WIELKIE PROBLEMY
GERIATRYCZNE
ZESPOŁY NIESPRAWNOŚCI
STAREGO CZŁOWIEKA
wiele przyczyn
trudne do leczenie
stopniowa utrata niezależności
pogorszenie jakości życia pacjenta
z uwagi na częstość występowania,
następstwa, koszty opieki medycznej i
społecznej → poważny problem w
aspekcie zdrowia publicznego
Nietrzymanie moczu
(inkontynencja)
mimowolne
oddawanie moczu
Przyczyny przejściowego
nietrzymania
moczu
1. Brak motywacji i kontroli ► splątanie,
► psychoza
► depresja
2.Ograniczenie możliwości poruszania się
► słaba
kondycja
fizyczna
► choroby
stawów
► hipotonia
ortost.
►
niedowidzenie
► zaburz.
równowagi
► udar
mózgowy
► choroby stóp
3. Czynnik środowiskowy ► mała ilość
toalet,
► daleko
umiejscowiona
► brak
udogodnienień
► zły wygląd
toalet
4. Schorzenia dolnych dróg moczowych
► infekcje
► kałowe
zatkanie
► atroficzne zap.
błony
śluzowej
cewki i
pochwy
5.Uboczne działanie leków ► moczopędne
► hipotensyjne
► opioidy
► uspakajające,
nasenne
6. Nadmierna objętość wydalonego moczu
► nadmiar
przyjmowanych
płynów
► używki:
alkohol,
kofeina,
kawa
► stany z
przewodnieniem
Utrwalone nietrzymanie
moczu –
przyczyny
Zaburzenia funkcjonowania mięśni
pęcherza moczowego lub drogi
odpływu moczu
↑ pobudliwości lub ↓ pobudliwość
mięśnia wypieracza.
Wysiłkowe nietrzymanie moczu → w
czasie kichania, kaszlu, skłonów,
śmiechów.
Przerost stercza.
Nietrzymanie moczu
prowadzi do:
-
izolacji społecznej
- zwiększonego ryzyka
instytucjonalizacji
- niekorzystne konsekwencje
zdrowotne (infekcje dróg
moczowych, zmiany skórne, odleżyny)
- zaburzenia snu (w przypadku
nykturii)
- zwiększenia ryzyka upadków
- obciążenia finansowe
- obciążenia personelu
pielęgniarskiego
Mała objętość
moczu
zalegającego w
pęcherzu, dobra
sprawność,
zachowana
motywacja
Duża objętość
moczu
zalegającego w
pęcherzu
Metody behawioralne:
ćwiczenia mięśni dna
macicy (ćwiczenia Kegla,
biofeedback,
elektrostymulacja),
ćwiczenia pęcherza,
właściwe zasady
oddawania moczu w
ciągu doby i podaż
płynów
Rozważenie potrzeby
cewnikowania
(okresowe-po interwencji
chirurgicznej, ogólnym
znieczuleniu, lekach),
leczenie chorób
współistniejących (np.
przerost prostaty-
operacja; estrogeny u
kobiet), ocena/korekta
farmakoterapii
Farmakoterapia
Leczenie
chirurgiczne
Zależna od mechanizmu
nietrzymania moczu.
Po wykluczeniu przyczyn
odwracalnych, po próbie
leczenia zachowawczego
i poprzedzone badaniami
urodynamicznymi.
Pomocnicze
środki
higieniczne
Cewnik na stałe
Podpaski,
pieluchomajtki,
specjalna bielizna itp.
