Konstytucyjna zasada wolności

sumienia i wyznania (religii) i jej

uszczegółowienie

w aktach okołokonstytucyjnych

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i

Podstawowych Wolności (1950 r.)

Artykuł 9
Wolność myśli, sumienia i wyznania
1. Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo

to obejmuje wolność zmiany wyznania lub przekonań oraz

wolność uzewnętrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi,

publicznie lub prywatnie, swego wyznania lub przekonań przez

uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynności

rytualne.

2. Wolność uzewnętrzniania wyznania lub przekonań może

podlegać jedynie takim ograniczeniom, które są przewidziane

przez ustawę i konieczne w społeczeństwie demokratycznym z

uwagi na interesy bezpieczeństwa publicznego, ochronę

porządku publicznego, zdrowia i moralności lub ochronę praw i

wolności innych osób.

Wolność sumienia i wyznania, wolność

sumienia i religii



Prof. T. Zieliński: wolność religii zagraża prawom

bezwyznaniowców



Prof. M. Pietrzak: wolność religijna to wolność

sumienia i wyznania (w. wierzeń, religii, kultu,

przekonań, wyznawania, głoszenia religijnych,

areligijnych, antyreligijnych tez)



Prof. H. Misztal: wolność religijna to wolność

sumienia, kultu i kościoła



Prof. J. Krukowski: wolność religii = wolność

wyznania

Istota zasady wolności sumienia i wyznania

(religii): Konstytucja III RP

Powaga zagadnienia: Preambuła
Aspekt indywidualny (art. 53 Konstytucji)
Aspekt instytucjonalny (art. 25 Konstytucji)

Preambuła konstytucji z 2 IV 1997



W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość

suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my, Naród Polski – wszyscy

obywatele Rzeczypospolitej,

zarówno wierzący w Boga będącego źródłem prawdy,

sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary, a te uniwersalne wartości

wywodzący z innych źródeł,

równi w prawach i w powinnościach wobec dobra wspólnego -

Polski, wdzięczni naszym przodkom za ich pracę, za walkę o niepodległość okupioną

ogromnymi ofiarami, za kulturę zakorzenioną w

chrześcijańskim dziedzictwie Narodu

i

ogólnoludzkich wartościach, nawiązując do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej

Rzeczypospolitej, zobowiązani, by przekazać przyszłym pokoleniom wszystko, co cenne z

ponad tysiącletniego dorobku, złączeni więzami wspólnoty z naszymi rodakami rozsianymi

po świecie, świadomi potrzeby współpracy ze wszystkimi krajami dla dobra Rodziny

Ludzkiej, pomni gorzkich doświadczeń z czasów, gdy podstawowe wolności i prawa

człowieka były w naszej Ojczyźnie łamane, pragnąc na zawsze zagwarantować prawa

obywatelskie, a działaniu instytucji publicznych zapewnić rzetelność i sprawność, w poczuciu

odpowiedzialności przed Bogiem lub przed własnym sumieniem,

ustanawiamy Konstytucję

Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu

wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie

pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. Wszystkich, którzy dla

dobra Trzeciej Rzeczypospolitej tę Konstytucję będą stosowali, wzywamy, aby czynili to,

dbając o zachowanie przyrodzonej godności człowieka, jego prawa do wolności i obowiązku

solidarności z innymi, a poszanowanie tych zasad mieli za niewzruszoną podstawę

Rzeczypospolitej Polskiej.

Preambuła konstytucji marcowej



W imię Boga Wszechmogącego!



