Konstytucyjna zasada

wolności sumienia i wyznania

(religii) i jej uszczegółowienie

w aktach

okołokonstytucyjnych

Konwencja o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności
(1950 r.)

Artykuł 9
Wolność myśli, sumienia i wyznania
1. Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo

to obejmuje wolność zmiany wyznania lub przekonań oraz
wolność uzewnętrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi,
publicznie lub prywatnie, swego wyznania lub przekonań przez
uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynności
rytualne.

2. Wolność uzewnętrzniania wyznania lub przekonań może

podlegać jedynie takim ograniczeniom, które są przewidziane
przez ustawę i konieczne w społeczeństwie demokratycznym z
uwagi na interesy bezpieczeństwa publicznego, ochronę
porządku publicznego, zdrowia i moralności lub ochronę praw i
wolności innych osób.

Wolność sumienia i wyznania,
wolność sumienia i religii



Prof. T. Zieliński: wolność religii zagraża
prawom bezwyznaniowców



Prof. M. Pietrzak: wolność religijna to wolność
sumienia i wyznania (w. wierzeń, religii, kultu,
przekonań, wyznawania, głoszenia religijnych,
areligijnych, antyreligijnych tez)



Prof. H. Misztal: wolność religijna to wolość
sumienia, kultu i kościoła



Prof. J. Krukowski: wolność religii = wolność
wyznania

Istota zasady wolności sumienia i
wyznania (religii): Konstytucja III RP

Powaga zagadnienia: Preambuła
Aspekt indywidualny (art. 53 Konstytucji)
Aspekt instytucjonalny (art. 25 Konstytucji)

Preambuła konstytucji z 2 IV 1997



W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość

suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my, Naród Polski –

wszyscy obywatele Rzeczypospolitej,

zarówno wierzący w Boga będącego źródłem

prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary, a te

uniwersalne wartości wywodzący z innych źródeł,

równi w prawach i w

powinnościach wobec dobra wspólnego - Polski, wdzięczni naszym przodkom za ich

pracę, za walkę o niepodległość okupioną ogromnymi ofiarami, za kulturę

zakorzenioną w

chrześcijańskim dziedzictwie Narodu

i ogólnoludzkich wartościach,

nawiązując do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej,

zobowiązani, by przekazać przyszłym pokoleniom wszystko, co cenne z ponad

tysiącletniego dorobku, złączeni więzami wspólnoty z naszymi rodakami rozsianymi

po świecie, świadomi potrzeby współpracy ze wszystkimi krajami dla dobra Rodziny

Ludzkiej, pomni gorzkich doświadczeń z czasów, gdy podstawowe wolności i prawa

człowieka były w naszej Ojczyźnie łamane, pragnąc na zawsze zagwarantować

prawa obywatelskie, a działaniu instytucji publicznych zapewnić rzetelność i

sprawność, w poczuciu

odpowiedzialności przed Bogiem lub przed własnym

sumieniem,

ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa

podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości,

współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości

umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. Wszystkich, którzy dla dobra

Trzeciej Rzeczypospolitej tę Konstytucję będą stosowali, wzywamy, aby czynili to,

dbając o zachowanie przyrodzonej godności człowieka, jego prawa do wolności i

obowiązku solidarności z innymi, a poszanowanie tych zasad mieli za niewzruszoną

podstawę Rzeczypospolitej Polskiej.

Preambuła konstytucji marcowej



W imię Boga Wszechmogącego!



My, Naród Polski,

dziękując Opatrzności

za wyzwolenie nas z

półtorawiekowej niewoli, wspominając z wdzięcznością

męstwo i wytrwałość ofiarnej walki pokoleń, które najlepsze

wysiłki swoje sprawie niepodległości bez przerwy

poświęcały, nawiązując do świetnej tradycji wiekopomnej

Konstytucji 3-go Maja, dobro całej, zjednoczonej i

niepodległej Matki-Ojczyzny mając na oku, a pragnąc jej byt

niepodległy, potęgę i bezpieczeństwo oraz ład społeczny

utwierdzić na wiekuistych zasadach prawa i wolności,

pragnąc zarazem zapewnić rozwój wszystkich jej sił

moralnych i materialnych dla dobra całej odradzającej się

ludzkości, wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej równość,

a pracy poszanowanie, należne prawa i szczególną opiekę

Państwa zabezpieczyć – tę oto Ustawę Konstytucyjną na

Sejmie Ustawodawczym Rzeczypospolitej Polskiej

uchwalamy i stanowimy.

