MEDIA W KULTURZE

KOMUNIKACJA W KULTURZE



Komunikacja od łacińskiego - dzielić się czymś, brać udział, być w łączności. W

szerokim znaczeniu komunikacja obejmuje wszelkie posługiwanie się kodami

kulturowymi. W znaczeniu węższym jest to nawiązywanie łączności i

przekazywanie informacji przy użyciu któregoś z podstawowych mediów

kulturowych takich jak: słowo, dźwięk, obraz czy widowisko.



Komunikacja może mieć charakter:
-

bezpośredni (twarzą w twarz),

-

pośredni (przy użyciu środków komunikacji – pismo, telefon, radio,

internet.).



Istnieje wiele różnych typów i rodzajów komunikacji. Są dwa główne modele:

telegraficzny i orkiestralny.
-

W modelu telegraficznym nadawca wysyła komunikat do odbiorcy. Dociera

on

do odbiorcy przez pewien kanał komunikacyjny (mowa, telefon, tekst

pisany

lub drukowany, radio, telewizja) i przy użyciu pewnego kodu

(określony język,

kod symboli obrazowych lub dźwiękowych.

-

W modelu orkiestralnym natomiast nie wyróżnia się jednego komunikatu.

Jako znaczące traktuje się wszystkie elementy sytuacji komunikacyjnej (słowa,

intonacje, gesty, wygląd, wyraz twarzy, relacje przestrzenne. To co jedne

nadawca wysyła do odbiorcy, zwrotnie wpływa również na samego

nadawcę

Media w kulturze



Słowo medium pochodzi od łacińskiego wyrazu „medius”

oznaczającego to co znajduje się w środku, pośredniczy między

czymś, a czymś. Między nadawcą i odbiorcą komunikatu.



Media kulturowe mogą być rozumiane wielorako:
-

Media kulturowe można postrzegać jako wszelkie możliwe

nośniki

znaczeń w kulturze – wytwory człowieka. Media jako

swoiste

przedłużenia ciała, zmysłów, zachowań człowieka

np. ubrania i

mieszkanie, pojazdy, fotografie, film, telefon,

pismo, druk.
-

Media rozumiane jako środki komunikacji w kulturze wraz z

ich postaciami – słowo, dźwięk, obraz.
-

Media jako mass media – prasa, radio, film lub media

elektroniczne –

wideo, komputer telefony komórkowe,

odtwarzacze.



Media można podzielić na trwałe i nietrwałe. Pierwsze z nich

umożliwiają materialne utrwalenie treści komunikatów w postaci

książek (druk), płyt, kaset (nagrania), rysunków, zdjęć (obrazy).

Media nietrwałe są związane z przemijaniem – słowo.

KALENDARIUM MEDIÓW



3500 pne

pojawienie się pisma (Sumerowie)



1500 pne

wynalezienie alfabetu (Fenicjanie)



1450 ne

wynalezienie druku (Gutenberg)



1837

wynalezienie telegrafu

elektromagnetycznego (Samuel

Morse)



1867

stworzenie maszyny do pisania



1876

wynalezienie telefonu (Aleksander Bell)



1886

odkrycie fal radiowych



1895

wynalezienie kinematografu



1906

pierwszy program radiowy



1926

zastosowanie aparatu fotograficznego



1935

pierwszy kolorowy film fabularny



1938

pierwszy długopis



1946

pierwszy komputer elektroniczny

KALENDARIUM MEDIÓW 2



1959

telewizja kablowa



1959

kopiarka



1963

taśma magnetofonowa



1965

kaseta video



1970

dyskietka komputerowa



1975

komputer osobisty



1979

telefon komórkowy



1981

laptop



1985

płyta CD



1991

sieć internet

KOD



Jest to zbiór symboli wraz z regułami
określającymi sposób ich użycia.



Kodem jest język, symbole
matematyczne, znaki drogowe,
posługiwanie się ciałem – np. kiwanie
głową

KULTURA SŁOWA



Istnieją różne odmiany słowa: słowo mówione, pisane,

drukowane, elektroniczne. Z powodu powstawania nowych,

różnych odmian słowa, rozróżniono kulturę oralną, kulturę

pisma, kulturę druku i kulturę elektroniczną.



Kultura oralna to kultura przekazów mówionych, w której nie

istnieje pismo i inne techniczne sposoby utrwalania słowa.



