Neurorehabilitacja dzieci

Neurorehabilitacja dzieci

Dr n med. Renata Gałuszka

Dr n med. Renata Gałuszka

Instytut Fizjoterapii

Instytut Fizjoterapii

Rozwój ruchowy niemowlęcia opiera się na

Rozwój ruchowy niemowlęcia opiera się na

realizacji zakodowanego w ośrodkowym

realizacji zakodowanego w ośrodkowym

układzie nerwowym modelu lokomocji.

układzie nerwowym modelu lokomocji.

U prawidłowo rozwijającego się dziecka proces

U prawidłowo rozwijającego się dziecka proces

ten przebiega  bez „nauki i ćwiczeń” w miarę

ten przebiega  bez „nauki i ćwiczeń” w miarę

dojrzewania ośrodkowego układu

dojrzewania ośrodkowego układu

nerwowego.

nerwowego.

Mechanizmem napędowym rozwoju

Mechanizmem napędowym rozwoju

ruchowego jest ideomotoryka – motywacja

ruchowego jest ideomotoryka – motywacja

do poznania świata, osiągnięcia własnych

do poznania świata, osiągnięcia własnych

celów, kontaktów z bliskimi i otoczeniem.

celów, kontaktów z bliskimi i otoczeniem.

    

    

Do realizacji genetycznie

Do realizacji genetycznie

zakodowanego wzorca lokomocji

zakodowanego wzorca lokomocji

niezbędne są 3 składowe:

niezbędne są 3 składowe:

- automatyczne sterowanie ciałem w

- automatyczne sterowanie ciałem w

przestrzeni,

przestrzeni,

- mechanizmy podporowo-wyprostne

- mechanizmy podporowo-wyprostne

(umożliwiające pokonywanie siły

(umożliwiające pokonywanie siły

grawitacji),

grawitacji),

- ruchy fazowe.

- ruchy fazowe.

Czynniki te są automatyczne,

Czynniki te są automatyczne,

niezależne od naszej woli.

niezależne od naszej woli.

ROZWÓJ   RUCHOWY

ROZWÓJ   RUCHOWY

–

–

w leżeniu tyłem

w leżeniu tyłem

0-6 tydzień
Dziecko w okresie noworodkowym znajduje
się w fazie holokinezy. Faza ta
charakteryzuje się tym, że obrotowi głowy z
policzka na policzek towarzyszą chaotyczne
ruchy rączek i nóżek. Występuje również
tzw. odruch Moro – gwałtowny wyrzut
rączek i nóg z objawami niepokoju jako
reakcja na zmianę położenia ciała lub
zadziałanie silniejszego bodźca
słuchowego, dotykowego lub świetlnego.
Dziecko sprawia wtedy wrażenie jakby
miało trudność  z kontrolą własnego ciała.

Rozwój ruchowy 0-6 tydz.cd

Rozwój ruchowy 0-6 tydz.cd

W okresie noworodkowym występuje również

tzw. prymitywne kopanie – jedną nóżkę dziecko

zgina w kierunku brzuszka we wszystkich

stawach a druga nóżka w tym czasie układa się

w wyproście we wszystkich stawach.

Noworodek leży w pozycji asymetrycznej tzn.

główka zwrócona jest w jedną stronę, bok po tej

stronie sprawia wrażenie jakby był dłuższy.

Czuwające niemowlę potrafi obrócić głowę w

drugą stronę co powinno się łączyć z

„wydłużeniem” boku po stronie twarzy. Rączki

są zgięte, a dłonie zaciśnięte w pięści ze

schowanymi w nich kciukami.

6 tygodni – 3 miesiące

6 tygodni – 3 miesiące

W tym okresie dziecko powoli zaczyna

W tym okresie dziecko powoli zaczyna

osiągać symetrię ciała. Około szóstego

osiągać symetrię ciała. Około szóstego

tygodnia niemowlę potrafi koncentrować

tygodnia niemowlę potrafi koncentrować

wzrok na twarzy, która się nad nim

wzrok na twarzy, która się nad nim

pochyla lub na  zabawce. Potrafi też na

pochyla lub na  zabawce. Potrafi też na

kilka sekund utrzymać główkę prosto w

kilka sekund utrzymać główkę prosto w

linii kręgosłupa. Piąstki są coraz mniej

linii kręgosłupa. Piąstki są coraz mniej

zaciśnięte z kciukami na zewnątrz. Plecy

zaciśnięte z kciukami na zewnątrz. Plecy

coraz bardziej zaczynają rzylegać do

coraz bardziej zaczynają rzylegać do

podłoża – dziecko leży coraz bardziej

podłoża – dziecko leży coraz bardziej

stabilnie, co wynika z coraz lepszego

stabilnie, co wynika z coraz lepszego

wyprostu kręgosłupa.

wyprostu kręgosłupa.

6 tygodni – 3 miesiące cd

6 tygodni – 3 miesiące cd

Proces wyprostu kręgosłupa kończy

Proces wyprostu kręgosłupa kończy

się w prawidłowych warunkach 

się w prawidłowych warunkach 

pod koniec pierwszego kwartału.

pod koniec pierwszego kwartału.