My, Naród Polski,

dziękując Opatrzności

za wyzwolenie nas z

półtorawiekowej niewoli, wspominając z wdzięcznością męstwo i

wytrwałość ofiarnej walki pokoleń, które najlepsze wysiłki swoje

sprawie niepodległości bez przerwy poświęcały, nawiązując do

świetnej tradycji wiekopomnej Konstytucji 3-go Maja, dobro

całej, zjednoczonej i niepodległej Matki-Ojczyzny mając na oku,

a pragnąc jej byt niepodległy, potęgę i bezpieczeństwo oraz ład

społeczny utwierdzić na wiekuistych zasadach prawa i wolności,

pragnąc zarazem zapewnić rozwój wszystkich jej sił moralnych i

materialnych dla dobra całej odradzającej się ludzkości,

wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej równość, a pracy

poszanowanie, należne prawa i szczególną opiekę Państwa

zabezpieczyć – tę oto Ustawę Konstytucyjną na Sejmie

Ustawodawczym Rzeczypospolitej Polskiej uchwalamy i

stanowimy.

Aspekt indywidualny zasady wolności

sumienia i wyznania (religii): Konstytucja

z 2 IV 1997 r.



Rozdział II

WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA

Art. 53.



Zasada ogólna:



1. Każdemu zapewnia się wolność

sumienia i religii

.



Konstytucja PRL z 1952 r.:



Art. 70.



Zasada ogólna:



1. Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom wolność

sumienia i wyznania.

Aspekt indywidualny zasady wolności

sumienia i wyznania (religii): Konstytucja

z 2 IV 1997 r.



Aspekt pozytywny:



2. Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania

religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie

lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie

kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i

nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i

innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz

prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się

znajdują.



3. Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i

nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami.

Przepis art. 48 ust. 1 stosuje się odpowiednio.



4. Religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej

sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy

czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.

Aspekt indywidualny zasady wolności

sumienia i wyznania (religii): Konstytucja

z 2 IV 1997 r.



Aspekt negatywny:



6. Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do

nieuczestniczenia w praktykach religijnych.



7. Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do

ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub

wyznania.



Ograniczenia:

5. Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w

drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony

bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności

lub wolności i praw innych osób.

Aspekt indywidualny zasady wolności

sumienia i wyznania (religii): Konstytucja

marcowa



Art.110. Obywatele polscy, należący do mniejszości narodowościowych,

wyznaniowych lub językowych, mają równe z innymi obywatelami prawo

zakładania, nadzoru i zawiadywania swoim własnym kosztem zakładów

dobroczynnych, religijnych i społecznych, szkół i innych zakładów

wychowawczych, oraz używania w nich swobodnie swej mowy i wykonywania

przepisów swej religii.



Art.111. Wszystkim obywatelom poręcza się wolność sumienia i wyznania.

Żaden obywatel nie może być z powodu swego wyznania i przekonań religijnych

ograniczony w prawach, przysługujących innym obywatelom.



Wszyscy mieszkańcy Państwa Polskiego mają prawo wolnego wyznawania

zarówno publicznie jak i prywatnie swej wiary i wykonywania przepisów swej

religii lub obrządku, o ile to nie sprzeciwia się porządkowi publicznemu ani

obyczajności publicznej.



Art.112. Wolności wyznania nie wolno używać w sposób, przeciwny ustawom.

Nikt nie może uchylać się od spełnienia obowiązków publicznych z powodu

swoich wierzeń religijnych. Nikt nie może być zmuszony do udziału w

czynnościach lub obrzędach religijnych, o ile nie podlega władzy rodzicielskiej

lub opiekuńczej.

Aspekt indywidualny zasady wolności

sumienia i wyznania (religii): Konstytucja

PRL z 1952 r.



Konstytucja PRL z 1952 r.:



Art. 70.



1. Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom wolność

sumienia i wyznania. (…) Nie wolno zmuszać obywateli do niebrania

udziału w czynnościach lub obrzędach religijnych. Nie wolno też nikogo

zmuszać do udziału w czynnościach lub obrzędach religijnych.



3. Nadużywanie wolności sumienia i wyznania dla celów godzących w

interesy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest karane.

Konwencja o Prawach Dziecka ONZ (1989)

Wolność religijna dziecka w świetle

Konstytucji

Marek Bielecki,

Ewolucja wolności religijnej dziecka w Polsce w latach 1989-2009

, [w:]

Prawo

wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy – dyskusje – postulaty

, praca zbiorowa pod red. D.

