1

Finanse prywatne

2

Finanse prywatne

1. Pojęcie inwestycji
2. Czynniki kształtujące inwestycję –

wycena, ryzyko, rynki, polityka,
globalizacja

3. Rynek finansowy i jego podział -

rynek pieniężny, kapitałowy,
walutowy, instrumentów pochodnych

4. Fundusze inwestycyjne

3

Finanse prywatne

Pojęcie inwestycji



operacja wydatkowania środków pieniężnych w celu

otrzymania:



zwrotu wyłożonej kwoty



ekwiwalentu w postaci wynagrodzenia za

udostępnienie kapitałów



działanie celowe



działanie komercyjne



przykłady: depozyty, kredyty, pożyczki

międzypaństwowe, emisja papierów wartościowych

przez Skarb Państwa

4

Finanse prywatne

Pojęcie inwestycji – c.d.



sens potoczny



ujęcie rzeczowe – np. budowa autostrady,
stoczni, mleczarni



ujęcie finansowe - przedmiotem wymiany
jest pieniądz, trafia on od podmiotów,
które odczuwają jego czasowy nadmiar do
tych, którzy mają czasowo za mało
środków

5

Finanse prywatne

Czynniki kształtujące inwestycje - wycena



„Co ja — jako inwestor — osiągnę z

inwestycji?” – problem rentowności

inwestycji



relacja korzyści z inwestycji do nakładów

inwestycyjnych



problem wyceny korzyści – planowanie cash

flow, wartość pieniądza w czasie



„Czy mnie — jako inwestora — stać na tę

inwestycję?” - stopień złożoności zagadnień

rośnie wraz z horyzontem inwestycji -

horyzont czasowy inwestycji

6

Finanse prywatne

Czynniki kształtujące inwestycje - ryzyko



inwestowaniu zawsze towarzyszy ryzyko



fakt bezsporny i pewny - wydatkowanie gotówki,

zwrot kapitału i ekwiwalentu są mniej lub bardziej

prawdopodobne



im większe ryzyko, tym większe spodziewane zwroty



niski zwrot i wysokie ryzyko



niski zwrot i niskie ryzyko



wysokie ryzyko i wysoki zwrot



wysokie ryzyko i niski zwrot



ocena ryzyka towarzyszy wycenie

7

Finanse prywatne

Czynniki kształtujące inwestycje - rynki



rynek - miejsce konfrontowania podaży na pewne dobro z

popytem na nie



rynek finansowy - ruch pieniądza między różnymi podmiotami

(np. gospodarstwami domowymi, przedsiębiorstwami,

jednostkami administracji państwowej, jednostkami należącymi

do sfery niematerialnej)



konfrontacja - transakcje finansowe (przepływy środków)



przepływy – okresowe przekazanie środków pożyczkobiorcy

pod warunkiem zwrotu w przyszłości pożyczonej sumy wraz

z odsetkami stanowiącymi wynagrodzenie za udostępnienie

kapitału



przepływy środków finansowych udostępniane w okresach

krótkich - strumienie bieżące (strumienie pieniądza)



przepływy w okresach długich - strumienie kapitału

podmioty, które posiadają
nadwyżki środków
finansowych i poszukują
możliwości korzystnego
zainwestowania

podmioty poszukujące środków
finansowych do sfinansowania
bieżącej działalności lub inwestycji
rozwojowych

8

Finanse prywatne

Czynniki kształtujące inwestycje -

polityka



polityka wewnętrzna państwa kształtuje dochody i

wydatki sektora publicznego, które oddziałują na

pozostałe segmenty gospodarki narodowej



obszary, w których przejawia się wpływ sektora

publicznego m.in.:

9

Finanse prywatne

Czynniki kształtujące inwestycje –

polityka c.d.



wzrost gospodarczy
wydatki sektora publicznego

finansowanie przez podatki

uszczuplanie dochodów osób fizycznych i prawnych

zmniejszanie skłonności do pomnażania dochodów,

podejmowania nowej działalności

10

Finanse prywatne

Czynniki kształtujące inwestycje –

polityka c.d.



skłonność do inwestowania
wyższa w sektorze prywatnym niż publicznym

(niższy udział wydatków inwestycyjnych w sferze

publicznej)

przejmowanie części dochodów przez sektor

publiczny

sprzyjanie wzrostowi popytu konsumpcyjnego i

ograniczeniu popytu inwestycyjnego

zmniejszanie szans na wzrost gospodarczy

11

Finanse prywatne

Czynniki kształtujące inwestycje –

polityka c.d.