Plecy na całej długości przylegają

Plecy na całej długości przylegają

do podłoża, rączki są otwarte,

do podłoża, rączki są otwarte,

dziecko potrafi je łączyć w linii

dziecko potrafi je łączyć w linii

środkowej ciała, czemu zawsze

środkowej ciała, czemu zawsze

powinno towarzyszyć uniesienie

powinno towarzyszyć uniesienie

zgiętych nóg nad podłoże.

zgiętych nóg nad podłoże.

4 – 5 miesięcy

4 – 5 miesięcy

Niemowlę w tym okresie doskonali swoją

Niemowlę w tym okresie doskonali swoją

pozycję na plecach. Potrafi włożyć złączone

pozycję na plecach. Potrafi włożyć złączone

rączki do buzi, potrafi także chwycić zabawkę

rączki do buzi, potrafi także chwycić zabawkę

podawaną z boku, czemu towarzyszy uniesienie

podawaną z boku, czemu towarzyszy uniesienie

zgiętych nóg w kierunku brzuszka, stópki łączą

zgiętych nóg w kierunku brzuszka, stópki łączą

się w tej pozycji stroną podeszwową ze sobą.

się w tej pozycji stroną podeszwową ze sobą.

Na 4,5 miesiąca dziecko prowadzi rączkę przez

Na 4,5 miesiąca dziecko prowadzi rączkę przez

linię środkową w stronę podawanej zabawki. Ta

linię środkową w stronę podawanej zabawki. Ta

umiejętność zapoczątkowuje obracanie się na

umiejętność zapoczątkowuje obracanie się na

bok, w jedną  i drugą stronę.

bok, w jedną  i drugą stronę.

Po piątym miesiącu spontanicznie kieruje swoje

Po piątym miesiącu spontanicznie kieruje swoje

rączki w kierunku spojenia łonowego i kolan

rączki w kierunku spojenia łonowego i kolan

oraz potrafi chwytać grzechotkę podaną  mu  w

oraz potrafi chwytać grzechotkę podaną  mu  w

linii środkowej ciała.

linii środkowej ciała.

6 – miesięcy

6 – miesięcy

Niemowlę w tym okresie potrafi

Niemowlę w tym okresie potrafi

obrócić się z pleców  na  brzuch w

obrócić się z pleców  na  brzuch w

obie strony.

obie strony.

7 ½ - miesiąca

7 ½ - miesiąca

Dziecko leżąc na plecach chwyta

Dziecko leżąc na plecach chwyta

własne stopy i wkłada je do buzi.

własne stopy i wkłada je do buzi.

Rozwój   ruchowy   w   pozycji  

Rozwój   ruchowy   w   pozycji  

na   brzuchu

na   brzuchu

0 – 6 tydzień

0 – 6 tydzień

Noworodek leży opierając swoje ciało na

Noworodek leży opierając swoje ciało na

jednym policzku, nadgarstkach, mostku i

jednym policzku, nadgarstkach, mostku i

zgiętych kolanach. Łokcie są cofnięte do tyłu

zgiętych kolanach. Łokcie są cofnięte do tyłu

a miednica uniesiona nad podłożem. Dłonie

a miednica uniesiona nad podłożem. Dłonie

są zaciśnięte w pięści z kciukami wewnątrz.

są zaciśnięte w pięści z kciukami wewnątrz.

Jednak już w tym okresie dziecko próbuje

Jednak już w tym okresie dziecko próbuje

unosić główkę i potrafi obrócić ją na drugi

unosić główkę i potrafi obrócić ją na drugi

policzek.

policzek.

6 tygodni – 3 miesiące

6 tygodni – 3 miesiące

W tym okresie trwa proces fizjologicznego

W tym okresie trwa proces fizjologicznego

wyprostu kręgosłupa, który rozpoczyna

wyprostu kręgosłupa, który rozpoczyna

się od górnej części ciała. Wyraża się to

się od górnej części ciała. Wyraża się to

możliwością podparcia na środkowych

możliwością podparcia na środkowych

częściach przedramion, co pozwala w

częściach przedramion, co pozwala w

prawidłowy sposób unieść główkę.

prawidłowy sposób unieść główkę.

Zmniejsza się zgięcie bioder i kolan a

Zmniejsza się zgięcie bioder i kolan a

miednica zbliża się do podłoża.

miednica zbliża się do podłoża.

Trzymiesięczne niemowlę podpiera się

Trzymiesięczne niemowlę podpiera się

pewnie na całych przedramionach, łokcie

pewnie na całych przedramionach, łokcie

leżą na wysokości barków, główka w

leżą na wysokości barków, główka w

przedłużeniu kręgosłupa uniesiona nad

przedłużeniu kręgosłupa uniesiona nad

podłożem, dłonie są swobodnie otwarte,

podłożem, dłonie są swobodnie otwarte,

tułów opiera się na dolnej części brzucha

tułów opiera się na dolnej części brzucha

a miednica płasko przylega do podłoża.

a miednica płasko przylega do podłoża.

Do końca pierwszego trymestru proces

Do końca pierwszego trymestru proces

fizjologicznego wyprostu kręgosłupa, na

fizjologicznego wyprostu kręgosłupa, na

całej jego długości powinien zostać

całej jego długości powinien zostać

zakończony.

zakończony.