Kultura pisma w której dominującą lub przynajmniej istotną rolę

odgrywają przekazy pisane.



Kultura druku to kultura o znaczącej roli przekazu istniejącego

w formie drukowanej (książek, czasopism). Istnieje od XVI w.



Kultura elektroniczna, w której ważną rolę odgrywają przekazy

w formie elektronicznej (teksty komputerowe, strony

internetowe).

MOWA



MOWA to najbardziej naturalny i najczęstszy sposób

posługiwania się językiem. To podstawowy środek komunikacji.

W kulturze oralnej słowa są dźwiękami i nie mają żadnej innej

materialnej postaci.



W kulturze tej charakterystyczne są takie słowa jak mit i

magia. Mity są gwarantem porządku społecznego, ustanawiają

wzorce postrzegania świata i miejsca człowieka w świecie,

relacje między ludźmi, między człowiekiem, a bogiem. Zaklęcia

magiczne pozwalają natomiast wpłynąć na rzeczywistość.



Miejscem utrwalenia i przechowywania słowa w kulturze oralnej

jest pamięć, która spełnia funkcje żywej biblioteki i archiwum.

Fakt że cała wiedza w kulturze oralnej była zmagazynowana w

pamięci sprawiło, że bardzo ważną rolę pełnili ludzie starsi. Z

pokolenia na pokolenie przekazywano prawdy wiary, obyczaje,

wzorce poprawnego wykonywania prac i czynności.

PISMO



Pismo to jeden z najważniejszych wynalazków w dziejach ludzkości. Pojawiło się

3.500 lat pne w Sumerze (Mezopotamia) w postaci pisma klinowego. W Egipcie

p ok. 3000 lat pne pojawiło się pismo hieroglificzne. Trzecim najstarszym

systemem pisma jest pismo chińskie wynalezione w II tysiącleciu pne.



Prawdziwą rewolucję stanowiło wynalezienie alfabetu fonetycznego w II wieku

pne. przez Fenicjan. Wyłoniły się alfabety aramejski, hebrajski, arabski. W VIII w.

pne Grecy wprowadzili alfabet zawierający samogłoski. Dał on początek innym

alfabetom np. łacińskiemu, z którego wyłoniły się języki grupy romańskiej, także

polski, niemiecki. Na podstawie alfabetu greckiego stworzona została cyrylica,

której modyfikacja są języki wschodniosłowiańskie np. rosyjski, białoruski.



Pismo na początku było wykorzystywane do sporządzania dokumentów o

charakterze finansowo-ekonomicznym, do spisywania świętych przekazów.

Szybko zaczęto go używać do pisania tekstów naukowych, medycznych,

prawniczych, literackich.. Od XVI 0 XVII w rozpowszechniły się praktyki pisma

jak dzienniki, pamiętniki, autobiografie. Znajomość pisma pozwoliła na poznanie

prawd wiary i religii oraz ich rozprzestrzenianie. Pismo wprowadziło do kultury

zasadę linearności, postrzegania większych całości (myśli, wypowiedzi). Pismo

przyczyniło się do rozwoju logicznego, racjonalnego, krytycznego myślenia.

Muzyka



Muzykę można klasyfikować na wiele sposobów, np.:



Forma przekazu:
-

Muzyka rozrywkowa - przekazywana poprzez środki

masowego przekazu
-

muzyka ludowa – przekazywana poprzez

naśladownictwo
-

muzyka profesjonalna



Środki wykonawcze:
-

muzyka wokalna

-

muzyka instrumentalna

- Muzyka wokalno-instrumentalna



Ilość wykonawców:
-

muzyka solowa

-

muzyka kameralna

-

muzyka koncertowa (estradowa)

Dźwięk



W starożytnej Grecji Platon definiował muzykę jako narzędzie niezbędne w

wychowaniu obok gimnastyki. W Grecji muzyka kojarzyła się z terminem

melodia, rytm, ton, harmonia. W Grecji rozwinęła się także teoria muzyki.



W średniowieczu muzyka podporządkowana była wierze i Bogu.

Powstawały głównie pieśni religijne, a z nimi i chór kościelny.



Z inicjatywy papieża Grzegorza Wielkiego ujednolicono chorał gregoriański

( liturgiczny jednogłosowy śpiew w kościele rzymskokatolickim).



