Bezpłodność

– stan, w

którym zachodzi niemożność
zajścia w ciążę pomimo
rocznego współżycia
seksualnego z przeciętną
częstotliwością 3–4
stosunków tygodniowo, bez
stosowania jakichkolwiek
środków antykoncepcyjnych.

Wiele różnych przyczyn powoduje niemożność zajścia w
ciążę.
Niepłodność jest chorobą wpisaną na listę
Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i problemów
zdrowotnych ICD 10.   
Światowa Organizacja Zdrowia określiła,
że jest to choroba społeczna dotycząca bardzo dużej
grupy ludzi
12-15% w zależności od populacji, w wieku rozrodczym,
czyli w wieku maksymalnej aktywności zawodowej,
rodzinnej, społecznej każdego człowieka.

W tym momencie właśnie powinno się zasięgnąć
porady lekarza ginekologa-położnika.
Ustalenie powodu pozostaje w zakresie specjalizacji
lekarza ginekologa-położnika i pozwala na leczenie
bez wykorzystania procedur zapłodnienia
pozaustrojowego, w początkowym etapie.

Leczenie przypadłości jaką jest bezpłodność
zawsze rozpoczyna się od rozpoznania
i zdiagnozowania w parze małżeńskiej
(czynnik męski i czynnik żeński).
Również można, w pewnym zakresie,
przeciwdziałać tej dolegliwości poprzez
szybkie diagnozowanie i leczenie
Np. zaburzeń miesiączkowania
u kobiety, które to zaburzenia
ujawniają się już u 18-20 latek,
zazwyczaj pomijane stanowią poważny
problem małżeński, po czasie.

Wśród przyczyn bezpłodności ( czynnik
żeński) wyróżnia się:

•zaburzenia hormonalne,

•wady i nieprawidłowości narządu rodnego,

•czynniki odpornościowe
( immunologiczne),

•genetyczne

•psychiczne

Zaburzenia owulacji

W około 1/3 przypadków niepłodność jest wynikiem zaburzeń hormonalnych
i zaburzeniami jajeczkowania ( niezdolnością pęcherzyka do pęknięcia,
wzrastaniem pustego pęcherzyka, zaburzeniem uwalniania
komórki jajowej z pęcherzyka w czasie owulacji).

Zespól policystycznych jajników
Zespół policystycznych jajników (PCO-Polycystic Ovarian Syndrome)
jest najczęstszym zaburzeniem hormonalnym u kobiet w okresie
rozrodczym spowodowanym zaburzeniem genetycznym enzymu
odpowiedzialnego za powstawanie hormonów męskich
w jajnikach i nadnerczach.

Zespół ten charakteryzuje się hiperandrogenizmem
(nadmiarem męskich hormonów androgenów)
oraz zaburzeniami miesiączkowania, brakiem jajeczkowania i niepłodnością.
Nadmiar androgenów powoduje obumieranie pęcherzyka i powstanie torbieli
co w konsekwencji po wielu latach doprowadza do powstania
jajnika zawierającego bardzo liczne torbielki zlokalizowane na obwodzie

Torbiele jajników
W przypadku wielu, licznych torbieli zlokalizowanych
w jajniku niekiedy
dochodzi
do niepłodności.

Niewydolność jajników

W przypadku przedwczesnej niewydolności
jajników dochodzi do przedwczesnego
wyczerpania zasobu pierwotnych pęcherzyków w jajnikach,
które może być spowodowane
leczeniem przeciwnowotworowym
lub czynnikami immunologicznymi.

Endometrioza
Endometrioza odpowiedzialna za około 50% przyczyn
niepłodności polega na obecności endometrium
(błony wyścielającej macicę od wewnątrz)
w miejscach innych niż macica. Taki endometrialny implant
reaguje w taki sam sposób na zmiany hormonalne jak macica,
zwiększając swoje rozmiary doprowadzając w efekcie do odczynu
zapalnego i bliznowacenia.
Największe ryzyko
rozwoju niepłodności
jest endometrioza
w jajowodzie oraz jajnikach

Hiperprolaktynemia
(wysokie stężenie prolaktyny) może u kobiety
mogą powodować zaburzenia jajeczkowania,
a dalej brak miesiączki. Prolaktyna oddziaływuje
również bezpośrednio na gonady,
powodując zmniejszenie wydzielania progesteronu u kobiet
(niewydolność ciałka żółtego) oraz testosteronu u mężczyzn.

