Poznawcze terapie

w praktyce klinicznej

Jak osoba cierpiąca zmienia się

w specjalistę od własnych

zniekształceń poznawczych?

Na czym polega

zmiana

w modelu

poznawczym ?

Mahoney & Arknoff (1990): problemy osobiste

człowieka rozwiązuje się tak jak problemy naukowe i do

ich rozwiązywania potrzebne są te same co w nauce

umiejętności.

• pecify general problem, uszczegółowienie

problemu;

• ollect information, zebranie informacji o problemie;
• dentity causes of patterns, znalezienie jego przyczyn;
• xamine options, zidentyfikowanie możliwych rozwiązań;
• arrow options and experiment, selekcja rozwiązań i ich

wypróbowanie;

• ompare data, porównanie efektów;
• xtend, revise or replace, kontynuowanie działania albo

zastapienie dotychczasowych sposobów.

S

C

I

E

N

C

E

Mechanizmy powstawania

nieprzystosowawczych

zachowań

i ich zmiana

Meichenbaum (1977, 1985): określone twierdzenia

formułowane przez osobę są przyczyną zaburzeń

życia psychicznego.

Terapia polega na:



usunięciu takich twierdzeń,



uczeniu formułowania twierdzeń, które będą

pomocne w kontrolowaniu przez samego siebie

własnych zachowań.

Poprzez modyfikacje wewnętrznych dialogów

pacjenta i stwarzanie warunków do nowych

zachowań w czasie sesji terapeutycznej.

Racjonalno-emotywna

terapia Ellisa

(1973,1991)

Funkcjonowanie osobowości jest następstwem zdarzeń:

A

ctivating events

B

eliefs

C

onsequences

zdarzenie przekonania: emocje i zachowania

racjonalne i nieracjonalne

Ludzie mają naturalną tendencję do bycia racjonalnymi,
tzn. chroniącymi siebie i dążącymi do przyjemności,
i równocześnie do bycia irracjonalnymi, tzn. działającymi
na własną szkodę.
Przekonania będące źródłem psychopatologii:



że coś nie może się darzyć,



że nasza wartość zależy od naszych sukcesów,



że nasze powodzenie zależy od czynników zewnętrznych.

Poznawcza terapia

depresji wg Becka

(1976,1990)



Przekonania będące źródłem psychopatologii są specyficzne dla

różnych zaburzeń psychicznych.



Depresja jest zaburzeniem wieloaspektowym:

 Objawy poznawcze,

obszar oddziaływań

 Objawy behawioralne,

terapeutycznych

 Objawy emocjonalne,
 Objawy wegetatywne.



Terapia zakłada ocenę stopnia nasilenia objawów depresyjnych,

jeśli znaczny farmakoterapia,

współpraca z rodziną.

Istotą terapii jest identyfikacja przekonań konstruujących tożsamość

pacjenta w kontekście jego celów życiowych, nadziei, motywacji. Elementem

pracy jest prezentacja teoretycznych założeń modelu. Pacjent prowadzi

dziennik, rejestruje nasilenia objawów oraz poziom satysfakcji z

podejmowanych działań. Tak identyfikuje się sprawności wymagające

treningu. Zmiana priorytetów: ”potrzebne-konieczne”. Redukowanie

automatycznych myśli, zakłócających działanie.

Obszar interwencji

terapeutycznej

Psychoedukacja

w terapii schizofrenii



Celem jest zmiana schematów poznawczych pacjenta i/lub

jego rodziny na temat choroby.



Zwykle połączona z technikami behawioralnymi:



trening umiejętności społecznych dotyczący prostych

sprawności związanych z samoobsługą,
i innymi trudnościami codziennego życia,



trening komunikacji z innymi ludźmi,



trening rozwiązywania problemów,



trening radzenia sobie w sytuacji kryzysowej

(w nasileniu objawów choroby).

Obszarem oddziaływań terapeutycznych (oprócz schematów

poznawczych) są także: funkcjonowanie społeczne (role)

oraz funkcjonowanie rodziny z osobą chorą na

schizofrenię.

Założenia teoretyczne

modyfikujące psychoterapię

behawioralno-poznawczą

w schizofrenii



Model podatności na zranienie (Zubin, 1971;

Neuchterlein & Dawson, 1984):



obniżenie progu reagowania na bodźce społeczne,



deficyty poznawcze (łatwość odwracania uwagi i

trudności w selekcji informacji) oraz tendencja do

autonomicznego i nadmiernego wzbudzania OUN.



Wskaźnik ujawnianych uczuć (UU) w rodzinie:



wrogość,



krytycyzm



nadmierne uwikłanie (Brown i wsp., 1972)

Wiedza ta jest przedstawiana

pacjentowi i/lub rodzinie!

Program

psychoedukacji



Wprowadzenie (przedstawienie siebie,

oczekiwań od spotkań, prezentacja metody).



Czym jest schizofrenia?



Jakie są przyczyny schizofrenii?



Jak leczy się schizofrenię?



Metody terapii psychospołecznej.



Zapobieganie nawrotom (ryzyko, prodromy,

plan kryzysowy).



Posumowanie.

Konstrukcjonizm społeczny

w terapii schizofrenii

(Deisler, 1998)

„Terapia postracjonalna” (za: Bongar & Beutler, 1995).
Założenia:



Rzeczywistość społeczna jest tworzona przez język,



Zjawiska językowe są pierwotne, społeczne wtórne,



Język, uprzedzenia, elementy przedpoznania tworzą

filtr warunkujący powstanie „map” świata w umyśle (

co do schizofrenii: medyczne, psychologiczne,

społeczne).



Narzędzie terapeutyczne: dialog poszukujący „dobrej

zmiany” w trójkącie: pacjent-terapeuta-rodzina.

Schizofrenia istnieje bądź nie istnieje

w zależności od znaczeń językowych!

Atuty podejścia

poznawczego



Koncentracja na empirycznej
weryfikowalności rezultatów terapii.



W depresji leczonej technikami
poznawczymi częstość nawrotów
26%, a w przypadku stosowania
jedynie farmakoterapii 64%.

Po dwóch latach odpowiednio: 20% i

50%.

Na liści 10 najbardziej wpływowych terapeutów XX w:

Nr 2 Ellis, Nr 4 Lazarus, Nr 7 Beck, Nr 10 Meichenbaum