOANALIZY

: Zasada 

nad-determinizmu, i historycznego (rozwojowego) 

podejścia do osobowości i jej zaburzeń.

 

GŁÓWNE DZIAŁY PSYCHOANALIZY

:

 

TEORIA LIBIDO, ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO, I 

CHARAKTERU

.

Fazy rozwoju psychoseksualnego i drogi rozwoju libido.

Pojęcie fiksacji i regresji.

Typy charakteru związane z fazami rozwoju 

psychoseksualnego

 

(Abraham): 

Charakter oralny 

receptywny, oralny agresywny, analny, genitalny. 

Charaktery Fromma

.

 

Osobowość nieproduktywna: 

charakter receptywny, eksploatatorski, tezauryzatorski, 

merkantylny.  Osobowość produktywna.

 

 

 

TEORIA LĘKU I MECHANIZMÓW OBRONNYCH

.

Lęk obiektywny a lęk neurotyczny: Jakie źródła?

 

1-sza teoria: lęk neurotyczny jako następstwo 

stłumienia libido

.

2-ga teoria: lęk neurotyczny – 

lęk sygnalizacyjny

, 

odpowiedź na zagrożenie ego, wzbudzenie 

mechanizmów obronnych. 

TEORIA MYŚLENIA, SNÓW, I WOLNYCH SKOJARZEŃ

.

Zainteresowanie 

niekontrolowanymi

 aspektami 

życia 

psychicznego – możliwość dotarcia do 

nieświadomych 

pragnień i obaw.

procesy pierwotne – procesy wtórne

.

TEORIA AGRESJI

.

jako następstwa 

stłumienia

 libido.

jako przejaw 

instynktu śmierci

. 

 

 

TEORIA EGO

 (H. Hartmann).

STRUKTURA PSYCHICZNA

 - ogólna charakterystyka.

 

Ego a procesy 

adaptacji

.

Adaptacja jako stan i jako proces. Rola ego.

Rodzaje procesów adaptacji (alloplastyczna, 
autoplastyczna, przez zmianę środowiska).

 
Rozwój ego: Od zasady 

rozkoszy

 do zasady 

realizmu.

procesy pierwotne (myślenie katatymiczne, impulsywność)

procesy wtórne (myślenie realistyczne, odraczanie 
gratyfikacji)

 

 

Fazy rozwoju

 struktury psychicznej.

 

Faza niezróżnicowanana

Ja i otoczenie

Powstanie ego (i id)

Wyodrębnienie się superego

Budowa i funkcje ego

.

Ego a topografia psychiczna.

świadoma, przedświadoma, i nieświadoma część ego.

Sfera ego wolna od konfliktu i sfera zaangażowana w 

konflikt.

pierwotna autonomia ego – rozwój funkcji poznawczo-

wykonawczych (tzw. aparatur ego) 

wtórna autonomia ego – nowe systemy motywacyjne. 

 

 

Funkcje ego

: instrumentalne, centralne, meta-

funkcje ego. 

instrumentalne: np.. myślenie, pamięć, uwaga, 
komunikacja językowa, planowanie;

centralne: Utrzymywanie kontaktu z rzeczywistością, 
kontrola sfery popędowo-emocjonalnej (odraczanie 
gratyfikacji, tłumienie, wypieranie)

meta-funkcje ego: funkcja syntetyczna (organizująca), 
regresja w służbie ego. 

Ego a self

 (obraz siebie, jaźń).