Zaburzenia układu odpornościowego
Czasami kobiety wytwarzają przeciwciała
przeciwko plemnikom, który jest traktowany
jako obcy antygen. Zaburzenia układu immunologicznego mogą być
również przyczyną utrudnienia implantacji zarodka w endometrium.

Zaburzenia fazy lutealnej
Zaburzenia fazy lutealnej polegają na zmniejszeniu
produkcji progesteronu przez ciałko żółte
powstające z resztek pęcherzyka,
z którego została uwolniona komórka jajowa.

Progesteron jest niezbędny do prawidłowego przygotowania
endometrium do zagnieżdżenia zarodka.
Faza lutealna fizjologicznie trwa 12-16 dni, ale jeśli ilość progesteronu
jest niewystarczająca faza lutealna trwa
wtedy zwykle krócej przez
co śluzówka macicy nie jest dobrze
przygotowana na implantację zarodka
i wzrasta ryzyko wczesnego poronienia, do którego dochodzi najczęściej
w sposób niezauważony (występuje w dniu spodziewanej miesiączki)

Mięśniaki macicy
Mięśniaki macicy występują także u kobiet w wieku rozrodczym
i w rzadkich przypadkach doprowadzają
do niepłodności, do której dochodzi
jeśli mięśniaki wypełniają światło macicy, poprzez swoje rozmiary uciskają i blokują
jajowody, czy zmieniają położenie szyjki macicy lub zmniejszają światło macicy.

Wady anatomiczne
Niepłodność może wynikać z przyczyn anatomicznych
takich jak niedorozwój macicy,
przegroda macicy, tyłozgięcie macicy,
wrodzone wady w budowie jajowodów, brak jajników.

Problemy chirurgiczne
U kobiet po operacjach w jamie brzusznej
z różnych przyczyn często dochodzi do powstania
zrostów, czyli pasm tkanki łącznej
które mogą skutecznie unieruchomić jajowód,
jajnik czy macicę i w ten sposób skutecznie blokować
możliwość zapłodnienia komórki jajowej przez plemniki.

Choroby tarczycy
Niedoczynność tarczycy polega na niedostatecznym
wydzielaniu hormonów przez tarczycę
co może doprowadzić do zaniku owulacji, utrudnienia zagnieżdżenia
się komórki jajowej, nieregularnych miesiączek lub ich zaniku.

Choroby nowotworowe
Niektóre nowotwory narządów płciowych żeńskich w szczególności
rak jajnika, macicy czy szyjki macicy mogą powodować niepłodność.

Choroby ogólnoustrojowe
Zaburzenia płodności obserwuje się również w przewlekłym zapaleniu
nerek,
niedokrwistości, gruźlicy, chorobach trzustki czy wątroby,
zaburzenia tarczycy, nadciśnienie tętnicze.

Leki
Wiele leków wpływa
na zmniejszenie płodności.
Do leków tych zaliczamy
leki przeciwdepresyjne,
leki hormonalne, antybiotyki.

Czynnik szyjkowy
Niedostateczne otwarcie szyjki macicy, mała produkcja śluzu lub jego
brak
oraz śluz o zbyt dużej gęstości może być przyczyną niepłodności.

Wśród przyczyn bezpłodności ( czynnik męski)
wyróżnia się:

•zaburzenie hormonalne i budowy decydujące o funkcji jąder,

•czynniki odpornościowe ( immunologiczne),

•Genetyczne,

•Psychiczne,

•Neurologiczne.

Nawet śladowe ilości metali
ciężkich (ołów, kadm,
arszenik)
w nasieniu hamują czynność
enzymów zawartych w
akrosomie i mogą
toksycznie wpływać
na spermatogenezę.

Czynniki

środowiskowe:

Substancje chemiczne

Czynnikami ryzyka
dla spermatogenezy
jest między innymi
ekspozycja na pestycydy
oraz organiczne środki
chemiczne.

