Mierniki rachunkowości

społecznej:



Produkt krajowy brutto,



Produkt narodowy brutto,



Produkt narodowy netto,



Dochód narodowy,



Wskaźnik dobrobytu

ekonomicznego.

Mierniki rachunkowości społecznej:



Wielkości za pośrednictwem których można

dokonywać pomiaru gospodarczej aktywności

społecznej.



Są nimi

wartość dodana

, dochód,

nadwyżka

operacyjna

, dochody pierwotne,

spożycie

,

dochody do dyspozycji oraz

oszczędności

.

Wielkości te mają również charakter wielkości

bilansujących.



Współtworzą mierniki rachunkowości społecznej.



Podstawowymi

miernikami

rachunkowości

społecznej są:

produkt krajowy brutto (PKB);

produkt narodowy brutto (PNB);

produkt

narodowy netto (PNN);

dochód narodowy (DN)

oraz

wskaźnik dobrobytu ekonomicznego (DEN).

Produkt krajowy brutto- PKB:



miernik produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze

(produkcji) zlokalizowane na terenie danego kraju,

niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem,



mierzy wartość produkcji wytworzonej w danym kraju, jest

także miarą całkowitych dochodów gospodarstw domowych

w danym kraju.



określany jest w znacznym stopniu przez kategorię wartości

dodanej

(przyrost wartości dóbr w wyniku określonego

procesu produkcji. Oblicza się ją przez odjęcie od wartości

dóbr wyprodukowanych w danym przedsiębiorstwie, sumy

kosztów rzeczowych nakładów czynników produkcji

zużytych do produkcji tych dóbr.)

oraz ściśle z nią

związanym pojęciem dóbr finalnych

(dobra nabyte przez

ostatecznego użytkownika. Stanowią je albo dobra

konsumpcyjne zakupione przez gospodarstwa domowe,

albo dobra inwestycyjne

- nabywane przez gospodarstwa

domowe)

i

dóbr

pośrednich

(

dobra

częściowo

przetworzone, które stanowią nakład w procesie produkcji

w innych przedsiębiorstwach, gdzie są one zużywane).

PKB można mierzyć na dwa sposoby:

1.

w cenach rynkowych uwzględniających podatki
pośrednie nakładane na dobra i usługi.
Wówczas jest miarą produkcji krajowej łącznie
z podatkami pośrednimi na dobra i usługi.

 

Y

C I G

PKB

cr

  

C- konsumpcja;

I- inwestycje;

G- wydatki państwowe.

PKB można mierzyć na dwa sposoby:

2.

w cenach czynników wytwórczych- cenach
uzyskiwanych przez producentów, już po
zapłaceniu przez niego podatków pośrednich.
Wówczas jest o miarą produkcji krajowej z
pominięciem podatków pośrednich.

 

Y

C I G T

e

PKB

cczp

   

Produkt narodowy brutto- PNB:



miernik całkowitych dochodów osiąganych
przez obywateli danego kraju, niezależnie od
miejsca (kraju) świadczenia usług przez
czynniki produkcji,



PNB jest równy PKB powiększonemu o
dochody netto z tytułu własności netto za
granicą,



jest on najczęściej stosowanym miernikiem
zmian sytuacji gospodarczej kraju. Wynika to
z

faktu

możliwości

uniknięcia

błędu

określenia wartości amortyzacji, jakim to
błędem obarczona jest wartość PNN.

PNB trzeba postrzegać:



w ujęciu nominalnym i realnym;



w przeliczeniu na 1 mieszkańca,



jako niedoskonały miernik poziomu
dobrobytu

i

stopnia

satysfakcji

członków społeczeństwa z działalności
gospodarczej.

PNB nominalny i realny:



PNB nominalny - to miara produkcji wytworzonej

w gospodarce narodowej w cenach bieżących.



PNB realny - miara produkcji wytworzonej w

gospodarce narodowej w cenach stałych.

Pomiędzy oboma zachodzą następujące zależności:

1. są one prostymi miernikami produkcji wykonanej w

gospodarce narodowej której procentowa roczna zmiana
informuje o tempie wzrostu gospodarczego, przy czym przy
nominalnym PNB jest ona obarczona wpływem inflacji;

2. realny PNB koryguje nominalny PNB o skutki inflacji i wyraża

go w cenach istniejących w pewnym okresie. Nie uwzględnia
on zatem zmian ogólnego poziomu cen będących wynikiem
inflacji.

