HIPERTERMIA

stan w którym wewnętrzna (głęboka) temperatura ciała

jest

podwyższona – wg niektórych już >37ºC, dla innych

kryterium

rozpoznania wynosi >40ºC, a nawet >41ºC – wskutek

zwiększonego wytwarzania lub upośledzenia utraty

ciepła bez

przestawienia ośrodka termoregulacji na wyższy poziom

Gorączka

podwyższenie temperatury ciała uwarunkowane

przestawieniem ośrodka

termoregulacji na wyższy poziom, z zachowaniem

fizjologicznych

mechanizmów regulacji temperatury (wytwarzania i utraty

ciepła)

Klasyfikacja kliniczna stanów gorączkowych z podaniem

reprezentatywnych przykładów (wg. Chattona):



zakażenia wirusowe, bakteryjne, chorobotwórczymi grzybami

lub pasożytami



kolagenozy (lupus erythematodes)



choroby nowotworowe (rak jasnokomórkowy nerki)



choroby układu nerwowego (guz mózgu)



choroby układu krążenia (zawał serca)



choroby przewodu pokarmowego (zapalne choroby jelit)



choroby hematologiczne (białaczki)



choroby endokrynologiczne (nadczynność tarczycy)



choroby spowodowane czynnikami fizycznymi (udar cieplny)



choroby w następstwie działania czynników chemicznych

(reakcja polekowa)



zaburzenia środowiska wewnętrznego (odwodnienie, kwasica),

z nieznanych przyczyn

Przegrzanie (heat stress)

objawy



temperatura prawidłowa lub nieco podniesiona



obrzęki z przegrzania:



stóp



okolicy kostek



utrata przytomności z przegrzania spowodowana

rozszerzeniem naczyń w wyniku działania wysokiej

temperatury



kurcze cieplne:



utrata sodu powoduje wystąpienie kurczy

Przegrzanie (heat stress)

leczenie



odpoczynek



uniesienie obrzękniętych kończyn



ochładzanie



nawadnianie doustne



uzupełnienie soli

Wyczerpanie cieplne

objawy



reakcja systemowa na długotrwałe narażenie na wysoką

temperaturę (godziny do dni)



temperatura >37ºC a <40ºC



bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty, tachykardia,

hipotensja



nadmierne pocenie, bóle mięśniowe, osłabienie, kurcze



zagęszczenie krwi



hiponatriemia, hipernatriemia



może gwałtownie ulec pogorszeniu i przejść w udar cieplny

Wyczerpanie cieplne

leczenie (tak jak w przegrzaniu)



odpoczynek



uniesienie obrzękniętych kończyn



ochładzanie



nawadnianie doustne



uzupełnienie soli



w ciężkich przypadkach należy rozważyć dożylne podanie

płynów

oraz okłady z lodu

Etiologia i patogeneza

przyczyny hipertermii

zatrucia



substancjami o działaniu antycholinergicznym



substancjami psychostymulującymi



salicylanami



inne – trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi,

litem

odwonienie – zwężenie naczyń i zmniejszenie wytwarzania

potu

upośledza utratę ciepła

alkoholowy zespół abstynencyjny

niepożądane reakcje na leki (hipotermia polekowa)

Etiologia i patogeneza

przyczyny hipertermii cd.

Hipotermia złośliwa – charakteryzuje się niezwykle

szybkim wzrostem temperatury wewnętrznej podczas

zabiegów wykonywanych w znieczuleniu ogólnym.

Uważa się, że do najsilniejszych aktywatorów hipertermii

złośliwej należy zaliczyć:



anestetyki dożylne – ketamina,



anestetyki wziewne - halotan, izofluran, enfluran, eter

dwuetylowy, metoksyfluran, trójchloroetylen, cyklopropan,

fluroksen, desfluran,



leki zwiotczające - suksametonium, deksametonium,

galamina, detubokuraryna,



leki sympatykomimetyczne,



leki nasercowe - glikozydy naparstnicy, wapń,



hiperkapnia – w skutek nadmiernego uwalniania wapnia z

siateczki śródplazmatycznej – utrzymujący się stały skurcz

mięśni



uwarunkowana genetycznie

Etiologia i patogeneza

przyczyny hipertermii cd.