Metale ciężkie

Radioterapia i chemioterapia

Radioterapia i chemioterapia prowadzą zazwyczaj
do zmian płodności. Uszkodzenie
jąder po napromieniowaniu jest na ogół trwałe,
chociaż czasami obserwuje
się częściowy nawrót spermatogenezy po kilku latach.
Przed ewentualnym
naświetlaniem lub leczeniem
chemioterapeutycznym warto
Zamrozić nasienie przed poddaniem gonad działaniu
chemioterapeutyków czy napromieniowaniu,
gdyż w późniejszym czasie będzie można dokonać
zapłodnienie za pomocą techniki ICSI
i posiadanie potomstwa, bez względu na stałą azoospermię.

Zaburzenia hormonalne

Niedobory gonadotropin objawiają się opóźnionym
lub zahamowanym dojrzewaniem,
oraz zmniejszoną potencją seksualną, azoospermią lub oligospermią.

Podwzgórzowy niedobór GnKJH

Zespół Kallmanna spowodowany zaburzeniem migracji
neuronów, położonych przy opuszce
węchowej do podwzgórza, na skutek defektu genu
Kal-1 objawia się opóźnionym
dojrzewaniem lub jego brakiem, któremu towarzyszy anosmią lub hipoosmia.

Niewydolność przysadki

Choroby przysadki mózgowej (gruczolak przysadki,
zawałem, lub uraz) często wiążą się
z niedoborem gonadotropin, któremu towarzyszy
hipogonadyzm oraz niepłodność.

Przeciwciała przeciwplemnikowe

Zaburzenia autoimmunologiczne wiążą
się z obecnością przeciwciał w nasieniu
i/lub w surowicy krwi, przeciwko różnym
elementom plemników takim jak główka,
część pośrednia lub witka. Przeciwciała skierowane przeciwko nasieniu
są odpowiedzialne za około 6-7% przypadków niepłodności męskiej
i mogą powodować zlepianie się plemników czyli ich aglutynację, zmniejszoną
ich żywotność i ruchliwość, gorsze przenikanie przez śluz szyjkowy
i hamowanie połączenia plemnika z jajem. Przeciwciała przeciwplemnikowe
mogą być obecne w nasieniu mężczyzny lub w śluzie szyjkowym kobiety.

Zakażenia
W wyniku zakażeń przenoszonych drogą płciową, wywołanych głównie przez
Chlamydia trachomatis lub Mycoplasma hominis może
dojść do rozwoju powikłań co może spowodować trwałą niepłodność.
Również zakażenia innymi bakteriami może doprowadzić do dojrzewania
nieprawidłowych plemników.
Stany zapalne jąder i najądrzy spowodowane wniknięciem czynnika infekcyjnego,
po wyleczniu mogą doprowadzić do włóknienia, co powoduje zmniejszanie
się a w konsekwencji zanik jąder doprowadzając do niepłodności.

Zapalenie gruczołu krokowego i pęcherzyków nasiennych
może uniemożliwić odbywanie stosunków płciowych, a ponadto prowadzi
do niekorzystnych zmian w nasieniu, w znacznym stopniu
obniżających zdolność plemników do zapłodnienia .
Przebycie po okresie dojrzewania zapalenia jąder, związanego ze świnką może
spowodować azospermię lub oligospermii.
Natomiast zapalenie jąder
do którego dojdzie w następstwie przebycia rzeżączki
lub gruźlicy może prowadzić do całkowitego zaniku funkcji jąder.

Wady wrodzone

Przyczyną niepłodności mogą być wrodzone wady, z których najczęściej obserwuje się:

anorchizm - wrodzony brak jąder

monorchizm - wrodzony brak jednego jądra

dysgenezje jąder - nieprawidłowe funkcjonowanie jąder zarówno
pod ich zdolności do wytwarzania prawidłowych plemników

