1

OPAKOWANIA

(SYSTEM OPAKOWAŃ)

2

LITERATURA

1. Korzeniowski A., Skrzypek M., Szyszka G.:

Opakowania w systemach logistycznych.

Biblioteka Logistyka. Instytut Logistyki i

Magazynowania, Poznań 2001.

2. Cichoń M.: Opakowania w towaroznawstwie,

marketingu i ekologii. Ossolineum, Kraków 1996.

3. Korzeniowski A., Kwiatkowski J.: Towaroznawstwo

opakowań. Akademia Ekonomiczna, Poznań 1994.

4. PN-EN 14182:2005 Opakowania. Terminologia.

Terminy podstawowe i definicje.

5. Korzeniowski A., Skrzypek M.: Ekologistyka

zużytych opakowań. Biblioteka Logistyka. Instytut

Logistyki i Magazynowania, Poznań 1999.

6. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i

odpadach opakowaniowych, Dz.U. z 2001 r. Nr 63,

poz. 638

3

DEFINICJA OPAKOWANIA

Według ustawy „Opakowania i odpady opakowaniowe”

Opakowania

to wprowadzone do obrotu

wyroby wykonane z jakichkolwiek

materiałów, przeznaczone do

przechowywania, ochrony, przewozu,

dostarczania lub prezentacji wszelkich

produktów, od surowców do towarów

przetworzonych, a także części opakowań

i elementy pomocnicze połączone z

opakowaniami i przeznaczone do tego

samego celu, co dane opakowanie.

4

DEFINICJA OPAKOWANIA

Według PN-0 79000 Opakowania.

Terminologia

(nie obowiązuje)

Opakowanie

to wyrób zapewniający

utrzymanie określonej jakości

pakowanych produktów,

przystosowanie ich do transportu i

składowania oraz prezentacji, a

także chroniący środowisko przed

szkodliwym oddziaływaniem

niektórych produktów.

5

DEFINICJA OPAKOWANIA

Według DIN 55405

Opakowanie

składa się ze środka opakowaniowego,

materiału opakowania i pomocniczych środków

opakowaniowych.

Materiał opakowania

to materiał, z którego

wykonane jest opakowanie.

Środek opakowaniowy

jest wyrobem z materiału

opakowania, przeznaczony do pokrycia

pakowanego produktu lub utrzymania go w

całości.

Pomocnicze środki opakowaniowe

to środki służące

do opakowania, zamknięcia, przygotowania do

wysyłki, itp. pakowanego produktu

6

DEFINICJA OPAKOWANIA

Według Hansa Christiana Pfhola

Opakowanie

to dająca się oddzielić

powłoka opakowanego produktu,

mająca go chronić lub spełniać inne

funkcje.

Obecnie opakowanie dostarcza także

informacji o produkcie i jego

producencie oraz oddziaływuje

psychologicznie na potencjalnego

konsumenta dzięki swojej estetyce i

zachęca go do zakupu towaru.

7

KLASYFIKACJA

OPAKOWAŃ

Kryteriami klasyfikacji opakowań mogą

być:

• zasadnicza funkcja jaką spełnia

opakowanie w stosunku do zawartości,

• materiał, z którego wykonane są główne

elementy konstrukcji opakowania,

• zasadniczy kształt opakowania,

• forma własności opakowań,

• forma obrotu opakowaniami,

• sposób wykorzystania opakowań,

• punkt widzenia ochrony środowiska,

• przemysł użytkujący.

8

KLASYFIKACJA

OPAKOWAŃ

Podział ze względu na zasadniczą funkcję

jaką spełnia opakowanie w stosunku do
zawartości:

– opakowania jednostkowe,
– opakowania transportowe,
– opakowania zbiorcze

.

Opakowania jednostkowe służą do
przekazywania produktu użytkownikowi
w miejscu zakupu (np. butelka +
zamknięcie + etykieta), w tym
przeznaczone do konsumpcji produktów
naczynia jednorazowego użytku.

