URAZY PRZENIKAJĄCE.
URAZY PRZENIKAJĄCE.
Małgorzata Jadczak – specjalistka w dziedzinie piel anestezjologicznego i intensywnej opieki.
SPECJALIZACJA W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA
ANESTEZJOLOGICZNEGO I INTENSYWNEJ OPIEKI
URAZY PRZENIKAJĄCE
URAZY PRZENIKAJĄCE
Wiele obiektów, poczynając od oderwanej
piły tarczowej, do przedmiotów
„wystrzelonych” z kosiarki , może
spowodować obrażenia przenikające.
Jednak najbardziej pospolitymi narzędziami
powodującymi urazy przenikające są noże
i pociski z broni palnej.
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY KŁUTE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY KŁUTE
Rany kłute powstają w wyniku:
działania z dużą siłą ostro zakończonych
przedmiotów (np. sztylet, drut, bagnet,
gwóźdź, widły).
w przypadku przerwania ciągłości
przynajmniej całej grubości skóry przez
narzędzie ostrokończyste, kończyste (nóż,
kolec itp.).
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY KŁUTE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY KŁUTE
Wygląd rany zależy od rodzaju narzędzia i
kierunku zadziałania.
Otwór rany jest mały, natomiast kanał
drążący może być głęboki.
Rany są niewielkie i szerokością
odpowiadają zwykle szerokości narzędzia
(tj. jego najszerszego miejsca które
wniknęło w ciało)
Brzegi rany są gładkie, bez otarcia
naskórka.
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY KŁUTE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY KŁUTE
Ciężkość urazu zależy od długości narzędzia
i konta penetracji.
Krwawienie wewnętrzne bywa obfite,
krwawienie zewnętrzne niewielkie.
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY KŁUTE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY KŁUTE
Szczególnie groźne są rany:
okolicy klatki piersiowej - uszkodzenia
płuca, serca, zadane poniżej IV
międzyżebrza mogą uszkodzić otrzewną,
jelita, narządy miąższowe
okolicy jamy brzusznej – mogą
penetrować do klatki piersiowej
w obrębie kończyn (przecięcie pni
nerwowych, większych naczyń
krwionośnych, uszkodzenie stawów).
Rana kłuta klatki piersiowej z
przebiciem płuca i uszkodzeniem
osierdzia
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY KŁUTE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY KŁUTE
Postępowanie:
•
Ocena wstępna
•
Ocena wg schematu ABCD i podjęcie
działań
•
Zabezpieczenie rany – opatrunek
zabezpieczający, jeżeli przedmiot tkwi w
ranie – NIGDY NIE USUWAMY –
zakładamy opatrunek fiksujący
•
Monitorowanie stanu chorego
•
płynoterapia
•
leczenie p/bólowe
•
Sedacja i INTUBACJA / głowa, klatka
piersiowa, jama brzuszna/
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY KŁUTE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY KŁUTE
Po przyjęciu do SOR:
•
Dokładne badanie rozebranego pacjenta
•
Ocena wtórna
•
Antybiotykoterapia – bakterie, które przeniknęły w głąb rany stają się przyczyną zakażenia – w kierunku bakterii beztlenowych
Metronidazol 500mg
•
Postępowanie chirurgiczne
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
Urazy postrzałowe mogą być spowodowane
przez pociski, odłamki, bomby, miny, śrut.
Do uszkodzeń narządów trzewnych
dochodzi w 80-90% ran postrzałowych (w
ok. 30% ran kłutych).
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
W 1899 roku podpisano
KONWENCJĘ HASKĄ ,
w której pojawił się zapis dotyczący
pocisków wojskowych.
Pociski takie mają posiadać tzw. pełny
„płaszcz stalowy”, który zabezpiecza przed
„grzybkowaniem”, czyli rozerwaniem się w
ciele ofiary.
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
Broń palną podzielono na broń:
niskoenergetyczną
•
prędkość pocisku wylatującego z lufy
< 600 m/s - naboje pistoletowe i
rewolwerowe, niektóre strzelby - powodują
powstanie kanału chwilowego 3-6 razy
większego od średnicy pocisku.
wysokoenergetyczną
•
prędkość pocisku > 600 m/s - naboje
karabinowe - kanał chwilowy nawet do
300 razy większy od średnicy pocisku.