deficyt sektora publicznego -
finansowanie długiem na rynku
finansowym



ograniczenie dostępu podmiotów
gospodarczych do środków
kredytowych

osłabianie dynamiki wzrostu

12

Finanse prywatne

Czynniki kształtujące inwestycje –

polityka c.d.



deficyt sektora publicznego c.d.



zaspokajanie zapotrzebowania sektora

publicznego na środki kredytowe

wzrost ceny kredytu
„wpuszczanie” pieniędzy na rynek

wzrost inflacji



utrudnianie rozwoju rynku kapitałowego
finansowanie deficytu długiem przez emisje

skarbowych papierów wartościowych

mniej inwestorów na pozostałych rynkach

finansowych

13

Finanse prywatne

Czynniki kształtujące inwestycje – polityka

c.d.



deficyt sektora publicznego c.d.



stabilność gospodarki (sektor publiczny -

największy odbiorca towarów i usług (ok. 9%

PKB)

przyjmowanie politycznych (zamiast

ekonomicznych) kryteriów decyzji o zakupie

dóbr i usług

sytuacja finansowa wielu podmiotów —

dostawców dóbr i usług dla tego sektora

14

Finanse prywatne

Czynniki kształtujące inwestycje –

polityka c.d.

polityka zewnętrzna



potencjalni inwestorzy - ocena ryzyka i zysków,

uwzględniająca zdarzenia o charakterze politycznym w

państwie/regionie

odpływ inwestorów z obszarów objętych zagrożeniem

napływ inwestorów oczekujących wysokich zwrotów z racji

dużego ryzyka (strategia krótkoterminowa)



ocena:



skutków wyborów parlamentarnych dla polityki

gospodarczej państwa



strategicznych decyzji rządów (w tym finansowych

decyzji makroekonomicznych)



przejrzystości i spójności otoczenia prawnego oraz

skuteczności egzekwowania ich praw

15

Finanse prywatne

Czynniki kształtujące inwestycje –

globalizacja



międzynarodowe powiązania między gospodarkami - coraz

szersza wymiana handlowa, przepływ kapitału, technologii i

informacji

szybszy obieg informacji (Reuter)
dematerializacja pieniądza (obieg bezgotówkowy)

szybsze przesyłanie pieniądza

poszerzanie kręgu inwestorów

rozwój rynków finansowych

wpływ zjawisk i zdarzeń w regionach geograficznie i
gospodarczo odległych na gospodarki wielu krajów świata

16

Finanse prywatne

Czynniki kształtujące inwestycje – globalizacja

c.d.



możliwość szybkiego rozpowszechniania się sytuacji kryzysowych
kryzys 1997 w Azji Południowo-Wschodniej, skutki w Polsce:

wysoka ocena instytucji ratingowych (Standard&Poor’s, Moody’s i Fitch)

mniejsze ryzyko inwestycji

inwestorzy krótkoterminowi, „uciekający” z rynków zagrożonych

kryzysem, pojawiła się w Polsce

silna aprecjacja polskiej waluty (kurs USD/PLN spadł z poziomu około 3,50

do 3,30) – importerzy – eksporterzy

kryzys finansów Rosji, skutki w Polsce:

przekonanie, że powiązania gospodarki polskiej i rosyjskiej są silne

inwestorzy wycofują kapitały zainwestowane w polskie papiery skarbowe

dewaluacja złotego (kurs USD/PLN wzrósł do 3,80) – importerzy -

eksporterzy

17

Finanse prywatne

Prywatny rynek finansowy i jego podział

18

Finanse prywatne

Rynek pieniężny - segment rynku finansowego

na którym strumienie bieżące (strumienie

pieniądza w postaci oszczędności i rezerw)
udostępniane są przez podmioty posiadające

chwilowo ich nadmiar
podmiotom poszukującym tych kapitałów
w celu finansowania bieżącej działalności i

zapewnienia płynności

Transakcje udostępniania kapitału na rynku

pieniężnym - krótki (tj. nieprzekraczający

jednego roku) horyzont czasowy

19

Finanse prywatne

Rynek pieniężny c.d.