Wnętrostwo- umiejscowienie jądra poza moszną. Im dłużej jądra pozostają
poza workiem mosznowym, tym większe
jest zagrożenie dla procesu spermatogenezy

wrodzony wodniak jądra– nagromadzenie
płynu surowiczego pomiędzy osłonkami jąder

Wady nabyte jąder

Przyczyną niepłodności mogą być również wady nabyte,
do których dochodzi w wyniku różnych przyczyn.
Najczęściej obserwuje się:
nabyty wodniak jądra - nagromadzenie płynu
surowiczego pomiędzy osłonkami jądra
jest najczęściej wynikiem
stanów zapalnych jąder
zmniejszenie objętości
i zanik jądra związany
jest ze stanami zapalnymi
jądra, nowotwory jąder,

Wady wrodzone prącia

Przyczyną niepłodności mogą być również wady
w budowie prącia, z których najczęściej występuje:
stulejka– stan w którym dochodzi do zrośnięcie się napletka
z żołędzią, co może zaburzać prawidłowy wytrysk nasienia,

krótkie wędzidełko – zbyt krótkie wędzidełko łączące napletek z zewnętrznym
ujściem cewki moczowej może uniemożliwiać odbycie prawidłowego stosunku
płciowego powodując ból i ewentualne krwawienie jeśli dojdzie do naderwania
Wędzidełka,

wierzchniactwo – stan w którym ujście zewnętrzne cewki moczowej znajduje
się na grzbietowej powierzchni prącia lub na żołędzi,

Spodziectwo – stan w któym ujście zewnętrzne
cewki moczowej znajduje się na brzusznej powierzchni prącia.

Wady wrodzone i nabyte dróg wyprowadzających nasienie

Przyczyną niepłodności mogą być również wady dróg wyprowadzających
nasienie, z których najczęściej występuje:

jednostronny lub obustronny, wrodzony brak nasieniowodów-
wada dróg wyprowadzających nasienie najczęściej występująca u chorych
na mukowiscydozę,

zespół Younga - zaburzenie rozwojowe polegające na brak ruchu witki plemnika,

wodniak powrózka nasiennego - nagromadzenie płynu surowiczego
pomiędzy częściowo zrośniętymi blaszkami wyrostka pochwowego otrzewnej,

żylaki powrózka nasiennego –
Dotyczą około 20% wszystkich mężczyzn oraz od 25% do 40% mężczyzn niepłodnych.
Żylaki powrózka nasiennego mogą pogarszać jakość plemników oraz zmniejszają
płodność u mężczyzn. Najprawdopodobniej dochodzi do tego w wyniku ocieplenia jąder
przez zalegającą w nadmiarze krew w żylakach, która doprowadza do zaburzeń budowy
i ruchliwości plemników oraz może również blokować enzymy akrosomalne
Uniemożliwiając w ten sposób zapłodnienie.

Nowotwory

Niektóre nowotwory narządów
płciowych męskich w szczególności
rak jądra, naciekając jądra zaburzają
jego funkcje plemnikotwórcze.

Choroby ogólnoustrojowe

Ciężkie choroby ogólnoustrojowe często prowadzą do niedożywienia
organizmu, spadku masy ciała i, co za tym idzie, do obniżenia jakości nasienia.

W przebiegu cukrzycy, stwardnienia rozsianego, urazów rdzenia kręgowego
czy innych schorzeń pęcherza moczowego często dochodzi do wstecznego
wytrysku lub jego braku.

Zaburzenia czynności tarczycy albo nadnerczy mogą mieć pośredni wpływ
na płodność.

U mężczyzn z przewlekłym zapaleniu gruczołu krokowego plemniki mogą być
mniej ruchliwe i mogą być przyczyną niepłodności.

Zaburzenia płodności obserwuje się również w przewlekłym zapaleniu nerek,
niedokrwistości, gruźlicy, chorobach trzustki czy wątroby.

Narkotyki i leki

Wiele leków wpływa na płodność mężczyny.
Leki zmniejszające płodność mężczyzny to np: cymetydyna, fenytoina,
Leki cytotoksyczne takie jak busulfan, stosowane w terapii nowotwórów
niszcząc komórki nowotworowe jednocześnie niszczą komórki plemnikotwórcze
oraz plemniki.

Wiele środków stosowanych w leczeniu nadciśnienia i leków psychotropowych może
również niekorzystnie wpływać na funkcje seksualne mężczyzny.
Leki stosowane w terapii chorób zapalnych jelita grubego
negatywnie wpływają na nabłonek plemnikotwórczy.