Walencika, Katowice – Bielsko Biała 2009, s. 93-106.



Deklaracja jednostronna ze strony polskiej (1991 r.):

„Rzeczpospolita Polska uważa, że wykonanie przez dziecko praw

określonych w konwencji, w szczególności praw określonych w

artykułach od 12 do 16 dokonuje się z poszanowaniem władzy

rodzicielskiej, zgodnie z polskimi zwyczajami i tradycjami

dotyczącymi miejsca dziecka w rodzinie i poza rodziną”.



Preferencja prawodawcy polskiego w zakresie uprawnień

rodziców: KRO podaje zakres władzy rodzicielskiej bez definicji

legalnej, dziecko podległe tej władzy winne jest posłuszeństwo

(art. 95)



Zasada dobra dziecka jest nadrzędna tylko, gdy nie da się

pogodzić jego interesu z interesem rodziców (opiekunów)

Zasada dobra dziecka oraz stopień dojrzałości

Dobro dziecka



prof. Z. Radwański: klauzula generalna, odsyła do systemu ocen

i treści moralnych panujących w społeczeństwie

(

idem

,

Pojęcie i

funkcja dobra dziecka w polskim prawie rodzinnym i opiekuńczym

, „Studia Cywilistyczne”

1983, nr 31, s. 6).



Prof. Wanda Stojanowska: „kompleks wartości o charakterze

niematerialnym i materialnym, niezbędnych do zapewnienia

prawidłowego rozwoju fizycznego i duchowego dziecka, oraz do

należytego przygotowania go do pracy odpowiednio do jego

uzdolnień”

(

eadem

,

Dobro dziecka w Konwencji o Prawach Dziecka i prawie polskim

,

„Jurysta” 1993, nr 3, s. 5).

Stopień dojrzałości



12-13 lat wg psychologii początek procesu adolescencji



Granice ustawowe 16 lat – eksperyment medyczny, członkostwo

w stowarzyszeniu, małżeństwo kobiety, prawo do umowy o

pracę



Granice ustawowe 13 lat – aborcja, strona w postępowaniu

sądowym, ograniczona zdolność do czynności prawnych



Prawa dziecka w zakresie:

1)

Dziecko jako suwerenny podmiot wolności

religijnej: analogicznie jak osoba dorosła (tak

prof. J. Krukowski, dr M. Bielecki, inaczej prof.

M. Pietrzak odnośnie art. 53 ust. 4 Konstytucji)

2)

Nauczanie religii – Ustawa o systemie oświaty

1991 i nowelizacja 1999 (zgoda rodziców lub

dzieci szkoły ponadpodstawowe i

ponadgimnazjalne, po 18 roku decyzja dzieci)

3)

Praktyki religijne

Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego

1998-2009

Paweł Sobczyk,

Wolność religijna w działalności orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego

, [w:]

Prawo wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy – dyskusje – postulaty

, praca zbiorowa pod

red. D. Walencika, Katowice – Bielsko Biała 2009, s. 67-80.



Pojęcie wolności religijnej: „wolność religii jest

ujmowana w normie konstytucyjnej bardzo szeroko,

obejmuje bowiem wszelkie religie i przynależność do

wszelkich związków wyznaniowych, a zatem nie jest

ona ograniczona do uczestnictwa we wspólnotach

religijnych tworzących formalną, wyodrębnioną

strukturę organizacyjną i zarejestrowanych w

stosownych rejestrach prowadzonych przez władzę

publiczną”.

Wyrok TK z 16 II 1999, sygn. Akt SK 11/98, OTK ZU 1999/2/22

Trybunał Konstytucyjny: Prawo rodziców do

zapewnienia dzieciom wychowania oraz

nauczania moralnego i religijnego

TK przyjmuje definicję rodziny prof. L. Garlickiego:

„każdy trwały związek dwóch lub więcej osób,

zazwyczaj oparty na małżeństwie oraz na więzach

pokrewieństwa bądź powinowactwa”

L. Garlicki,

Art. 18

, [w:]

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz

, t. III, red. L.