pozyskiwanie kapitałów krótkoterminowych -

na ogół kredyty i pożyczki krótkoterminowe



uczestnicy rynku pieniężnego



udzielają kredytów - poszukując

możliwości zainwestowania przejściowo

wolnych środków (1 dzień – np. banki,

przedsiębiorstwa, większe

oprocentowanie niż na rachunku

bieżącym



zaciągają kredyty krótkoterminowe –

zachowując płynność (zdolność do

bieżącego regulowania zobowiązań)

20

Finanse prywatne

Rynek pieniężny c.d.



kryterium podziału na segmenty



terytorialne:



rynek międzynarodowy



rynek ogólnokrajowy



rynek regionalny



wielkości transakcji:



rynek hurtowy – transakcje opiewają na duże

kwoty (np. x 100 000 lub 1 000 000 USD),

pożyczanie ich innym podmiotom, strony: rząd,

bank centralny, instytucje finansowe (w tym -

banki komercyjne), przedsiębiorstwa o silnej

pozycji finansowej i in., nie dla osób fizycznych i

MSP



rynek detaliczny – transakcje opiewają na

niewielkie sumy, zwykle udzielanie przez banki

komercyjne kredytów krótkoterminowych

klientom, również drobny obrót papierami

wartościowymi, np. wekslami

21

Finanse prywatne

Rynek pieniężny c.d.



kryterium instrumentów:



rynek lokat międzybankowych



rynek papierów dłużnych Skarbu Państwa



rynek papierów dłużnych firm i in.

22

Finanse prywatne

Rynek pieniężny c.d.



cechy charakterystyczne:



im dłuższe terminy – tym rzadsze transakcje



najczęstsze transakcje - o terminie
najkrótszym - tzw. pieniądz nocny (overnight) –
lokowanie wolnych nadwyżek na noc, od końca
dnia roboczego do początku następnego



wielkość transakcji - charakter hurtowy,
transakcje pożyczania i lokowania wielkich
kwot na lokacie typu overnight przez władze,
wielkie instytucje finansowe i wielkie
przedsiębiorstwa

23

Finanse prywatne

Rynek pieniężny c.d.



transakcje:



bezpośrednie - lokaty międzybankowe



w formie papierów dłużnych:



bony pieniężne NBP, certyfikaty depozytowe
emitowane przez banki komercyjne i będące
przedmiotem obrotu na rynku
międzybankowym



bony skarbowe



krótkoterminowe papiery dłużne firm
(commercial papers, skrypty dłużne, papiery
komercyjne)

24

Finanse prywatne

Rynek pieniężny c.d.



rynek lokat międzybankowych (równoległy

rynek pieniężny)



strony transakcji lokowania i pożyczania

pieniędzy - banki komercyjne, władze lokalne,

wielkie spółki, banki i pozabankowe instytucje

finansowe



nadwyżka wolnych środków pieniężnych – rola

pożyczkodawców plasujących swoje wolne

środki na lokatach – najczęściej overnight lub

tygodniowych



niedobór środków – rola pożyczkobiorców,

którzy korzystają z pożyczonych środków w

terminie jednodniowym lub jednotygodniowym

25

Finanse prywatne

Rynek pieniężny c.d.



rynek lokat międzybankowych c.d.



wielokrotne transakcje - przesuwanie środków
między bankami, dopóki ostatni znajdzie
finalnego kredytobiorcę, tj. firmę lub osobę
fizyczną

oprocentowanie wkładów w bankach nie jest atrakcyjne w
porównaniu z funduszami inwestycyjnymi, emerytalnymi i in.

depozyty niezbędne do finansowania działalności kredytowej są
niewystarczające

poszukiwanie przez banki innych źródeł środków finansowych

równoległy rynek pieniężny dostarcza środki bankom
komercyjnym aby mogły realizować działalność kredytową na
żądanym poziomie

26

Finanse prywatne

Rynek pieniężny c.d.



rynek lokat międzybankowych c.d.



cena pieniądza na rynku lokat międzybankowych -

jeden z dwóch kursów (stóp procentowych,

indeksów):



WIBID (Warsaw Interbank Bid Rate) – kurs

kupna, cena jaką bank pożyczający środki na

rynku międzybankowym jest gotów zapłacić za

środki przyjęte w depozyt na określony termin



WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) – kurs

sprzedaży, cena jaką bank lokujący środki na

rynku międzybankowym chce otrzymać za

przekazanie depozytu innym bankom

(pożyczenie im środków) na określony termin

27

Finanse prywatne

Rynek pieniężny c.d.



rynek papierów dłużnych skarbu państwa



papiery dłużne (weksle skarbowe, bony
skarbowe) - krótkoterminowe papiery
wartościowe na okaziciela emitowane przez
rząd w nominałach po 10 000 zł na okres od 1
tygodnia do 52 tygodni



służą one:



finansowaniu deficytu budżetowego i
ujemnego salda handlu zagranicznego



spłacie zobowiązań długoterminowych

28

Finanse prywatne

Rynek pieniężny c.d.



rynek papierów dłużnych skarbu państwa c.d.



