Wybrane metody neurorehabilitacji dzieci
Ogólne zasady Fizjoterapii
Zasada nie szkodzenia „primum non nocere”
Znajomość prawidłowego rozwoju
Pełna diagnoza
Znajomość przeciwwskazań
Zastosowanie czynności usprawniających i innych zabiegów
Znajomość prawidłowej ontogenezy motorycznej jest obowiązkowa dla wszystkich osób mających kontakt z dziećmi
Wiedza na temat mechanizmów warunkujących rozwój oraz znajomość prawidłowego modelu rozwoju dziecka stanowią nieodzowną bazę do podjęcia działań terapeutycznych.
Dla analizy nieprawidłowości motorycznych wymagana jest wiedza o prawidłowejmotoryce w połączeniu z odruchami.
Zasada powszechności
Powszechna dostępność do świadczeń fizjoterapeutycznych
Działalność diagnostyczna, organizacyjna i profilaktyczna
Zasada wczesności
Szczególne znaczenie w wieku rozwojowym
Rozwój w jak najbardziej optymalnych warunkach od samego początku
„sterowanie kompensacją” - możemy wpływać na ewolucje mechanizmów patologicznych
szansa uniknięcia lub zmniejszenia wtórnych skutków uszkodzenia - interwencja zanim nastąpią nieodwracalne lub trudne do skompensowania zmiany.
Wczesna rehabilitacja daje szansę na wyrównanie deficytów rozwojowych głównie poprzez wykorzystanie możliwości plastycznych i mechanizmów kompensacyjnych mózgu.
Szczególną dynamika charakteryzuje się rozwój dziecka w pierwszym roku życia.
Odpowiednio wczesne
pomiędzy 3 a 6 miesiącem życia wg. Bobach
w I kwartale wg. Volty
Rozpoczęcie właściwego usprawniania ma istotny wpływ na dalszy przebieg rozwoju psychomotorycznego dziecka.
Rozpoczęcie rehabilitacji dzieci z wczesnym uszkodzeniem mózgu w odpowiednim czasie jest bardzo ważne i niejednokrotnie decyduje o stopniu niepełnosprawności w przyszłości.
Strategie postępowania
Nadinterwencja (na wszelki wypadek, rutyna, zła ocena sytuacji)
Zaniechanie interwencji ( odłożenie w czasie)
Dynamiczne dostosowanie zakresu i czasu interwencji do potrzeb dziecka i rodziców
Opieka i wczesna stymulacja rozwojowa
Indywidualnie dobrana opieka i pielęgnacja
Adaptacja otoczenia do potrzeb dziecka
Asystowanie w rozwoju pozytywnych relacji rodzice - dziecko
Asystowanie w rozwoju umiejętności jedzenia i mowy
Asystowanie w rozwoju spontanicznej aktywności ruchowej
Ułatwianie rozwoju zdolności poznawczych dziecka
Stymulacja, rehabilitacja, wybór technik, modyfikacja wzorców postawy i ruchu
Zasada ciągłości
Rozwój procesem ciągłym
Systematyczność postępowania zapobiega powstawaniu niewłaściwych wzorców ruchowych przekreślających efekty wcześniejszej pracy
Zasada kompleksowości
Oddziaływanie na wszelkie sfery rozwoju dziecka
Wykorzystanie wszystkich dostępnych środków składowych rehabilitacji
Współdziałanie z całym zespołem rehabilitacyjnym
„Problemy dzieci z zaburzeniami pochodzenia ośrodkowego są rozległe i dotyczą - oczywiście, w różnym stopniu - praktycznie wszystkich sfer rozwoju psychomotorycznego. Taka sytuacja sprawia, że dzieci te wymagają kompleksowej terapii”
Zasada rozwojowa
Postępowanie zgodne z fizjologiczną sekwencja rozwoju z uwzględnieniem rozwojowych możliwości i potrzeb usprawnianego dziecka
NIE!
Zdobywanie „kamieni milowych” i odtwarzanie rozwoju
Tak!