Rozwiązanie ostateczne
(np. gdy odleżyny, ból
przy ruchach u osób
terminalnie chorych)
Cel postępowania
pielęgniarskiego:
- działanie dążące do zwiększenia
samodzielności chorego w rozwiązywaniu
problemów
- umożliwienie regularnego wypróżniania w
przewidywalnym dla pacjenta czasie
- zaopatrzenie w środki ochrony osobistej
oraz preparaty myjące dobrane
indywidualnie dla każdego chorego
- pielęgnacja skóry szczególnie narażonej na
podrażnienia i zagrożonej ryzykiem
wystąpienia odleżyn
- edukacja chorych i ich rodzin
Higieniczny materiał
chłonny
wybór zależny od:
- stopnia i rodzaju inkontynencji
- płci
- aktywności fizycznej i zawodowej
Środki
wchłaniające:
1. Wkładki anatomiczne
- różny rozmiar
- przeznaczone dla kobiet i mężczyzn
- zawierają system ograniczania
nieprzyjemnego zapachu
- mocowane do bielizny za pomocą
paska kleju, stosowane w przypadku
lekkiej inkontynencji
2. Elastyczne majtki siatkowe
- wykonane z lekkiego materiału
przeznaczonego do prania
- przewiewne, trwałe, w różnych
rozmiarach
3. Pieluchy anatomiczne
- przeznaczone dla osób aktywnych
- stosowane w przypadku znacznej
inkontynencji
razem z elastycznymi majtkami
4. Chłonne podkłady
- chronią bieliznę pościelową przed
zabrudzeniem
- pokryte z jednej strony wkładem
chłonnym, a z drugiej
nieprzepuszczalną folią zewnętrzną
5. Majtki chłonne
- posiadają specjalny laminat
przepuszczający powietrze
- stosowane u osób aktywnych i
sprawnych fizycznie (zakłada się tak
jak zwykłe majtki) stosowane u osób
ze znacznym stopniem nietrzymania
moczu
6. Pieluchomajtki (pampers)
- utrzymywane wokół bioder za
pomocą taśmy i przylepców
- różne rozmiary i wersje
- zawierają superabsorbent
Rady dla pacjentów
poprawiające
komfort życia
1.stosuj regularnie ćwiczenia zalecone
przez
rehabilitanta
2.ustal ilość przyjmowanych płynów
3.dostosuj środowisko do swoich potrzeb
4.nie wstrzymuj mikcji i defekacji,
regularnie korzystaj z toalety,
5.ubranie łatwe do zdjęcia
6.dbaj o higienę narządów płciowych
7.stosuj środki pomocnicze
8.zrezygnuj z palenia
9.zmniejszenie nadwagi i otyłości
10.wyklucz z pożywienia pokarmy
działające drażniąco na pęcherz
moczowy (alkohol, napoje gazowane,
mleko, kofeina, cytrusy, czekolada,
ostre przyprawy)
11.pij codziennie szklankę soku
żurawinowego lub przyjmuj Vit.C
Nietrzymanie stolca -
sytuacja, w której
osoba starsza z
powodu niesprawności
psychicznej lub
fizycznej nie jest w
stanie kontrolować
wypróżnień
Przyczyny nietrzymania
stolca
- zaklinowanie mas kałowych
- upośledzenie czynnościowe
•umysłowe (otępienie, splątanie)
•fizyczne (osłabienie,
unieruchomienie)
-zmniejszona zdolność magazynowania
•starzenie się
•napromienienie
•guz
•niedokrwienie
•resekcja chirurgiczna
-zmniejszone czucie odbytnicy
•cukrzyca
•megarectum
•zaklinowanie mas kałowych
- upośledzona funkcja zwieracza
odbytu i mięśnia łonowo-odbytniczego
•idiopatyczne (obniżenie krocza)
•uraz, zabieg chirurgiczny
•uszkodzenie rdzenia kręgowego lub
sromu
-biegunki