3. stosunek

nominalnego

PNB

do

realnego

PNB

odzwierciedlając zmiany cen w całej gospodarce narodowej,
pomnożony przez 100 przyjmuje postać wskaźnika zwanego
deflatorem PNB.

PNB per capita- na 1 mieszkańca:



jest realnym PNB podzielonym przez liczbę
mieszkańców kraju.



Informuje

o

zmianie

stopy

życiowej

przeciętnego obywatela.



Mimo, że jest on bardziej wiarygodnym
wskaźnikiem

ilości

dóbr

i

usług

przypadających na osobę w gospodarce
narodowej - jest on jednak wielkością
przeciętną. Ilość dóbr i usług dostępna dla
konkretnych ludzi zależy bowiem przede
wszystkim od sposobu podziału dochodu
wytworzonego w gospodarce narodowej.

PNB jako niedoskonały miernik



jest niedoskonałym miernikiem.



Wynika to z faktu nie uwzględnienia w
rachunku PNB wielu działań gospodarczych i
ich wyborów. (działalność o charakterze
nierynkowym i jej efekty, dobra uciążliwe do
życia powstałe w procesie produkcji jako
zanieczyszczenia środowiska; działalność w
gospodarstwach domowych tworzą wartości
czasu wolnego, a także produkcja i usługi
nie

rejestrowane

w

celu

uniknięcia

podatków).

Produkt narodowy netto- PNN:



to PNB pomniejszony o amortyzację,



wynika to z faktu, że część powstałej

w Gospodarce Narodowej produkcji

brutto musi zostać przeznaczona na

odtworzenie zużytego kapitału. Nie

może być ona skierowana, ani na

konsumpcję, ani na nowe inwestycje

powiększające zasób kapitału, ani na

wydatki państwa, ani na eksport.

Amortyzacja- spożycie kapitału trwałego. Jest ona miarą

szybkiego zmniejszania się wartości istniejącego zasobu

kapitału w danym okresie, będącego wynikiem jego fizycznego

lub ekonomicznego zużycia.

Dochód narodowy- DN:



to PNN wytworzony w gospodarce.



oblicza się go przez odjęcie amortyzacji od
PNB w cenach czynników produkcji.



jest równoważny takiej ilości pieniędzy,
jaką dysponuje gospodarka na wydatki na
dobra i usługi, po odłożeniu odpowiedniej
ilości

pieniędzy,

wystarczającej

do

sfinansowania amortyzacji i utrzymania
istniejącego

zasobu

kapitału

na

dotychczasowym poziomie.

Amortyzacja- spożycie kapitału trwałego. Jest ona miarą szybkiego
zmniejszania się wartości istniejącego zasobu kapitału w danym
okresie, będącego wynikiem jego fizycznego lub ekonomicznego
zużycia

Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego-

DEN:



jest

miernikiem

(wskaźnikiem)

dobrobytu

netto,

korygującym PNB przez odcięcie od niego "plag", to jest

dodanie wartości dóbr i usług o charakterze nierynkowym

oraz włączenie wartości czasu wolnego,



wartość DEN jest większa od PNB, ale za to tempo jego

wzrostu jest niższe niż dynamika PNB.



Szacunki (a właściwie ich próby) DEN są bardzo

przybliżone i nieprecyzyjne.



wskazują one wyraźnie na PNB jako na bardzo

niedoskonałą miarę dobrobytu w społeczeństwie.



ponieważ regularne przeprowadzenie i opracowanie

pomiarów działalności nierynkowej i nie rejestrowanej

produkcji dóbr oraz "plag", a także jej systematyka

pochłaniają sporo czasu, toteż określanie DEN - byłoby

bardzo trudne i kosztowne, a niekiedy wręcz niemożliwe,

a co za tym idzie odwoływanie się do niego jest bardzo

rzadkie.



W praktyce więc PNB pozostaje najszerzej stosowanym

miernikiem sytuacji gospodarczej kraju.

Bibliografia:



Ekonomia,

zarys

podstawowych

problemów;

Stachowiak

Zenon;

Akademia

Obrony

Narodowej,

Instytut

Badań

Systemowych,

Warszawa 1996r.

…..Koniec

Dziękuję za uwagę!