9

KLASYFIKACJA

OPAKOWAŃ

Kryteriami klasyfikacji opakowań mogą

być:

• zasadnicza funkcja jaką spełnia

opakowanie w stosunku do zawartości,

• materiał, z którego wykonane są główne

elementy konstrukcji opakowania,

• zasadniczy kształt opakowania,

• forma własności opakowań,

• forma obrotu opakowaniami,

• sposób wykorzystania opakowań,

• punkt widzenia ochrony środowiska,

• przemysł użytkujący.

10

KLASYFIKACJA

OPAKOWAŃ

Opakowania zbiorcze, zawierają wielokrotność

opakowań jednostkowych produktów,

niezależnie od tego, czy są one przekazywane

użytkownikowi, czy też służą zaopatrywaniu

punktów sprzedaży i które można zdjąć z

produktu bez naruszenia jego cech (np.

pudło + taśma samoprzylepna).

Opakowania transportowe służą do transportu

produktów w opakowaniach jednostkowych

lub zbiorczych w celu zapobiegania ich

uszkodzeniom, z wyłączeniem kontenerów do

transportu drogowego, kolejowego, wodnego

lub lotniczego (np. paleta drewniana + folia).

11

KLASYFIKACJA

OPAKOWAŃ

Podział ze względu na materiał, z którego

wykonane są główne elementy konstrukcji
opakowania:

– papierowe, tekturowe,
– szklane,
– metalowe,
– z tworzyw sztucznych,
– ceramiczne,
– drewniane i z tworzyw drzewnych,
– tkaninowe,
– z materiałów kompleksowych

(kompozytowych).

12

KLASYFIKACJA OPAKOWAŃ

Opakowania papierowe i tekturowe

Papier i tworzywa papiernicze od wielu lat stanowią

najpopularniejszy materiał stosowany w

opakowalnictwie towarów.

Do podstawowych zalet opakowań papierowych zaliczyć

należy stosunkowo niską cenę, małą masę właściwą,

dobre właściwości mechaniczne, łatwość

zadrukowywania, a przede wszystkim to, że

wytwarzane są z naturalnych, biodegradowalnych,

odnawialnych i nadających się do ponownego

przerobu włókien roślinnych.

Do wad opakowań papierowych zalicza się dużą

wodochłonność, przepuszczalność gazów i tłuszczu, a

także ograniczone możliwości łączenia tworzyw

papierniczych. Wymienione wady są obecnie

eliminowane w wyniku stosowania zabiegów

uszlachetniających, jak: powlekanie, laminowanie itp.

13

KLASYFIKACJA OPAKOWAŃ

Opakowania szklane

Surowcem do produkcji opakowań szklanych jest szkło,

stanowiące bezpostaciową, niekrystaliczną masę o

konsystencji stałej, otrzymaną w wyniku przechłodzenia

stopionych składników (krzemionki SiO2, topników,

stabilizatorów). Do podstawowych właściwości opakowań

szklanych należą:

• odporność chemiczna

- określana jest jako zdolność do

niepoddawania się na niszczące działanie środków

chemicznych;

• nieprzepuszczalność

szkła dla płynów, pary wodnej,

zapachów, gazów itp. pozwala na przechowywanie w takich

opakowaniach produktów aromatycznych i higroskopijnych;

• przejrzystość szkła

- jest dla opakowań cechą istotną z

punktu widzenia handlowego, a także higienicznego,

ponieważ umożliwia oglądanie zawartości opakowania i

reklamę towarów;

• możliwość barwienia

- szkło barwne, bez utraty

przejrzystości, zwiększa atrakcyjność opakowań szklanych,

a przede wszystkim chroni produkty przed szkodliwym

oddziaływaniem światła naturalnego i sztucznego.

14

KLASYFIKACJA OPAKOWAŃ

Opakowania metalowe

Metale i ich stopy w postaci blach lub folii stanowią dobre

tworzywa do wyrobu opakowań. Mimo rozwoju różnych

technik pakowania, pewnych zalet opakowań

metalowych nie da się niczym zastąpić. Należą do nich:

•

duża wytrzymałość mechaniczna;

•

odporność na działanie wysokich i niskich temperatur,

a jednocześnie dobra przewodność cieplna, co daje

możliwość pakowania produktów poddawanych

następnie obróbce cieplnej, np. mleko zagęszczone;

•

możliwość hermetycznego zamknięcia;

•

łatwość formowania i znakowania;

•

niepalność;

•

łatwy recykling.