Aspekt indywidualny zasady
wolności sumienia i wyznania
(religii): Konstytucja z 2 IV 1997 r.



Rozdział II

WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I

OBYWATELA

Art. 53.



Zasada ogólna:



1. Każdemu zapewnia się wolność

sumienia i religii

.



Konstytucja PRL z 1952 r.:



Art. 70.  



Zasada ogólna:



1. Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom

wolność

sumienia i wyznania.

Aspekt indywidualny zasady
wolności sumienia i wyznania
(religii): Konstytucja z 2 IV 1997 r.



Aspekt pozytywny:



2. Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub

przyjmowania religii według własnego wyboru oraz

uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub

prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę,

uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność

religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w

zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do

korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują.



3. Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i

nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi

przekonaniami. Przepis art. 48 ust. 1 stosuje się odpowiednio.



4. Religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o

uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania

w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i

religii innych osób.

Aspekt indywidualny zasady
wolności sumienia i wyznania
(religii): Konstytucja z 2 IV 1997 r.



Aspekt negatywny:



6. Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do

nieuczestniczenia w praktykach religijnych.



7. Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy

publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań

religijnych lub wyznania.



Ograniczenia:

5. Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona

jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne

do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego,

zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób.

Aspekt indywidualny zasady
wolności sumienia i wyznania
(religii): Konstytucja marcowa



Art.110. Obywatele polscy, należący do mniejszości

narodowościowych, wyznaniowych lub językowych, mają równe z

innymi obywatelami prawo zakładania, nadzoru i zawiadywania

swoim własnym kosztem zakładów dobroczynnych, religijnych i

społecznych, szkół i innych zakładów wychowawczych, oraz używania

w nich swobodnie swej mowy i wykonywania przepisów swej religii.



Art.111. Wszystkim obywatelom poręcza się wolność sumienia i

wyznania. Żaden obywatel nie może być z powodu swego wyznania i

przekonań religijnych ograniczony w prawach, przysługujących innym

obywatelom.



Wszyscy mieszkańcy Państwa Polskiego mają prawo wolnego

wyznawania zarówno publicznie jak i prywatnie swej wiary i

wykonywania przepisów swej religii lub obrządku, o ile to nie

sprzeciwia się porządkowi publicznemu ani obyczajności publicznej.



Art.112. Wolności wyznania nie wolno używać w sposób, przeciwny

ustawom. Nikt nie może uchylać się od spełnienia obowiązków

publicznych z powodu swoich wierzeń religijnych. Nikt nie może być

zmuszony do udziału w czynnościach lub obrzędach religijnych, o ile

nie podlega władzy rodzicielskiej lub opiekuńczej.

Aspekt indywidualny zasady
wolności sumienia i wyznania
(religii): Konstytucja PRL z 1952 r.



Konstytucja PRL z 1952 r.:



Art. 70.  



1. Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom

wolność sumienia i wyznania. (…) Nie wolno zmuszać

obywateli do niebrania udziału w czynnościach lub obrzędach

religijnych. Nie wolno też nikogo zmuszać do udziału w

czynnościach lub obrzędach religijnych.



3. Nadużywanie wolności sumienia i wyznania dla celów

godzących w interesy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest

karane.

Konwencja o Prawach Dziecka ONZ
(1989)

Wolność religijna dziecka w świetle
Konstytucji

Marek Bielecki, Ewolucja wolności religijnej dziecka w Polsce w latach 1989-2009,
[w:] Prawo wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy – dyskusje – postulaty, praca
zbiorowa pod red. D. Walencika, Katowice – Bielsko Biała 2009, s. 93-106.



