Charakterystyka Instytucji

Charakterystyka Instytucji

Totalnych

Totalnych

Instytucje totalne – organizacje społeczne
(zakłady, placówki), w których prowadzi się
regularnie określony rodzaj działalności.
Każda z tych organizacji pochłania część
czasu i zainteresowania swych członków i
stwarza im jak gdyby odrębny świat. Dążą
one do ograniczania swych członków, a ich
ograniczający lub totalny charakter często
symbolizują

np.

wysokie

mury,

druty

kolczaste.

Definicj
a

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Podział na grupy

Podział na grupy

•

Instytucje powołane do opieki nad osobami

niedołężnymi i nieszkodliwymi - domy starców,

przytułki dla ociemniałych, żebraków, sierot.



Zakłady opieki nad osobami niezdolnymi do

samodzielnego

troszczenia

się

o

siebie,

niebezpiecznymi dla społeczeństwa – szpitale

psychiatryczne, leprozoria.



Instytucje, których zadaniem jest ochrona

społeczeństwa przed szkodzeniem mu w sposób

świadomy – więzienia, zakłady poprawcze.



Powołane do realizacji określonych

zadań

technicznych

i

mają

charakter

czysto

instrumentalny – koszary wojskowe, internaty,

obozy pracy.



Instytucje

przeznaczone

dla

osób,

które

dobrowolnie wycofały się z czynnego życia, oraz

miejsca kontemplacji religijnej – opactwa,

klasztory, zakony.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Cechy Instytucji Totalnych

Cechy Instytucji Totalnych

Zasadniczą cechą instytucji totalnych jest
przełamywanie barier, które oddzielają
takie sfery życia jak: miejsce spania,
zabawy i pracy

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Cechy Instytucji Totalnych

Cechy Instytucji Totalnych



Całe życie ich mieszkańców toczy się w jednym i

tym samym miejscu i podlega tej samej, jedynej
władzy.



We wszystkich fazach codziennej działalności ich

członkowie pozostają w bezpośrednim towarzystwie
dużej liczby członków. Wszystkich traktuje się
jednakowo, muszą pracować razem i wykonywać te
same czynności.



Cały ich dzień jest ściśle zaplanowany, tak, że

jedna czynność w wyraźnie przewidzianym czasie
przechodzi w drugą. Plan ten jest narzucany z góry
przez system formalnych rozporządzeń, a jego
przestrzegania pilnuje zespół nadzorców.



Poszczególne czynności są przymusowe i stanowią

część jednego planu ogólnego, którego celem jest
realizacja oficjalnych zadań danej instytucji.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Główna cecha Instytucji

Główna cecha Instytucji

Totalnych

Totalnych

Zaspokajanie

wielu

różnych

potrzeb

ludzkich

poprzez

biurokratyczną

organizację zespołów ludzi – bez względu
na to czy w danych okolicznościach jest to
konieczny lub skuteczny sposób organizacji

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Podział w Instytucjach

Podział w Instytucjach

Totalnych

Totalnych

•

Podwładni - duża grupa jednostek

żyjących wewnątrz instytucji totalnych i
mająca ograniczone kontakty ze światem
zewnętrznym.

•

Personel - nieliczna grupa nadzorców

podwładnych, pracująca zazwyczaj przez 8
godzin dziennie i społecznie zintegrowana
ze światem zewnętrznym.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Ocenianie według wrogich

Ocenianie według wrogich

stereotypów

stereotypów

Personel



uważa, że podwładni
są

zatwardziali,

zdradzieccy

i

spiskują.



czuje się wyższy i
prawy

Podwładni



przypisują

personelowi

pogardliwość, wywyższanie
się,

despotyzm

i

nikczemność



uważają się za niższych i
słabszych

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Instytucje totalne wymagają od swych podwładnych i
nadzorców pewnego niezbędnego dostosowania się.

•

nie trzeba w ogóle pracować

•

trzeba popracować, ale w wolnym tempie wówczas

podwładni otrzymują symboliczną zapłatę w postaci np.
tygodniowych porcji tytoniu, co niektórych z nich –
zwłaszcza psychicznie chorych skłania do dalszej pracy.