Ministerstwo Finansów – emitent



NBP - agent emisji (organizuje emisję i dokonuje
jej rozliczeń)



służą finansowaniu są potrzeb skarbu państwa w
długim okresie - rolowanie bonów



osoby uprawnione do nabywania bonów
skarbowych



krajowe i zagraniczne osoby prawne i fizyczne



spółki nie posiadające osobowości prawnej

29

Finanse prywatne

Rynek pieniężny c.d.



rynek papierów dłużnych skarbu państwa c.d.



cechy korzystne z punktu widzenia skarbu
państwa:



zerowe ryzyko - atrakcyjna lokata inwestorów



oprocentowanie (= koszt pozyskania kapitału)
jest niskie



są jednym z instrumentów regulowania obiegu
pieniądza w gospodarce przez bank centralny



cechy korzystne dla nabywców



zerowe ryzyko



wysoka płynność – dzięki funkcjonowaniu rynku
wtórnego



cechy niekorzystne dla nabywców



niskie oprocentowanie

30

Finanse prywatne

Rynek pieniężny c.d.



rynek papierów dłużnych firm



krótkoterminowe (papiery dłużne
przedsiębiorstw, papiery komercyjne, bony
komercyjne, skrypty dłużne)
- instrumenty rynku pieniężnego stanowiące
zobowiązanie firmy emitującej do ich wykupu w
terminie i po cenie nominalnej określonych w
papierze

31

Finanse prywatne

Rynek pieniężny c.d.



rynek papierów dłużnych firm c.d.



forma:



obligacja (ustawa o obligacjach)



weksel (prawo wekslowe) np.:



komercyjny weksel inwestycyjno –

terminowy (KWIT) - ING Bank



weksel inwestycyjno – komercyjny (WIK) -

Kredyt Bank



bon komercyjny - Pekao SA



papier emitowany na podstawie kodeksu

cywilnego np.:



bon komercyjny (np. Kredyt Bank)



bon handlowy (Citi Bank Handlowy)



bon inwestycyjny (BRE)

32

Finanse prywatne

Rynek pieniężny c.d.



rynek papierów dłużnych firm c.d.



bogactwo form - wybór instrumentu

odpowiadającego potrzebom emitenta



stanowią źródło pozyskiwania kapitałów



krótkoterminowych, finansujących majątek

obrotowy



długoterminowych, finansujących wydatki

inwestycyjne



instrumenty dyskontowe - sprzedawane

poniżej wartości nominalnej

ceną wykupu (nominalna) - cena sprzedaży = kwota dyskonta

33

Finanse prywatne

Rynek kapitałowy c.d.



rynek kapitałowy



ogół transakcji kupna i sprzedaży papierów
wartościowych



inny rodzaj transakcji - długoterminowe
kredyty hipoteczne i inwestycyjne

34

Finanse prywatne

Rynek kapitałowy c.d.



dłużne papiery wartościowe (obligacje)



o terminie wykupu dłuższym, niż jeden rok



emitent (dłużnik, sprzedający) zaciąga kredyt

(lub pożyczkę) a nabywca (posiadacz papieru,

wierzyciel) udziela kredytu (lub pożyczki)



emitent jest zobowiązany do spłacenia długu i

odsetek w określonym terminie



udziałowe papiery wartościowe (akcje)



istniejące tak długo, jak długo będzie istniał

podmiot, który je wyemitował



emitent papieru w zamian za kapitał

przekazuje posiadaczowi (inwestorowi) prawo

własności i związane z nim prawa

35

Finanse prywatne

Rynek kapitałowy c.d.



inne papiery wartościowe (Prawo o publicznym

obrocie papierami wartościowymi)



prawo do akcji (PDA) – papier wartościowy

zawierający prawo do akcji nowej emisji



warrant subskrypcyjny – papier oznaczający

prawo przysługujące nabywcy warrantu

nabycia akcji przyszłych emisji emitenta

warrantu po cenie z góry określonej



kwit depozytowy (ADR, GDR) - papier

oznaczający prawo własności do jednej lub

wielu akcji spółki, jest przedmiotem obrotu na

zagranicznych rynkach kapitałowych

36

Finanse prywatne

Rynek kapitałowy c.d.