Deklaracja jednostronna ze strony polskiej (1991 r.):
„Rzeczpospolita Polska uważa, że wykonanie przez dziecko
praw określonych w konwencji, w szczególności praw
określonych w artykułach od 12 do 16 dokonuje się z
poszanowaniem władzy rodzicielskiej, zgodnie z polskimi
zwyczajami i tradycjami dotyczącymi miejsca dziecka w
rodzinie i poza rodziną”.



Preferencja prawodawcy polskiego w zakresie uprawnień
rodziców: KRO podaje zakres władzy rodzicielskiej bez
definicji legalnej, dziecko podległe tej władzy winne jest
posłuszeństwo (art. 95)



Zasada dobra dziecka jest nadrzędna tylko, gdy nie da się
pogodzić jego interesu z interesem rodziców (opiekunów)

Zasada dobra dziecka oraz stopień dojrzałości

Dobro dziecka



prof. Z. Radwański: klauzula generalna, odsyła do systemu
ocen i treści moralnych panujących w społeczeństwie

(idem,

Pojęcie i funkcja dobra dziecka w polskim prawie rodzinnym i opiekuńczym, „Studia
Cywilistyczne” 1983, nr 31, s. 6).



Prof. Wanda Stojanowska: „kompleks wartości o charakterze
niematerialnym i materialnym, niezbędnych do zapewnienia
prawidłowego rozwoju fizycznego i duchowego dziecka, oraz
do należytego przygotowania go do pracy odpowiednio do
jego uzdolnień”

(eadem, Dobro dziecka w Konwencji o Prawach Dziecka i prawie

polskim, „Jurysta” 1993, nr 3, s. 5).

Stopień dojrzałości



12-13 lat wg psychologii początek procesu adolescencji



Granice ustawowe 16 lat – eksperyment medyczny,
członkostwo w stowarzyszeniu, małżeństwo kobiety, prawo do
umowy o pracę



Granice ustawowe 13 lat – aborcja, strona w postępowaniu
sądowym, ograniczona zdolność do czynności prawnych



Prawa dziecka w zakresie:

1)

Dziecko jako suwerenny podmiot wolności
religijnej: analogicznie jak osoba dorosła
(tak prof. J. Krukowski, dr M. Bielecki,
inaczej prof. M. Pietrzak odnośnie art. 53
ust. 4 Konstytucji)

2)

Nauczanie religii – Ustawa o systemie
oświaty 1991 i nowelizacja 1999 (zgoda
rodziców lub dzieci szkoły
ponadpodstawowe i ponadgimnazjalne, po
18 roku decyzja dzieci)

3)

Praktyki religijne

Orzecznictwo Trybunału
Konstytucyjnego 1998-2009

Paweł Sobczyk, Wolność religijna w działalności orzeczniczej Trybunału
Konstytucyjnego, [w:] Prawo wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy – dyskusje –
postulaty, praca zbiorowa pod red. D. Walencika, Katowice – Bielsko Biała 2009, s.
67-80.



Pojęcie wolności religijnej: „wolność religii jest
ujmowana w normie konstytucyjnej bardzo
szeroko, obejmuje bowiem wszelkie religie i
przynależność do wszelkich związków
wyznaniowych, a zatem nie jest ona ograniczona
do uczestnictwa we wspólnotach religijnych
tworzących formalną, wyodrębnioną strukturę
organizacyjną i zarejestrowanych w stosownych
rejestrach prowadzonych przez władzę
publiczną”.

Wyrok TK z 16 II 1999, sygn. Akt SK 11/98, OTK ZU 1999/2/22

Trybunał Konstytucyjny: Prawo rodziców
do zapewnienia dzieciom wychowania
oraz nauczania moralnego i religijnego

TK przyjmuje definicję rodziny prof. L.

Garlickiego: „każdy trwały związek dwóch lub
więcej osób, zazwyczaj oparty na małżeństwie
oraz na więzach pokrewieństwa bądź
powinowactwa”

L. Garlicki, Art. 18, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. III,
red. L. Garlicki, Warszawa 2003, s. 1.

TK: połączenie wychowania z władzą

rodzicielską, pierwszeństwo rodziców do
wyboru metod i kierunku wychowania

Wyrok TK z 23 VI 2008 r., sygn. Akt P 18/06, OTK ZU 2008/5A/83.