Wiek XI przyniósł zmianę – wynaleziono polifonię, czyli śpiew wielogłosowy.



Obok kunsztownych form muzyki religijnej i liturgicznej do głosu doszła

świecka pieśń jednogłosowa. Wykonywali ją wędrownik grajkowie. Inny

rodzaj muzyki reprezentowali trubadurzy – poeci, śpiewacy. Z tego okresu

pochodzi też polska pieśń ojczysta Bogurodzica.



W okresie renesansu zaczęła rozwijać się świecka muzyka instrumentalna.

Budowano nowe instrumenty o różnych wielkościach, powstały nowe formy

muzyczne: preludium, fantazja, suita.



W baroku (XVII i 1 połowa XVIII w.) we Włoszech narodziła się nowa forma

dramatu śpiewanego - opera., której twórca był Klaudio Monteverdi.

Nastąpił bardzo silny rozwój muzyki instrumentalnej,

Dźwięk



W okresie barku nastąpił bujny rozwój muzyki

instrumentalnej.. W tym okresie tworzył Antonio Vivaldiego i

znany organista Jan Sebastian Bach. Stolicą muzyki został

Wiedeń. Z miastem tym związane są nazwiska trójki

muzycznych gigantów: Josepha Haydna, Wolfganga

Amadeusza Mozarta i Ludwika von Beethovena.



Okres romantyzmu to czas, gdy niezwykle popularną formą

jest pieśń. Popularne stały się kompozycje Franza Szuberta,

Roberta Szumanna, Stanisława Moniuszki. Od około 1820

roku zaczęto poszukiwać nowych form wyrażania

najrozmaitszych uczuć i nastrojów. W całej Europie rozwijała

się muzyka narodowa.



W Rosji tworzył Piotr Czajkowski, w Czechach Edward

Dvorzak, w Austrii Joann Strauss, w Polsce nasz

najwybitniejszy pianista Fryderyk Chopin, Stanisław

Moniuszko, Henryk Wieniawski

Muzyka



Aż do poł. XIX w. nie stosowano podziału muzyki na poważną i

lekką. Funkcję muzyki popularnej pełniła muzyka ludowa,

folklorystyczna. W tym okresie powstała kombinacja operetki i

muzyki popularnej – musical.



W pocz. XX w. w Ameryce powstały nowe style w muzyce – blues i

jazz. Korzenie obu stylów tkwią w amerykańskim Południu, były one

pierwotnie muzyką czarnej ludności sprowadzonej niewolniczo z

Afryki. W latach 20 XX w. rozpoczęła się miejska odmiana bluesa

zwanego boogie-woogie. Wykonawcy tej muzyki cieszyli się wielką

popularnością przed nastaniem rock and rolla.



W latach 50 naszego wieku narodził się nowy rodzaj muzyki

popularnej rock and roll – połączenia murzyńskiego bluesa, muzyki

country, pieśni robotnicze, jazz.



Na przełomie lat 70-80 narodził się rap, a od lat 90 mówi się o

zmierzchu rocka, którego miejsce zajmują nowe style: Hip hop,

danse, techno.



Niezależnie od trwania różnych prądów istnieje także piosenka

autorska, liryczna oraz kabaretowa.

DRUK

Wynalezienie druku przypisuje się Johannesowi Gurenbegrowi w 1440r.

Wcześniej księgi przepisywali głównie zakonnicy w skryptoriach.

Początkowo drukowano głównie księgi święte, modlitewniki, prace

filozofów np. Tomasza z Akwinu. Pojawienie się druku rozpoczęło kulturę

masową, towarzyszyły temu przekłady najpoczytniejszych książek na

język narodowy. Pod wpływem druku następowała kodyfikacja języków

narodowych w postaci słowników, zasad ortografii, kształtował się język

literacki. Druk wpłynął na przemiany religijności (Marcin Luter) Dla

reformacji bardzo ważny okazał się druk Biblii w językach narodowych.

KSIĄŻKI drukowane miały różne formy:
-

zwój, rulon nawinięty na drążek, długi odcinek papirusa lub

pergaminu
-

Kodeks – plik kart złożonych, połączonych ze sobą i

przytwierdzonych

do okładek.

-

E-bok - plik zawierający książkę w postaci elektronicznej dostępny

w

internecie.