inne papiery wartościowe (Prawo o publicznym
obrocie papierami wartościowymi) c.d.



list zastawny



inne papiery wartościowe wyemitowane na
podstawie polskiego lub obcego prawa



papiery inkorporujące prawa majątkowe,
których cena zależy pośrednio lub
bezpośrednio od ceny w.w. papierów – czyli
instrumenty pochodne od papierów
wartościowych

37

Finanse prywatne

Rynek kapitałowy c.d.



cecha charakterystyczna rynku kapitałowego

różna kondycja finansowa i pozycja rynkowa

firm - emitentów papierów

znaczne wahanie w czasie i zróżnicowanie stopy

zwrotu

z zainwestowanych kapitałów

38

Finanse prywatne

Rynek kapitałowy c.d.



segmenty operacyjne



rynek pierwotny - obszar rynku kapitałowego, na
którym dokonuje się transakcji kupna –
sprzedaży nowo wyemitowanych papierów
wartościowych



rynek wtórny - obszar rynku kapitałowego, na
którym dokonuje się transakcji kupna –
sprzedaży papierów wartościowych pomiędzy
inwestorami



pierwszy nabywca na rynku pierwotnym



kolejny nabywca na rynku wtórnym



na obu rynkach - te same podmioty z tym, że
spółki akcyjne sprzedające papiery nie
występują w roli ich emitentów

39

Finanse prywatne

Rynek kapitałowy c.d.



rodzaje emisji:



publiczna – oferta przekracza 300 osób,
poprzez



środki masowego przekazu



wysłanie listów poleconych do ponad 300
potencjalnych nabywców



ogłoszenie propozycji nabycia w siedzibie
spółki



niepubliczna - oferta skierowana do 300 lub
mniejszej liczby osób

40

Finanse prywatne

Fundusze inwestycyjne



osoba prawna, z usług której może skorzystać każdy

podmiot w celu pomnażania kapitału



majątek klientów zarządzany przez specjalistów –

inwestowanie powierzonych środków w celu max. zysku

uczestników funduszu



funduszem zarządza TFI - oddzielne osobowości prawne

→ w razie upadku TFI aktywa funduszy nie wchodzą w

skład masy upadłościowej TFI (bezpieczeństwo, ryzyko

inwestycyjne)



(banki - sytuacja odwrotna: aktywa w przypadku upadłości

zostają spożytkowane na zaspokojenie zobowiązań banku)



pieniądz wpłacany na konto w funduszu przeliczany na:



jednostki uczestnictwa - fundusz otwarty (codzienna

wycena wartości)



certyfikaty inwestycyjne - fundusz zamknięty (wycena

co kwartał)

41

Finanse prywatne

Fundusze inwestycyjne



uczestnicy: przedsiębiorstwa, gminy, osoby

prawne i fizyczne



przedmiot lokat - papiery wartościowe



podstawowa zasada polityki inwestycyjnej:



zysk



ograniczenie ryzyka (dywersyfikacja -

aby

spadek wartości jednej z lokat w niewielkim

stopniu wpłynął na wartość całego portfela

)



efektywna forma lokaty oszczędności

42

Finanse prywatne

Fundusze inwestycyjne c.d.



rodzaje – kryterium uczestnictwa



fundusze inwestycyjne otwarte - FIO (o

zmiennej liczbie tytułów do

uczestnictwa w funduszu



fundusze inwestycyjne otwarte

specjalistyczne



fundusze inwestycyjne zamknięte - FIZ

(o zasadniczo stałej liczbie tytułów

uczestnictwa tzw. certyfikatów

inwestycyjnych)

43

Finanse prywatne

Fundusze inwestycyjne c.d.



rodzaje – kryterium rodzaju aktywów, w których

fundusz lokuje środki



fundusze akcji – wysokie ryzyko, potencjalny

wysoki zysk



fundusze hybrydowe – mieszane: akcje,

obligacje, instrumenty rynku pieniężnego,

jednostki uczestnictwa innych funduszy,

instrumenty pochodne i in.



fundusze papierów dłużnych – obligacje (gł.

skarbowe i komunalne)



fundusze rynku pieniężnego – obligacje i lokaty

bankowe o terminie zapadalności ≤ 1 rok i max.