Trybunał Konstytucyjny: ograniczanie
w zakresie wolności uzewnętrzniania
religii

Orzeczenie TK dotyczące ustawy Prawo o ruchu

drogowym z 1997 r. (art. 65-65g) w zakresie procesji,
pielgrzymek i innych imprez o charakterze religijnym
oraz konduktów pogrzebowych na drogach publicznych

(wyrok z 18 I 2006 r. sygn. akt K 21/05, OTK ZU 2006/1A/4)



„Przekonania moralne piastunów władzy publicznej nie
są synonimem ‘moralności publicznej’ jako przesłanki
ograniczenia wolności zgromadzeń”



Zasada równorzędności wolności i praw
konstytucyjnych (wolność światopoglądowa i religijna)



Zakaz uzależniania wydania zgody na zgromadzenie
publiczne od światopoglądu zbierających się

Trybunał Konstytucyjny: Prawo do
milczenia w sprawach światopoglądu,
przekonań religijnych i wyznania



Wyrok do art. 22 ustawy z 18 X 2006 o ujawnianiu
informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa
państwa z lat 1944-1990 w znowelizowanym
brzmieniu ustawą z 2007 r.

(wyrok TK z 11 V 2007 r., sygn. akt K/27, OTK ZU 2007/5a/48).



celem lustracji nie jest ujawnienie wszystkich danych
o osobie lecz tylko o współpracy ze służbami
specjalnymi PRL



ujawnianie światopoglądu i przynależności
wyznaniowej godzi w ustawę o ochronie danych
osobowych z 1997 r., uchwaloną w związku z
zobowiązaniami międzynarodowymi Rzeczypospolitej

Aspekt instytucjonalny zasady wolności
sumienia i wyznania (religii): Konstytucja z
2 IV 1997 r.



Rozdział I. RZECZPOSPOLITA .

Art. 25.

Zasada ogólna:

1. Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione.

Regulacje szczegółowe:

2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują

bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i

filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.

3. Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami

wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich

autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak

również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego.

Aspekt instytucjonalny zasady
swobody sumienia i wyznania
(religii): Konstytucja z 2 IV 1997 r.



Relacje prawne między państwem a związkami

wyznaniowymi



4. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem

katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze

Stolicą Apostolską i ustawy.



5. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi kościołami

oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na

podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich

właściwymi przedstawicielami.



A) Kościół Katolicki



B) Kościoły i związki wyznaniowe na podstawie ustaw



C) Kościoły i związki wyznaniowe zarejestrowane



D) Kościoły i związki wyznaniowe niezarejestrowane

Uwagi do art. 25 ust. 5

A. Merker, Artykuł 25 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej 1997 r. słuszny, ale
trudny do realizacji przepis, [w:] Prawo wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy –
dyskusje – postulaty, praca zbiorowa pod red. D. Walencika, Katowice – Bielsko Biała
2009, s. 403-406.



Problem nieadekwatności do rzeczywistej
sytuacji, zwłaszcza pomijanie
rejestrowych związków wyznaniowych



problem obowiązku Rady Ministrów do
zawarcia umowy (stanowisko prof.
Wacława Uruszczaka)



problem zakresu regulacji w ustawach
indywidualnych (poglądy mgr. Aleksandra
Merkera i dr. Macieja Lisa s. 405-66

Aspekt instytucjonalny zasady
swobody sumienia i wyznania
(religii): Konstytucja marcowa



Art.113. Każdy związek religijny uznany przez Państwo ma prawo urządzać

zbiorowe i publiczne nabożeństwa, może samodzielnie prowadzić swe sprawy

wewnętrzne, może posiadać i nabywać majątek ruchomy i nieruchomy,

zarządzać nim i rozporządzać, pozostaje w posiadaniu i używaniu swoich

fundacji i funduszów, tudzież zakładów dla celów wyznaniowych, naukowych i

dobroczynnych. Żaden związek religijny jednak nie może stawać w sprzeczności

z ustawami państwa.