CZASOPISMA



Na początku XVII w pojawiły się pierwsze periodyki w Holandii i w

Niemczech. W Polsce w 1661y wydawany był Merkuriusz Polski Ordynaryjny.

100 lat później w Anglii zaczęły powstawać gazety codzienne. W XVIII w.

pojawiły się czasopisma kulturalne i literackie. Polskie pismo literackie z

1770 r „Zabawy przyjemne i pożyteczne”. Prawdziwa epoką gazet był wiek

XIX. Przełom XIX i XX w. był okresem rozwoju prasy brukowej nastawionej na

epatowanie czytelnika informacjami kryminalnymi, sensacyjnymi,

obyczajowymi. Od lat 20-tych XX w pojawiły się opiniotwórcze tygodniki

ilustracyjne.



W ramach prasy wyróżniamy:
-

ze względu na częstotliwość – dzienniki, tygodniki, miesięczniki,

kwartalniki, roczniki,
-

ze względu na zasięg występowania – lokalne, regionalne,

ogólnokrajowe,

międzynarodowe,

-

ze względu na jakość i rodzaj informacji – dzienniki prestiżowe,

czasopisma opinii, bulwarowe.
-

ze względu na adresata – kobiece, dla mężczyzn, młodzieżowe, dla

dzieci
-

ze względu na tematykę – literackie, polityczne, społeczno-kulturalne,

turystyczne, motoryzacyjne..

RADIO



Podstawę rozwoju radia stworzył eksperyment fizyka

Rudolfa Hertza, który w 1886r. Wytworzył szybkie

drgania elektryczne.



Włoch Gugliemo Marconi w 1894r. Uruchomił za pomocą

fal radiowych dzwonek elektryczny, a w 1896r przesłał

sygnał radiowy na odległość 3 km.



Aż do końca I wojny światowej radio zachowało charakter

wyłącznie instrumentalny, służąc celom militarnym i

komunikacji morskiej



Pierwsza rozgłośnia radiowa uruchomiona w 1920r w

Pittsburgu w USA



Publiczne Radio Polskie rozpoczęło nadawanie 18

kwietnia 1926r.

Typy stacji radiowych w
Europie



Ogólnokrajowe kanały programowe należące do radiofonii

publicznych (większość z tych radiofonii dysponuje 2-4

kanałami);



Ogólnokrajowe sieci komercyjne typu Classic FM, Radio Zet czy

P ? 4 (Norwegia);



Prywatne sieci składające się z pewnej liczby stacji lokalnych,

np. Energy, Sky Rock, Nostalgie; właściciele tego typu sieci

tworzą zwykle własne agencje reklamowe obsługujące

wszystkie stacje wchodzące w skład sieci;



Niezależne stacje radiowe o zasięgu regionalnym lub lokalnym,

operujące zazwyczaj w wielkich aglomeracjach lub w

społeczności lokalnej, dzielące przeważnie częstotliwość z

innymi stacjami;



Prywatne stacje lokalne istniejące w krajach, w których

możliwości tworzenia prywatnych sieci ogólnokrajowych są

ograniczone lub zakazane.

KOMPUTERY



KOMPUTER – elektroniczne urządzenie oparte na zasadzie cyfrowego

przetwarzania informacji. Jego bardzo ważną cechą jest podwójne

oprogramowanie – stałe tworzące system komputerowy i programy,

które zapisane w pamięci komputera pozwalają na wykonywanie

konkretnych zadań. Historia komputera sięga XIX w, kiedy to

Amerykanin Charles Babbage (Babydż) stworzył koncepcję

uniwersalnej maszyny liczącej zdolnej do zapisywania wyników

działań. Pierwszy komputer ważył 30 ton i wykonywał 5 tys. operacji

na sekundę.



SŁOWO W SIECI - Komputer podłączony do Internetu jest pierwszym

w dziejach człowieka medium, które jest dwukierunkowe (nadawać i

odbierać informacje) oraz pozwala na jednoczesne przekraczanie

czasu i przestrzeni.



INTERNET Globalna sieć komputerowa. Pierwsza sieć powstała w USA

w latach 60-tych i była wykorzystywana dla celów wojskowych, a

następnie w latach 80-tych dla celów naukowych. Od początku lat 90-

tych stała się siecią ogólnodostępną.