Dodatkowym czynnikiem, który ma niewątpliwy związek z

wystąpieniem tego zespołu jest stres, także w okresie

pooperacyjnym.

Podkreśla się, że duże znaczenie ma odpowiednie przygotowanie

do operacji, które powinno uwzględniać ochronę psychiki u

chorego oraz ograniczenie wysiłków fizycznych w okresie

poprzedzającym operację.

Identyfikacja ludzi podatnych oparta jest na:



wywiadzie,



testach mięśniowych,



markerach DNA,



badaniach enzymatycznych (poziom CPK).

Objawy hipertermii złośliwej

objawy wczesne

objawy późne

sztywność mięśni

hipertermia

tachykardia

hipotensja

sinica

arytmia

wzrost Pet CO2

kwasica metaboliczna (pH

6,8-7,2)

nadmierne ogrzewanie się

zaburzenia

elektrolitowe

pochłaniacza CO2

wzmożona potliwość

rabdomioliza i DIC

Etiologia i patogeneza

przyczyny hipertermii cd.

Złośliwy zespól neuroleptyczny

jest to ostro przebiegający zespół zaburzeń wegetatywnych z

dominacją zaburzeń termoregulacji, który pojawia się u ludzi

leczonych neuroleptykami

Okoliczności sprzyjające



wyczerpanie fizyczne



odwodnienie



zmiany dawek i rodzaju leku oraz podanie domięśniowe

leku.

Etiologia i patogeneza

przyczyny hipertermii cd.

Złośliwy zespól neuroleptyczny

Obraz kliniczny rozwija się w ciągu 24-72 godzin od pojawienia

się pierwszych objawów.



zlewne poty



stopniowy wzrost temperatury ciała do 42ºC



wzrost napięcia mięśniowego



pojawienie się katalepsja oraz objawów pozapiramidowych



zaburzenia wegetatywne - wzmożona potliwość,

tachykardia, tachypnoe, zaburzenia w oddawaniu moczu



odwodnienie - niewydolność nerek

Etiologia i patogeneza

przyczyny hipertermii cd.

Udar cieplny - utrata przytomności z wysoką gorączką na

skutek porażenia regulacji termicznej, przy równoczesnym

ustaniu potliwości.

Burzliwa reakcja po przegrzaniu występuje u osób w podeszłym

wieku, wyczerpanych, przewlekle nadużywających alkoholu.

Objawy kliniczne:



bóle, zawroty głowy



nudności



zaburzenia wzroku



drgawki



skóra - gorąca, zaczerwieniona, sucha



szybkie tętno, miękkie i niemiarowe



zmniejszone ciśnienie tętnicze



temperatura ciała w granicach 41-43ºC

Etiologia i patogeneza

przyczyny hipertermii cd.

Postać udaru cieplnego związana z wysiłkiem fizycznym



występuje częściej u zdrowych, młodych osób



w wyniku wykonywania intensywnego wysiłku fizycznego

przy wysokiej temperaturze otoczenia i/lub wysokiej

wilgotności powietrza

(skrajna postać hipertermii wysiłkowej)

Śmiertelność w przebiegu udaru cieplnego

wynosi 10 do 50%.

Etiologia i patogeneza

przyczyny hipertermii cd.