•

w innych organizacjach np. marynarze na statku,

relację ze światem możliwych zakupów podtrzymuje się
poprzez

„przymusowe

oszczędzanie”,

czyli

zaspokajanie

podstawowych

potrzeb

jest

zorganizowane przez instytucję, a zarobki wypłaca się
po zakończeniu sezonu.

•

do pracy po godzinach, bodźcem nie jest nadzieja

nagrody, lecz groźba surowej kary, co wpływa
demoralizująco na ludzi, dla których najważniejsza jest
praca.

Determinacja do pracy

Determinacja do pracy

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Świat Podwładnych

Świat Podwładnych

Charakterystyczną cechą podwładnych jest
to, że wchodzą oni do instytucji już jako
osoby w pełni ukształtowane przez
środowisko macierzyste, w którym przed
przyjęciem do instytucji byli włączeni w
krąg codziennych czynności i mieli pewien
sposób życia.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Proces degradacji

Proces degradacji

Jest to proces poniżania, znieważania
osobowości, której wynikiem są radykalne
zmiany w przekonaniach i postawie
moralnej prowadzące do liczenia się
przede wszystkim z interesem własnym i
postawą najważniejszych w nowej sytuacji
osób.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Przykłady

Przykłady

•

Przechowywanie

rzeczy

osobistych

pracownika w magazynie, do którego nie ma
dostępu. Zwraca się mu je dopiero wówczas,
gdy opuszcza on instytucję. W zamian
otrzymuje od instytucji przedmioty, które są
takie same dla dużej grupy podwładnych i
regularnie odbierane przez instytucję. Efektem
tego jest standaryzacja i depersonalizacja, a
także ograniczona zostaje separacja od
współtowarzyszy.

•

Podwładnych zmusza się do wykonywania

czynności infra dignitatem, zostają zawieszone
ich plany rodzinne, zawodowe i edukacyjne, a
ich miejsce zajmuje sytuacja napiętnowania.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Przykłady

Przykłady

•

Zostaje narzucony plan działania, co

pozbawia podejmowania swobodnych decyzji.

•

Ograniczone lub uniemożliwione zostaje

korzystanie z wielu kanałów komunikowania
się ze światem zewnętrznym.

•

Na porządku dziennym jest ubliżanie w

różnej formie

•

Wymusza się nieustanne okazywanie

szacunku personelowi.

•

Efekt życia w tych warunkach potęguje

widok

analogicznego

upokarzania

współtowarzyszy.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Uzasadnianie

Uzasadnianie

•

W szpitalach psychiatrycznych uzasadnia

się je koniecznością ochrony pacjenta
przed nim samym i przed innymi
pacjentami.

•

W więzieniach racją jest troska o

bezpieczeństwo i sprawiedliwy wymiar
kary.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

System władzy – cechy

System władzy – cechy

wspólne wszystkim

wspólne wszystkim

instytucjom totalnym

instytucjom totalnym



Władza ma charakter grupowy. Każdy

członek personelu ma prawo do karania

każdego podwładnego.



Władza stosuje sankcje za wykroczenia

przeciw bardzo licznej grupie zachowań

występujących stale i stale podlegających

karze

(niewłaściwy

ubiór,

zachowanie,

obyczaje)



Za wykroczenia w jednej dziedzinie stosuje

się sankcje także w innych dziedzinach. Np.

ktoś, kto nie okazuje entuzjazmu dla sportu

może być do tego nakłoniony przez osobę,

która wyznacza mu miejsce do spania lub

rodzaj pracy.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

SYSTEM PRZYWILEJÓW

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

CECHY



Regulaminy

wewnętrzne



Przywileje i nagrody



Kary

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Tworzenie się
żargonu

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

„Zjawisko rozróbki” (messing
up)