Oddziaływanie na nerwowe mechanizmy rozwoju z uwzględnieniem fizjologicznej ich chronologii i znaczenia na poszczególnych etapach rozwoju
Zasada odruchowości
Modyfikowanie odruchów ( hamowanie i torowanie)
Zasada kolektywności
Plusy terapii grupowej
*przystosowanie do środowiska
*obserwacja innych, naśladowanie i nasilenie pomocy
Zasada współpracy z rodzicami
Rodzic opiekunem, decydentem, obserwatorem
Rodzic zaangażowany, systematyczny i przestrzegający zasad i zaleceń pielęgnacyjnych
Postawa rodzica
pozytywna => sprzyjająca
negatywna => nadopiekuńcza lub roszczeniowa
Skuteczność usprawniania zależy nie tylko od jakości i częstotliwości zajęć usprawniających, którym jest poddane dziecko, ale także od jakości życia jego rodziny, relacji w tej rodzinie oraz warunków społeczno - ekonomicznych, ekonomicznych których dziecko i jego rodzina funkcjonują.
Działania na rzecz rodziny
Grupa wsparcia
Grupy matki z dzieckiem
Współpraca z rodzicami rozpoczyna się na etapie szeroko pojętej diagnozy
Moment poinformowania o niepełnosprawności dziecka
Akceptacja faktu niepełnosprawności
Stosunek do usprawniania dziecka i innych późniejszych działań na rzecz dziecka i jego rodziny
Dobre doświadczenie zdobyte przez dziecko i rodziców w początkowym etapie usprawniania SA warunkiem podstawowym i koniecznym do ich późniejszego pełnego zaangażowanie i wykorzystania tkwiącego w dziecku potencjału rozwojowego.
Metody neurorehabilitacji dzieci
Rozwój na potrzeby terapii dzieci ze schorzeniami układu nerwowego, zwłaszcza m.p.dz.
Dzisiaj „uniwersalna wartość” - powszechnie stosowane w innych dysfunkcjach szczególnie w wieku rozwojowym
Leczenie *niepostępujących uszkodzeń,
*zmieniających się objawów
*łagodzące skutki,
CEL:
„Przystosowanie dziecka oraz środowiska zewnętrznego tak, aby mogło wykorzystać swe możliwości na tyle, na ile pozwala mu istniejące uszkodzenie oraz uzyskać niezależność na każdym etapie swojego rozwoju”
KONCEPCJA NDT - BOBACH
Koncepcja - łac. konceptio - pomysł, projekt, plan działania wynikający z analizy faktów i poparty argumentami.
Metoda - badanie, sposób wykonania, świadome i konsekwentnie stosowany sposób postępowania dla osiągnięcia określonego celu.
Koncepcja Bobath
Jest podejściem do rozwiązania problemu
Analiza głównego problemu pacjenta jest bazą do oceny klinicznej, terapii ( interwencji) i postępowania z osobami z uszkodzeniami motorycznymi, zmysłowymi, percepcyjnymi i poznawczymi w wyniku uszkodzenia CSN
Aktywności pacjenta analizowane są w oparciu o zrozumienie funkcji (włączając jakość napięcia mięśniowego, wzorce postawy i ruchu) i ich wpływu na partycypowanie pacjenta w życiu codziennym
Koncepcja NDT - Bobath
NDT -neuro developmental treatment
NDT - leczenie - terapia neurorozwojowa
Koncepcja Bobath - mianownictwo
Jakość wzorca ruchowego i mechanizm ruchu, ( co potrafi, w jaki sposób, wzorzec ruchu - prawidłowy/nieprawidłowy)
Studium zachowań \ ruchowych
Prawidłowy mechanizm kontroli postawy
Punkty kluczowe
Wspomagania
Handling ( przygotowanie pacjenta do terapii, informacja dla matki, kontakt z dzieckiem, dziecko „aktywne”)
Problem główny pacjenta
Klasyfikacja porażenia mózgowego
Aktywność ( aktywne działanie przeciwko sile grawitacji)
Pozycja ( kluczowa w terapii ze względu na najbardziej korzystny „aktywny” układ posturalny)
Liniowość (aligment)
Jakość wzorca ruchowego
Sposób wykonania ruchu
Mechanizm wykonania ruchu
Kontrola pozycji ruchu
Motoryka spontaniczna
Motoryka stymulowana
Zmiana pozycji
Sposób zmiany pozycji
Studium zachowań ruchowych - obserwacja ruchu prawidłowego i nieprawidłowego
Analiza wpływu zmienności aktywności odruchowej na rozwój ruchowy( wyhamowanie odruchów tonicznych i zamiana na reakcje równoważne i reakcje prostowania)
Znaczenie wariantowości i zmienności prawidłowego rozwoju psychomotorycznego.