4 – 5 miesięcy

4 – 5 miesięcy

W tym czasie dziecko doskonali swój

W tym czasie dziecko doskonali swój

podpór. Potrafi wyciągnąć rączkę od

podpór. Potrafi wyciągnąć rączkę od

zabawki na podłożu. Przenosi wtedy

zabawki na podłożu. Przenosi wtedy

ciężar ciała na drugi łokieć i podpiera

ciężar ciała na drugi łokieć i podpiera

się na przeciwległym kolanie. Na

się na przeciwległym kolanie. Na

koniec piątego miesiąca niemowlę

koniec piątego miesiąca niemowlę

potrafi na moment podeprzeć się na

potrafi na moment podeprzeć się na

dłoniach i oderwać brzuszek od

dłoniach i oderwać brzuszek od

podłoża, zaraz jednak to przerywa,

podłoża, zaraz jednak to przerywa,

unosząc głowę, prostując rączki i

unosząc głowę, prostując rączki i

nóżki. Jest to tzw. „pływanie”.

nóżki. Jest to tzw. „pływanie”.

6 miesięcy

6 miesięcy

Niemowlę podpiera się na otwartych

Niemowlę podpiera się na otwartych

dłoniach, rączki są wyprostowane w

dłoniach, rączki są wyprostowane w

łokciach, cały  brzuszek jest  uniesiony

łokciach, cały  brzuszek jest  uniesiony

nad podłoże a tułów podparty jest na

nad podłoże a tułów podparty jest na

górnej części ud. Po szóstym miesiącu

górnej części ud. Po szóstym miesiącu

dziecko potrafi, podpierając się na jednej

dziecko potrafi, podpierając się na jednej

dłoni, sięgnąć drugą rączką do zabawki

dłoni, sięgnąć drugą rączką do zabawki

nad podłożem.

nad podłożem.

7 – 8 miesiący

7 – 8 miesiący

W tym okresie dziecko próbuje

W tym okresie dziecko próbuje

przyjmować pozycję czworaczną. Potrafi

przyjmować pozycję czworaczną. Potrafi

obracać się w obie strony z brzucha na

obracać się w obie strony z brzucha na

plecy oraz zatrzymywać obrót na łokciu.

plecy oraz zatrzymywać obrót na łokciu.

Dziecko potrafi  zatrzymać się w pozycji

Dziecko potrafi  zatrzymać się w pozycji

na boku podpierając się na przedramieniu

na boku podpierając się na przedramieniu

(tzw. siad boczny). Następnie podpierając

(tzw. siad boczny). Następnie podpierając

się na wyprostowanej ręce podnosi się do

się na wyprostowanej ręce podnosi się do

siadu na jednym pośladku -   tzw. siad

siadu na jednym pośladku -   tzw. siad

skośny.

skośny.

To czas doskonalenia chwytu, dziecko jest

To czas doskonalenia chwytu, dziecko jest

w stanie chwytać wyprostowanym

w stanie chwytać wyprostowanym

kciukiem i drugim palcem drobne

kciukiem i drugim palcem drobne

przedmioty tzw. chwyt pensetowy.

przedmioty tzw. chwyt pensetowy.

W tym okresie na krótki czas pojawia się

W tym okresie na krótki czas pojawia się

tzw. „foczenie”, dziecko potrafi pokonać

tzw. „foczenie”, dziecko potrafi pokonać

kilka metrów, podciągając się na

kilka metrów, podciągając się na

przemian to na jednym to na drugim

przemian to na jednym to na drugim

łokciu przy tym pociąga tułów i nóżki

łokciu przy tym pociąga tułów i nóżki

biernie ułożone na podłożu.

biernie ułożone na podłożu.

8 – 9  miesięcy

8 – 9  miesięcy

W tym okresie dziecko osiąga trzy nowe

W tym okresie dziecko osiąga trzy nowe

funkcje – raczkowanie, siadanie i

funkcje – raczkowanie, siadanie i

wstawanie. Pojawiają się one, w

wstawanie. Pojawiają się one, w

prawidłowym rozwoju, w przeciągu trzech

prawidłowym rozwoju, w przeciągu trzech

tygodni. W początkowej fazie, te nowo

tygodni. W początkowej fazie, te nowo

osiągnięte możliwości są niedojrzałe.

osiągnięte możliwości są niedojrzałe.

Raczkowanie w tym pierwszym okresie

Raczkowanie w tym pierwszym okresie

jest chaotyczne, widoczna jest kifoza w

jest chaotyczne, widoczna jest kifoza w

odcinku lędźwiowym (w przypadku

odcinku lędźwiowym (w przypadku

raczkowania jest to wygięcie kręgosłupa

raczkowania jest to wygięcie kręgosłupa

skierowane wypukłością ku górze), a stopy

skierowane wypukłością ku górze), a stopy

ustawione są w zgięciu grzbietowym.

ustawione są w zgięciu grzbietowym.