Garlicki, Warszawa 2003, s. 1.

TK: połączenie wychowania z władzą rodzicielską,

pierwszeństwo rodziców do wyboru metod i kierunku

wychowania

Wyrok TK z 23 VI 2008 r., sygn. Akt P 18/06, OTK ZU 2008/5A/83.

Trybunał Konstytucyjny: ograniczanie w

zakresie wolności uzewnętrzniania religii

Orzeczenie TK dotyczące ustawy Prawo o ruchu drogowym z

1997 r. (art. 65-65g) w zakresie procesji, pielgrzymek i

innych imprez o charakterze religijnym oraz konduktów

pogrzebowych na drogach publicznych

(wyrok z 18 I 2006 r. sygn. akt K 21/05, OTK ZU 2006/1A/4)



„Przekonania moralne piastunów władzy publicznej nie są

synonimem ‘moralności publicznej’ jako przesłanki

ograniczenia wolności zgromadzeń”



Zasada równorzędności wolności i praw konstytucyjnych

(wolność światopoglądowa i religijna)



Zakaz uzależniania wydania zgody na zgromadzenie

publiczne od światopoglądu zbierających się

Trybunał Konstytucyjny: Prawo do milczenia

w sprawach światopoglądu, przekonań

religijnych i wyznania



Wyrok do art. 22 ustawy z 18 X 2006 o ujawnianiu

informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa

państwa z lat 1944-1990 w znowelizowanym brzmieniu

ustawą z 2007 r.

(wyrok TK z 11 V 2007 r., sygn. akt K/27, OTK ZU 2007/5a/48).



celem lustracji nie jest ujawnienie wszystkich danych o

osobie lecz tylko o współpracy ze służbami specjalnymi

PRL



ujawnianie światopoglądu i przynależności wyznaniowej

godzi w ustawę o ochronie danych osobowych z 1997 r.,

uchwaloną w związku z zobowiązaniami

międzynarodowymi Rzeczypospolitej

Aspekt instytucjonalny zasady wolności

sumienia i wyznania (religii): Konstytucja z 2 IV

1997 r.



Rozdział I. RZECZPOSPOLITA .

Art. 25.

Zasada ogólna:

1. Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione.

Regulacje szczegółowe:

2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują

bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i

filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.

3. Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami

wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich

autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak

również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego.

Aspekt instytucjonalny zasady swobody

sumienia i wyznania (religii): Konstytucja

z 2 IV 1997 r.



Relacje prawne między państwem a związkami wyznaniowymi



4. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim

określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i

ustawy.



5. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi kościołami oraz

związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie

umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi

przedstawicielami.



A) Kościół Katolicki



B) Kościoły i związki wyznaniowe na podstawie ustaw



C) Kościoły i związki wyznaniowe zarejestrowane



D) Kościoły i związki wyznaniowe niezarejestrowane

Uwagi do art. 25 ust. 5

A. Merker,

Artykuł 25 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej 1997 r. słuszny, ale trudny do

realizacji przepis

, [w:]

Prawo wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy – dyskusje – postulaty

,

praca zbiorowa pod red. D. Walencika, Katowice – Bielsko Biała 2009, s. 403-406.



Problem nieadekwatności do rzeczywistej

sytuacji, zwłaszcza pomijanie rejestrowych

związków wyznaniowych



problem obowiązku Rady Ministrów do

zawarcia umowy (stanowisko prof. Wacława

Uruszczaka)



problem zakresu regulacji w ustawach

indywidualnych (poglądy mgr. Aleksandra

Merkera i dr. Macieja Lisa s. 405-66

Aspekt instytucjonalny zasady swobody

sumienia i wyznania (religii): Konstytucja

marcowa



Art.113. Każdy związek religijny uznany przez Państwo ma prawo urządzać zbiorowe i

publiczne nabożeństwa, może samodzielnie prowadzić swe sprawy wewnętrzne, może

posiadać i nabywać majątek ruchomy i nieruchomy, zarządzać nim i rozporządzać,

pozostaje w posiadaniu i używaniu swoich fundacji i funduszów, tudzież zakładów dla celów

wyznaniowych, naukowych i dobroczynnych. Żaden związek religijny jednak nie może

stawać w sprzeczności z ustawami państwa.