średni ważony termin zapadalności lokat = 90

dni

44

Finanse prywatne

Fundusze inwestycyjne c.d.



FIO



przeznaczony jest dla inwestorów drobnych



warunek uczestnictwa - wpłata określonej kwoty



ustawicznie przyjmuje nowych uczestników –

powiększanie portfela inwestycyjnego → kapitał

funduszu jest ruchomy



wszyscy uczestnicy funduszu jednakowe prawa i

obowiązki, wyjątek - uczestnicy uprzywilejowani

(np. podmioty, które zgromadziły w funduszu

znaczne środki mogą korzystać z całkowitego lub

częściowego zwolnienia od opłaty

manipulacyjnej), warunki uprzywilejowania -

określone w statucie

45

Finanse prywatne

Fundusze inwestycyjne c.d.



FIO Specjalistyczne



np. fundusze emerytalne, zdrowotne



statut – określenie warunków



uczestnictwa



umorzenia jednostek uczestnictwa przez
fundusz

46

Finanse prywatne

Fundusze inwestycyjne c.d.



FZ



polityka inwestycyjna - bardziej ryzykowana i

swobodniejsza niż w przypadku funduszy

otwartych



jest emitentem papierów wartościowych na rynku

publicznym -> mogą być przedmiotem wtórnego

obrotu



dopuszczenie certyfikatów inwestycyjnych do

obrotu na GPW w Warszawie



obowiązki informacyjne



certyfikaty nie podlegają umarzaniu



FZ ma z góry określoną wielkość kapitału

akcyjnego (udziałów)



np. FZ nieruchomości

47

Pojęcie banku

(Prawo bankowe)

bank jest osobą prawną

utworzoną zgodnie z przepisami
ustaw, działającą na podstawie
zezwoleń

uprawniających do

czynności

bankowych,

obciążających ryzykiem środki
powierzone pod

jakimkolwiek

tytułem zwrotnym

48

Pojęcie banku



Czynności bankowe:



zastrzeżone dla banków



inne czynności (pozostałe usługi

finansowe)

o ile są wykonywane przez bank



jeżeli nie są wykonywane przez

bank to ich wykonawcą jest inna

instytucja finansowa, ale wówczas

nie należą do czynności bankowych

49

Pojęcie banku

Czynności bankowe zastrzeżone dla banków:

•

„..przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych

na żądanie lub z nadejściem oznaczonego

terminu oraz prowadzenie rachunków tych

wkładów,

•

prowadzenie innych rachunków bankowych,

•

udzielanie kredytów,

•

udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych,

•

emitowanie bankowych rozliczeń pieniężnych,

•

przeprowadzanie bankowych rozliczeń,

•

wydawanie, rozliczanie i umarzanie pieniądza

elektronicznego,

•

wykonywanie innych czynności przewidzianych

wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach...”

50

Zadania banku

udział w kreacji pieniądza



banki kreują pieniądz bankowy



mogą dysponować zabranymi depozytami

udzielając kredytów i zakupując waluty obce ->

zwiększenie stanu środków płatniczych w

banku, do którego przekazane zostały środki

zakupione lub udzielone w formie kredytu



np.

•

bank udziela kredytu na zakup lodówki

•

przekazuje środki udzielone w formie

kredytu do banku, w którym prowadzony

jest rachunek sklepu AGD
↓

•

banki kreują pieniądz bankowy

51

Zadania banku

udział w społecznym podziale

pracy

banki przejmują od podmiotów gospodarczych i gospodarstw
domowych czynności w zakresie:



gospodarki finansowej (np. udzielanie kredytów i
przyjmowanie depozytów)



usług około-finansowych np.:

•

obsługi obrotu papierami wartościowymi -
powiadamianie właścicieli akcji o zebraniach
akcjonariuszy, obsługa sprzedaży weksli,

•

handel papierami wartościowymi – kupowanie i
sprzedawanie papierów w imieniu swoich klientów,
przekazywanie ich funduszom powierniczym,

