Pedagogika opiekuńcza

Zawodo

wa rola

pedagog

szkolneg

Historia

powołania zawodu

pedagoga

szkolnego w Polsce

1973/74 r.

– najpierw tytułem

eksperymentu a następnie w

większości szkół liczących powyżej

600 uczniów utworzono etaty

pedagogów szkolnych

7.XI.1975 r.

– Zarządzenie

Ministra Oświaty i Wychowania w

sprawie pracy nauczyciela-

pedagoga szkolnego oraz

wytyczne określające zadania

pedagoga szkolnego

1978-1980

nastąpiła

zmiana funkcji pedagoga

szkolnego na koordynatora do

spraw wychowawczych. Pedagog

koordynator był zobowiązany do

prowadzenia rejestru osób

niedostosowanych społecznie,

uczniów wchodzących w konflikt

z prawem oraz zbierania

informacji o młodzieży nie

uczącej się i nie pracującej

15 wrzesień 1982

Rozporządzeniem

Ministra Oświaty i Wychowania wprowadzono

obowiązkowy wymiar pracy pedagoga

szkolnego w liczbie dwudziestu godzin

tygodniowo z przeznaczeniem na zajęcia

dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze,

przez które należało rozumieć indywidualne lub

grupowe zajęcia o charakterze diagnostycznym,

doradczym, terapeutycznym i korekcyjnym.

Taki wymiar godzin obowiązuje do dziś.

1 września 1983 r

Weszło w życie

Rozporządzenie Ministra Oświaty i

Wychowania, zobowiązujące dyrektorów szkół

do opracowania precyzyjnego zakresu

czynności pedagoga szkolnego w zależności od

typu placówki.

Podstaw

prawne

pracy

pedagoga

szkolnego

Ustawa z dnia 7 września 1991 r.

o systemie oświaty

Rozporządzenie Ministra

Edukacji Narodowej i Sportu z
dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie
zasad udzielania i organizacji
pomocy psychologiczno-
pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i
placówkach

Główne

dziedziny

działalności

pedagoga

szkolnego

1) Współudział w

organizowaniu procesów
dydaktycznych

realizacja tego zadania możliwa jest dzięki

współpracy z wychowawcami klas. Pedagog jest

w stanie wychwycić braki występujące w

organizowaniu procesów dydaktycznych. Jeżeli

uczniowie wykazują trudności w przyswajaniu

wiedzy i umiejętności szkolnych pedagog po

uzyskaniu odpowiedniej diagnozy jest w stanie

zorganizować pomoc wyrównawczą, korekcyjną,

reedukacyjną; czuwa nad przebiegiem pracy i

osiągnięciami uczniów z deficytami rozwojowymi

i lukami w wiedzy. Dba on także o stymulację

uczniów wybitnie zdolnych.

2) Praca opiekuńczo –
wychowawcza

pedagog jest indywidualnym
doradcą uczniów, organizuje
nad nimi opiekę oraz pracę z
jednostkami
niedostosowanymi
społecznie

3) Współudział z dyrekcją
w zakresie kształtowania
kultury pedagogicznej
rodziców

•pedagog pracuje również z

rodzicami dziećmi. Do tych form

należą:

- rozmowy i porady indywidualne,
- pogadanki,
- grupy wsparcia,
- tablice informacyjno –

edukacyjne.

4) Organizowanie
i koordynowanie pracy
opiekuńczo –
wychowawczej
w środowisku

pedagog szkolny może być

również koordynatorem i

organizatorem działań

wychowawczych w środowisku

lokalnym np. bezpieczne

spędzanie wolnego czasu,

propagowanie zdrowego

sposobu życia itd

5) Działalność
naukowa

• Owa działalność może przybierać

następujące formy:

- badania naukowe dla potrzeb szkoły
- upowszechnianie innowacji

pedagogicznych

- promowanie doświadczeń innych

nauczycieli i pedagogów

- tworzenie w szkole dobrej atmosfery,

twórczych eksperymentów i

poszukiwań w zakresie nowatorstwa

pedagogicznego

Metody

pracy

pedagoga

szkolnego

polega na rozpoznaniu potrzeb
społeczności lokalnej oraz umiejętnej
pracy opiekuńczo-wychowawczej, aby
zapewnić zaspokajanie potrzeb dzieci i
młodzieży w miejscu zamieszkania;
polega też na tworzeniu w środowisku
lokalnym sieci placówek opieki
częściowej nad dziećmi i młodzieżą,
np. żłobki, świetlice, kluby

Grupy rozwojowo-wychowawcze –

tworzenie zespołów do osiągnięcia
wyznaczonych sobie celów przez
wspólną działalność i określoną
organizację życia. Dzięki temu jednostka
uczy się współpracy, nawiązuje stosunki
koleżeńskie, poznaje sens
wspólnego wysiłku,
troski o innych

Grupy psychoterapeutyczne

–

przeznaczone są dla uczniów o
zaburzonym zachowaniu,
niedostosowanych społecznie. Są to
grupy 7-dmio, 8-śmio, osobowe, które
spotykają się:
• na seansie, mówią o sobie, o swoich
przeżyciach; terapeuta ma zadanie
doprowadzić do pełnej swobody i
odprężenia

Pedagog przysłuchuje się

dyskusjom, poznaje

sposób

myślenia członów grupy,
ich motywacje, normy

Pedagog

proponuje formy
naprawy
niewłaściwych form
zachowań. Stosuje
się tu także
psychodramę.