Wpływ środowiska = otoczenia na rozwój człowieka
Obserwacja spontanicznej aktywności i przystosowanie jako najważniejsze narzędzie diagnostyczne
Prawidłowy mechanizm kontroli postawy
Rozwój, wielkość i rozkład napięcia mięśniowego ( posturalnego)
Wyhamowanie tonicznej aktywności odruchowej i rozdzielenie globalnych synergii mięśniowych
Rozwój kontroli środka ciężkości ciała
Rozwój integracji napięcia posturalnego we wzorcach reakcji nastawczych i równowagi.
Rozwój orientacji w linii środkowej ciała
Rozwój kontroli punktów kluczowych
Rozwój integracji napięcia posturalnego we wzorcach reakcji nastawczych i równowagi
integracja napięcia zginaczy i prostowników
Wyrównanie w płaszczyźnie strzałkowej
- utrzymanie głowy w pozycji pośredniej w pozycji supinacyjnej uruchamia się dzięki temu rozwój proksymalnej stabilizacji oraz tzw. orientacji linii środkowej ciała. W pozycji pronacyjnej dzięki zwolnieniu obręczy barkowej z przymusowych ułożeń tonicznych pozwala na rozwój aktywnego podporu.
Wyrównanie w płaszczyźnie czołowej
- boczne, aktywne przenoszenie ciężaru ciała
- wydłużenie oraz stabilizacja po stronie przyjmującej ciężar oraz równoczesne skrócenie strony przeciwnej, która zostaje „uwolniona od funkcji”
Wyrównanie w płaszczyźnie poprzecznej
- kontrola obręczy barkowej i biodrowej
- możliwość niezależnej rotacji
Rozwój kontroli punktów kluczowych
prawidłowa kontrola głowy, obręczy barkowej i biodrowej
Efekty prawidłowej kontroli głowy
- prawidłowy rozkład napięcia posturalnego w odniesieniu do całego ciała
- rozwój orientacji wokół linii środkowej ciała
- pojawienie się bocznej kontroli głowy w płaszczyźnie czołowej umożliwia dalszy rozwój reakcji nastawczych w tej płaszczyźnie
Efekty prawidłowej kontroli obręczy barkowej
- elongacja szyi
- obniżenie łopatek związane z elongacją mięśni obręczy barkowej
- dysocjacja głowy względem obręczy barkowej
- dysocjacja między barkami
- stabilizacja łopatki na tylnej powierzchni klatki piersiowej
swobodne wysuwanie kkg przed linię barków w pozycji pronacyjnej
- łączenie rąk nad klatką piersiową w pozycji supinacyjnej
- antygrawitacyjna aktywność kkg
- supinacja przedramion i otwarcie dłoni
Efekty prawidłowej kontroli obręczy biodrowej
-dysocjacja miednicy względem kończyn dolnych
- dysocjacja między kończynami dolnymi
W przypadku prawidłowego rozwoju mechanizmu kontroli postawy rozwija się prawidłowa kontrola punktów kluczowych, która z kolei umożliwia rozwój wielu ważnych umiejętności.
W przypadku zaburzenia mechanizmu kontroli postawy, kontrola punktów kluczowych ciała nie rozwija się prawidłowo i powstają blokady funkcjonalne, co uniemożliwia rozwój umiejętności wymienionych powyżej.
Pozycja
Zaakceptowana przez pacjenta wszystkimi zmysłami aktywna pozycja ( bezpieczna, dająca możliwość aktywnego działania przeciwko sile grawitacji)
Handling
Aligment - wyrównanie posturalny - liniowość
- symetria
- pozycja pośrednia ( możliwe dzięki aligment)
Optymalna długość mięśnia = optymalne napięcie i optymalna siła skurczu
Optymalna długość mięśnia warunkiem dla rozwoju aktywności mięśni