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
BALISTYKA URAZU.
RANA WLOTOWA – jest najczęściej niewiele większa od
kalibru pocisku, na brzegach występuje zewnętrzny rąbek
zabrudzenia i otarcia naskórka.
KANAŁ RANY – zależy od energii pocisku i jego rodzaju.
Pocisk uderzający w ciało drąży w nim KANAŁ STAŁY.
Przy dużej prędkości uderzenia powstaje bardzo silna
FALA UDERZENIOWA, która rozrywa ciało od wewnątrz
wytwarzając
KANAŁ CHWILOWY – bardzo duży, prostopadle do ruchu
pocisku, pocisk nie zawsze posuwa się w linii prostej.
RANA WYLOTOWA – większa od wlotowych, często ma
popękane i poszarpane brzegi.
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
MECHANIZM URAZU.
Pocisk mechanicznie niszczy tkanki na swojej
drodze
poprzez oddanie części energii kinetycznej
tkankom.
Tkanka przyległa do kanału pocisku zostaje
gwałtownie odrzucona na boki, działając
„ wybuchowo” na dalej położone organy.
Rozmiar uszkodzeń zależy od kalibru
broni, rodzaju pocisku i odległości z
jakiej padł strzał.
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
Kanał przelotowy niekoniecznie jest prostolinijny.
Pocisk może zmienić kierunek pod pewnym
kątem gdy odbija się od powierzchni kości.
Tor lotu może być linią łamaną, ale i biec po łuku,
np. gdy przylega do wewnętrznej strony czaszki.
Specyficzny przypadek:
•
Postrzał Krönleina – bezpośrednio do jamy
ustnej. Dochodzi wtedy do rozerwania głowy.
Nie można odróżnić wtedy otworów
postrzałowych ani kanału postrzałowego, gdyż
wielkich zniszczeń dokonują gazy prochowe, które
rozsadzają głowę.
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
Rodzaje ran postrzałowych:
styczna - powstała wskutek uszkodzenia zewnętrznej
powierzchni ciała przez pocisk lub odłamek; wyglądem
przypomina
, rynienkowatą lub otarcie
naskórka
ślepa - powstała wskutek działania pocisku lub odłamka,
który naruszył skórę i tkanki wewnętrzne tworząc
ranę
wlotową i kanał
a następnie utkwił wewnątrz ciała
przelotowa / przestrzał/ - powstała wskutek działania
pocisku lub odłamka, który naruszył skórę i tkanki
wewnętrzne tworząc
ranę wlotową
(mniejszą) i
kanał
a
następnie opuścił ciało tworząc dodatkowo
ranę wylotową
(większą)
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
powodujące zator – pocisk dostaje się do światła
naczynia krwionośnego,
wędruje z prądem krwi
zatykając naczynie
postrzał uderzeniowy /kontuzyjny/ – pocisk
odbija się od odzieży lub przedmiotu
znajdującego się na ciele
postrzał z rykoszetem – pocisk odbija się od
twardych tkanek i zmienia kierunek lotu.
Rana styczna -
rynienkowata
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
CHARAKTERYSTYKA OBRAŻEŃ.
Do najczęściej uszkodzonych obszarów
ciała należą:
w obrębie głowy – twarzoczaszka i struktury
mózgu
w obrębie klatki piersiowej – narządy śródpiersia
w obrębie jamy brzusznej - jelita, wątroba,
śledziona, naczynia.
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
Urazy postrzałowe głowy i szyi.
Jeżeli pocisk przebije jamę czaszki –
natychmiastowa śmierć.
Przy pociskach niskoenergetycznych –
niewielki kanał chwilowy – cień szansy.
Przy postrzałach twarzoczaszki –
niedrożność dróg oddechowych.
Przy postrzałach szyi –
uszkodzenie rdzenia kręgowego, nerwów,
dróg oddechowych i naczyń.