Podstawową wadą opakowań metalowych jest ich korozja.

15

KLASYFIKACJA OPAKOWAŃ

Opakowania z tworzyw sztucznych

Przemysł opakowań jest od lat głównym odbiorcą tworzyw

sztucznych: 30% w skali światowej, a w Europie

Zachodniej nawet 38%.

Szczególnie cenionymi w opakowalnictwie zaletami

tworzyw sztucznych są takie ich właściwości

fizykochemiczne, jak: dobra wytrzymałość mechaniczna,

mały ciężar właściwy, łatwość formowania i łączenia,

dobra barierowość na przenikanie gazów i wody, a

ponadto dobra odporność na działanie czynników

chemicznych. Należy również zauważyć, że wobec dużej

różnorodności tworzyw i możliwości ich łączenia

(wzajemnego lub z innymi materiałami), np. na drodze

laminowania, można dowolnie modyfikować ich

właściwości, co zwiększa zakres stosowania tych

materiałów w opakowalnictwie.

Podstawową wadą opakowań z tworzyw sztucznych jest ich

niekorzystne oddziaływanie na środowisko nauralne.

16

KLASYFIKACJA

OPAKOWAŃ

Udział podstawowych materiałów

stosowanych do produkcji opakowań
w skali światowej przedstawia się
następująco:

• tworzywa sztuczne - 30%,
• papier i tektura - 28%,
• metale - 27%,
• szkło - 15%

17

KLASYFIKACJA

OPAKOWAŃ

Podział ze względu na zasadniczy

kształt opakowania:

–

opakowania jednostkowe częściowo

osłaniające wyrób (kubki, tacki, siatki),

–

opakowania jednostkowe całkowicie

osłaniające wyrób (butelki, puszki, tuby,

ampułki),

–

opakowania transportowe częściowo

osłaniające wyrób (klatki, kosze, szpule),

–

opakowania transportowe całkowicie
osłaniające wyrób (beczki, hoboki, bańki).

18

KLASYFIKACJA

OPAKOWAŃ

Podział ze względu na formę własności

opakowań:

– własne,
– obce,
– dzierżawione.

Podział ze względu na formę obrotu

opakowaniami:

– sprzedawane,
– wypożyczane.

19

KLASYFIKACJA

OPAKOWAŃ

Podział ze względu na sposób wykorzystania

opakowań:

– opakowania do jednorazowego użytku,
– opakowania zwrotne do wielokrotnego

użytku.

Podział z punktu widzenia ochrony

środowiska:

– ulegające naturalnemu procesowi rozkładu,
– nie ulegające biodegradacji.

20

FUNKCJE OPAKOWAŃ

Funkcje opakowań wg. C. F. Halesa:

FUNKCJE TECHNICZNE: opakowania umożliwiają

dystrybucję, konsumpcję oraz ochronę
produktu.

FUNKCJE EKONOMICZNE: obejmujące relacje

kosztów wytworzenia opakowania do kosztów
wytworzenia produktu.

FUNKCJE ESTETYCZNE: stanowiące wartość

estetyczną opakowania/wyrobu.

21

FUNKCJE OPAKOWAŃ

Funkcje opakowań wg. K. Białeckiego:

FUNKCJE PIERWOTNE: ochrona towaru,

ułatwienie jego przemieszczania i
magazynowania, łączenie w większe
jednostki.

FUNKCJE WTÓRNE: reklama, sugerowanie

pojemności, zwiększanie liczby jednostek do
jednorazowego zakupu.

22

FUNKCJE OPAKOWAŃ

Funkcje opakowań wg. Hansa Christiana

Pfhola:

FUNKCJE PRODUKCYJNE : opakowanie umożliwia

przygotowanie odpowiedniej ilości materiałów na

wejściu do produkcji i pobranie odpowiedniej ilości

wyrobów na wyjściu z produkcji.