•

doradzanie podmiotom, które zamierzają
inwestować w papiery wartościowe

52

Zadania banku

dokonywanie alokacji i transformacji

środków



zadania w zakresie transformacji informacji

- rola

pośrednika w wymianie informacji między stroną



poszukującą środków płatniczych



posiadającą i oferującą środki



zadania w zakresie transformacji wielkości

potrzebnej sumy pieniądza

- jako pośrednik uzgadnia

(równoważy)



ofertę pieniądza



zapotrzebowanie na pieniądz



np. jedna strona zgłasza zapotrzebowanie na 1 000

jednostek pieniądza a druga strona oferuje 800 -

bank uzgadnia te kwoty pobierając 200 z rynku

pieniężnego

53

Zadania banku

dokonywanie alokacji i transformacji

środków



zadania w zakresie transformacji terminu



uzgadnia termin, na jaki występuje zapotrzebowanie na

pieniądz z terminem, na który pieniądz jest oferowany



możliwie najkrótszy - najdłuższy termin: przedłużanie

wkładów (lokat), dokonywanie substytucji wkładów,

skrócenie terminów spłaty, pomoc zewnętrzna



zadania w zakresie transformacji ryzyka

–

niebezpieczeństwo, że strona pożyczająca pieniądze nie

odda ich, bank ponosi ryzyko i dąży do zmniejszenia go

poprzez:

•

zaangażowanie wielu podmiotów (zawarte w cenie

pieniądza)

•

asekurację zewnętrzną (zabezpieczenie np. w

funduszach gwarancyjnych)

54

System bankowy

instytucje bankowe

oraz

normy regulujące powiązania tych instytucji
między sobą i z otoczeniem

dwupoziomowy układ:

bank centralny
banki pozostałe

•

banki komercyjne: uniwersalne, inwestycyjne,

hipoteczne, regionalne i in.

•

kasy oszczędnościowe

•

banki spółdzielcze

55

Banki komercyjne



banki komercyjne:

•

realizowanie usług bankowych

•

dążenie do osiągnięcia zysku



w taki sposób, aby została zachowana:

•

płynność (tzn. zdolność do wypłaty depozytów na

życzenie klientów banku),

•

zgodność działania z przepisami finansowymi i

rozliczeniowymi,

•

zasada zaufania klientów do banku.



podstawowe czynności banków uniwersalnych:

•

przyjmowanie i utrzymywanie depozytów

•

udzielanie kredytów

•

dokonywanie rozliczeń

56

Kasy oszczędnościowe



klienci:



gospodarstwa domowe



drobni przedsiębiorcy



samorząd lokalny (jest organem założycielskim, ustala

jej statut i wybiera radę kasy)



organ wykonawczy samorządu lokalnego (np. zarząd

gminy):



sprawuje nadzór



nadzór bankowy - bank centralny lub upoważniony

organ państwowy



centrala finansowa - bank komunalny



działalność uniwersalna:



depozyty



kredyty



działalność powinna przynosi zysk - część

odprowadzana do kasy samorządu lokalnego

57

Bankowość

58

Bankowość

Współczynnik pośrednictwa bankowego (relacja aktywów całkowitych

sektora bankowego do PKB) w krajach odniesienia w 2006 roku

59

Bankowość

Zmiany w udziałach podstawowych instytucji finansowych na

polskim rynku finansowym w latach 2003 -2007  

60

Bankowość

Etapy rozwoju rynków finansowych

Rynki akcji

Fundusze emerytalne

Ubezpieczenia na życie

Fundusze inwestycyjne

Rynek obligacji korporacyjnych

Sektor bankowy

Papiery skarbowe

Ubezpieczenia majątkowe

61

Bankowość

Podstawowe dane charakteryzujące Giełdę Papierów Wartościowych w

Warszawie w latach 1999-2007

62

Bankowość

Średnioważone oprocentowanie depozytów i kredytów w polskim systemie

bankowym w latach 1996-2006

63

Bankowość

Liczba banków w Polsce oraz udział wyróżnionych grup banków w polskim sektorze bankowym

64

Bankowość

Udział sum bilansowych wybranych grup banków w aktywach polskiego sektora bankowego

65

Operacje bankowe

operacje bierne (pasywne)



„Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z

przepisami ustaw, działając na podstawie zezwoleń

uprawniających do wykonywania czynności

bankowych, obciążających ryzykiem środki

powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym”
↓



środki powierzone pod tytułem zwrotnym to

zobowiązania



emitowanie innych papierów wartościowych tj. akcji -

powiększenie kapitałów własnych



są to czynności polegające na powiększaniu środków

znajdujących się w dyspozycji banku – pasywów (tj.

kapitałów własnych i zobowiązań)