Art.114. Wyznanie rzymsko-katolickie, będące religją przeważającej większości narodu,

zajmuje w Państwie naczelne stanowisko wśród równouprawnionych wyznań.



Kościół Rzymsko-Katolicki rządzi się własnemi prawami. Stosunek Państwa do Kościoła

będzie określony na podstawie układu ze Stolicą Apostolską, który podlega ratyfikacji przez

Sejm.



Art.115. Kościoły mniejszości religijnych i inne prawnie uznane związki religijne rządzą się

same własnemi ustawami, których uznania Państwo nie odmówi, o ile nie zawierają

postanowień, sprzecznych z prawem.



Stosunek Państwa do tych Kościołów i wyznań będzie ustalany w drodze ustawowej po

porozumieniu się z ich prawnemi reprezentacjami.



Art.116. Uznanie nowego lub dotąd prawnie nieuznanego wyznania nie będzie odmówione

związkom religijnym, których urządzenia, nauka i ustrój nie są przeciwne porządkowi

publicznemu ani obyczajności publicznej.

Zasada równouprawnienia: porównanie sytuacji

prawnej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego i

Kościoła Katolickiego

Paweł A. Leszczyński,

Geneza, przebieg prac legislacyjnych oraz postanowienia ustawy z dnia

13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w

Rzeczypospolitej Polskiej

, w:]

Prawo wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy – dyskusje

– postulaty

, praca zbiorowa pod red. D. Walencika, Katowice – Bielsko Biała 2009, s. 165-

183.



Podstawa funkcjonowania K E-A:

1936 Zasadnicze Prawo Wewnętrzne K E-A
1936 dekret Prezydenta RP (znaczne ograniczenie autonomii,

ingerencja w życie Kościoła, nadzór nad działalnością,

możliwość uzyskania finansowania ze strony Państwa)

1946 dekret o zmianie dekretu z 1936: możliwość działania

na terenie Ziem Zachodnich i Północnych

1964 nowe Zasadnicze Prawo Wewnętrzne K E-A
1965 zatwierdzenie -”- przez Dyrektora Urzędu ds. Wyznań –

naruszenie konstytucyjnej zasady autonomii

Wpływ na kształt ustawy z 13 V 1994: funkcjonowanie

luterańskich parafii polonijnych (żołnierze i rodziny II

Korpusu PSZ)

1952 dekret prezydenta Augusta Zaleskiego na podstawie

Konstytucji z 1935 r. (art. 79 ust. 2); uznanie prawa

wewnętrznego z 1936; art. 10 – przepis intertemporalny:

złożenie urzędu przez Duchownego Zwierzchnika Kościoła

i członków Konsystorza na pierwszym Synodzie w wolnej

Polsce

1991-1993, 1993 prace nad ustawą: Biuro ds. Wyznań oraz

Konsystorz

1991 nowe Zasadnicze Prawo K E-A
12 VII 1994 wejście w życie ustawy

Zasada równouprawnienia: porównanie sytuacji

prawnej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego i

Kościoła Katolickiego

Kościół Ewangelicko-

Augsburski

Kościół Katolicki

auto

nomi

a

Gwarancje: realizacja celów

religijnych, charytatywnych,

edukacyjnych, kulturalnych,

autonomia (brak zatwierdzania

przez Państwo urzędników i

nowego prawa, notyfikacja ex

post o urzędach, zgoda Państwa

na pełnienie urzędu przez osobę

zagraniczną)

