RODZAJE AFAZJI

AFAZJA



Afazja to spowodowane organicznym uszkodzeniem

odpowiednich struktur mózgowych częściowe lub

całkowite zaburzenie mechanizmów programujących

czynności mowy u człowieka, który już uprzednio

opanował te czynności.

Maruszewski M. (1966) Afazja. Zagadnienia teorii i terapii. Warszawa: PWN.

Afazja to nabyte zaburzenie funkcji językowych

powstałe w wyniku uszkodzenia mózgu.

Termin ten dotyczy zdolności mówienia i rozumienia

mowy, czyli konstruowania wypowiedzi, dobierania słów,

rozróżniania dźwięków, rozumienia znaczenia słów

i zdań, a towarzyszą jej zaburzenia czytania i pisania.

Stopień zaburzenia każdej z tych umiejętności może być

różny, w zależności od miejsca i głębokości uszkodzenia.



Afazja to sytuacja, w jakiej osoba

chora, która dotychczas nie miała

żadnych problemów z funkcjami

językowymi – ma trudności z

mówieniem lub rozumieniem mowy,

ma również problemy z pisaniem i

czytaniem.



Pojęcie afazji nie dotyczy żadnej konkretnej
choroby, opisuje pewną grupę objawów
wywołanych uszkodzeniem mózgu, którego
przyczyny mogą być różne. Afazja powstaje w
wyniku uszkodzenia ośrodkowego układu
nerwowego bez względu na czynnik, który je
wywołuje.



Najczęściej uszkodzenie powstaje w wyniku urazu
czaszkowo-mózgowego, udaru mózgu.



Afazja nie jest wynikiem niedowładu, paraliżu, czy
niedoczulicy mięśni artykulacyjnych narządu mowy
(tj. mięśni krtani, języka, podniebienia, ust itp.).

Dwa główne typy afazji:
Afazja Broca i Wernickiego.



Klasyczne opisy afazji zostały poczynione w
XIX wieku przez europejskich lekarzy Broca i
Wernickego kształtując myślenie o afazji jako
zaburzeniach dających się podzielić na co
najmniej dwie kategorie.

AFAZJA BROCA



Paul Broca w drugiej połowie XIX wieku przedstawił przypadek

pacjenta, który rozumiał wszystko, co do niego mówiono, lecz sam

nie mógł nic powiedzieć, z wyjątkiem wulgaryzmów wypowiadanych

w stanie napięcia emocjonalnego, oraz nic nie znaczącego "tan",

czemu towarzyszyła zróżnicowana gestykulacja.

.



Osoba z afazją Broca ma prawie całkowicie zniesioną zdolność

mówienia, przy zachowanej (niemal w całości) zdolności rozumienia

mowy.



Jeśli zaś chory mówi, to jego mowa nie jest płynna. Pacjent

sylabizuje, a wypowiedzenie prostych słów wymaga czasu i sporego

wysiłku. Najłatwiej jest mu wówczas używać rzeczowników i

czasowników, lecz inne elementy, takie jak przymiotniki, są bardzo

zredukowane (jeśli w ogóle występują). Pojawiają się także poważne

trudności w powtarzaniu słów wypowiadanych przez inne osoby

oraz kłopoty z nazywaniem pokazywanych przedmiotów.



Nie można czytać i pisać. Życie pacjenta komplikują ponadto

sytuacje, podczas których bezwiednie powtarza on słowa wcześniej

już powiedziane, nie mogąc tego powstrzymać. Czasami to tylko

dźwięki mowopodobne, nierzadko zaś wulgaryzmy lub np.

fragmenty modlitwy.

AFAZJA WERNICKIEGO



Niedługo po doniesieniach Broca Carl Wernicke przedstawił przypadki
pacjentów, którzy potrafili mówić w zasadzie normalnie, lecz nie rozumieli
mowy własnej i innych osób.



W przypadku afazji Wernickego mowa jest płynna. Poszczególne słowa są
wypowiadane bez wysiłku, zupełnie normalnie, jednak jest ich bardzo dużo.
Niektórzy pacjenci mówią nawet tak wiele, że ma to charakter nachalny
(rozmówca nie jest dopuszczany do głosu). Co więcej, jeśli ta niekończąca się
wypowiedź zostanie zahamowana, to po chwili znów pojawia się potok słów.



Mowa chorego z afazją Wernickego może też zawierać wyrażenia użyte
niezgodnie ze swoim znaczeniem, czasami tak zniekształcone, że budzi to
duże rozbawienie u osób postronnych.



Zdarza się jednak również, że zdania afatyka są niegramatyczne i
nielogiczne – tak, że nie wiadomo, o czym on właściwie mówi. W cięższych
przypadkach wypowiada on twory słowopodobne pozbawione sensu lub
bezwiednie powtarza wcześniej zasłyszane słowa

.

MARIUSZ MARUSZEWSKI



Mariusz Maruszewski proponuje najogólniejszy
podział rodzajów afazji, który w praktyce
pozwala określić w przybliżeniu z jaką formą
afazji mamy do czynienia.



Jego klasyfikacja pozwala na bardzo ogólne
grupowanie chorych z afazją, pomija bowiem
szereg specyficznych postaci afazji, które –
bądź nie mieszczą się w żadnej z
wymienionych grup, bądź – mimo, że różnią się
między sobą dość znacznie zostały zaliczone
do jednej grupy.

Mariusz Maruszewski
AFAZJA GŁÓWNIE EKSPRESYJNA
(RUCHOWA)



Dominują tu zaburzenia w mówieniu,
nadawaniu mowy.



Trudności chorego przejawiają się przede
wszystkim w wyrażaniu swoich próśb, życzeń,
w formułowaniu wypowiedzi słownych.



U chorych występują także pewne trudności
w rozumieniu mowy innych osób, są one
jednak mniej nasilone.

Mariusz Maruszewski
AFAZJA GŁÓWNIE RECEPCYJNA
(CZUCIOWA)



Dominują tu trudności w odbiorze mowy
innych ludzi, w rozumieniu treści słyszanych
wypowiedzi.



Nadawanie mowy jest w pewnym stopniu
możliwe, co nie oznacza jednak, że przebiega
bez zakłóceń.

Mariusz Maruszewski
AFAZJA MIESZANA
(EKSPRESYJNO-RECEPCYJNA)



Zaburzenia pojawiają się w mniej więcej
jednakowym stopniu zarówno przy nadawaniu
jak i przy odbiorze mowy.



Najczęściej jest to głęboka postać afazji, w
której proces porozumiewania się jest
szczególnie utrudniony.

Mariusz Maruszewski
AFAZJA AMNESTYCZNA



Jest to swoista, a jednocześnie częsta postać
afazji, w której główna trudność chorego
polega na niemożności przypominania sobie
wyrazów, przede wszystkim zaś nazw
przedmiotów.

Mariusz Maruszewski
AFAZJA CAŁKOWITA



Wszelkie formy porozumiewania się słownego
są niemożliwe.

BIBLIOGRAFIA



Maruszewski M. Afazja. Zagadnienia teorii i
terapii. PWN. Warszawa 1966



Maruszewski M. Chory z afazją i jego
usprawnianie. Nasza Księgarnia. Warszawa
1974



Zaburzenia mowy. Red. Stanisław Grabias.
Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-
Skłodowskiej. Lublin 2001