Grupy rewalidacyjne

–

organizowane są w celu
odbudowania zaburzonej
osobowości i zakłóconych
stosunków wychowanka ze
społeczeństwem. Poprzedza je
reedukacja tj. odzwyczajanie
od czynności szkodliwych dla
jednostki i społeczeństwa

Metody pracy

pedagoga

w szkole

specjalnej i

integracyjnej

Metoda audytywno-werbalna

–

oznacza nauczenie mowy dziecka na
drodze słuchowej w rewalidacji osób z
wadą słychu

Metoda kazuistyczna

– obejmuje

rozpoznanie zaburzenia i uchwycenie
jego aktualnej i dotychczasowej
dynamiki, na tle historii osobniczego
życia jednostki i jej związków ze
środowiskiem. Uwzględnia się
jednocześnie stosunek jednostki do
siebie i zaistniałego zaburzenia.

Metoda rysunku wypukłego w

nauczaniu początkowym
niewidomych

Metoda stymulacji dojrzałości

szkolnej dzieci z wadą słuchu

Metoda biblioterapii
Metoda muzyczno ruchowa

do kształcenia dzieci z wadą
słuchu

Formy

pracy

pedagoga

szkolnego

Ratownictwo

indywidualne

dotyczy dzieci

osieroconych, które

utraciły rodzica lub

rodziców, dzieci

dotkniętych chorobą.

Wg. H. Radlińskiej to

doraźne zwalczanie

złego losu i

pierwszych jego

skutków; ma

charakter zewnętrzny

Diagnozowanie potrzeb

opiekuńczo-

wychowawczych

Polega na

trafnym
diagnozowa
niu potrzeb
oraz ich
zaspokajaniu

Stymulowanie rozwoju

dzieci i młodzieży

Dotyczy rozwoju
zdolności,
zamiłowań,
tworzenia
warunków, w
których może
rozwijać się
osobowościowo

Poradnictwo

pozwala lepiej poznać ucznia,

przychodzić mu z pomocą,

zaspokajać jego potrzeby

psychiczne

Integracja

oddziaływania

opiekuńczo-

wychowawczego

Ma zapewnić ciągłość i

jednolitość oddziaływań na
wychowanków, chroni
proces wychowania przed
akcyjnością

Koordynacja

• uzgadnianie jednolitego frontu wychowawczego ze

wszystkimi instytucjami współorganizującymi opiekę

wychowawczą nad dziećmi i ma zapewnić różnorodność i

bogactwo form pracy oraz realizację tych samych celów

wychowawczych. Wypaczenia w koordynacji:

- uniformizacja – przesadne ujednolicanie w zakresie

identycznych regulaminów poszczególnych placówek;

- koncentracja formalistyczna – tendencja do skupiania

całej działalności np. na terenie szkoły

- manipulowanie ludźmi – wyraża się w niedemokratycznym

stosunku do ludzi, postawie dyrektywnej

Do powszechnie

stosowanych przez

pedagogów szkolnych

metod badań należą:

• wywiad środowiskowy

– jest on

ukierunkowaną rozmową, której celem jest

zebranie informacji od osób, tzw.

respondentów. Pedagog poznaje środowisko

życia dziecka, jego otoczenie, sytuację

rodzinną, kontakty koleżeńskie, poznaje jego

zainteresowania, cechy osobowości i stan

zdrowia; stawia diagnozę w oparciu o którą

stara się następnie pomóc.

• Rozmowy kierowane

– osoba, która kieruje

rozmową ma z góry przygotowane pytania.

Nie może jednak zadać ich wprost. Prowadzi

rozmowę tak, aby uzyskać na nie odpowiedź

do rozmówcy. Rozmówca nie może domyślić

się tego, gdyż może sfałszować odpowiedź;

• Analiza wytworów i dokumentów

–

metoda ta wykorzystuje informacje zawarte

w programach nauczania, podręcznikach

szkolnych, dziennikach lekcyjnych,

arkuszach ocen, dokumentach lekarskich,

prace pisemne, rysunki, prace plastyczne

itd.

•Testy pedagogiczne

– w

badaniach wykorzystywanych
przez pedagoga znajdują
zastosowanie przede wszystkim
tzw. testy umiejętności
elementarnych tj. czytanie,
pisanie i najprostsze operacje
arytmetyczne, a także różne testy
wiadomości i umiejętności, test
dojrzałości szkolnej itd. Testy
powinny być rzetelne i trafne.