Klasyczna postać udaru cieplnego

nie związana z wysiłkiem



występuje w wyniku narażenia na wysoką temperaturę

otoczenia



obserwowana często u starszych osób podczas fali upałów



podeszły wiek



zmniejszenie wytwarzania potu



upośledzenie pragnienia



odwodnienie



otyłość



choroby współistniejące



układ krążenia



OUN – upośledzenie świadomości



stosowanie leków moczopędnych i antycholinergicznych

Etiologia i patogeneza

przyczyny hipertermii cd.

uszkodzenie podwzgórza



najczęściej w wyniku incydentów

naczyniowomózgowych

zaburzenia hormonalne



nadczynność tarczycy



guz chromochłonny nadnerczy



niedoczynność nadnerczy



hipoglikemia



nadczynność przytarczyc

Objawy podmiotowe



ból



zawroty głowy



uczucie wielkiego znużenia

Objawy przedmiotowe



podwyższenie temperatury ciała



zaburzenia świadomości – majaczenie, osłupienie, śpiączka]



tachykardia



hiperwentylacja



hipotensja



sztywność mięśni – w hipotermii złośliwej i złośliwym zespole

neuroleptycznym



objawy pozapiramidowe – w złośliwym zespole

neuroleptycznym



zaburzenia wegetatywne – poty, nietrzymanie moczu,

wahające się ciśnienie tętnicze, tachyarytmie

Nieprawidłowości w badaniach pomocniczych

badania krwi



morfologia krwi obwodowej – zwiększenie hematokrytu,

stężenia hemoglobiny, liczby erytrocytów i leukocytów,

małoplytkowość



badania biochemiczne – hipernatriemia, hiperkaliemia,

zwiększenie aktywności CK, cechy niewydolności nerek i

wątroby



badania układu krzepnięcia i fibrynolizy – cechy DIC w

udarze cieplnym i złośliwej hipertermii



gazometria krwi tętniczej – początkowo zasadowica

oddechowa, później kwasica nieoddechowa lub mieszana

badanie moczu – białkomocz, krwinkomocz (w udarze

cieplnym),

mioglobinuria

Leczenie

Należy energicznie obniżać temperaturę ciała (ale nie <38ºC).

Metody:

oziębianie fizyczne



wilgotne chłodne okłady (np. owijania w mokre

prześcieradła, możliwie już w trakcie transportu do

szpitala), okłady z lodem, zanurzenie w zimnej wodzie



wlewy i.v. płynów w temperaturze pokojowej – jednoczesne

wyrównanie odwodnienia



rzadko metody inwazyjne – płukanie żołądka lub jamy

otrzewnowej chłodnymi płynami, oziębianie krwi w krążeniu

pozaustrojowym

leki przeciwgorączkowe (paracetamol, NSLPZ) - w

hipertermii niespowodowanej gorączką skuteczność

wątpliwa

dantrolen lub bromokryptyna – w złośliwej hipertermii i

złośliwym zespole neuroleptycznym

Leczenie – dzieci

•

podanie leków przeciwgorączkowych – Paracetamol 10-

15mg/kg m.c. lub Pyralginum 10-20mg/kg m.c.

•

jeśli są nieskuteczne, polecane jest użycie chloropromazyny

(Fenactil) w dawce 0,5 mg/kg m.c. (kontrola ciśnienia krwi)

•

u pacjentów leczonych wentylacją zastępczą – morfina lub

mieszanina lityczna – w celu większego rozszerzenia naczyń

włosowatych

•

prawidłowa podaż płynów, zwykle 1.5 razy większej od

normalnego zapotrzebowania

•

uzupełnienie niedoborów elektrolitowych i glukozy oraz

wyrównanie kwasicy metabolicznej

•

leczenie przyczynowe – usunięcie ogniska infekcji –

antybiotyk przy zakażeniu

•

oziębianie powierzchniowe – w przypadku braku skuteczności

typowej terapi

Jeżeli dojdzie do zatrzymania krążenia należy postępować

zgodnie z wytycznymi dla podstawowych i zaawansowanych

zabiegów resuscytacyjnych oraz rozpocząć ochładzanie pacjenta.

Brak jest informacji o wpływie hipertermii na skuteczność

defibrylacji, należy przystąpić zgodnie z aktualnymi wytycznymi.

Ryzyko wystąpienia powikłań neurologicznych rośnie wraz ze

wzrostem temperatury głębokiej o każdy stopień powyżej 37ºC.

Dziękuję za uwagę.