W siadaniu  zaobserwować można pewną

W siadaniu  zaobserwować można pewną

niedojrzałość widoczną jako kifoza (w

niedojrzałość widoczną jako kifoza (w

przypadku pozycji siedzącej jest to

przypadku pozycji siedzącej jest to

wypukłość kręgosłupa skierowana

wypukłość kręgosłupa skierowana

wypukłością ku tyłowi). Prawidłowe

wypukłością ku tyłowi). Prawidłowe

wstawanie to „raczkowanie w górę”.

wstawanie to „raczkowanie w górę”.

Dziecko z klęku, chwytając się jakiegoś

Dziecko z klęku, chwytając się jakiegoś

mebla, wstaje opierając najpierw jedną

mebla, wstaje opierając najpierw jedną

a potem drugą stópkę na podłożu.

a potem drugą stópkę na podłożu.

9 -10 miesięcy

9 -10 miesięcy

To czas dojrzewania jakości raczkowania,

To czas dojrzewania jakości raczkowania,

siedzenia oraz wstawania. Dojrzałe raczkowanie

siedzenia oraz wstawania. Dojrzałe raczkowanie

charakteryzuje  wyraźna naprzemienność

charakteryzuje  wyraźna naprzemienność

ruchów rączek i nóżek, wyprostowany kręgosłup

ruchów rączek i nóżek, wyprostowany kręgosłup

na całej długości, stópki  swobodnie ułożone na

na całej długości, stópki  swobodnie ułożone na

podłożu w linii łydek. Pozycja siedząca wygląda

podłożu w linii łydek. Pozycja siedząca wygląda

w ten sposób, że dziecko obciąża równo obydwa

w ten sposób, że dziecko obciąża równo obydwa

pośladki, głowa jest ułożona w linii kręgosłupa,

pośladki, głowa jest ułożona w linii kręgosłupa,

obserwując z boku linia pleców (odcinek od

obserwując z boku linia pleców (odcinek od

głowy do miednicy) jest prostopadła do podłoża.

głowy do miednicy) jest prostopadła do podłoża.

Dziecko nadal wstaje przez raczkowanie w górę

Dziecko nadal wstaje przez raczkowanie w górę

ale potrafi wstać bez podciągania się na

ale potrafi wstać bez podciągania się na

rączkach opierając jedynie dłonie o mebel lub

rączkach opierając jedynie dłonie o mebel lub

ścianę.

ścianę.

11 -12 miesięcy

11 -12 miesięcy

Okres przygotowań do samodzielnego chodu.

Okres przygotowań do samodzielnego chodu.

Dziecko próbuje najpierw chodzić do boku

Dziecko próbuje najpierw chodzić do boku

ustawione twarzą do ściany, opierając się o

ustawione twarzą do ściany, opierając się o

nią dwoma rączkami. Kroczki te wykonuje   z

nią dwoma rączkami. Kroczki te wykonuje   z

zachowaniem wzorca naprzemiennego -

zachowaniem wzorca naprzemiennego -

„raczkowanie bokiem”. Później nabierając

„raczkowanie bokiem”. Później nabierając

pewności, ustawia się bokiem do ściany i

pewności, ustawia się bokiem do ściany i

trzymając się tylko jedną rączką idzie w

trzymając się tylko jedną rączką idzie w

przód.

przód.

12 -13 miesięcy

12 -13 miesięcy

Dziecko zaczyna chodzić

Dziecko zaczyna chodzić

samodzielnie. Początkowo pokonuje

samodzielnie. Początkowo pokonuje

małe odcinki, robiąc parę kroczków

małe odcinki, robiąc parę kroczków

od mebla do mebla. Chodzi tylko po

od mebla do mebla. Chodzi tylko po

linii prostej i nie potrafi swobodnie

linii prostej i nie potrafi swobodnie

zatrzymać się  ani zmienić kierunku.

zatrzymać się  ani zmienić kierunku.

13 ½ - 18 miesięcy

13 ½ - 18 miesięcy

Dziecko w  tym czasie potrafi już w

Dziecko w  tym czasie potrafi już w

dowolnym momencie ten chód

dowolnym momencie ten chód

zatrzymać, zmienić kierunek, zwolnić lub

zatrzymać, zmienić kierunek, zwolnić lub

przyspieszyć. Taki etap chodu nazywamy

przyspieszyć. Taki etap chodu nazywamy

chodem społecznym. Potrafi także samo

chodem społecznym. Potrafi także samo

wstać bez przytrzymywania się.

wstać bez przytrzymywania się.

SYMPTOMY NIEPRAWIDŁOWEGO

SYMPTOMY NIEPRAWIDŁOWEGO

ROZWOJU DZIECKA W POZYCJI

ROZWOJU DZIECKA W POZYCJI

NA PLECACH:

NA PLECACH:

- odginanie główki do tyłu

- odginanie główki do tyłu

- tendencja do skręcania główki w

- tendencja do skręcania główki w

jedną stronę

jedną stronę

- asymetria tułowia, często

- asymetria tułowia, często

połączona z asymetrią główki

połączona z asymetrią główki

- prężenie jednej lub obu nóżek,

- prężenie jednej lub obu nóżek,

krzyżowanie i /lub skręcanie do

krzyżowanie i /lub skręcanie do

wewnątrz, ułożenie „żabki”

wewnątrz, ułożenie „żabki”