-niedostowanie WC do stopnia
niepełnosprawności
Postępowanie
:
-próba identyfikacji przyczyny
dążenie do uzyskania przez chorego
całkowitej lub częściowej kontroli
wypróżnień
TRENING JELITA
GRUBEGO
Ocena:
sprawności psychicznej i fizycznej
funkcji jelit i zwieraczy
przyczyn, czasu trwania, stopnia zaburzeń
poziomu współpracy ze strony
rodziny/opiekunów
WZORZEC
WYPRÓŻNIEŃ
schemat czasowy
wielkość, okoliczności oraz związek z
posiłkiem
i aktywnością chorego
identyfikacja bodzców stymulujących
wypróżnienie
oraz stopnia odczuwania przez chorego
konieczności wypróżnienia
PLANOWANIE KORZYSTANIA Z
TOALETY
stosowanie czopków glicerynowych
na pół godz. przed wypróżnieniem
przyjęcie pozycji siedzącej(najlepiej
poza łóżkiem, na sedesie pokojowym)
głębokie oddechy i masaż powłok
brzusznej podczas defekacji
OCENA PRÓB I EFEKTÓW
POSTĘPOWANIA EWENTUALNA
KOREKTA
UPADKI
Przyczyny:
-fizjologiczne zmiany inwolujące
mechanizmów odpowiedzialnych za
utrzymanie równowagi
(zmysł wzroku, słuchu i równowagi, układ
nerwowy, mięśnie szkieletowe, stawy)
-chód starczy
-choroby ostre i przewlekłe:
•ch. OUN (udar, st. poudarowy,
ch.Parkinsona,niewydolność tt.szyjnych i
kręgowych, zespoły otępienne,
polineuropatie obw.)
•ch. ukł. sercowo-naczyniowego(hipotonia
ortostatyczna, zaburz. rytmu, niedokrwienie
mięśnia sercowego)
•zespoły metaboliczne(hipoglikemia,
zaburzenia wodno-elektrolitowe,
niedobory pokarmowe)
•ch. narządu ruchu
•ch.narządów zmysłu
•ch. układu moczowego (nykturia,
nietrzymanie moczu)
•polipragmazja –leki hipotensyjne,
hipoglikemizujące, moczopędne,
benzodiazepiny
•czynniki środowiskowe -
nieprzymocowane dywany,
śliskie,mokre posadzki
strome uszkodzone schody,
brak poręczy,wystające progi,
niedostateczne lub nadmierne
oświetlenie,
niestabilne meble,
niedostosowane do potrzeb buty,
brak uchwytów w łazience,
wysokie krawężniki ,zniszczone
nawierzchnie ulic
• używki ( alkohol )
•zmiana miejsca pobytu seniora
Następstwa
-obrażenia tkanek miękkich: rany,
krwiaki, skręcenia lub zwichnięcia
stawów
-złamania najczęściej kości ramienia,
przedramienia, żeber, najbardziej
niebezpieczne
złamanie szyjki udowej
-zespół poupadkowy (post fall
syndrom)
-wzrost liczby osób niesprawnych co
stanowi problem społeczny
-zespół hipotermii
-unieruchomienie
-wzrost śmiertelności
Postępowanie
1.Wywiad
-czynności poprzedzające upadek
-zwiastuny upadku
-miejsce upadku
-świadkowie
-poprzednie upadki
-przebyte choroby
-zażywane leki
2.Udział w badaniu przedmiotowym
-dokonanie pomiarów
-badanie chodu i równowagi: test Tinetti,
skala Berga, test „wstań i idź”, test oceny
ryzyka występowania kolejnych upadków
3.Postępowanie przyczynowe
-terapia schorzeń
-korekta farmakoterapii
-oprotezowanie słuchu i wzroku
-rehabilitacja: zwiększa siłę mięśniową,
poprawia sprawność chodu i
równowagi
-pomoc psychologiczna
-modyfikacja środowiskowych
czynników ryzyka
-właściwy dobór sprzętu
ortopedycznego (laska, balkonik)
-porady bezpiecznego zachowania np.