Substancje narkotyczne (kokaina, marihuana) w czasie ich stosowania
zmniejszając ilość i jakość plemników, podobnie jak alkohol.
Spermatogenezę silnie hamują sterydy anaboliczne używane w celu
rozbudowy mięśni, dlatego warto unikać niepotrzebnego ich stosowania.

Czynniki genetyczne

Częstą przyczyną azospermii jest Częstą przyczyną azoospermii
jest aneuploidia polegająca na nieprawidłowym zestawie chromosomów.

Zespól Klinefeltera (47XXY) jest najpowszechniejszą nieprawidłowością
chromosomalną u mężczyzn charakteryzującą się częściowym
brakiem dojrzewania a u osobników dorosłych czemu towarzyszy
niepłodność i ginekomastia.

W przypadku mo-zaicyzmu (46 XY/47XXY) dochodzi do azoospermia
i rozwoju atroficznych jąder (małe jądra).

Problemy seksualne

Około 1% niepłodności mężczyzn wynika z trudności związanych
z samym stosunkiem płciowym, czy jego techniką.
Często są one związane z przedwczesnym wytrysk,
bolesnym wzwodem. Do czynników odpowiedzialnym za niepłodność
należy również częstość zbliżeń seksualnych, popęd obojga partnerów
oraz czynniki związane najczęściej ze stresem.

Ejakulacja wsteczna to zaburzenie polegające na wytrysku nasienia
do pęcherza moczowego, który może być spowodowany przebytym
zabiegami chirurgicznymi w okolicy pęcherza, cukrzycą a także
stosowanie niektórych leków.

Styl życia

Stres może zmniejszać spermatogenezę
i liczbę plemników.

Palenie tytoniu zmniejsza ruchliwość
plemników i skraca czas ich przeżycia.

Otyłość oraz zbyt intensywne ćwiczenia
wytrzymałościowe ograniczają produkcję plemników.

Dieta uboga w selen i cynk zwiększa ryzyko niepłodności.

Zbyt wysoka temperatura moszny jest odpowiedzialna
za niską jakość nasienia u osób poruszających się
na wózku inwalidzkim oraz bardzo otyłych.

Uogólniając jest to niejednorodna grupa
nieprawidłowości wymagająca wglądu
w różne dziedziny medycyny,
dla dokładnego ustalenia
powodu i adekwatnego leczenia,
które gwarantuje jego sukces.

Bezpłodność dzielimy na:

•Pierwotną

•Wtórną

Bezpłodność pierwotna
dotyczy ludzi,
które na skutek wrodzonych
nieprawidłowości nie są zdolne
do posiadania dzieci
okresowo lub trwale.

Niepłodność wtórna dotyczy
o ludzi, które już posiadają dzieci,
ale wskutek innych schorzeń
i| lub uszkodzeń narządów
rodnych straciły możliwość
posiadania więcej potomstwa.

Niemożność donoszenia ciąży; wiąże się
z szeregiem nieprawidłowości częściowo
wspólnych z niepłodnością i zwykle wyleczenie
bezpłodności prowadzi do prawidłowego
przebiegu ciąży i urodzenia zdrowego dziecka
(wyjątek stanowią zaburzenia genetyczne,
które mogą zostać przekazane potomstwu).

„Wyluzujcie się, wyjedźcie na wakacje,
kupcie butelkę wina, a problem zniknie”
– takich rad wielu lekarzy udziela parom,
które mają kłopoty z płodnością.
Czy stan psychiczny kobiety ma wpływ
na poczęcie upragnionego dziecka?
Okazuje się, że u niektórych osób może
wręcz o tym decydować.

Hipoteza sugerująca, że niepłodność ma podłoże psychiczne,
była popularna w latach 40. i 50. XX wieku.

Uważano wtedy, że problemy emocjonalne są przyczyną
co najmniej połowy problemów z zajściem w ciążę.

Twierdzono, że niepłodność może wynikać
z zahamowań seksualnych,
ambiwalentnego stosunku do macierzyństwa,
problemów z identyfikacją płciową lub kompleksu Edypa.
Wraz z rozwojem medycyny okazywało się jednak,
że wiele par zdiagnozowanych jako „niepłodne psychogenicznie"
ma problemy natury biologicznej.