Art.114. Wyznanie rzymsko-katolickie, będące religją przeważającej większości

narodu, zajmuje w Państwie naczelne stanowisko wśród równouprawnionych

wyznań.



Kościół Rzymsko-Katolicki rządzi się własnemi prawami. Stosunek Państwa do

Kościoła będzie określony na podstawie układu ze Stolicą Apostolską, który

podlega ratyfikacji przez Sejm.



Art.115. Kościoły mniejszości religijnych i inne prawnie uznane związki religijne

rządzą się same własnemi ustawami, których uznania Państwo nie odmówi, o ile

nie zawierają postanowień, sprzecznych z prawem.



Stosunek Państwa do tych Kościołów i wyznań będzie ustalany w drodze

ustawowej po porozumieniu się z ich prawnemi reprezentacjami.



Art.116. Uznanie nowego lub dotąd prawnie nieuznanego wyznania nie będzie

odmówione związkom religijnym, których urządzenia, nauka i ustrój nie są

przeciwne porządkowi publicznemu ani obyczajności publicznej.

Zasada równouprawnienia: porównanie
sytuacji prawnej Kościoła Ewangelicko-
Augsburskiego i Kościoła Katolickiego

Paweł A. Leszczyński, Geneza, przebieg prac legislacyjnych oraz postanowienia ustawy z dnia

13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w
Rzeczypospolitej Polskiej , w:] Prawo wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy – dyskusje
– postulaty, praca zbiorowa pod red. D. Walencika, Katowice – Bielsko Biała 2009, s. 165-
183.



Podstawa funkcjonowania K E-A:

1936 Zasadnicze Prawo Wewnętrzne K E-A
1936 dekret Prezydenta RP (znaczne ograniczenie autonomii,

ingerencja w życie Kościoła, nadzór nad działalnością,
możliwość uzyskania finansowania ze strony Państwa)

1946 dekret o zmianie dekretu z 1936: możliwość działania

na terenie Ziem Zachodnich i Północnych

1964 nowe Zasadnicze Prawo Wewnętrzne K E-A
1965 zatwierdzenie -”- przez Dyrektora Urzędu ds. Wyznań –

naruszenie konstytucyjnej zasady autonomii

Wpływ na kształt ustawy z 13 V 1994: funkcjonowanie

luterańskich parafii polonijnych (żołnierze i rodziny II
Korpusu PSZ)

1952 dekret prezydenta Augusta Zaleskiego na podstawie

Konstytucji z 1935 r. (art. 79 ust. 2); uznanie prawa
wewnętrznego z 1936; art. 10 – przepis intertemporalny:
złożenie urzędu przez Duchownego Zwierzchnika
Kościoła i członków Konsystorza na pierwszym Synodzie
w wolnej Polsce

1991-1993, 1993 prace nad ustawą: Biuro ds. Wyznań oraz

Konsystorz

1991 nowe Zasadnicze Prawo K E-A
12 VII 1994 wejście w życie ustawy

Zasada równouprawnienia: porównanie
sytuacji prawnej Kościoła Ewangelicko-
Augsburskiego i Kościoła Katolickiego

Kościół Ewangelicko-

Augsburski

Kościół Katolicki

auto

nom

ia

Gwarancje: realizacja celów

religijnych, charytatywnych,

edukacyjnych, kulturalnych,

autonomia (brak

zatwierdzania przez Państwo

urzędników i nowego prawa,

notyfikacja ex post o

urzędach, zgoda Państwa na

pełnienie urzędu przez osobę

zagraniczną)

Podobne uprawnienia

Na podstawie Konkordatu

prenotyfikacja powołania

na urząd kościelny

Niez

ależ

ność

Art. 2: samodzielność i

niezależność od zagranicznej

władzy duchowej i świeckiej

Art. 3: prawo przystępowania

do organizacji

międzynarodowych, np.