SYMPTOMY NIEPRAWIDŁOWEGO

SYMPTOMY NIEPRAWIDŁOWEGO

ROZWOJU DZIECKA W POZYCJI NA

ROZWOJU DZIECKA W POZYCJI NA

PLECACH cd:

PLECACH cd:

- brak przylegania pleców do podłoża –

- brak przylegania pleców do podłoża –

„mostki”

„mostki”

- sztywne układanie ramion,

- sztywne układanie ramion,

przyciskanie do podłoża, skręcanie do

przyciskanie do podłoża, skręcanie do

wewnątrz lub na zewnątrz (bywa

wewnątrz lub na zewnątrz (bywa

połączone z odginaniem główki)

połączone z odginaniem główki)

- mocne zaciskanie jednej lub obu 

- mocne zaciskanie jednej lub obu 

piąstek, szczególnie po szóstym

piąstek, szczególnie po szóstym

tygodniu życia

tygodniu życia

SYMPTOMY NIEPRAWIDŁOWEGO

SYMPTOMY NIEPRAWIDŁOWEGO

ROZWOJU DZIECKA W POZYCJI NA

ROZWOJU DZIECKA W POZYCJI NA

PLECACH:

PLECACH:

- słabsza aktywność jednej strony ciała

- słabsza aktywność jednej strony ciała

- brak lub słabe wodzenie oczu za

- brak lub słabe wodzenie oczu za

zabawką szczególnie po drugim

zabawką szczególnie po drugim

miesiącu życia

miesiącu życia

- „przelewanie” się dziecka

- „przelewanie” się dziecka

SYMPTOMY NIEPRAWIDŁOWEGO

SYMPTOMY NIEPRAWIDŁOWEGO

ROZWOJU DZIECKA W POZYCJI NA

ROZWOJU DZIECKA W POZYCJI NA

BRZUCHU

BRZUCHU

- brak unoszenia główki i/lub

- brak unoszenia główki i/lub

przekładania na drugi policzek,

przekładania na drugi policzek,

szczególnie po szóstym tygodniu życia

szczególnie po szóstym tygodniu życia

- tendencja do układania główki na

- tendencja do układania główki na

jedną stronę

jedną stronę

- unoszenie główki bez podparcia na

- unoszenie główki bez podparcia na

rączkach, unoszenie poprzez

rączkach, unoszenie poprzez

odginanie tułowia

odginanie tułowia

SYMPTOMY NIEPRAWIDŁOWEGO

SYMPTOMY NIEPRAWIDŁOWEGO

ROZWOJU DZIECKA W POZYCJI NA

ROZWOJU DZIECKA W POZYCJI NA

BRZUCHU

BRZUCHU

- asymetria ustawienia główki i/lub tułowia

- asymetria ustawienia główki i/lub tułowia

- podpór na wyprostowanych łokciach i 

- podpór na wyprostowanych łokciach i 

zaciśniętych  piąstkach, skręcanie

zaciśniętych  piąstkach, skręcanie

rączek do wewnątrz

rączek do wewnątrz

- prężenie jednej lub obu nóżek,

- prężenie jednej lub obu nóżek,

krzyżowanie i /lub skręcanie do

krzyżowanie i /lub skręcanie do

wewnątrz, ułożenie „żabki”

wewnątrz, ułożenie „żabki”

SYMPTOMY NIEPRAWIDŁOWEGO

SYMPTOMY NIEPRAWIDŁOWEGO

ROZWOJU DZIECKA W POZYCJI NA

ROZWOJU DZIECKA W POZYCJI NA

BRZUCHU

BRZUCHU

- słabsza aktywność jednej strony ciała
-„przelewanie” się dziecka

W grupie największego ryzyka

W grupie największego ryzyka

znajdują się dzieci

znajdują się dzieci

:

:

-o masie ciała poniżej 1500 g,

-o masie ciała poniżej 1500 g,

-urodzone przed 32.

-urodzone przed 32.

tygodniem ciąży,

tygodniem ciąży,

-poniżej 3 punktów w skali

-poniżej 3 punktów w skali

Apgar w 5 minucie życia,

Apgar w 5 minucie życia,

-po przebytych w okresie

-po przebytych w okresie

noworodkowym krwawieniach

noworodkowym krwawieniach

dokomorowych i

dokomorowych i

okołokomorowych,

okołokomorowych,

W grupie największego ryzyka

W grupie największego ryzyka

znajdują się dzieci

znajdują się dzieci

:

:

-ze zmianami  niedotlenieniowo-

-ze zmianami  niedotlenieniowo-

niedokrwiennymi w mózgu

niedokrwiennymi w mózgu

(leukomalacja)

(leukomalacja)

-z odchyleniami neurologicznymi podczas

-z odchyleniami neurologicznymi podczas

badań w okresie noworodkowym,

badań w okresie noworodkowym,

-po zapaleniu opon mózgowo-

-po zapaleniu opon mózgowo-

rdzeniowych,

rdzeniowych,

-z hiperbilirubinemią w okresie

-z hiperbilirubinemią w okresie

noworodkowym.

noworodkowym.

W rozpoznaniu zaburzeń

W rozpoznaniu zaburzeń

niezwykle istotne są obserwacje

niezwykle istotne są obserwacje

rodziców !!!!

rodziców !!!!