Funkcje

wypełniane

przez pedagoga

szkolnego

•

Opiekuńcza

Opiekuńcza – polega
na opiekowaniu się
uczniami z odchyleniami
w rozwoju umysłowym,
emocjonalnym oraz
zaniedbaniami
emocjonalnymi



Optymalizująca



Badawczo-diagnostyczna

Badawczo-diagnostyczna – polega

na badaniu potrzeb dydaktycznych,

opiekuńczych i wychowawczych

uczniów, analizie ich sytuacji

rodzinnej, szkolnej na podstawie

dostępnych materiałów

•

Profilaktyczno-resocjalizacyjna

Profilaktyczno-resocjalizacyjna – polega
na zapobieganiu negatywnym stanom
dziecka w życiu szkolnym, rodzinnym oraz
środowisku rówieśniczym i lokalnym. W
ramach tej funkcji pedagog szkolny będzie
inspirować, ukierunkowywać,
podtrzymywać proces socjalizacji

•

Integrująca

•

Terapeutyczno-reedukacyjna

Terapeutyczno-reedukacyjna –
prowadzenie różnego rodzaju form terapii
psychologicznej, pedagogicznej i
społecznej, udzielanie konsultacji i innych
form pomocy

•

Kontrolno-oceniająca

•

Rekreacyjna

•

Prognostyczna

•

Adaptacyjna

Adaptacyjna – kształtowanie umiejętności
rozumienia i akceptacji samego siebie,
kierowania sobą, porozumiewania się,
rozwiązania problemów, podejmowania
decyzji

•

Konsultacyjno-poradnicza

Konsultacyjno-poradnicza – pedagog służy
radą nauczycielom, rodzicom oraz dzieciom

•

Inspirująca

Inspirująca – pedagog inspiruje uczniów i
nauczycieli do wspólnych działań

Zadani

pedagoga

szkolnego

Zadania pedagoga szkolnego

możemy podzielić na :

I. Zadania ogólnowychowawcze
II. Indywidualna opieka

pedagogiczno – psychologiczna

III.Praca korekcyjno –

wychowawcza

IV. Profilaktyka wyrównawcza
V. Pomoc materialna

zadań

szczegółow

ych

zaliczamy

natomiast:

1) Rozpoznanie indywidualnych potrzeb

uczniów oraz analizowanie przyczyn
niepowodzeń szkolnych;

2) Określenie form i sposobów udzielania

uczniom, w tym uczniom z wybitnymi
uzdolnieniami, pomocy
psychologiczno-pedagogicznej,
odpowiednio do rozpoznanych potrzeb;

3) Organizowanie i prowadzenie różnych

form pomocy psychologiczno-
pedagogicznej dla uczniów, rodziców i
nauczycieli;

Podejmowanie działań

wychowawczych i profilaktycznych

wynikających z programu

wychowawczego szkoły i programu

profilaktyki, o których mowa w

odrębnych przepisach, w stosunku do

uczniów, z udziałem rodziców i

nauczycieli;

5) Wspieranie działań wychowawczych

i opiekuńczych nauczycieli,

wynikających z programu

wychowawczego szkoły i programu

profilaktyki;

Planowanie i koordynowanie zadań

realizowanych przez szkołę na

rzecz uczniów, rodziców i

nauczycieli w zakresie wyboru

przez uczniów kierunku kształcenia

i zawodu, w przypadku gdy w

szkole nie jest zatrudniony doradca

zawodowy;

7) Działanie na rzecz

zorganizowania opieki i pomocy

materialnej uczniom znajdującym

się w trudnej sytuacji życiowej.

Warsztat

pracy

pedagoga

szkolnego

Pedagodzy praktycy stosują
różne ujęcia definicyjne
terminu „warsztat”. W tabeli,
którą za chwile
zaprezentujemy zestawiono
różne podawane przez
pedagogów oraz wynikające z
nich zakresy działań nazywane
przez nich warsztatami.

Rozumienie pojęcia

WARSZTAT

Zakres

działań

Posiadanie bogatej i

różnorodnej oferty

programowej,

zawierającej innowacyjne

metody i formy pracy. W

takim rozumieniu pojęcie

to przybiera indywidualny

wymiar, jest

przedmiotem oceny

kompetencji

metodycznych

nauczyciela

Poszukiwanie

możliwości

poznawania

nowych

metod pracy

wzbogacając

ych warsztat

Aktywizujące

metody pracy

Stosowanie metod

utrzymujących

grupę w ciągłej

aktywności

Ćwiczenie

umiejętności

interpersonalny

ch,

zawodowych

itp.

(utożsamiane z

treningiem)

Praca nad

kształceniem

pewnych

umiejętności

przydatnych w

codziennym życiu

np., umiejętność

odmawiania

Wykorzystanie

zabaw, uczenie

przez

przeżywanie

Przygotowanie

programu pracy

(scenariusza

zajęć) w

konsekwencji

zabawy

Uznanie

pewnych reguł

za nieodzowny

element pracy

Siedzenie w

kręgu,

zwracanie się do

siebie po

imieniu,

ewaluacja zajęć

Document Outline