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

System wtórnego
przystosowania

Obejmuje on techniki, które nie maja

na

celu

bezpośredniego

sprzeciwiania

się

kierownictwu

personelu,

lecz

umożliwiają

podwładnym uzyskanie (na drodze

nieoficjalnej) zakazanych oficjalnie

gratyfikacji

bądź

gratyfikacji

oficjalnie

dozwolonych

niedozwolonymi środkami.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

TECHNIKI ADAPTACYJNE

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Techniki adaptacyjne



Wycofywanie się z sytuacji



Taktyka buntu



Zadomowienie



Konwersja



Taktyka zimnej kalkulacji

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Wnioski

"Instytucje totalne często utrzymują, że

celem ich działania jest resocjalizacja

rozumiana jako restytucja działania

mechanizmów

samoregulujących

u

podwładnych tak, aby z własnej woli

chciał postępować zgodnie z normami

układu społecznego, do którego wraca

po wyjściu z zakładu. W rzeczywistości

jednak

postulat

ten

rzadki

jest

realizowany, a nawet w przypadkach,

gdy u podwładnego następują trwałe

zmiany, nie są one tymi, do których

dążył personel."

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Różnice między instytucjami

Różnice między instytucjami

totalnymi

totalnymi

 Sposób rekrutacji

 Stopień przenikalności

 Obserwacja losów jej podwładnych
po powrocie do społeczeństwa

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Sposób rekrutacji

Sposób rekrutacji



Dobrowolna – np. instytucje religijne

przyjmują tylko tych, którzy wierzą w

swoje powołanie lub wydają się

najodpowiedniejsi i najpoważniejsi w

swych zamiarach.



Półdobrowolna – np. wojsko –

podwładni są zmuszani do służby, jednak

mogą być jednocześnie przekonani, że jest

to uzasadnione, gdyż służy ich własnym

interesom.



Przymusowe – np. więzienie

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Stopień Przenikalności

Stopień Przenikalności

•

Jest to stopień wzajemnego oddziaływania

norm społecznych wewnątrz instytucji i norm
obowiązujących

w

otaczającym

je

społeczeństwie, który decyduje o stopniu
rozbieżności między tymi światami. Krótko
mówiąc rodzaj wzajemnych stosunków między
instytucją totalną a społeczeństwem, które ją
popiera lub toleruje.

•

Nieprzenikalność instytucji totalnych jest

szczególnie

zauważalna

w

procedurze

przyjmowania

nowicjuszy.

Uniformizacja

niweluje wówczas różnice społeczne między
nimi.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Przykład

Przykład

•

Przykładem mogą być siostry klasztorne,

których wiek metrykalny w momencie
wstąpienia za bramy klasztoru przestaje
być ważny i rozpoczyna się czas służby
bożej.

Podobnie

jest

z

kadetami

wojskwoymi, którym nie wolno mówić na
temat zamożności i pochodzenia.

•

Niwelując różnice wniesione z zewnątrz

instytucja totalna tworzy własny system
wyróżnień

i

zmusza

do

jego

respektowania,

przez

co

nawet

najsurowsza instytucja staje się najbardziej
demokratyczną.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Obserwacja losów

Obserwacja losów

podwładnych po powrocie do

podwładnych po powrocie do

społeczeństwa

społeczeństwa

Różnice między nimi określa stopień
podtrzymywania więzi z instytucja i między
sobą – mimo oddalenia.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Przykłady

Przykłady

•

Absolwenci seminarium benedyktyńskiego,

którzy nie tylko podtrzymują nieoficjalne
stosunki ze swoją instytucją, lecz także
uważają, że rodzaj ich zajęcia i pozycja zostały
przesądzone do końca życia przez fakt ich
poprzedniej przynależności do niej.

•

Po drugiej stronie znajdziemy np. żołnierzy

służby czynnej, którzy zaraz po zwolnieniu z
wojska wtopili się w cywilne życie i wzbraniają
się przed uczestniczeniem w spotkaniach
przed kolegami z tej samej jednostki.

•

Między tymi skrajnościami znajdziemy

absolwentów szkół wyższych, którzy pomagają
sobie nawzajem.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Na zakończenie

Na zakończenie

Instytucje

totalne

są

hybrydami

społecznymi

łączącymi

elementy

społeczności mieszkańców z elementami
organizacji

formalnej,

zakładami

przymusowego

przekształcania

osobowości.

Każda

z

instytucji

„eksperymentuje na naturze”, zwykle
brutalnie, aby wykazać, co można uczynić
z ludzkim Ja.

Charakterystyka Instytucji
Totalnych

Koniec

Koniec

Charakterystyka Instytucji
Totalnych