Praca zaliczeniowa

Współczesne koncepcje filozofii i etyki

Temat: Etyka zawodowa pedagoga szkolnego

Dr Andrzej Nowak

Zagadnienie etyka określa zbiór norm i wartości obowiązujących w danym środowisku. W ujęciu filozoficznym etyka zajmuje się nauką o moralności, zmierza do ustalenia pewnych właściwości wspólnych i swoistych ocen i norm zachowań człowieka, które mogą być moralnie dobre lub złe. Etyka bada społeczne i psychologiczne źródła powstawania poglądów moralnych, ich funkcję społeczną, i historyczny rozwój kryteriów ocen moralnych. Etyka zawodowa, o której zamierzam pisać odnosi się przede wszystkim do norm postępowania danej grupy zawodowej np. nauczycieli. W tym sensie etyka zawodowa jest etyką normatywną, starającą się opisać wzór osobowy pedagoga, cele etyczne zawodu, normy postępowania w praktyce pedagogicznej i typowe konflikty etyczne mogące się pojawić w praktyce zawodowej.

Etyka zawodowa pedagoga szkolnego jest ściśle utożsamiana z etyką nauczyciela. Zawód ten jest pod ciągłą obserwacją ze strony dzieci, rodziców oraz dyrekcji. Od pedagoga oprócz wyższego wykształcenia oraz odpowiedniej praktyki zawodowej wymaga się, aby był człowiekiem twórczym, czyli zdolnym do dostrzegania i rozwiązywania problemów pedagogicznych, aby potrafił angażować do współpracy szeroki aktyw społeczny; ma on inspirować i organizować siły nauczycielskie i środowiskowe do realizacji zadań
opiekuńczo-wychowawczych względem dzieci i młodzieży. Ważnym elementem jest także umiejętność łatwego nawiązywania kontaktów zarówno z dziećmi, jak
i osobami dorosłymi. Zaufanie zdobywa się dzięki głębokiej życzliwości
i umiejętności wnikania w psychikę osób, które oczekują pomocy i porady. Pedagog, jako wnikliwy obserwator życia dzieci i młodzieży stara się poznać potrzeby uczniów i organizować ich pełne zaspokojenie w szkole i środowisku. Dzięki temu zdobywa autorytet i społeczne uznanie. Uczniowie powinni mieć pewność, że pedagog szkolny jest ich przyjacielem, do którego mogą zwrócić się w każdej chwili i o każdej porze, jeśli jest na teranie szkoły. Muszą mieć głębokie przekonanie, że można do niego przyjść
z każdą sprawą, że nie ma spraw śmiesznych i wywołujących zgorszenie
i zdziwienie. Przeświadczenie o całkowitej dyskrecji i prawdziwej życzliwości powinno ośmielać nawet najbardziej zamkniętych w sobie i nieufnych uczniów. Jeśli pedagog zauważy, że dziecko jest smutne i zachowuje rezerwę względem kolegów, nauczycieli i nie zgłasza się samorzutnie do niego ze swymi problemami, wówczas powinien spróbować nawiązać szczerą i serdeczną rozmowę. Wtedy dziecko będzie mogło zrzucić z siebie ciężar swych przeżyć i kłopotów, które je dręczą. Pedagog szkolny jest w pewnym stopniu adwokatem i doradcą prawnym, choć bez dyplomów i często bez odpowiedniej znajomości prawa.
Jest też trochę lekarzem, oczywiście lekarzem duszy, choć ani psychiatrzy,
ani psychologowie nie przyznają się do koleżeństwa zawodowego.

Pedagog szkolny musi podnosić swe kompetencje dotyczące komunikacji interpersonalnej i mediacyjnej. Na co dzień kieruje się zasadami: dyskretności opieki ( prawo dziecka do godności osobistej w szczególnym okresie dojrzewania, w którym występuje nadwrażliwość na naruszanie prywatności), odpowiedzialności ( wiąże się to z odpowiedzialnością za pełny rozwój każdego ucznia poznając jego indywidualne możliwości, warunki rodzinne i społeczne), ufności opiekuńczej ( wynika z konieczności wzbudzania
w uczniach przeświadczenia, że zawsze znajdzie w nas wsparcie i pomoc), podmiotowości ucznia (pedagog stara się wzbudzić w każdym z uczniów poczucie odpowiedzialności za siebie i innych) oraz bezwzględnej walki z zagrożeniami rozwoju ( rola pedagoga wymaga wyłapywania wszelkich nieprawidłowości w środowisku szkolnym ucznia).

Jednostkę pełniącą funkcję pedagoga szkolnego obowiązuje przede wszystkim poczucie odpowiedzialności, za jakość pracy wychowawczej i opiekuńczej w szkole. Pedagog pracuje nie tylko w szkole, ale i w środowisku, w rodzinach, w klubach dziecięcych i młodzieżowych, odwiedza zakłady pracy itp. Nadzór nad wykonywanymi przez niego czynnościami jest bardzo utrudniony i dlatego dyrektor szkoły darzy zaufaniem pedagoga, w przeświadczeniu, że całym poczuciem odpowiedzialności, prawidłowo i z pożytkiem dla uczniów, nauczycieli i rodziców zużywa czas przeznaczony na pełnienie obowiązków zawodowych.

Kolejna istotna sprawa należąca do etyki tego zawodu dotyczy wychowania. Wszelkie kontakty z uczniami muszą mieć wartość wychowawczą i być ukierunkowanie na realizację celów realizowanych przez szkołę. Pedagog szkolny w swojej pracy wykorzystuje nie tylko zaplanowane formy działania, ale wpływa na wychowanków własną osobowością, przykładem. Ciągła praca nad sobą ma być zajęciem nie tylko z wyboru, ale i z poczucia obowiązku.

Pedagog to osoba, która jak każdy z nas pełna jest obaw, wątpliwości i niepokojów. Charakteryzuje się dobrym słuchaniem, ale także próbą zrozumienia problemu innych. Dobrego pedagoga wyróżnia to, iż potrafi pracować nie tylko głową, ale także sercem. Zawodowa potrzeba pomocy innym stawiana jest tutaj na najważniejszym miejscu, tuż za nią znajdują się pozostałe potrzeby człowieka. Praca, którą wykonuje często jest wyczerpująca i stresująca. Różni uczniowie miewają różne kłopoty i potrzebują pomocy zależnie od sytuacji. Wszelkie poczynania w tych sytuacjach można podzielić na pomoc psychologiczną i pomoc życiową. Często nie przynosi oczekiwanej wdzięczności uczniów oraz innych współpracowników. Trzeba się nauczyć żyć w przekonaniu, że efekty tej pracy zaowocują za kilka lub kilkanaście lat wśród młodzieży.

Podsumowując nie tylko w życiu zawodowym, ale także codziennym niezbędna jest wiedza z zakresu działań etycznych, aby wiedzieć, co w naszym świecie powinno liczyć się najbardziej, to nie dobra materialne i finanse, ale wartość i godność ludzka.