Światowa Federacja

Luterańska, Światowa Rada

Kościołów

Konkordat: uznanie

zwierzchnictwa Stolicy

Apostolskiej

Kościół Ewangelicko-

Augsburski

Kościół Katolicki

Osobow

ość

prawna

Kościół jako całość,

diecezje, parafie i

diakonaty; drogą

rozporządzenia

rozszerzanie katalogu,

np. rozporządzenie z

1999 uznające

osobowość Diakonii K

E-A

Kościół jako całość – strona

umowy międzynarodowej;

Szeroki katalog osób

prawnych w art. 7 i n. Ustawy

o stosunku Państwa do

Kościoła Katolickiego z 17 V

1989, powiększenie tego

katalogu drogą

rozporządzenia

Dni

świątecz

ne

Art.. 14 dodatkowe dni

wolne poza katalogiem

dni ustawowych: Wielki

Piątek,

Wniebowstąpienie, 31

X Święto Reformacji –

obowiązek

odpracowania w myśl

Ustawy o gwarancjach

z 17 V 1989

Katalog dni świątecznych w

Konkordacie węższy niż dni

ustawowo wolne od pracy

Kościół Ewangelicko-

Augsburski

Kościół Katolicki

Organizacje

kościelne

Art. 24: organizacje

ewangelickie, działają na

podstawie Prawa o

stowarzyszeniach z

modyfikacjami w

zakresie beneficjenta

majątku i bieżącego

zarządu; możliwość

tworzenia innych

organizacji drogą

rozporządzenia

Ustawa o stosunku

Państwa do Kościoła

Katolickiego

wspomina o:

organizacjach

kościelnych,

organizacjach/stowarz

yszeniach katolickich

oraz stowarzyszeniach

katolików –

niezależnych od

Kościoła

nauczanie

religii

Art. 15

Konkordat i Ustawa z

1989 r.

Posługa

religijna dla

dzieci i

młodzieży

Art. 21

Konkordat i Ustawa z

1989 r.

Prowadzenie

szkół i

placówek

oświatowo-

wychowawczy

ch

Art. 16 i 19

Konkordat i Ustawa z

1989 r.

Kościół

Ewangelicko-

Augsburski

Kościół Katolicki

Działalność

charytatywn

o-

opiekuńcza

Art. 24 i 25; Diakonia

K E-A

Konkordat i Ustawa z 1989

r.; Charitas

Prawo emisji

w mediach

publicznych

Art. 20 ust. 1

Konkordat i Ustawa z 1989

r.

Prawo do

majątku

art. 33;

Uznanie majątku

posiadanego w 1989 r.

i rewindykacja poprzez

prace Komisji

Regulacyjnej (art. 40 i

n.)

Konkordat i Ustawa z 1989

r.;

Uznanie majątku

posiadanego w 1989 r. i

rewindykacja poprzez

prace Komisji Majątkowej

Współpraca

w sprawach

dóbr kultury

Brak

Konkordat

Uznanie

małżeństwa

konfesyjneg

o

1998 nowelizacja

ustawy z 1994 r.

Konkordat

Fundacje

Brak

Ustawa z 1989 r.

Warto zapamiętać:

1)

Istota zasady wolności sumienia i wyznania (religii),

2)

Różnica preambuł konstytucji marcowej i obecnej oraz jej konsekwencje,

3)

Płaszczyzna pozytywna i negatywna aspektu indywidualnego zasady na
gruncie artykułu 53 konstytucji,

4)

Konstytucyjne ograniczenie zasady wolności,

5)

Różnice w zakresie aspektu indywidualnego zasady między konstytucją
marcową, PRL z 1952 r. i współczesną,

6)

Aspekt instytucjonalny: typy regulacji prawnej relacji państwo-związki
wyznaniowe w świetle artykułu 53 Konstytucji,

7)

Orzecznictwo TK w kwestii wolności sumienia i religii,

8)

Różnice w zakresie aspektu instytucjonalnego między konstytucją
marcową i współczesną,

9)

Problematyka art. 25 ust. 5,

10)

Realizacja zasady równouprawnienia kościołów i związków
wyznaniowych.