FUNKCJE MARKETINGOWE: opakowanie wielu

produktów stanowi istotną część strategii

marketingowej wyrobu, która sprawia, że produkt

staje się możliwy do odróżnienia od produktów

konkurencji. Również w dziedzinie komunikacji

opakowanie, jako nośnik reklamy, może spełniać

ważne funkcje podobnie jak przy sprzedaży.

23

FUNKCJE OPAKOWAŃ

Funkcje opakowań wg. Hansa Christiana

Pfhola:

FUNKCJE ZASTOSOWAWCZE: zalicza się do nich

ponowne zastosowanie opakowania u nabywcy
lub zastosowanie do innych celów.

FUNKCJE LOGISTYCZNE: opakowanie powinno

ułatwić wykonanie innych procesów
logistycznych lub w ogóle je umożliwić.

24

FUNKCJE OPAKOWAŃ

FUNKCJE LOGISTYCZNEOPAKOWAŃ

FUNKCJA OCHRONNA: opakowanie powinno

zapewnić ochronę produktu (najważniejsza

funkcja logistyczna opakowania).

FUNKCJA MAGAZYNOWA: opakowanie powinno

ułatwić magazynowanie produktu.

FUNKCJA TRANSPORTOWA: opakowanie

powinno ułatwić transport produktu lub w

ogóle umożliwić jego transport.

25

FUNKCJE OPAKOWAŃ

FUNKCJE LOGISTYCZNEOPAKOWAŃ:

FUNKCJA MANIPULACYJNA: opakowanie

powinno łączyć wyroby w takie jednostki, które
ułatwiają manipulowanie nimi przy wysyłce.

FUNKCJA INFORMACYJNA: opakowania powinny

być tak oznakowane (kolorem, napisami, kod
kreskowy), aby pracownik kompletujący
zamówienie w magazynie mógł łatwo
zidentyfikować żądane wyroby.

26

FUNKCJE OPAKOWAŃ

Funkcje

opakowania

Wymagania w stosunku

do opakowania

Funkcja

ochronna

Odporne na temperaturę
Szczelne
Odporne na korozję
Nie przepuszczające kurzu
Chemicznie neutralne
Stabilne ilościowo
Trudnopalne
Stabilny kształt
Odporne na uderzenia
Amortyzujące uderzenia
Odporne na naciski
Odporne na rozerwanie

27

FUNKCJE OPAKOWAŃ

Funkcje

opakowania

Wymagania w stosunku do

opakowania

Funkcja

magazynowa,

transportowa

i manipulacyjna

Stabilny kształt
Odporne na uderzenia
Amortyzujące uderzenia
Odporne na naciski
Odporne na rozerwanie
Nadające się do układania w stosy
Nie ślizgające się
Znormalizowane
Podatne do manipulacji
Ułatwiające automatyzację
Umożliwiające wprowadzenie
podchwytów transportowych pod
opakowanie
Kształtujące jednostkę logistyczną
Oszczędne przestrzennie
Oszczędne powierzchniowo

28

FUNKCJE OPAKOWAŃ

Funkcje

opakowania

Wymagania w stosunku do

opakowania

Funkcja

identyfikacyj

na

i

informacyjna

Oddziałujące reklamowo

Informacyjne

Umożliwiające identyfikację

Umożliwiające odróżnienie

29

FUNKCJE OPAKOWAŃ

Funkcje

opakowani

a

Wymagania w stosunku do

opakowania

Funkcja

zastosowawcz

a

Łatwe do otwarcia
Posiadające możliwość

ponownego zamknięcia
Nadające się do ponownego

wykorzystania
Ekologiczne
Niekłopotliwe w usuwaniu
Higieniczne

30

SYSTEM WYMIAROWY

OPAKOWAŃ

ZASADY WYMIAROWANIA
OPAKOWAŃ:

1. Ustalić domyślny przód

jednostki.

2. Ustalić wysokość,

szerokość oraz

głębokość:

Wysokość: od podstawy do

wierzchołka (od krawędzi

do krawędzi).

Szerokość: z lewej do prawej

(od krawędzi do

krawędzi).

Głębokość: od przodu do

tyłu (od krawędzi do

krawędzi)

31

SYSTEM WYMIAROWY

OPAKOWAŃ