Podobne uprawnienia

Na podstawie Konkordatu

prenotyfikacja powołania na

urząd kościelny

Niez

ależn

ość

Art. 2: samodzielność i

niezależność od zagranicznej

władzy duchowej i świeckiej

Art. 3: prawo przystępowania do

organizacji międzynarodowych,

np. Światowa Federacja

Luterańska, Światowa Rada

Kościołów

Konkordat: uznanie

zwierzchnictwa Stolicy

Apostolskiej

Kościół Ewangelicko-

Augsburski

Kościół Katolicki

Osobowoś

ć prawna

Kościół jako całość,

diecezje, parafie i

diakonaty; drogą

rozporządzenia

rozszerzanie katalogu, np.

rozporządzenie z 1999

uznające osobowość

Diakonii K E-A

Kościół jako całość – strona

umowy międzynarodowej;

Szeroki katalog osób prawnych w

art. 7 i n. Ustawy o stosunku

Państwa do Kościoła Katolickiego

z 17 V 1989, powiększenie tego

katalogu drogą rozporządzenia

Dni

świąteczn

e

Art.. 14 dodatkowe dni

wolne poza katalogiem dni

ustawowych: Wielki

Piątek, Wniebowstąpienie,

31 X Święto Reformacji –

obowiązek odpracowania

w myśl Ustawy o

gwarancjach z 17 V 1989

Katalog dni świątecznych w

Konkordacie węższy niż dni

ustawowo wolne od pracy

Kościół Ewangelicko-

Augsburski

Kościół Katolicki

Organizacje

kościelne

Art. 24: organizacje

ewangelickie, działają na

podstawie Prawa o

stowarzyszeniach z

modyfikacjami w zakresie

beneficjenta majątku i

bieżącego zarządu;

możliwość tworzenia innych

organizacji drogą

rozporządzenia

Ustawa o stosunku

Państwa do Kościoła

Katolickiego wspomina o:

organizacjach

kościelnych,

organizacjach/stowarzysz

eniach katolickich oraz

stowarzyszeniach

katolików – niezależnych

od Kościoła

nauczanie religii Art. 15

Konkordat i Ustawa z

1989 r.

Posługa religijna

dla

dzieci i

młodzieży

Art. 21

Konkordat i Ustawa z

1989 r.

Prowadzenie

szkół i placówek

oświatowo-

wychowawczych

Art. 16 i 19

Konkordat i Ustawa z

1989 r.

Kościół Ewangelicko-

Augsburski

Kościół Katolicki

Działalność

charytatywno-

opiekuńcza

Art. 24 i 25; Diakonia K

E-A

Konkordat i Ustawa z 1989 r.;

Charitas

Prawo emisji

w mediach

publicznych

Art. 20 ust. 1

Konkordat i Ustawa z 1989 r.

Prawo do

majątku

art. 33;

Uznanie majątku

posiadanego w 1989 r. i

rewindykacja poprzez

prace Komisji

Regulacyjnej (art. 40 i n.)

Konkordat i Ustawa z 1989 r.;

Uznanie majątku posiadanego

w 1989 r. i rewindykacja

poprzez prace Komisji

Majątkowej

Współpraca w

sprawach

dóbr kultury

Brak

Konkordat

Uznanie

małżeństwa

konfesyjnego

1998 nowelizacja ustawy

z 1994 r.

Konkordat

Fundacje

Brak

Ustawa z 1989 r.

Warto zapamiętać:

1)

Istota zasady wolności sumienia i wyznania (religii),

2)

Różnica preambuł konstytucji marcowej i obecnej oraz jej konsekwencje,

3)

Płaszczyzna pozytywna i negatywna aspektu indywidualnego zasady na

gruncie artykułu 53 konstytucji,

4)

Konstytucyjne ograniczenie zasady wolności,

5)

Różnice w zakresie aspektu indywidualnego zasady między konstytucją

marcową, PRL z 1952 r. i współczesną,

6)

Aspekt instytucjonalny: typy regulacji prawnej relacji państwo-związki

wyznaniowe w świetle artykułu 53 Konstytucji,

7)

Orzecznictwo TK w kwestii wolności sumienia i religii,

8)

Różnice w zakresie aspektu instytucjonalnego między konstytucją marcową i

współczesną,

9)

Problematyka art. 25 ust. 5,

10)

Realizacja zasady równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych.