DEFINICJE
PODSTAWOWYCH
POJĘĆ

Konceptualizacja a
operacjonalizacja

KONCEPTUALIZACJA -

werbalne wyrażenie

problemu w postaci

szeregu pojęć,

twierdzeń i definicji

opisujących ten

problem.

Operacjonalizacja

Ten proces traktowany jest jako

ustalanie sensu empirycznego
zmiennych teoretycznych, jako
sposób zmierzenia teorii (zmiennej
hipotecznej).

Konceptualizacja

HIPOTEZA - przypuszczenie lub domysł

naukowy wysunięty prowizorycznie dla

wyjaśnienia jakiegoś faktu, lub zbioru faktów,

wymagający sprawdzenia, które może dopiero

potwierdzić lub obalić dany domysł.

Hipoteza nie może być tautologią, ani banałem!
Hipoteza nie powinna zawierać sformułowań,

które nie wymagają żadnego dowodu, czy

weryfikacji, ponieważ są stwierdzeniami

oczywistymi albo też frazesami!

Konceptualizacja

Tam, gdzie to jest możliwe należy używać

sformułowań typu:



Jeżeli………., to……………



Im………….., tym…………

Ułatwiają one formułowanie hipotez

statystycznych typu H

0

, H

1

Konceptualizacja

Postuluje się, by hipotezy były:

-

na tyle nowe, aby wskazywały na jakieś nieznane dotąd aspekty

badanych faktów, procesów, czy zjawisk i okoliczności,

- w takim stopniu ogólne, by obejmowały swym zakresem wszystkie

fakty, i zjawiska, których dotyczą,

- pojęciowo jasne, tzn. wyrażone w jednoznacznych terminach,

możliwie ostrych im uściślonych (np. młodymi nazywamy ludzi w

wieku od… do…,

- wolne od sprzeczności wewnętrznych tzn. nie mogą zawierać zdań

wewnętrznie sprzecznych,

- empirycznie sprawdzalne, czyli dające się zweryfikować, które można

w wyniku badań potwierdzić lub odrzucić.

Operacjonalizacja



ZMIENNA

– jest cechą, właściwością, lub

stanem fragmentu rzeczywistości (obiektu)

i może przyjmować różne wartości, czyli

charakterystyki obiektu.



Zmienne w badaniach naukowych

stanowią próbę uszczegółowienia

problemów badawczych

, które należy

rozwiązać dla potwierdzenia lub

odrzucenia hipotez

Operacjonalizacja

ZMIENNA- dowolny znak, zamiast którego wolno podstawić

jakąkolwiek liczbę należącą do danego zbioru, natomiast

poszczególne liczby zbioru nazywamy wartościami

zmiennej.



Zmienna jest wielkością, która przybiera różne wartości.



Zmienna losowa- to wielkość która przybiera w zależności

od przypadku różne wartości z określonym

prawdopodobieństwem.



Zmienna skokowa (nieciągła)- może przybierać skończoną

(lub przeliczalną) liczbę wartości.



Zmienna w znaczeniu informatycznym

posiada trzy podstawowe atrybuty:



-symboliczną nazwę,



-miejsce przechowania,



-wartość



programy komputerowe manipulują w danych,

które przechowywane są w zmiennych.

Operacjonalizacja



Wyróżniamy następujące rodzaje

zmiennych:



-dychotomiczne i politomiczne,



-ilościowe i jakościowe,



-ciągłe i skokowe,



-zależne i niezależne,



-główne i poboczne,



-kontrolowane i niekontrolowane,



-pośredniczące,



Zmienne dychotomiczne (alternatywne) - przybierają tylko dwie

wartości.



Zmienne politomiczne - czyli wielowartościowe, przyjmują wiele różnych

wartości.



Zmienne ilościowe - dotyczą mierzalnych właściwości przedmiotów i

najczęściej występują w takich naukach jak: matematyka, fizyka, chemia,

……



Zmienne jakościowe - nie poddają się bezpośredniemu pomiarowi,

natomiast można jedynie stwierdzić ich występowanie lub brak.

Przykładem takich zmiennych są np. płeć, pochodzenie społeczne,

wykształcenie, zainteresowania literackie, sympatie, poglądy polityczne,

przekonania religijne, gusty, upodobania kulinarne,…..



Zmienne zależne – to zmienne wymagające wyjaśnienia poprzez

bezpośrednie oi pośrednie oddziaływanie zmiennych niezależnych.