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
Urazy postrzałowe klatki piersiowej.
Uszkodzenie płuc: odma – najczęściej otwarta
stłuczenie płuca – niewydolność
oddechowa podobna do ARDS
Urazy serca i naczyń wywołane falą uderzeniową
złamania żeber i cepowate złamania klatki
piersiowej / wyłamanie okienkowe/
Urazy postrzałowe jamy brzusznej.
Urazy narządów - wywołane torem pocisku i falą
uderzeniową
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
Urazy postrzałowe kończyn.
Jeżeli kość nienaruszona – mały uraz.
Jeśli pocisk trafi w kość dochodzi do
rozkawałkowania jej a odłamki kostne
zachowują się jak odłamki granatu
rozrywając tkanki miękkie.
Czasem - amputacja urazowa.
Postrzał z pistoletu
maszynowego
Strzał z pobliża
względnego (osmalenie)
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
Postępowanie.
I FAZA – PRZEDSZPITALNA
Krótki wywiad i ocena sytuacji.
Zabezpieczenie dróg oddechowych ze stabilizacją kręgosłupa - intubacja,
konikotomia, tlenoterapia
Zabezpieczenie funkcji krążeniowych:
•
Zabezpieczenie 2 grubych dostępów żylnych
•
2000 ml PWE
•
opanowanie krwotoku / opatrunki, stabilizacja złamań/.
Odbarczenie odmy prężnej lub zamkniecie odmy otwartej :
•
przy odmie prężnej – nie czekamy na potwierdzenie w rtg – wkłuć igłę
w II przestrzeń międzyżebrową w linii środkowo – obojczykowej.
•
Przy odmie otwartej – opatrunek foliowy oklejony z 3 stron.
Krótka ocena neurologiczna.
Pełne monitorowanie
Ochrona przed wychłodzeniem
Założenie sondy do żołądka
Leczenie objawowe, p/bólowe, sedacja
Założenie cewnika do pęcherza moczowego
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
II FAZA - SOR , ODDZIAŁ DOCELOWY.
Dokładne badanie fizykalne rozebranego pacjenta
Opracowanie chirurgiczne.
Przy prawie wszystkich postrzałach rana jest
zabrudzona strzępami odzieży;
•
przy pociskach niskoenergetycznych materiał ubrania jest
wciskany do rany i znajduje się na jej dnie.
•
przy wysokoenergetycznych – materiał jest zasysany ,
rozrywany na drobne strzępy i rozmieszczony w odległości
nawet 20 cm od kanału rany
Postępowanie zgodne z wytycznymi dotyczącymi
postępowania w urazach wielonarządowych.
Należy pamiętać o tym, aby zabezpieczyć odzież
do badania w laboratorium kryminalistycznym.
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY SPOWODOWANE PRZEZ ŚRUT.
Różnią się od typowych urazów postrzałowych.
Rany sprawiają groźne wrażenie ze względu na swą
rozległość i obfite krwawienie, lecz rzadko są
głębokie. Jednak zadane z bliskiej odległości
mogą być śmiertelne
Przy opracowaniu chirurgicznym czasem rezygnuje
się z wydobycia wszystkich ziaren śrutu,
ponieważ uszkodzenia przy wyjmowaniu mogą
być większe niż sama rana.
Pozostawione nie dają dolegliwości.
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY PRZENIKAJĄCE – RANY POSTRZAŁOWE
URAZY POSTRZAŁOWE PRZEZ KAMIZELKĘ KULOODPORNĄ.
Urazy tępe – pocisk zatrzymany na kamizelce, ale
energia pocisku jest absorbowana przez ciało.
Może dojść do bardzo ciężkich urazów wewnętrznych
bez uszkodzenia skóry, w której występują krwawe
podbiegnięcia / po postrzale pociskiem pistoletowym z
odległości 30 m. – zasinienie o średnicy ok. 30 cm/
Potrzebna jest obserwacja i powtarzalne badanie
fizykalne.
Podobne efekty wywołują pociski miękkie.
Jego fala uderzeniowa może uszkodzić nawet głęboko
położone narządy wewnętrzne.