w hipotonii ortostatycznej
4.Działania profilaktyczne
-propagowanie wiedzy na temat
przyczyn, skutków i profilaktyki
upadków
-przygotowanie seniora do
samoopieki i samopielęgnacji
-edukacja opiekunów
Unieruchomienie
Niesprawność-odnosi się do
upośledzenia czynności
motorycznych, którego przyczyną
najczęściej są:
-zaburzenia postawy i
zniekształcenia, nieraz pourazowe,
oraz ograniczenia ruchomości
stawów
-niedowłady, porażenia
-zanik mięśni
-ból
Niewydolność-zmniejszenie
tolerancji wysiłku, spowodowane
złym stanem ogólnym albo
niewydolnością układu lub narządu
wewnętrznego:
-niedożywienie lub pojedyncze
niedobory
-niewydolność oddechowa lub
krążeniowa
-przewlekłe zaburzenia
metabolizmu spowodowane
miażdżycą, cukrzycą lub
chorobami gruczołów wydzielania
wewnętrznego
-przewlekłe zakażenia bakteryjne,
wirusowe, grzybicze
POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARKI W
ZAPOBIEGANIU POWIKŁAŃ
UNIERUCHOMIENIA
1.ZAPALENIE PŁUC
→ ułożenie półwysokie lub wysokie
→ dbanie o mikroklimat sali , wietrzenie
,
nie dopuszczać do przeciągów ,
→ stosowanie gimnastyki oddechowej ,
→ oklepywanie klatki piersiowej ,
drenaż ułożeniowy ,
→ odpowiedni ubiór dostosowany do
temperatury otoczenia
→ ograniczenia wizyt w czasie nasilenia
zachorowań na grypę ,
szczepienie p/grypie
2.ODLEŻYNY
→ ocena ryzyka wystąpienia odleżyn
w/g skali
→ obserwacja miejsc szczególnie
narażonych na odleżyny
→ pielęgnacja skóry
→ zmiana pozycji ciała
→ stosowanie udogodnień
→ przygotowanie łóżka wg zasad
→ zapobieganie odwodnieniu ,
dieta wg zaleceń
→ eliminowanie lub ograniczenie
dodatkowych czynników ryzyka rozwoju
odleżyn
3. POWIKŁANIA ZAKRZEPOWO-ZATOROWYM
→ prowadzenie gimnastyki kończyn-
ruchy bierne i czynne
→ masaż stóp i podudzi
→ wysokie ,odbarczające ułożenie
kk.dolnych 30- 40 stopni powyżej tułowia
→ nawodnienie
→ podawanie Heparyny
drobnoczasteczkowej
4.USZTYWNIENIA I PRZYKURCZE STAWOWE
→ kompleksowe postępowanie
usprawniające dostosowane do stanu
chorego , jego potrzeb
i możliwości
→ ruchy bierne , czynne we wszystkich
stawach w pełnym zakresie ruchomości
→ odcinkowe ułożenie profilaktyczne i
korekcyjne , które zapobiegają
tworzeniu się przykurczy , a jeśli jest to
nieuniknione-
ułożenia te mogą
zminimalizować
upośledzenie funkcji
→ zmiana ułożenia
5.ZAKAŻENIE DRÓG MOCZOWYCH
→ założony cewnik do pęcherza
moczowego –
postępowanie wg
standardu
→ pielęgnacja krocza
→ nawodnienie, sok żurawinowy
,Vit.C
→ obserwacja diurezy ,
makroskopowych
cech moczu
6. ZAPARCIA
→ kontrola wydalania stolca
→ dieta bogatoresztkowa
,wzbogacona w soki owocowe ,
warzywne
→ nawodnienie
→ okrężny masaż powłok
brzusznych
→ podawanie łagodnych środków
przeczyszczajacych
7.NEGATYWNY WPŁYW NA STAN
PSYCHICZNY
→ psychoterapia elementarna
→ zapewnienie bezpieczeństwa
fizycznego
i psychicznego
→ wyjaśnianie wszystkich
czynności
wykonywanych
przy chorym
(wsparcie informacyjne)
→ przyzwolenie na wyrażanie
uczuć
→ otwarta i życzliwa atmosfera na
oddziale
→ zorganizowanie wolnego czasu
→ kontakt z bliskimi