66

Operacje bankowe

operacje czynne (aktywne) - lokowanie środków w

przedsięwzięcia z którymi wiązane są nadzieje na ich

zwrot oraz zarobek



udzielanie kredytu – należności, obciążenie

ryzykiem, powiększanie aktywów



udzielanie bankowych gwarancji i poręczeń -

zobowiązanie banku do zaspokojenia

beneficjenta, który tę gwarancję przyjmuje,

jeżeli zleceniodawca (tj. klient banku) nie

wywiąże się ze swoich zobowiązań



zakup papierów wartościowych na własny

rachunek



faktoring - wykupie przez bank należności

klienta



leasing

67

Operacje bankowe

operacje pośredniczące



nie zwiększają aktywów ani pasywów banku



są wykonywane na zlecenie, rachunek i ryzyko klientów



zarobkiem banku jest prowizja za wykonaną operację



np.:



prowadzenie rachunków klientów



rozliczenia pieniężne i in.

68

Operacje kredytowe



kredyt bankowy jest to dwustronny

stosunek ekonomiczny, w którym

bank pozostawia do dyspozycji

kredytobiorcy środki pieniężne,

które mogą być wydatkowane tylko

na określony w umowie kredytowej

cel, natomiast kredytobiorca

zobowiązuje się zwrócić w

określonym terminie kwotę kredytu

wraz z odsetkami

69

Operacje kredytowe



rodzaje operacji kredytowych – kryteria:



okres kredytowania,



zastosowana technika operacyjna (tj. metoda
udzielania kredytu),



przedmiot (cel) kredytu,



waluta, w jakiej kredyt jest udzielony

70

Operacje kredytowe –
- okres kredytowania



krótkoterminowe – termin spłaty jest krótszy, niż 1
rok,



średnioterminowe – termin spłaty zawarty jest w
przedziale [1 rok, 3 lata],



długoterminowe – termin spłaty wynosi ponad 3
lata

71

Operacje kredytowe – cel
kredytu



kredyt obrotowy - krótkoterminowy, jego wysokość
zależy od wysokości wpłat



kredyt w rachunku bieżącym

•

kredyt otwarty (in blanco) - bank daje
upoważnienie, aby powstało saldo
debetowe na rachunku bankowym;

•

kredyt kasowy - upoważnienie dla
kredytobiorcy do pobrania z rachunku
bieżącego kwoty przekraczającej pokrycie
na tym rachunku, charakter
natychmiastowy, przywilej dla dobrych
klientów

72

Operacje kredytowe – cel
kredytu

kredyt obrotowy c.d.:



kredyt w rachunku kredytowym

•

kredyt docelowy - z przeznaczeniem dla określonej

transakcji, nie ma charakteru odnawialnego, nowy cel

wymaga nowej aplikacji

•

kredyt na pokrycie wymagalnych zobowiązań – jeden

do kilku miesięcy, krótkotrwałe trudności płatnicze

•

kredyt kasowy - brak środków płatniczych a klient nie

jest beneficjentem kredytu kasowego w rachunku

bieżącym

•

linie kredytowe - na określony czas, wysoka

powtarzalność operacji, w umowie nie występują:

termin spłaty i kwoty wykorzystania kredytu w postaci

transz (zależą one od charakteru i częstotliwości

transakcji)

•

kredyt sezonowy – karencje w spłacie odsetek i kapitału

związane ze specyfiką cyklu produkcyjnego (np. kredyt

sezonowy związany z kampanią truskawkową)

73

Operacje kredytowe – cel
kredytu

kredyt inwestycyjny - finansowanie rzeczowych przedsięwzięć

inwestycyjnych



średnio- lub długoterminowy



warunki udzielenia:



dobra kondycja ekonomiczno - finansowa przez dłuższy

okres (kilka lat);



udział własny w finansowaniu inwestycji



kredyt danego banku - nieodłączna część kompletnego

planu finansowania przedsięwzięcia



wyraźnie nakreślony moment zakończenia inwestycji i

wejścia obiektu w okres eksploatacyjny



wymogi ochrony środowiska naturalnego (z

wyprzedzeniem)



wiarygodne, długookresowe zabezpieczenie wycenione

przez biegłego akceptowanego przez bank



historia kredytowa



zarząd firmy - kredytobiorcy ma sukcesy o charakterze

gospodarczym albo inwestycyjnym



najczęściej kredyt inwestycyjny udzielany sukcesywnie, na

podstawie faktur, uruchomienie kolejnej transzy wymaga

analizy (inspekcji)