O nieprawidłowościach rozwojowych

O nieprawidłowościach rozwojowych

może świadczyć jeśli dziecko:

może świadczyć jeśli dziecko:

-często jest niespokojne, źle sypia,

-często jest niespokojne, źle sypia,

ciągle płacze,

ciągle płacze,

-jest zbyt spokojne, senne, nie

-jest zbyt spokojne, senne, nie

sygnalizuje głodu lub niewygody,

sygnalizuje głodu lub niewygody,

-nie nawiązuje kontaktu wzrokowego,

-nie nawiązuje kontaktu wzrokowego,

nie reaguje na widok najbliższych,

nie reaguje na widok najbliższych,

-nie wodzi wzrokiem za zabawkami,

-nie wodzi wzrokiem za zabawkami,

-nie reaguje na głośne dźwięki,

-nie reaguje na głośne dźwięki,

-wygina się do tyłu, mocno odgina

-wygina się do tyłu, mocno odgina

głowę, pręży się,

głowę, pręży się,

-cały czas ma dłonie zaciśnięte w

-cały czas ma dłonie zaciśnięte w

pięści,

pięści,

-jest wiotkie, nie podejmuje prób

-jest wiotkie, nie podejmuje prób

trzymania głowy,

trzymania głowy,

-

-

jego ciało układa się niesymetrycznie,

jego ciało układa się niesymetrycznie,

wygląda jak “rogalik”,

wygląda jak “rogalik”,

-nie chce jeść, nie przybiera

-nie chce jeść, nie przybiera

na wadze, często ma biegunki,

na wadze, często ma biegunki,

-bardzo męczy się

-bardzo męczy się

podczas jedzenia,

podczas jedzenia,

Takie objawy mogą -ale nie

Takie objawy mogą -ale nie

muszą!- sygnalizować, że trzeba

muszą!- sygnalizować, że trzeba

dziecko poddać uważnej

dziecko poddać uważnej

obserwacji lub dodatkowym

obserwacji lub dodatkowym

badaniom.

badaniom.

Konsekwencjami uszkodzenia mózgu mogą bowiem

Konsekwencjami uszkodzenia mózgu mogą bowiem

być:

być:

-zaburzenia rozwoju psychoruchowego: rozwój

-zaburzenia rozwoju psychoruchowego: rozwój

dysharmonijny (pewne umiejętności dziecko osiąga

dysharmonijny (pewne umiejętności dziecko osiąga

zgodnie z normami, inne zbyt późno), rozwój

zgodnie z normami, inne zbyt późno), rozwój

opóźniony (ważne te etapy rozwoju dziecko osiąga

opóźniony (ważne te etapy rozwoju dziecko osiąga

znacznie później niż przewidują normy);

znacznie później niż przewidują normy);

-mózgowe porażenie dziecięce (zespół różnorodnych

-mózgowe porażenie dziecięce (zespół różnorodnych

zaburzeń napięcia mięśni, czynności ruchowych,

zaburzeń napięcia mięśni, czynności ruchowych,

postawy);

postawy);

-uszkodzenie wzroku lub słuchu;

-uszkodzenie wzroku lub słuchu;

-zaburzenia emocjonalne (nadmierna aktywność,

-zaburzenia emocjonalne (nadmierna aktywność,

ADHD, zaburzenia uwagi i koncentracji);

ADHD, zaburzenia uwagi i koncentracji);

-deficyty powodujące trudności w nauce (dysleksja,

-deficyty powodujące trudności w nauce (dysleksja,

dysgrafia).

dysgrafia).

Odruchy niemowlęcia

Odruchy niemowlęcia

Przetrwały Asymetryczny Toniczny

Przetrwały Asymetryczny Toniczny

Odruch Szyjny (ATOS)

Odruch Szyjny (ATOS)

Polega na tym, że gdy

Polega na tym, że gdy

noworodkowi ułożonemu

noworodkowi ułożonemu

na plecach przekręci się

na plecach przekręci się

głowę w prawo, to ręka

głowę w prawo, to ręka

prawa wyprostowuje się,

prawa wyprostowuje się,

a lewa kurczy.

a lewa kurczy.

Wygasa do 6 miesiąca życia.

Wygasa do 6 miesiąca życia.

ATOS

ATOS

Obecność tego odruchu blokujew

Obecność tego odruchu blokujew

wykonywanie czynności oburącz,

wykonywanie czynności oburącz,

przenoszenie rąk do ust, prawidłowe

przenoszenie rąk do ust, prawidłowe

obracanie się, rozwój koordynacji

obracanie się, rozwój koordynacji

wzrokowo – ruchowej.

wzrokowo – ruchowej.

Przetrwały Symetryczny

Przetrwały Symetryczny

Toniczny Odruch

Toniczny Odruch

Szyjny(STOS

Szyjny(STOS

)

)

Polega on na tym, że gdy dziecko leży

Polega on na tym, że gdy dziecko leży

na brzuchu, zgięcie głowy do klatki

na brzuchu, zgięcie głowy do klatki

piersiowej, wywołuje zgięcie kończyn

piersiowej, wywołuje zgięcie kończyn

górnych wyprost kończyn dolnych, a

górnych wyprost kończyn dolnych, a

wyprost głowy w tył powoduje

wyprost głowy w tył powoduje

wyprost kończyn górnych i zgięcie

wyprost kończyn górnych i zgięcie

kończyn dolnych.

kończyn dolnych.

Wygasa do 6 miesiąca życia

Wygasa do 6 miesiąca życia

STOS-Obecność tego

STOS-Obecność tego

odruchu blokuje:

odruchu blokuje:

Zabawę oburącz, swobodne ruchy głowy, ruchy

Zabawę oburącz, swobodne ruchy głowy, ruchy

naprzemienne

naprzemienne

Odruch Moro

Odruch Moro

Polega on na tym, że przy nagłym bodźcu

Polega on na tym, że przy nagłym bodźcu

np. uderzeniu w materac, na którym leży

np. uderzeniu w materac, na którym leży

dziecko, wywołującym przestrach,

dziecko, wywołującym przestrach,

noworodek wykonuje ruch obejmowania,

noworodek wykonuje ruch obejmowania,

składający się z faz: I - odwodzenie i

składający się z faz: I - odwodzenie i

wprost rąk, II – zgięcie i przywiedzenie,

wprost rąk, II – zgięcie i przywiedzenie,

odruch

odruch

ten ma pomóc noworodkowi

ten ma pomóc noworodkowi

bezpiecznie przywrzeć do matki,

bezpiecznie przywrzeć do matki,

Wygasa miedzy 1 a 6 miesiącem życia  

Wygasa miedzy 1 a 6 miesiącem życia  

Obecność tego odruchu

Obecność tego odruchu

blokuje

blokuje



Reakcje równoważne, reakcje

Reakcje równoważne, reakcje

obronne, reakcje podporowe.

obronne, reakcje podporowe.

Opistotonus – nadwyprost

Opistotonus – nadwyprost

tułowia w leżeniu tyłem

tułowia w leżeniu tyłem

.

.

W wyniku niekorzystnego bodźca,

W wyniku niekorzystnego bodźca,

dziecko nagle prostuje się, odchyla

dziecko nagle prostuje się, odchyla

głowę do tyłu, cofa barki, tułów wygina

głowę do tyłu, cofa barki, tułów wygina

w łuk, kończyny dolne prostuje, ręce

w łuk, kończyny dolne prostuje, ręce

zaciśnięte w pięść

zaciśnięte w pięść

Nie powinien występować.

Nie powinien występować.

Obecność tego odruchu

Obecność tego odruchu

blokuje

blokuje



Siad z biodrami prawidłowo zgiętymi,

Siad z biodrami prawidłowo zgiętymi,



zabawę w pozycji siedzącej,

zabawę w pozycji siedzącej,



reakcje równowagi,

reakcje równowagi,



patrzenie wprost,

patrzenie wprost,



lokomocję,

lokomocję,



mowę.

mowę.

Przetrwały Odruch Chwytny

Przetrwały Odruch Chwytny

Rąk.

Rąk.

Podrażnienie wewnętrznej powierzchni

Podrażnienie wewnętrznej powierzchni

dłoni ( od palca małego) powoduje jej

dłoni ( od palca małego) powoduje jej

odruchowe zaciśnięcie.

odruchowe zaciśnięcie.

Maksymalnie trwa do 3 miesiąca życia.

Maksymalnie trwa do 3 miesiąca życia.

Wygasa, gdy pojawia się świadome

Wygasa, gdy pojawia się świadome

chwytanie.

chwytanie.

Obecność tego odruchu

Obecność tego odruchu

blokuje

blokuje



Prawidłowy rozwój chwytu,

Prawidłowy rozwój chwytu,



możliwości poznawcze dziecka

możliwości poznawcze dziecka



rozwój koordynacji wzrokowo –

rozwój koordynacji wzrokowo –

ruchowej.

ruchowej.

Przetrwały Odruch Chwytny

Przetrwały Odruch Chwytny

Stóp.

Stóp.

Podrażnienie stopy w okolicy

Podrażnienie stopy w okolicy

podeszwowej palców powoduje ich

podeszwowej palców powoduje ich

zgięcie podeszwowe.

zgięcie podeszwowe.

Wygasa między 8 a 12 miesiącem

Wygasa między 8 a 12 miesiącem

życia wraz z pojawieniem się

życia wraz z pojawieniem się

pionizacji.

pionizacji.

Obecność tego odruchu

Obecność tego odruchu

blokuje

blokuje



Prawidłową lokomocję

Prawidłową lokomocję



Zachowanie równowagi

Zachowanie równowagi

Przetrwały Asymetryczny

Przetrwały Asymetryczny

Toniczny Odruch

Toniczny Odruch

Szyjny(ATOS):

Szyjny(ATOS):



- należy układać dziecko tak, aby

- należy układać dziecko tak, aby

obserwowało otoczenie na wprost a nie z

obserwowało otoczenie na wprost a nie z

boku (siad plecami do ściany, leżenie

boku (siad plecami do ściany, leżenie

przodem nogami do ściany);

przodem nogami do ściany);



- wykonywanie różnych czynności

- wykonywanie różnych czynności

rękoma w linii środkowej ciała, tak aby

rękoma w linii środkowej ciała, tak aby

ułatwić utrzymywanie głowy na wprost

ułatwić utrzymywanie głowy na wprost

oraz symetrie ruchów;

oraz symetrie ruchów;



- nauka symetrycznych chwytów – picie z

- nauka symetrycznych chwytów – picie z

filiżanki z dwoma uszami;

filiżanki z dwoma uszami;



- dużo zabaw z przekraczaniem linii ciała.

