• Pojęcie hipertekstu w prowadził w 1965 Theodor H. Nelson;
• Cechy hipertekstu:

– nielinaearoność;
– rola odbiorcy: współtworzenie tekstu (komunikatu);
– hipertekst poszukujący (exploratory hipertext)
– hipertekst konstrukcyjny (constructive hipertext)
– nawigacja
– polifonia

• Czy pojawienie się hipertekstu niszczy strukturę tekstu

(Bathes) i jego funkcje kulturowe? (Piatigorski, Łotman);

• Hipertekst nie spełnia warunku materialnego utrwalenia,
• Jay David Bolter twierdzi, że cechą konstytutywną

hipertekstu jest rytm tworzenia/lektury tego przekazu;

• Ujęcie Paula Levinsona
• Punkt widzenia Derricka de Kerckohove’a

Co to jest hipertekst?

• jest nowym sposobem gromadzenia i prezentacji informacji,

umożliwiającym strukturalizowanie i wyszukanie potrzebnej
informacji, bez konieczności czytania całych tekstów (I.
Tomek, H. Maurer 1992).

• Tekst dzielony jest na małe fragmenty zwane węzłami.

Wielkość tych węzłów ma charakter nieliniowy. Innymi słowy,
organizacja tekstu w węźle przypomina różnej wielkości
notatki wsparte narzędziami informatyki służącymi do
interakcyjnego przeglądania, przeszukiwania, porządkowania
i łączenia informacji tekstowej.

• Poszczególne węzły funkcjonują równoprawnie oraz

połączone są związkami przyczynowo - skutkowymi (B.
Siemieniecki 1994). Przykład struktury hipertekstu prezentuje
rysunek

• W literaturze przedmiotu spotkać możemy różne zalecenia nakreślające

wielkość węzła. B. Ansel (1993) przyjmuje, że wielkość węzła
podyktowana powinna być zrozumieniem przez uczącego się treści w
nim zawartych bez dodatkowego sięgania do informacji w innych
węzłach. Jeżeli do tego dodamy, że występuje ograniczoność prezentacji
wiadomości podyktowana wielkością okna monitora, czytelnością
prezentowanych na monitorze tekstów itp. możemy przyjąć, że wielkość
węzła uzależniona jest od możliwości technicznych (rozmiarem
monitora) i percepcji wiadomości. To decyduje o konieczności
traktowania możliwie wąsko obszaru problemowego, na co zwraca
uwagę R. Kuhlen (1991).

• Węzeł w pewnym stopniu przypomina stosowane w telewizji i filmie

jednostki sekwencyjne rozumiane jako ujęcie lub fraza montażowa w
filmie. Różnią się natomiast tym, że uczący się ma możność otrzymania
wiadomości z dowolnego ogniwa w zależności od jego wyboru. Powstaje
w ten sposób trójwymiarowy układ przestrzennej sieci wiadomości.
Uczący się ma możność poruszania się w obszarze wiadomości zarówno
wszerz, jak i w głąb, komputer stwarza możliwość dojścia do
mikroskopijnego szczegółu wiedzy oraz szybki powrót do punktu wyjścia.

Hipertekst w świetle teorii poznania (cognitive
science)

•

Hipertekst jest swego rodzaju „rękawicą dla umysłu” (S. Draper 1992).
„Rękawica” ta pozwala uczącemu się lepiej „złapać wiedzę” w trakcie uczenia
się. Realizując indywidualny tok przejścia przez wiedzę uczący podejmuje
szereg decyzji o kierunku dróg analizy. W odróżnieniu od czytania tekstu w
książce, które może mieć charakter bierny, hipertekst zawsze wymusza
aktywność. Ten fakt jest pierwszym elementem stanowiącym o poznawczym
charakterze tego narzędzia, jest pierwszym warunkiem ale nie jedynym.
Drugim, jest możliwość wprowadzania własnych notatek do funkcjonującego
tekstu. W ten sposób wiadomości zawarte w węzłach stają się bliższe
uczącemu bez względu na to, kto tworzył treść programu. Możliwość
ingerowania w zawartość treści a także tworzenie nowych połączeń między
węzłami ma duże znaczenie dla przetworzenia standardowej wiedzy, w wiedzę
indywidualną opartą na znaczeniu i kontekście wytworzonym u uczącego się.
W ten sposób tworzony jest układ znaczeniowy, który w sposób istotny różni
się od tego, jaki powstaje przy czytaniu książki. Bowiem książka jest swego
rodzaju arbitrem znaczeniowym, natomiast hipertekst można uzupełniać,
przez co arbitrem staje się sam uczący. W rezultacie znaczenie wiedzy w
hipertekście przede wszystkim zależy od uczącego się.