Hipoteza psychogeniczna została
więc zarzucona przez większość badaczy.
Obecnie czynnikom psychologicznym
przypisuje się drugorzędne znaczenie.
Ale okazuje się,
że w niektórych
przypadkach
są one główną
przeszkodą
w zajściu w ciążę.

Psychologicznych powodów niepłodności jest tak dużo,
że każdy pacjent może się borykać z innym problemem.
Można ich upatrywać w dzieciństwie, teraźniejszych dylematach
lub niepokojach o przyszłość.
– Wiele kobiet cierpiących na niepłodność przeszło
kiedyś aborcję i dopiero po przepracowaniu
nieuświadamianego poczucia
winy zachodzi w ciążę.

Często obserwuje się także wpływ
nieuświadamianych lęków przed zależnością
oraz również nieświadomą niechęć
do przejścia z zaspokajania wyłącznie
własnych potrzeb do troszczenia się o innych.

Metody walki z bezpłodnością:

Naprotechnologia jest metodą walki z niepłodnością,
opracowaną i rozpowszechnianą
w świecie przez amerykańskiego
ginekologa i chirurga prof. Thomasa Hilgersa
i jego współpracowników.
(Za swoje zasługi i osiągnięcia prof.
Thomas Hilgers został uhonorowany
przez Jana Pawła II
członkostwem
w Papieskiej
Akademii Życia
oraz nazwany
"Lekarzem Roku" (1997)
przez stanową
organizację
rodzinną
(Nebraska Family Council).

Wśród etyków katolickich metoda ta nie budzi
wątpliwości moralnych i jest uznawana,
jako ta, która szanuje godność człowieka.
Według zwolenników tej metody stanowi
ona alternatywę dla powszechnych technik
wspomaganego rozrodu, jak np.
zapłodnienie „ in vitro", nie akceptowanych
przez pewne grupy społeczeństwa.

Według ich teorii kluczem do sukcesu jest
wnikliwa analiza cyklu
miesiączkowego oraz szczegółowa
edukacja pacjentów
w zakresie rozpoznawania objawów
płodności i prowadzenia zdrowego stylu życia.

Obserwacja cyklu opiera się na zmodyfikowanej
metodzie Billingsa.

Kobieta przechodzi kurs umiejętnego przeprowadzania
takiej obserwacji, wyciągania prawidłowych
wniosków i nanoszenia wyników na specjalne wykresy.

Metoda wymaga systematyczności , dużej staranności
ze strony Pacjentki oraz cierpliwości zwłaszcza
na początku procesu diagnostyczno-terapeutycznego.

Dopiero rzetelnie wypełniona karta stanowi punkt wyjścia
do rozmowy z lekarzem- naprotechnologiem,
który w oparciu o analizę wykresów (zazwyczaj z 2 - 3 cyklów)
i dane z wywiadu, zleca dodatkowe badania laboratoryjne
Np. profil hormonalny pozostający w ścisłym związku
z fazą cyklu kobiety).

Po zidentyfikowaniu choroby wdrażane jest odpowiednie leczenie
farmakologiczne albo chirurgiczne.
Skuteczność metody oceniana przez jej wyznawców wynosi 50-80%.

W Ameryce Naprotechnologia jest stosowana od 25 lat,
w Europie od 10. W Polsce nadal bardzo mało znana niepopularna,
zaczyna jednak znajdować propagatorów, którzy po pomyślnie zdanych
egzaminach w Ameryce przyjdą z pomocą polskim małżeństwom,
dla których techniki wspomaganego rozrodu pozostają w sprzeczności
z kodeksem etycznym.

Korzystanie z NaProTechnologii, może pomoc
w rozwiązywaniu problemów związanych z:

-niepłodnością     

-odkładaniem poczęcia dziecka

-nawykowymi poronieniami

-zaburzeniami hormonalnymi

-cyklami nieregularnymi, bezowulacyjnymi

-zespołem policystycznych jajników

-zespołem napięcia przedmiesiączkowego

- i innymi zaburzeniami zdrowia prokreacyjnego i ginekologicznego.