- dużo zabaw z przekraczaniem linii ciała.

Przetrwały Symetryczny

Przetrwały Symetryczny

Toniczny Odruch

Toniczny Odruch

Szyjny(STOS

Szyjny(STOS

):

):



- organizować zabawy w siadzie

- organizować zabawy w siadzie

rozkrocznym;

rozkrocznym;



- nie pozwalać na siad klęczny( pupa

- nie pozwalać na siad klęczny( pupa

między nogami);

między nogami);



- we wszystkich pozycjach nie

- we wszystkich pozycjach nie

pobudzać do nadmiernego zginania i

pobudzać do nadmiernego zginania i

prostowania    głowy.

prostowania    głowy.

Przetrwały Odruch Moro:

Przetrwały Odruch Moro:



-

-

dziecko należy układać na brzuchu i

dziecko należy układać na brzuchu i

mobilizować do chwytania zabawek;

mobilizować do chwytania zabawek;



- ostrożnie  przyzwyczajać do

- ostrożnie  przyzwyczajać do

hałasów;

hałasów;



- na różne sposoby uprzedzać dziecko

- na różne sposoby uprzedzać dziecko

o mającym za chwile wystąpić bodźcu

o mającym za chwile wystąpić bodźcu

wywołującym u dziecka

wywołującym u dziecka

Odruch

Odruch

Moro

Moro

np. „zaraz zapalę światło”.

np. „zaraz zapalę światło”.

Przetrwały Opistotonus –

Przetrwały Opistotonus –

nadwyprost tułowia w leżeniu

nadwyprost tułowia w leżeniu

tyłem

tyłem

:

:



- organizować dziecku zabawy w

- organizować dziecku zabawy w

pozycji siedzącej;

pozycji siedzącej;



- nie podchodzić do dziecka z tyłu;

- nie podchodzić do dziecka z tyłu;



- należy nosić dziecko tyłem do siebie

- należy nosić dziecko tyłem do siebie

lub z jedną noga zgiętą;

lub z jedną noga zgiętą;



- w czasie zabaw lub ćwiczeń nie

- w czasie zabaw lub ćwiczeń nie

wykonywać z dzieckiem gwałtownych

wykonywać z dzieckiem gwałtownych

ruchów.

ruchów.

Przetrwały Odruch Chwytny

Przetrwały Odruch Chwytny

Stóp:

Stóp:



- mobilizować dziecko do zabawy stopami;

- mobilizować dziecko do zabawy stopami;



- zachęcać do chodzenia boso po różnym

- zachęcać do chodzenia boso po różnym

terenie ( dywan, trawa, piasek);

terenie ( dywan, trawa, piasek);



- dotykać i głaskać powierzchnie

- dotykać i głaskać powierzchnie

grzbietową stopy rozpoczynając od palca

grzbietową stopy rozpoczynając od palca

małego w kierunku pięty;

małego w kierunku pięty;



- nie wywoływać niekontrolowanego

- nie wywoływać niekontrolowanego

odruchu przez niepotrzebne punktowe

odruchu przez niepotrzebne punktowe

drażnienie podeszwy stopy;

drażnienie podeszwy stopy;



- przetaczanie stopy. 

- przetaczanie stopy. 

Przetrwały Odruch Chwytny

Przetrwały Odruch Chwytny

Rąk:

Rąk:



-

-

rozluźniać ramiona i wyprowadzać je w kierunku

rozluźniać ramiona i wyprowadzać je w kierunku

linii środkowej ciała z rotacją zewnętrzną dłoni;

linii środkowej ciała z rotacją zewnętrzną dłoni;



- mobilizować dziecko do dotykania ręką swojego

- mobilizować dziecko do dotykania ręką swojego

ciała ( głaskanie drugiej ręki, brzucha , twarzy);

ciała ( głaskanie drugiej ręki, brzucha , twarzy);



- mobilizować dziecko na ile jest to możliwe do

- mobilizować dziecko na ile jest to możliwe do

samoobsługi;

samoobsługi;



- często poklepywać, głaskać powierzchnie

- często poklepywać, głaskać powierzchnie

grzbietowe ręki;

grzbietowe ręki;



- do zabawy używać często zabawek większych

- do zabawy używać często zabawek większych

niż dłoń dziecka( małe zabawki mogą wzmagać

niż dłoń dziecka( małe zabawki mogą wzmagać

odruch

odruch

chwytny);

chwytny);



- mobilizować dziecko do zabawy swoimi

- mobilizować dziecko do zabawy swoimi

rączkami, np. kosi – kosi, itp.

rączkami, np. kosi – kosi, itp.

Prawidłowy sposób noszenia

Prawidłowy sposób noszenia

noworodka

noworodka