Zmienne niezależne - to zmienne, za pomocą których wyjaśnia się

zmiany w wartościach zmiennych zależnych.



Zmienne pośredniczące -

Operacjonalizacja

Zmienna

może przybierać wszystkie wartości z określonego przedziału.

Przyczyny błędnej interpretacji (zależności pozorne)

-zmienne są alternatywnymi wskaźnikami tego samego pojęcia (np. inteligencja)
- obie zmienne są skutkami tej samej przyczyny (katar i ból gardła są skutkami

przeziębienia)

-występuje zależność funkcjonalna między elementami tej samej całości

(organizm ma serce, musi mieć wątrobę)

Przykłady zależności pozornych:
- kolor skóry a spożycie ryżu
- ilość bocianów w okolicy a ilość rodzących się dzieci

Operacjonalizacja

Zależności między zmiennymi mogą być;
- zależnością jednokierunkową, jedna ze

zmiennych oddziaływuje na drugą,(płeć na

opinie o towarze)

- zależnością wzajemną–zmienne wzajemnie na

siebie oddziaływają

(częstotliwość zakupu opinie o towarze)
- zależnością pozorną (praktycznie- nie ma

zależności pozornych są pozorne interpretacje)

(zakupy lodów zakupy wody mineralnej)

Operacjonalizacja



Zmienne stanowiące główny
przedmiot badań często są
uszczegóławiane przez wskaźniki,
które egzemplifikują (wyrażają) ścisłą
regularność z istotnymi
właściwościami obiektu, a nie byłyby
możliwe do określenia w bezpośredniej
obserwacji zmiennej.

Operacjonalizacja



Wskaźnik to jest

właściwość, fakt, zdarzenie,

stan lub proces

,

które są możliwe do

zaobserwowania, dzięki któremu można stwierdzić,
czy dane zjawisko wystąpiło, tak jak to jest w
przypadku

:

trzęsących się rąk, zaczerwienionej twarzy,

wygłaszanych poglądów, posiadanych zasobów materialnych,
sposobu formułowania wypowiedzi (używanych zwrotów).



Wskaźnik-

cecha przedmiotu lub zjawiska połączona

z inną cechą takim stałym związkiem, że jej wystąpienie
pozwala stwierdzić zaistnienie tej innej cechy.

Operacjonalizacja



W badaniach marketingowych, czy socjologicznych

dla określenia wskaźników zmiennych obiektu

wykorzystuje się obserwację przedmiotu (obiektu)



Posługiwanie się

wskaźnikami

wynika przede

wszystkim z kompleksowego charakteru

zjawisk i procesów społecznych i

psychologicznych, a więc ich całościowy opis jest

możliwy w zasadzie poprzez ich aspekty i

cząstkowe atrybuty.



Wskaźniki pozwalają na opis i analizę zjawisk

jedynie w sposób pośredni.

Operacjonalizacja



Konieczność posługiwania się

wskaźnikami wynika z faktu, że wiele

zmiennych wykorzystywanych w

badaniach na charakter „ukryty” -

(postawy i motywacje).



Można je poznać jedynie poprzez

zewnętrzne objawy np. obserwowalne

zachowania, reakcje, czy wypowiedzi.

Operacjonalizacja



Z uwagi na związek wskaźnika ze sposobem jego określania

wyróżnia się następujące rodzaje wskaźników:



Wskaźniki empiryczne

– gdy zjawisko lub cecha wskazywane

jest bezpośrednio obserwowalne (widać, co klient kupił - ile i jakich

produktów)



Wskaźniki definicyjne-

gdy dobór wskaźników łączy się z

podaniem ich definicji ( np.. definiowanie takich pojęć jak: agresja,

prostytucja, tolerancja).(jeśli zdefiniujemy inteligencję, to będziemy

mogli ją zmierzyć)



Wskaźniki interferencyjne-

nie definiują zjawisk, lub nie są

obserwowalne, natomiast o zjawisku wnioskujemy na podstawie

innego zjawiska w postaci ukrytej zmiennej w postaci reakcji (np,.

drżenie rąk na egzaminie może świadczyć o braku wiedzy lub

pewności zdającego) – (dobrym wskaźnikiem religijności może być

częstość chodzenia do spowiedzi, na mszę, czy stosunek do o.

Rydzyka)